سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: گذار از زنجیره دانشگاهی به شبکه دانشگاهی کلیدواژهای است که این روزها از سوی مدیران دانشگاه آزاد به گوش میرسد. آنها راه بقای دانشگاه آزاد در گام دوم را گذار از زنجیره دانشگاهی به شبکه دانشگاهی میدانند. مسئولان دانشگاه میگویند با ایجاد رویکرد شبکهای، زمانی که یک فرد یا گروه وارد شبکه شود، میتواند از امکانات و اجزای شبکه کمک بگیرد و در سوی مقابل، شبکه نیز از فعالیتها و دستاوردهای او منتفع میشود. به زعم آنها، این اتفاق یک سود دوطرفه، تعامل دوطرفه و ارتباط دوطرفه است که در برخی موارد حتی میتواند به همافزایی چندجانبه منجر شود. به عبارت بهتر، استفاده بهینه از کوچکترین امکانات برای دستیابی به بیشترین بهرهوری همان مفهومی است که از شبکه دانشگاهی میتوان به آن رسید. اداره کل صنعت، جامعه و دانشگاه یکی از بخشهای مهم و تأثیرگذار دانشگاه آزاد است که به این رویکرد ورود کرده و برنامههای خود را نیز در همین راستا برنامهریزی کرده است. لاله ملکنیا، مدیرکل صنعت، جامعه و دانشگاه، در گفتوگو با «فرهیختگان» میگوید: «در بسیاری از مواقع حل مشکلات صنایع امکانپذیر نیست مگر آنکه یک مجموعه به شکل یک شبکه درآید و کمک کند تا کاستیهای یک فرد یا یک مجموعه تجهیزاتی، به وسیله افراد یا مجموعههای آزمایشگاهی، کارگاهی و یا مراکز تحقیقاتی دیگر مرتفع شود.» به گفته او، قرار است از توانمندیهای بیرونی نیز برای شبکهسازی استفاده شود. مشروح این گفتوگو را در ادامه از نظر میگذرانید.
رویکرد جدید دانشگاه به سمت شبکهای شدن حرکت کرده است. شبکه شدن فناوران دانشگاه چقدر میتواند در حوزه ارتباط با صنعت تأثیر بگذارد؟
بحث شبکهای شدن در دانشگاه میتواند تحولی را ایجاد کند؛ به خصوص این که قرار است به حوزه حل نیاز و مشکلات صنعت ورود کنیم. بسیاری از اوقات حل مشکلات صنایع امکانپذیر نیست، چون یک نفر یا یک مجموعه تحقیقاتی نمیتواند پاسخگوی کامل نیاز صنعت باشد. ولی وقتی یک مجموعه به شکل یک شبکه درآید، کمک میکند تا کاستیهای یک فرد یا یک مجموعه تجهیزاتی، به وسیله افراد یا مجموعههای آزمایشگاهی، کارگاهی و یا مراکز تحقیقاتی دیگر مرتفع شود. در واقع میتوانیم این مراکز، آزمایشگاهها و کارگاهها را با یکدیگر همسو کرده و یک تیم را تشکیل دهیم تا بتوانند از ابتدا تا انتهای کار را جمع کنند.
به عبارت بهتر، شبکهسازی میتواند در جهت تأمین اهداف دانشگاه، برای رسیدن به نقطهای که مورد نیاز صنعت و جامعه است، به ما کمک کند. خوشبختانه نگاه شبکهسازی در دانشگاه وجود داشت؛ یعنی شبکهای شدن در داخل دانشگاه شکل گرفته بود به این معنا که نیروی انسانی توانمند و تجهیزات را در قالب تیمهای توانمند، مراکز تحقیقاتی، خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی در اختیار داشتیم که در قالب شبکههایی میتوانستند کار را کامل انجام داده و مؤثر باشند. حالا علاوه بر این، درصدد هستیم تا از توانمندیهای بیرونی نیز برای این منظور استفاده و آنها را نیز شبکه کنیم. نگاهمان برای این کار، کانونهای صنعت و جامعه است. در کانونهای صنعت و جامعه، نخبگان صنعتی با نخبگان دانشگاهی دور یک میز مینشینند.
نخبگان نهادها، صنایع و همچنین نیروهای انسانی توانمند در دانشگاه دور یک میز مینشینند و اینجاست که میتوانند حل مشکلات صنعت را با نگاهی که از طرف خود صنعت جاری است و با توانمندیهایی که بخشی از آن در دانشگاه و بخشی ارتباطاتی بیرون از دانشگاه است، حل کنند. به این وسیله میتوانیم شبکههای بیرونی را شکل دهیم تا برای رفع نیازهای اداره کل صنعت و جامعه به ما کمک کنند.
ایجاد شبکه بزرگ ذینفعان در آینده نزدیک
خروجی رویکرد شبکهای را چگونه میتوانیم در حوزه کاری شما رصد کنیم؟
تلاش کردیم که متکی به یک فرد، یک نیروی توانمند و یا یک آزمایشگاه نباشیم چون صنعت از ما کاری را میخواهد و باید مطمئن شویم که میتوانیم این کار را در زمان و مکانی که صنعت نیاز دارد به اصطلاح به زمین نشانده و اجرایی کنیم. بنابراین حتی در مذاکرات خودمان به این فکر کرده و میگوییم اگر این فناور نتوانست، آیا فناوران دیگری وجود دارند که بتوانند این کار را اگر احیانا وارد قرارداد شدیم، انجام دهند؟ برای آن که کیفیت محصول و منافع دانشگاه را خراب نکرده و نام و برند دانشگاه را حفظ کنیم، یک ارزیابی همهجانبه از همه بخشها و استانها انجام داده و بر اساس آن تیمی را جمع میکنیم که با توانمندی عمل کند.
تا الان نتایج بسیار خوبی گرفتیم و شواهدی وجود دارد که اتفاقات خوبی افتاده است، اما باز هم به این بسنده نکردیم. نگاهمان این است که بتوانیم اینها را رشد دهیم و بر اساس آن بتوانیم کارها و طرحهای کلانی را اجرا کنیم که بتواند نیازهای کشور را به شکل اساسی مرتفع کند. در آیندهای نزدیک ما چنین شبکه بزرگی از ذینفعان بیرونی و برونسازمانی (که خارج از دانشگاه آزاد خواهند بود) را گرد هم میآوریم و به واسطه آن اتفاقات بزرگی رخ میدهد. یکی از مهمترین اتفاقات بزرگ مشخص شدن نیازهای کشور و در کنار آن اجرایی شدن آن است.
لزوم حضور تیم حقوقی و مشاورهای در کنار استاد فناور
با وجود حرکت دانشگاه آزاد به سمت تقویت حوزه فناوری، میبینیم که هنوز اساتید فناور خیلی به این سمت نمیآیند و به تجاری شدن ایدهها توجهی ندارند. مشکل از کجاست؟
شاید هنوز فناوران و به طور کلی دانشگاه و صنعت به یک زبان مشترک نرسیدهاند. احساس فناوران این است که باید یک کار خارقالعاده انجام دهند، این در حالی است که بسیاری از اوقات در صنعت چنین نیازی وجود ندارد. در سوی مقابل، شاید نگاه و نیاز اولیه صنعت، یک نیاز ساده باشد که در نظر فناور پیشپاافتاده است اما صنعت به آن نیازمند است. بنابراین معتقدم باید این تغییر نگاه در فناوران در این حوزه ایجاد شود. ضمن اینکه استاد فناور باید در کنار خود یک تیم حقوقی، مشاورهای و بازاریابی داشته باشد. اگر این اتفاق نیفتد، نمیتواند به خوبی در کنار صنعت قرار گرفته و به اصطلاح چفت شوند.
چرا فناوران و صاحبان صنایع هنوز به یک زبان مشترک نرسیدهاند؟
چون نگاهشان متفاوت است؛ نگاه دانشگاه، تحقیقاتی و نگاه صنعت تولید، پول و اقتصاد است. تا این دو نوع نگاه نتوانند یک سری پارامترها و عوامل را که همان بازاریابها و بحثهای حقوقی توانمند هستند، دست به دست هم دهند، این اتفاق نخواهد افتاد. علت را این میبینم که فناوران آموزش کافی نمیبینند؛ بنابراین باید دورههای آموزشی برای آنها برگزار شود تا آموزشهای لازم را دیده و متوجه شوند چگونه میتوانند با صنعت تعامل داشته باشند؛ یا حداقل اگر این اتفاق نیفتد، تیمهایی وجود داشته باشند که با فناوران و صنعت مذاکره کرده و در واقع فناور را به یک آگاهی نسبت به صنعت و چگونگی ارتباط با صنعت برسانند. از سوی دیگر، این تیمها باید ارتباطات صنعتی را داشته باشند تا بتوانند صنایع را به فناوران وصل کنند. زمانی این اتفاق رخ خواهد داد که این ارتباط موثر شکل بگیرد.
از تغییر نگاه صحبت کردید. این تغییر نگاه را معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری میتواند ایجاد کند؟
در سفرهای استانی تلاش کردم تا مدل برخورد با صنعت را به فناوران بگویم. در این خصوص، جلسات مجازی زیادی نیز برگزار شد، اما متأسفانه در برههای همهگیری ویروس کرونا سفرهای استانی و برگزاری جلسات را با وقفهای مواجه کرد. شروع کار معاونت متأسفانه همزمان با شیوع ویروس کرونا بود؛ بنابراین شاید آن چیزی که انتظار داشتیم در آن زمان اتفاق نیفتاد. اما با این حال، جلسات مجازی و حضوری برگزار و بازدیدهای استانی زیادی نیز در همان زمان داشتیم. با این حال، باید گفت این تغییر نگاه زمانبر است. یعنی اینگونه نیست که بگوییم اگر همه افراد آموزش ببینند، حتماً توانمند شده و میتوانند از پس کار بربیایند. باید شرایط ذاتی نیز در خود فرد وجود داشته باشد. یعنی تشخیص دهد چگونه باید به سوی جلو حرکت کرده، کار انجام داده و صحبت کند. گاهی در مذاکراتی که با صاحبان صنایع داشتم، متوجه میشوم که این ضعف نه تنها در فناوران، بلکه در مدیران ارتباط با صنعت هم وجود دارد، چون هنوز افرادی را برای ارتباط با صنعت آموزش ندادهایم. به عنوان مثال، فردی عضو هیئت علمی دانشگاه و توانمند بوده و به همین دلیل فکر کردیم که این فرد میتواند در حوزه ارتباط با صنعت هم همان توانمندی را از خود نشان دهد، در صورتی که واقعیت اینطور نیست. این کار زبان و حس خودش را دارد. به اعتقاد من، مدیریت صرفاً کتاب و تئوری نیست، بلکه ذات مدیریتی هم باید در فرد وجود داشته باشد. در بحث مذاکره هم به همین صورت است. یعنی اینها دانش و علم نیست که بتوانیم آن را تزریق کرده و بگوییم این فرد آموزش دیده است. افراد باید در ذات خودشان قابلیت تعامل و مذاکره را نیز داشته باشند. بنابراین باید گفت تا آنجایی که شده، ما به این سمت حرکت کردهایم؛ اما مهمتر این است که روسای واحدهای دانشگاهی باید افراد توانمند در زمینه صنعت را انتخاب کنند و نکته قابل تأمل این است که این افراد ارتباطات خوبی نیز داشته باشند. یعنی افراد مختلفی را در استان و شهر بشناسند و بتوانند با آنها ارتباط بگیرند. معتقدم این موضوع میتواند بسیار کمککننده باشد.
چندی پیش رویداد عصر امید غذا و فراسودمندها در دانشگاه آزاد ارومیه برگزار شد. اداره کل ارتباط با صنعت و دانشگاه یکی از متولیانی است که در رویدادهای عصر امید با صاحبان صنایع و شرکتها تعامل مستقیم دارد. شما رویداد عصر امید ارومیه را چگونه دیدید؟
در رویداد عصر امید ارومیه حضور داشتم و با صاحبان برخی از صنایع، مدیران شهری و مدیران استانی صحبت کردم. در همان چند ساعت اولیه متوجه شدم مسئولان رویداد توانستهاند اتفاقات خوبی را رقم بزنند. رویداد عصر امید غذا و فراسودمندها بازخورد بسیار خوبی داشت. اساتید فناور در این رویداد سرشار از انرژی بوده و رضایت داشتند. هدفمان نیز همین است؛ یعنی فناور این حس را داشته باشد که میتواند کار خود را عرضه کند و ایدهای را که خلق کرده برای جامعه استفاده کند. هدف اصلی معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد در برگزاری این رویدادها در گام اول معرفی دانشگاه آزاد است. در گام دوم تلاش دارد تا با برگزاری این رویدادها بین فناوران، جامعه، صنعتگران و نهادها، ارتباطی را برقرار کند تا بتوانند به آنچه که رسالت دانشگاه است (که همان خلق دانش است) برسند و آن را برای اهداف و نیازهای کشور استفاده کنند.
راهاندازی مرکز تحقیقات و نوآوری مشترک امنیت غذایی با اتکا
یکی از اتفاقاتی که در رویداد عصر امید ارومیه شاهد آن بودیم، انعقاد تفاهمنامه دانشگاه با مجموعه اتکا بود. مشخصاً با این تفاهمنامه قرار است در دانشگاه شاهد چه اتفاقی باشیم؟
اتکا یکی از مجموعههای بزرگ کشور است که در بحث رفاه شهروندان و به صورت خاص در حوزه صنعت نظامی کشور و پرسنل صنایع نظامی فعالیت دارد و فروشگاههای زنجیرهای اتکا را شامل میشود. اتکا در بحث امنیت غذا، یکی از مجموعههای بزرگی است که در این حوزه فعال است. بنابراین از مجموعه اتکا خواهش کردیم تا بازدیدی از رویداد عصر امید داشته باشند تا بتوانیم تعاملی را بین فناوران برقرار و دانش روز را معرفی کنیم. همچنین از آنها درخواست و اعلام کردیم اگر در کارها و برنامههایشان نیازی داشتند که امکان حل آن نیاز در مجموعه دانشگاه و رویداد عصر امید وجود داشت، میتوانند این ارتباط را برقرار کنند. به کارهای مشترک نیز فکر میکنیم. درصدد هستیم تا یک مرکز تحقیقات و نوآوری در بحث امنیت غذا و فراسودمندها را به صورت مشترک با اتکا راهاندازی کنیم. واحد ارومیه ساختمان بسیار خوبی دارد که برای این هدف در نظر گرفته شده است. در سفر قبلی به واحد ارومیه از این ساختمان بازدید کرده و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این فرصت میتواند مهیا شود. امیدوارم تعامل سازندهای بین شرکتهای دانشبنیان دانشگاه آزاد و مجموعه اتکا رقم بخورد. این ارتباط نهایتاً منجر به تفاهمنامه کلی بین اتکا و دانشگاه شده و یک تفاهمنامه برای تأسیس و راهاندازی مرکز تحقیقات و نوآوری امنیت غذا منعقد شد.
خبر جدیدی از اداره کل ارتباط با صنعت دارید؟
دائماً در حال رایزنی هستیم و اتفاقات خوبی در بخش معدن، در بحث سرمایهگذاریهای مشترک رقم خورده و مذاکرات نیز انجام شده است. البته چون هنوز قطعی نشده، نمیتوان به صورت قطعی از آن صحبت کرد. ولی در بخش معدن کارهای خیلی خوبی انجام دادیم و امیدواریم ظرف دو ماه آینده اتفاقات خیلی خوبی رقم بخورد. در بحث پرورش آبزیان و سرمایهگذاریهای مشترک نیز یک مجموعه سرمایهگذاری خوب جلو رفته و اعداد و ارقام خیلی خوبند، ولی باید قطعی شود.
استفاده از دانش روز برای استخراج عناصر نادر معدن
قصد دارید در حوزه معدن چه کاری انجام دهید؟
در بحث اکتشاف و استخراج معدن برای عناصر نادر و خاکی ورود کردیم که بسیار خاص بوده و از نظر ارزشگذاری از طلا هم بالاتر است، ولی استخراج آنها موانع خودش را دارد. میخواهیم از دانش روز استفاده کرده و به سمت استخراج آنها حرکت کنیم. مجموعهای الان پای کار است که حدود یک میلیون و پانصد متر مربع را معدن مجوزدار به دانشگاه میآورد تا کار مشترک انجام دهیم. اگر به نتیجه برسیم، اتفاقات خوبی را رقم خواهد خورد. در بحث آبزیان هم حدود 200 هکتار به ما اختصاص دادند که برای این کار در نظر گرفته و تفاهماتی در این خصوص انجام شده است.
.gif?v=0)
