سارا طاهری،خبرنگار گروه دانشگاه: حدود یک سالی می‌شود که ساختار علمی دانشگاه آزاد متحول شده؛ تحولی که به «نظام‌نامه دانشی و تشکیل دانشکدگان» مشهور شده است. پیش از این دانشگاه آزاد از لحاظ اجرایی و چارت، دچار تحولاتی شده بود؛ همان اتفاقی که در سال 98 شاهد آن بودیم و معاونت‌های موضوعی در دانشگاه آزاد شکل گرفت. اما چند سالی می‌شد که مسئولان دانشگاه به فکر تغییر و تحول در ساختار علمی دانشگاه بودند؛ زیرا «بالفعل» کردن توان و پتاسیل‌های علمی دانشگاه بر اساس روند قبلی تقریبا غیرممکن بود. به همین دلیل ایده تشکیل دانشکدگان در دانشگاه آزاد مطرح شد تا بر اساس آن از توان بالقوه دانشگاه استفاده شود. حالا در نظام جدید دانشی دانشگاه دانشکدگان متعددی شکل گرفته‌اند که هر کدام ذیل یک معاونت موضوعی فعالیت دارند. یکی از این دانشکدگانها با عنوان دانشکدگان «فرهنگ و تمدن» شناخته می‌شود که ذیل معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه فعال بوده و میثم چگین مسئولیت اداره آن را بر عهده دارد. در نخستین سال شکلگیری نظام دانشی جدید دانشگاه به سراغ چگین رفته و تحولات و پیگیری‌های انجام‌شده در این دانشکدگان را از او جویا شده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
دانشکدگان فرهنگ و تمدن از مجموعه‌های علمی است که در نخستین سال شکلگیری نظام دانشی جدید دانشگاه آزاد تشکیل شد؛ در نخستین سال فعالیت این دانشکدگان مهم‌ترین تحولات و پیگیری‌های شما در چه مواردی صورت گرفته است؟
دانشکدگان فرهنگ و تمدن در نخستین سال شکلگیری نظام دانشی جدید دانشگاه، بر ایجاد شبکه‌های اساتید و نخبگان گروههای علمی زیرمجموعه متمرکز بوده و در این راستا اقدام به تشکیل جلسات و گردهمایی‌‌های سراسری با حضور اساتید گروههای مختلف آموزشی کرده است. این گردهماییها به‌اذعان اساتید شرکت‌کننده، عمدتا درطول سه‌دهه گذشته در این دانشگاه بی‌سابقه بوده و زمینه آشنایی و ارتباط شبکه نخبگان بیش از پیش در دانشگاه فراهم شده است. این جلسات، همایش‌ها و گردهماییها بستر مهمی برای توضیح و تبیین نظام مدیریت دانشی جدید دانشگاه بود و مشارکت و همدلی اساتید به پاسخ به ابهامات و سوالات آنها در راستای اجرای بهتر این نظام فراهم شد. از نظر اعضای شورای دانشکدگان فرهنگ و تمدن، اجرای این برنامه‌‌های جمعی، پیش از شروع اجرای این نظام در دانشگاه، به‌منظور جلب اعتماد و مشارکت اساتید به‌عنوان رکن اصلی این نظام، اقدامی ضروری و غیرقابل‌انکار قلمداد می‌شد که پس از اجرا مورد توجه تمام گروههای آموزشی دانشگاه قرار گرفت و مشابه آن توسط تمام گروههای آموزشی برگزار شد. اقدام کلان دیگر، توجه به نظام مسائل گروههای مختلف آموزشی و بررسی راهکارها و برنامههایی برای حل این مسائل کلان با مشارکت اساتید گروههای آموزشی مختلف بوده است. همان‌گونه که در ابتدای شکلگیری این نظام مدیریت دانشی تاکید شده بود، تمام این اقدامات با عنایت ویژه به ارتباط بین عرصه و پایه در رشتههای مختلف دانشگاهی پیشنهاد و پیگیری شده است.
سال گذشته در آغاز فعالیت دانشکدگان فرهنگ و تمدن گفتید اولین و شاید مهم‌ترین گام در ابتدای راه طراحی نقشه‌راه گروههای دانشی است؛ این نقشه چگونه طراحی شد و مولفه‌های اصلی آن چیست؟
منظور ما از طراحی نقشه‌راه، بررسی عمیق مسائل هریک از گروههای آموزشی و رشتههای زیرمجموعه آن در گام اول بوده است. در گام بعدی نیز تلاش ما این بوده با استفاده از ظرفیت‌‌های دانشگاه در همه عرصه‌‌ها، به‌دنبال راهکارهایی برای حل مسائل رشتهها باشیم. با توجه به بررسی‌هایی که به همت مدیران و اعضای محترم گروههای کشوری انجام شد، مسائل متنوعی ناظر به رشتههای مختلف احصا شد و ما با تنوع فراوان مسائل مواجه شدیم. درطول یک‌سال اخیر تلاش شد هریک از این مسائل به تفکیک مورد مطالعه قرار گیرد و متناسب با هریک از این مسائل، طرح جامع و آینده‌نگرانه‌‌ای پیش‌بینی شود. امیدواریم این طرح‌ها در آینده پس از تصویب در دانشگاه به‌نحو شایسته‌‌ای اطلاع‌رسانی شود.
وضعیت دانشکدگان فرهنگ و تمدن به‌لحاظ آماری چگونه است؟ چه تعداد دانشکده با این عنوان در یک سال گذشته تشکیل شده و چه تعداد در شرف راه‌اندازی هستند؟ کدام رشتهها و گروه‌ها ذیل این دانشکدگان فعالند و چه تعداد استاد و دانشجو در این رشتهها مشغول به تحصیل هستند؟
همان‌گونه که استحضار دارید در سال گذشته دانشکدگان فرهنگ و تمدن، با گروههای کشوری گردشگری و زیارت، جغرافیا، تاریخ و باستان‌شناسی، محیط‌زیست انسانی، فرهنگ و زبان ملل و زبان‌وادبیات فارسی تشکیل شد. اما در روزهای اخیر و با توجه به بررسی‌‌های دقیق‌تر آماری در سطح کشور و لزوم توجه به ماموریتهای دانشی، گروههای آموزشی با عنایت به رسالت‌های مستقل ادامه فعالیت خواهند داد و هریک از دانشکدگان، وظیفه پیگیری ماموریتهای دانشی را داشته و به‌صورت ماموریت‌محور، در واحدها ادامه فعالیت خواهند داد. ضمن اینکه نام این دانشکدگان در آینده به دانشکدگان تمدن و مطالعات جهان تغییر پیدا میکند. این تغییر سبب می‌شود دانشکده‌‌های تمدن و مطالعات جهان در واحدهای مختلف، ماموریتهای متفاوتی را دنبال کنند و این ماموریت‌ها، تعیین‌کننده گروههای آموزشی فعال در آن دانشکده‌ها خواهد بود، بنابراین تعداد دانشجو و اساتید و سایر شاخص‌‌های آماری، تابع این تغییرات است که در آینده با پیشنهاد و نظر مشترک واحدهای دانشگاهی و معاونت‌های موضوعی در دستور کار قرار می‌گیرد.
تقویت فعالیت بینرشتهای از مواردی است که در نظام دانشی جدید به آن توجه ویژه‌ای شده؛ در این حوزه با کدام گروههای دانشی تعامل بیشتری برقرار شده؟ برنامهریزی خاص و مشخصی در این زمینه وجود دارد؟
اقدامات مختلفی در حوزه تقویت فعالیتها و برنامه‌‌های بینرشتهای انجام شده است. اما اگر به‌طور مشخص و مصداقی بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم، میتوانیم به طراحی رشتههای جدیدی با مشارکت گروههای کشوری محیط‌زیست و گردشگری، محیط‌زیست و اقتصاد، محیط‌زیست و حقوق اشاره کنیم که ان‌شاءالله پس از تصویب، اطلاع‌رسانی خواهد شد. طراحی جشنواره‌‌های مشترک و جایزه‌‌های ملی بینرشتهای با مشارکت گروههای کشوری زبان‌وادبیات فارسی و محیط‌زیست اقدام دیگر بینرشتهای در این دانشکدگان بوده است. همچنین طرحی با محوریت کارآفرینی و تجاری‌سازی دستاوردهای علوم انسانی مشارکت گروههای کشوری این دانشکدگان و گروه مدیریت فناوری اطلاعات و همچنین گروه کارآفرینی به نگارش درآمد که به‌زودی اجرایی خواهد شد. همایش‌های علوم، حکمت و حکمرانی توسط دانشکدگان فرهنگ و تمدن با مشارکت تمام گروههای کشوری فعال در دانشگاه آزاد در قالب هشت همایش ملی در استان‌های مختلف برگزار شد. این همایش‌ها به‌صورت واقعی به ارائه پژوهش‌های بینرشتهای حوزههای مختلف علوم انسانی و علوم مهندسی و علوم پزشکی پرداخت و مقالات حاصله در کتاب همایش، گردآوری و منتشر شد. برگزاری نخستین جشنواره کرسی‌های ترویجی در دانشگاه آزاد نیز یکی از اقدامات این دانشکدگان بوده است که امیدواریم با همت اساتید ادامه یابد.
اتصال نظام پایه و عرصه از اولویت‌های سال جاری دانشگاه آزاد است که در صحبت‌های مختلف رئیس دانشگاه هم روی آن تاکید ویژه‌ای شده است. در این زمینه برنامه دانشکدگان فرهنگ و تمدن چگونه طراحی شده؟ به‌صورت مشخص تغییر یا تفاوت ویژه‌ای در فعالیت‌های آموزشی گروههای ذیل این دانشکده دیده می‌شود؟
درخصوص ارتباط عرصه و پایه صحبت‌ها و بحث‌‌های بسیار زیادی در گروههای مختلف کشوری انجام شده اما رسیدن به نقطه‌ای که امکان ارائه گزارش واقعی در این خصوص باشد، زمان‌بر است و باید اجازه دهیم برنامههایی که طراحی شده‌اند به ثمر بنشیند و نتیجه آن را در آینده گزارش دهیم. اما به‌صورت مشخص میتوانیم به برنامهریزی طرح تحول گردشگری با تمرکز بر پدیده شمال‌گردی اشاره کرد که پس از اجرا در استان مازندران، گزارش آن تقدیم خواهد شد. این طرح ارتباط بین عرصه و پایه را در زمینه گردشگری ایجاد میکند و امکان نقش‌آفرینی حرفه‌‌ای اساتید و دانشجویان رشتههای مختلف را در ارتقای سطح گردشگری در منطقه فراهم می‌‌آورد. همچنین طرحهایی از قبیل هتل‌اسکول‌‌ها با هدایت گروه کشوری گردشگری، برگزاری دوره‌‌های مشترک توان‌افزایی دبیران فارسی آموزش‌وپرورش و همچنین اجرای طرح ترویج زبان فارسی با مشارکت کشورهای همزبان و نیز ویراستاری ادبی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری با محوریت گروه زبان‌وادبیات فارسی، طرح آموزش‌های کوتاه‌مدت زبان‌های خارجی با محوریت گروه فرهنگ و زبان ملل، تشکیل شرکت‌های تعاونی دانش‌بنیان با محوریت گروه کشوری جغرافیا برخی از فعالیتها هستند که با توجه به اینکه روند تصویب آنها در جریان است جزئیات‌شان بعدا اطلاع‌رسانی خواهد شد.
نزدیک‌تر شدن بستر علمی دانشگاه به نیازهای روز جامعه و به‌طور خلاصه جامعه‌پردازی دانشگاه، از اهداف دیگری است که در نظام دانشی جدید دانشگاه به آن اشاره شده است. این مهم در این دانشکدگان تاکنون چگونه دنبال شده است؟
پرداختن به مسائل و نیازهای روز نیازمند شناخت و محترم شمردن جایگاه گروههای کشوری و تخصص آنها در حل مسائل جامعه است. تا زمانی که برای حل مسائل به نخبگان و شبکه اساتید دانشگاه مراجعه نشود، نمی‌‌توان به حل دائمی مسائل امیدوار بود و همواره به راهکارهای کوتاه‌مدت بسنده خواهد شد. مسائل امروز جامعه به دلیل چندبعدی بودن، به مسائل پیچیده‌ای تبدیل شده که حل آنها در گرو مشارکت و همکاری اساتید و فرهیختگان با تخصص‌‌های مختلف است. با توجه به گزارشی که ارائه دادم و پاسخ‌هایی که به سوالات قبلی داده شد، طرح‌های مختلفی در جریان است که در صورت اجرا می‌‌تواند کارنامه خوبی در جامعه‌پردازی دانشگاه محسوب شود.
در طول ماه‌های اخیر، مدیران گروههای علمی دانشگاه جلسات متعددی برگزار کرده‌اند که جمع‌بندی و مصوباتی هم داشته است. نحوه پیگیری این مصوبات چگونه است؟ در دانشکدگان فرهنگ و تمدن کدام‌یک از مصوبات تاکنون به عرصه اجرایی نزدیک و عملیاتی شده است؟ نشست مدیران گروه‌ها ادامه خواهد داشت؟ نحوه فعالیت کارگروه‌های آن چگونه دنبال می‌شود؟
علاوه‌بر برگزاری نشست‌های سراسری گروههای کشوری که در سال اخیر در هر ۶ گروه کشوری این دانشکدگان برگزار شد، جلسات هفتگی این گروه‌ها نیز برگزار و مصوبات مختلفی را به‌همراه داشت. برخی از این مصوبات در قالب طرحهایی، تبدیل به بخشنامه‌‌ها یا طرح‌های کاربردی شد که به برخی از این طرح‌ها در سوالات بالا اشاره کردم. اما شیوه پیگیری این مصوبات به این نحو است که براساس موضوع هریک از این مصوبات، تلاش شده ارتباطی پویا با حوزههای ستادی دانشگاه برقرار شود و پس از بررسی ابعاد مختلف هریک از این مصوبات، به صورت طرح پیشنهادی و در سطوح مختلف اعم از هیات‌رئیسه دانشگاه یا شورای معاونان یا شورای معاونت موضوعی به تصویب و اجرا برسد. برخی از این مصوبات به ارتقای سطح آموزش در دانشگاه و حل مسائل آموزشی و پژوهشی کمک کرده و برخی دیگر منجر به طراحی طرح‌های تحولی و اجرایی شده است. توجه به ماموریتهای جدید، از خواسته‌هایی است که همواره از دانشکدگانها توقع می‌‌رود، بنابراین در این راستا تلاش ما این بوده که گروههای کشوری به ارائه طرح‌های جدید و باز کردن عرصههای جدید با عنایت به حل مسائل جامعه تشویق و ترغیب شوند.
در آستانه سال جدید تحصیلی و کاری دانشگاه هستیم. نسبت به سال تحصیلی گذشته، تغییرات خاصی در سرفصل‌ها، چارت دروس، رشتهها و نحوه ارائه آموزش‌ها داریم؟
با توجه به ابلاغ سرفصل‌های جدید از سوی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، مجموعه سرفصل‌های جدید که قرار است جایگزین سرفصل‌های منسوخ شوند، در هفته گذشته طی ابلاغیه‌‌ای به تمام واحدهای دانشگاهی داده شد و همه گروههای آموزشی در جریان سرفصل‌های جدید قرار گرفتند. در مورد رشتههای جدید و چارت دروس نیز پیشنهادهایی ارائه شده که پس از نهایی شدن و در زمان مناسب، اطلاع‌رسانی لازم انجام خواهد شد.
در چهارمین سال اجرای سند تحول مهم‌ترین ماموریتهای شما در این دانشکدگان چیست؟
ما همواره در طراحی برنامه‌ها و اقدامات جدید، به واکنش‌‌ها و اقدامات سند تحول و تعالی دانشگاه توجه داشته‌‌ایم. به‌طور مشخص در طراحی برنامه و بودجه سال آینده نیز تمام اقدامات و فعالیت‌های خود را ناظر به راهکنش‌ها و اقدامات مندرج در این سند تنظیم و ارائه کرده‌ایم. با توجه به گروههای ذیل این دانشکدگان، تلاش خواهیم کرد ماموریتهای آینده دانشکدگان تمدن و مطالعات جهان با وسعت نظر بیشتر و فعالیت‌های بین رشته‌ای گسترده‌تر با توجه به ارتباط عرصه و پایه در حوزههای مختلف تنظیم شود. ضمن اینکه تلاش می‌کنیم ارتباط حوزههای تمدنی و فرهنگی را با عرصههای بین‌المللی بیش از پیش دنبال کنیم. این مهم با تاسیس اندیشکده‌‌ها و همایش‌های بین‌المللی درحال برنامهریزی است.
