عاطفه جعفری، دبیر گروه فرهنگ: 45 روز از زمانی که سیدعباس صالحی به‌عنوان پانزدهمین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد ساختمان بهارستان شد می‌گذرد. او قبل از حضور در مجلس و رای اعتماد برنامه‌هایش را رسانه‌ای کرد، برنامه‌ای که شامل جزئیاتی از سرفصل‌های اقدامات اجرایی و عملیاتی در زیرمجموعه‌های این وزارتخانه می‌شود. در جزوه ۱۷صفحه‌ای او، کلان‌برنامه‌ها و اصلی‌ترین سرفصل‌های اجرایی و عملیاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ۷ بخش به شرح ذیل دسته‌بندی شد: سنت‌ها و آیین‌ها و ارزش‌های اسلامی و ملی، کتاب و چاپ و نشر، هنرهای نمایشی، تجسمی و موسیقی، رسانه و تبلیغات، سینما، پویانمایی و بازی‌های رایانه‌ای، دیپلماسی فرهنگی و روابط فرهنگی بین‌المللی و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی. برای هر کدام از این هفت بخش، ریز‌برنامه‌هایی تعریف شد که هر کدام مطابق با بخشی از کلان برنامه‌های اوست. حالا این برنامه‌ها به مرور زمان و با مشخص شدن مسئول هر کابینه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به سمت تکمیل شدن می‌رود. برخی از معاونان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شده و او در گفت‌وگویی که روز جمعه در حیاط دولت داشت، پایان مهرماه را اتمام مسیر انتصاب مجموعه مسئولانی که با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همکاری خواهند داشت، دانست. در گزارش امروز نگاهی داشتیم به کسانی که تا امروز به‌عنوان معاون یا مدیر انتخاب شده یا گزینه برای تصدی پست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند. با نگاهی اجمالی به انتخاب‌های سیدعباس صالحی می‌توان میانگین سنی مدیران این وزارتخانه را بالاتر از سه سال قبل ارزیابی کرد و باید دید صالحی در حکم‌هایی که نزده می‌تواند این میانگین سنی را پایین بیاورد و به جوانان در عرصه فرهنگ میدان دهد یا نه.
حسین انتظامی و مدیریت اصلی‌ترین بخش وزارت فرهنگ
حسین انتظامی که خودش یکی از گزینه‌های شورای راهبردی دولت چهاردهم برای تصدی پست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود ابتدای مهرماه با حکم سیدعباس صالحی به‌عنوان معاون توسعه، مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد. انتظامی سابقه دو معاونت تخصصی (مطبوعاتی و سینمایی) را در کارنامه خود دارد و در دولت دوازدهم دستیار ارشد سیدعباس صالحی هم بود. معاونتی که انتظامی بر مسند آن نشسته را می‌توان اصلی‌ترین معاونت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست، با توجه به اینکه بودجه از این معاونت به بخش‌های مختلف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌رود.
بعد از انتخاب انتظامی به‌عنوان معاون توسعه، متنی به نقل از او در سایت‌ها و برخی رسانه‌ها منتشر شد. این متن نگاه او را به بخش‌های مختلف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشان می‌داد. البته این متن با نگاهی به کتاب «پرگار» او نوشته شده و زمان انتشارش برای شهریورماه امسال بود اما با حکمی که انتظامی گرفت، در رسانه‌ها بازنشر شد.
در بخشی از این متن آمده بود: «بهتر است سازمان اوقاف و سازمان حج و زیارت، از این وزارت جدا شوند؛ چراکه کاملا زیر نظر آن نیستند. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به اهداف تاسیس خود نائل نیامده است. پیشنهاد می‌شود این سازمان به وزارت امور خارجه واگذار شود، با این شرط که وزارت فرهنگ در معاونت دیپلماسی عمومی آن وزارت نقش‌آفرینی جدی‌تری داشته باشد و رایزنان فرهنگی را وزارتین به صورت مشترک انتخاب کنند. معاونت قرآن به سازمان اوقاف یا سازمان تبلیغات سپرده شود. تکریم قرآن به ایجاد معاونت مستقل نیست، لازم است خبرگزاری‌های پرتعداد این وزارتخانه تعیین‌تکلیف شوند و نهایتا به پایگاه اطلاع‌رسانی تخصصی فروکاسته شوند.» البته این نگاه حسین انتظامی، مخالفانی هم دارد که معتقدند شکل‌گیری و رخ دادن این اتفاقات در مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ادامه سیاست واگذاری حکمرانی فرهنگ است و نمی‌تواند در برنامه‌ریزی‌های کلان به نفع این وزارتخانه باشد. حال باید دید این نظرات او که برخی در کتاب‌هایش هم منعکس شده، چقدر در وزارت فرهنگ و ارشاد دولت چهاردهم اجرایی می‌شود.
گزینه‌ای دور از ذهن
خبر انتصاب رائد فریدزاده به‌عنوان جدی‌ترین گزینه برای ریاست سازمان سینمایی را هفته گذشته در فضای مجازی «فرهیختگان» منتشر کردیم. گزینه‌ای که شاید دور از ذهن‌ترین برای انتخاب ریاست این سازمان بود. البته گمانه‌زنی‌ها برای تصدی پست ریاست سازمان سینمایی از ابتدای حضور سیدعباس صالحی در بهارستان، به سمت محمد احسانی به‌عنوان یک گزینه قطعی می‌رفت، اما بالاخره تصمیم وزیر ارشاد، انتخاب رائد فریدزاده شده است تا حکمش این هفته توسط سیدعباس صالحی صادر و منتشر شود.
فریدزاده سابقه حضور در سازمان سینمایی به‌عنوان دبیرشورای عالی بین‌الملل و همچنین معاون بین‌الملل و توسعه بازار خارجی بنیاد سینمایی فارابی را داشته و سال گذشته مدیر بخش بین‌الملل چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر بوده است. فریدزاده در گفت‌وگویی که سال 1401 با مهر دارد، نگاهش به سینما و البته بخش بین‌الملل سینما را تشریح کرده و با توجه به سمتی که در بنیاد سینمایی فارابی داشته، می‌گوید: «اگر مانند یک شخصیت حقیقی به سینما نگاه کنم می‌گویم هنر را به هر چیزی به‌عنوان ابزار تقلیل نمی‌دهم؛ چراکه اگر بخواهیم هنر را تقلیل دهیم ترجمان تقلیل‌یافته هنر به هر چیز دیگری به غیر از خود، خارج شدن از آن ساحت است و کارکرد آن را از دست می‌دهد و معتقدم زبان هنر تنها با زبان هنر قابل ترجمه است.»
او در ادامه صحبت‌هایش سینما را در کنار هنر بودن، صنعت می‌داند و می‌گوید: «زمانی که به‌عنوان صنعت به آن نگاه می‌کنیم در حوزه دیپلماسی فرهنگی و عمومی و به‌عنوان قدرت نرم قطعا می‌توان از آن بهره گرفت و ما نیز از این قدرت استفاده کرده‌ایم. البته باید بگویم استفاده ما از صنعت سینما در این زمینه به این صورت نبود که به‌عنوان سیاستگذار پروژه‌هایی را تعریف کنیم که بتوانیم از آن بهره ببریم، بلکه سینمای ایران عرصه‌ای ایجاد کرد و بعد از آن دیپلماسی از آن بهره گرفت.» با نگاهی به سابقه فریدزاده می‌توان گفت او از فضای سازمان سینمایی دور نیست. اما باید دید برنامه‌اش برای مدیریت این سازمان عریض و طویل که بیشترین نگاه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به آن دوخته شده، چه خواهد بود.
پای یک زن در میان است
معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه با زیرشاخه‌هایی مانند تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و... جزء معاونت‌های مهم این وزارتخانه محسوب می‌شود و بالاخره انگار مشخص است گزینه نهایی سیدعباس صالحی برای این معاونت چه کسی خواهد بود. گمانه‌زنی‌های زیادی هم برای این پست مطرح شده اما براساس اطلاعاتی که به «فرهیختگان» رسیده است، گزینه جدی این وزارتخانه یک زن است. نادره رضایی که سابقه فرهنگی‌اش فقط به مدیریت انتشارات علمی فرهنگی برمی‌گردد، گزینه جدی برای تصدی پست معاونت هنری است.
رضایی بعد از انتخابات در شورای راهبردی انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور داشت. البته سابقه او در حوزه فرهنگ فقط به مدیریت انتشارات علمی و فرهنگی برمی‌گردد و به غیر از این دیگر سابقه‌ای ندارد. او در دوران تبلیغات انتخاباتی سال 1396 حسن روحانی در کمیته اقشار ستاد بانوان حضور داشت. بعد از انتخابات قرار بود شریعتمداری، وزیر کار و رفاه او را به‌عنوان مدیرکل اداره کار استان تهران معرفی کند که لغو شد. بعد از آن رضایی به ایران‌خودرو رفت و به‌عنوان مشاور مدیرعامل ایران‌خودرو در امور مسئولیت‌های اجتماعی منصوب شد و بعد هم به‌عنوان مشاور اجتماعی رئیس جمعیت هلال‌احمر معرفی شد. انتخاب یک زن به‌عنوان معاون در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که سابقه کمی دارد، حتما اتفاق خوب و مبارکی است اما طبیعتا باید رزومه کسی که روی این صندلی می‌نشیند، همخوانی با برنامه‌های این معاونت داشته باشد. فارغ از هر نگاهی، معاونت هنری برای اداره احتیاج به یک مدیر مقتدر دارد تا بتواند حوزه‌های مختلف این معاونت را به خوبی مدیریت کند و از پس مشکلات آن بربیاید.
مشاورعالی وزیر
مهدی محمدی از سوی صالحی به‌عنوان معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌ها انتخاب شد. سابقه او در وزارتخانه به سال 1391 بازمی‌گشت، که به‌عنوان مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر هیات رسیدگی به مراکز فرهنگی انتخاب شد. او همچنین سال 1396 که صالحی به‌عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شد، مدیرکلی حوزه وزارتی را به عهده گرفت. حکم دیگر صالحی برای مهدی احمدی بود، که به‌عنوان مشاور عالی وزیر و مدیرکل حوزه وزارتی انتخاب شد. محمدمهدی احمدی در کارنامه مدیریتی و اجرایی خود سابقه مدیرکلی فرهنگ و ارشاد اسلامی سه استان قم، کهگیلویه‌و‌بویراحمد و مرکزی را دارد.
همچنین مدیرکل امور استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مشاور و مدیرکل حوزه وزارتی این وزارتخانه نیز در کارنامه کاری و مدیریتی احمدی به چشم می‌خورد. پیوست حکمی که سیدعباس صالحی برای احمدی به‌عنوان مشاور عالی وزیر زده، نشان می‌دهد احمدی مهره موثری در وزارت ارشاد دولت چهاردهم است و شاید همین حکم باعث شود تا دیگر قائم‌مقام برای این وزارتخانه انتخاب نشود.
حکم‌های در راه
نیکنام حسینی‌پور هم گزینه جدی صالحی برای تصدی پست مدیرکل روابط‌عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. حسینی‌پور هم سابقه زیادی در این وزارتخانه دارد و پیش از این مدیرعامل خانه کتاب بود و چند سال به‌عنوان مشاور منابع و امور انسانی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت کرده است. او همچنین مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت را هم در سابقه مدیریتی خودش دارد.
معاونت فرهنگی، معاونت مطبوعاتی، معاونت قرآن و عترت، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی، سازمان فرهنگ و ارتباطات، سازمان حج و زیارت و مدیرمسئول روزنامه ایران ازجمله حکم‌هایی است که باید تا پایان مهرماه منتظر ماند و دید سیدعباس صالحی چه کسانی را انتخاب می‌کند. البته برای معاونت مطبوعاتی، علیرضا معزی مدیر سایت خبرآنلاین، محمد خدادی معاون پیشین مطبوعاتی، محمدرضا نوروزپور مدیرعامل سابق ایرنا، محمدعلی وکیلی نماینده سابق مجلس و علی احمدی، رئیس دبیرخانه هیات نظارت بر مطبوعات به‌عنوان گزینه‌های اصلی معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد نام‌شان در محافل مطرح است و باید دید بالاخره قرعه به نام چه کسی می‌افتد.
