سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: همزمان با افزایش اهمیت سیاست فناوری و نوآوری، توسعه فناوری توسط دانشگاه‌ها از طریق سازوکارهایی مانند همکاری با صنعت و تاسیس شرکت‌های زایشی دانشگاهی مورد توجه قرار گرفت. در سال‌های اخیر با متداول شدن نگاه نظام‌مند به نوآوری نقش دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در نوآوری و فناوری و خلق ثروت نیز اهمیت بیشتری یافته است. هرچند ارتباط و همکاری با صنایع یکی از حلقه‌های گمشده بازار فناوری محسوب می‌شود. درواقع اگر قرار است پازل تشکیل «بازار فناوری» در دانشگاه‌ها تکمیل شود، ارتباط با صنایع را باید گام اول برای تشکیل این بازار دانست. به همین دلیل است که مسئولان دانشگاه آزاد ارتباط با صنایع را یکی از اضلاع تشکیل بازار فناوری می‌دانند. تشکیل اداره کل صنعت، جامعه و دانشگاه در سال 1398 نیز برهمین اساس کلید خورد. لاله ملک‌نیا، مدیرکل اداره صنعت، جامعه و دانشگاه معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد است که در گفت‌وگو با «فرهیختگان» اقدامات این اداره کل را تشریح کرد. آن طور که او گفته است مهم‌ترین اقدام این دانشگاه در شش‌ماهه ابتدایی سال پیگیری طرح «جهاد علمی» است. همان طرحی که به برنامه تحولی همکاری نیروهای مسلح با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی معروف است. همچنین به گفته او در سال گذشته مجموع مبلغ قراردادهای برون‌دانشگاهی جذب‌شده دانشگاه در حوزه ارتباط با صنعت و جامعه بیش از 2290 میلیارد ریال بوده است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
مهم‌ترین اقدامات اداره‌کل صنعت، جامعه و دانشگاه در ماه‌های ابتدایی سال را تشریح کنید.
یکی از اقدامات اصلی این اداره کل را می‌توانم پیگیری طرح جهاد علمی در دانشگاه عنوان کنم. برگزاری جلسات متعدد برای واحدهای دانشگاهی با حضور معاونان پژوهشی، مدیران ارتباط با صنعت و جامعه و اعضای هیات‌علمی فناور واحدها به‌منظور تشریح و تبیین این طرح عظیم ملی، رصد اقدامات استان‌ها درخصوص مشارکت در طرح جهاد علمی و همچنین برگزاری جلسات مستمر با مدیران موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی به‌منظور حفظ ارتباط موثر با آن مجموعه به‌عنوان هاب اصلی توزیع بودجه پژوهشی صنایع دفاعی و امنیتی کشور ازجمله کارهای انجام‌شده بوده است. همچنین با توجه به راه‌اندازی بخش مشوق‌های خدمتی در سامانه کارآمد وزارت عتف، پیرو پیگیری‌های انجام‌شده کدکاربری اختصاصی به‌صورت تفکیک‌شده برای دانشگاه آزاد هر استان و واحد مستقل (و در استان تهران به تفکیک هر واحد) اخذ و به استان‌ها اعلام شد.
سامانه کارآمد چه کاری انجام می‌دهد؟
سامانه کارآمد یک پلتفرم آموزش مهارت شغلی است که با هدف توانمندسازی دانشجویان و دانش‌آموختگان برای ورود به بازار‌کار و تسهیل و توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی ایجاد شده است. همچنین با توجه به هماهنگی‌های انجام‌شده با ستادکل نیروهای مسلح، دانش‌آموختگان دانشگاه از طریق این سامانه امکان برخورداری از مشوق‌های خدمتی را دارا هستند.
دسترسی به این سامانه برای دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد فراهم شده است؟
پیرو ایجاد دسترسی به سامانه کارآمد مذاکرات لازم و برگزاری جلسات آتی با وزارت عتف برای برخورداری دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد از سایر امکانات و تسهیلات سامانه کارآمد از جمله مواردی است که در دستور کار داریم.
شما حضور پررنگی در واحدها دارید؛ در جریان بازدیدها تعاملی هم با صنایع داشته‌اید؟
بازدیدهای استانی و بازدید از صنایع و... از جمله موارد دیگر است. به‌عنوان مثال در همین استان تهران بازدید و جلسه مذاکره خوب و موثری با شرکتmsi و ماشین‌سازی دلتا داشتیم. شرکت msi یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در حوزه صنعت رایانه و ماشین‌سازی دلتا از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های ماشین‌های راهسازی است که توان تولید دامپتراک‌های 60 تنی را داراست. در این بازدیدها توافقات خوبی برای همکاری‌های مشترک در پروژه‌های پژوهشی، ماموریت‌های صنعتی و توسعه طرح پویش دانشگاه انجام شد. پیگیری درخصوص سامانه جامع قراردادهای دانشگاه نیز یکی از اقداماتی بود که در این اداره کل به نمایندگی از معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه انجام شد.
مهم‌ترین اقدامی که در 6 ماهه دوم سال در دست دارید چیست؟ برای همکاری با صنایع بزرگ چه برنامه‌ای دارید؟
یکی از اقدامات مدنظر این اداره‌کل در شش ماه دوم سال به‌روزرسانی و ابلاغ آیین‌نامه‌های مربوطه مطابق با نیازها و در نظر گرفتن شرایط زمانی فعلی و همچنین با تاکید بر مشوق‌ها برای اعضای هیات‌علمی است. درخصوص همکاری با صنایع بزرگ نیز راه‌اندازی مجموعه‌ای با مشارکت دانشگاه جهت تولید کانکتورهای مورد نیاز صنایع در یکی از واحدهای دانشگاهی و نیز مشارکت در خط تولید یکی از قطعات خودرویی تولید کشور از برنامه‌های در دست اقدام است. همچنین یک تفاهمنامه با مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار امضا کردیم که به لحاظ درآمدزایی در بحث ارائه آموزش‌های فنی و تخصصی به‌صورت انحصاری می‌تواند بسیار ارزشمند باشد. ایجاد دبیرخانه مشترک برای اجرایی شدن مفاد این تفاهمنامه و تشکیل سامانه‌ها و ساختارهای لازم برای ورود به موضوع تربیت مشاوران تخصصی که از مفاد اصلی این تفاهمنامه است ازجمله برنامه‌های در دستور کار این اداره کل است. بازدیدهای استانی و حفظ ارتباط موثر با صنایع نیز ازجمله موارد روتین ما خواهد بود.
در ابتدای صحبت‌های خود از طرح «جهاد علمی» صحبت کردید. این طرح چیست؟ فرآیند اجرایی شدن آن را تشریح کنید.
در مسیر تحقق مطالبات و پیاده‌سازی نقشه جامع علمی و سند جامع علمی، دفاعی و امنیتی کشور در سیاستگذاری و هماهنگی به‌عمل‌آمده در سطح شورای راهبردی علم، فناوری و نوآوری دفاعی امنیتی کشور و در هماهنگی با نهادهای متولی علوم، تحقیقات و فناوری ملی و دفاعی حوزه عتف موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی به نمایندگی از ستادکل نیروهای مسلح اقدام به تهیه برنامه تحولی همکاری نیروهای مسلح با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی (طرح جهاد علمی) کرد. اداره‌کل صنعت، جامعه و دانشگاه نیز با توجه به سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد در چهارچوب راهبردهای کلان تقویت قابلیت پاسخگویی به نیازهای آمایشی و کنشگری فعال شبکه واحدهای دانشگاهی در توسعه محلی و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط‌زیستی منطقه در قالب واحدهای پیشران توسعه و واحدهای حل مساله با جدیت و پیگیری به این طرح وارد شد.
در پی اعلام طرح جهاد علمی ابتدای سال 1402 از سوی نمایندگان موسسه، اقدامات لازم توسط این اداره کل به‌منظور مشارکت فعال دانشگاه آزاد در طرح یادشده صورت گرفت که پیرو برگزاری جلسات دوره‌ای متعدد با نمایندگان موسسه، نهایتا 31 مردادماه سال گذشته منجر به امضای تفاهمنامه همکاری پژوهشی و تحقیقاتی با دانشگاه آزاد شد. این تفاهمنامه در سطح ملی و با 42 دانشگاه پیشرو کشور از جمله دانشگاه آزاد امضا شده که بیشترین مبلغ قرارداد متعلق به دانشگاه آزاد است.
در این طرح چند محور همکاری مشخص شده است؟
در این طرح 25 محور همکاری مشخص شده و مطابق با هرکدام از این محورها مبالغ حمایت‌های پژوهشی در نظر گرفته شده است. لازم به ذکر است که کاربرگ‌های مربوط به هر محور (فرم استانداردشده قرارداد برای هر موضوع ) طی دو مرحله در تاریخ‌های 25 آذر سال گذشته (13 کاربرگ و الزامات آن) و 27 فروردین امسال (موارد باقی‌مانده) از سوی موسسه به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. به عبارت بهتر عملا روند کنونی طرح از اردیبهشت امسال آغاز شد.
اداره‌کل صنعت، جامعه و دانشگاه در راستای طرح جهادعلمی چه کارهایی انجام داده است؟
یکی از اقدامات انجام‌شده پیگیری‌های لازم جهت وصول مبلغ 75 میلیارد ریال به‌عنوان 25 درصد اولیه از مبلغ قرارداد 300 میلیارد ریالی به حساب صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد در جهت اجرایی‌سازی طرح جهاد علمی است. (قرارداد اولیه طرح مبلغ 300 میلیارد ریال تنها در سال 1402 است که درصورت مصرف توسط دانشگاه تا 1200 میلیارد ریال قابل افزایش است.) همچنین در راستای این طرح قابلیت‌ها، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های واحدهای منتخب دانشگاه آزاد در راستای رفع نیازهای دفاعی احصا شد. همچنین عناوین پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد، رساله‌های دکتری و پژوهش‌های پسادکتری در حال اجرای واحدهای منتخب دانشگاه نیز احصا شد. از دیگر اقدامات انجام‌شده می‌توان به هماهنگی انجام بازدید علمی و فنی از توانمندی‌های واحدهای دانشگاهی با حضور متخصصان و فناوران معرفی‌شده از سوی موسسه پژوهشی صنایع دفاعی اشاره کرد. همچنین جلسات متعدد و پیوسته حضوری و مجازی درسطح معاونان پژوهشی و فناوری، مدیران ارتباط با صنعت واحدها و کنسرسیوم‌های تخصصی دانشگاه آزاد در جهت تشریح و هدایت واحدهای دانشگاهی در طرح جهاد علمی و همچنین برگزاری جلسات پیوسته اداره کل با موسسه در حد مدیران بخش و مدیران کل برگزار شد.
درخصوص مشارکت اساتید، گروه‌های علمی و واحدها در قراردادها توضیح دهید و بگویید میزان این مشارکت چقدر بوده است؟ راه‌های این مشارکت چطور فراهم می‌شود؟
از دیدگاه مقایسه‌ای استان‌های کرمان، گلستان، آذربایجان شرقی، اصفهان، تهران و خوزستان به همراه واحدهای مستقل نجف‌آباد و علوم‌و‌تحقیقات از جمله مواردی هستند که در زمینه جذب پروژه‌های برون‌دانشگاهی و مشارکت فعال و موثر در صنعت و جامعه از عملکرد به مراتب بهتری نسبت به سایر استان‌ها برخوردارند. ضمن اینکه با دسترسی که برای دانشگاه آزاد به سامانه ساتع و ساجد وزارت عتف ایجاد کردیم، در حال حاضر تعداد زیادی از اعضای هیات‌علمی ما در هر واحد دانشگاهی مستقل از شرایط و پتانسیل‌های واحدهای دانشگاهی خود می‌توانند در فراخوان‌های مربوط به طرح‌های پژوهشی وزارتخانه‌ها و مجموعه‌های وابسته به دولت مشارکت داشته باشند.
در حال حاضر چند طرح پژوهشی در این سامانه به تایید نهایی رسیده است؟
در حال حاضر عضویت بیش از1600 نفر از اعضای هیات‌علمی دانشگاه در سامانه ساتع وزارت عتف احراز هویت شده و طرح‌های پژوهشی متعددی با ارزش بیش از 55 میلیارد ریال را در این سامانه به تایید نهایی رسانده‌ایم. همچنین در سال جاری، حدود 100 طرح پژوهشی در سامانه ساجد وزارت عتف جهت بهره‌مندی از ضریب صفر بیمه‌ای مورد تایید قرار گرفته است.
درخصوص شرکت‌ها و مجموعه‌های طرف حساب دانشگاه که بیشترین تعداد و قرارداد را دارند نیز توضیح دهید. آیا عدد مشخصی از افزایش تعداد و رقم قراردادها در اختیار دارید؟
صنایع نظامی و دفاعی (در قالب طرح جهاد علمی)، صنایع مرتبط با نفت، گاز و پتروشیمی، برق و انرژی، مجموعه صنایع وابسته به شرکت گل‌گهر، شرکت تراکتورسازی تبریز از جمله مواردی هستند که با آنها بیشترین تعامل را داریم.
رویدادهای صدرا و عصر امید دانشگاه به کجا رسید؟ تاکنون چند رویداد برگزار شده و خروجی این رویدادها برای دانشگاه و دانشجویان چه بوده است؟
رویداد صدرا با محوریت و موضوع صنعت، دانشگاه، راه اشتغال که می‌توان آن را یک رویداد آموزشی، فناوری و کارآفرینی تلقی کرد رویدادی است که با تاکید رئیس دانشگاه و براساس سیاست‌های کلان دانشگاه در تمامی واحدهای دانشگاهی سراسر کشور برگزار شد. فقط در استان تهران تاکنون 22 مورد رویداد صدرا در واحدهای دانشگاهی مختلف برگزار شده و پیرو برنامه‌ریزی صورت‌گرفته برنامه برگزاری حداقل یک رویداد در هر واحد با محوریت تخصصی بودن و ماموریت‌گرایی در شش ماهه دوم سال مد نظر است. همچنین پیرو برگزاری رویداد عصر امید دانشگاه در مصلای بزرگ امام‌خمینی (ره) تهران، رویدادهای عصر امید تخصصی در چندین استان برپا شده که از آن جمله می‌توان به رویداد عصر امید در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی در استان بوشهر شهر عسلویه، رویداد عصر امید در حوزه معدن و صنعت فولاد در استان کرمان شهر سیرجان، رویداد عصر امید در حوزه هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در استان البرز شهر کرج اشاره کرد. همچنین رویداد عصر امید در حوزه ساختمان مهرماه امسال در پارک علم و فناوری سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و رویداد عصر امید در حوزه اربعین نیز آبان‌ماه امسال در استان شیراز واحد شیراز برگزار می‌شود. برگزاری رویداد عصر امید در حوزه امنیت غذایی در استان آذربایجان غربی شهر ارومیه نیز در دستورکار قرار دارد.
طی یک سال اخیر چه میزان قرارداد برون دانشگاهی از سوی دفتر کل ارتباط با صنعت رخ داده است؟
براساس اطلاعات دریافت‌شده از استان‌ها و واحدهای دانشگاهی در طی سال 1402 مجموع مبلغ قراردادهای برون‌دانشگاهی جذب‌شده دانشگاه در حوزه ارتباط با صنعت و جامعه بیش از 2290 میلیارد ریال بوده است.
قرار بود سامانه مستقلی برای قراردادها در دانشگاه آزاد ایجاد شود. در ابتدای صحبت‌های خود نیز گفتید که پیگیری درخصوص سامانه جامع قراردادهای دانشگاه انجام شده است. این سامانه به کجا رسید؟
«سامانه جامع مدیریت قراردادها» در دانشگاه آزاد مطابق راه‌کنش‌‌های سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد طراحی شده و در آن موضوع مدیریت قراردادهای دانشگاه لحاظ شده است. این سامانه فرآیندهای تنظیم، اجرا و ارزیابی قراردادها را برعهده دارد و از مزایای آن می‌توان به شفافیت و انضباط مالی، سامانه‌سپاری، افزایش کارایی عملیات‌ها، کاهش هزینه‌ها، پیروی از قوانین و مقررات، کاهش ریسک تنظیم قراردادها، نظارت بیشتر بر دعاوی احتمالی، صرفه‌جویی در زمان و... اشاره کرد. در راستای راه‌اندازی و تکمیل سامانه یادشده مقرر شد روند بررسی، تصویب و عقد قرارداد طرح‌های پژوهشی برون‌دانشگاهی نیز ذیل سامانه یادشده و کاملا به‌صورت سیستمی طراحی شود، بنابراین جلسات متعددی در این خصوص با کارشناسان سامانه برگزار شد و فلوچارت روند عقد قراردادها و بخشنامه‌های مرتبط در اختیار آنها قرار گرفت. در حال حاضر نیز بخش اصلی کار انجام شده است که پس از صدور کد کاربری و رمز عبور برای معاونان پژوهش و فناوری واحدها این قسمت نیز در سامانه فعال می‌شود و تمام روند بررسی، تصویب، عقد قرارداد تا خاتمه آن به‌صورت سیستمی از طریق سامانه انجام خواهد شد.
