فرهیختگان: آفریقا در آستانه یک انقلاب مالی ایستاده، زیرا وزرای دارایی و روسای بانک مرکزی کشورهای غرب آفریقا برنامههایی را برای راهاندازی طرح ارز واحد، معروف به ECOارائه کردهاند. جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا با نامECOWAS وعده داده چشمانداز اقتصادی 15 کشور را با معرفی اکو تغییر شکل دهد. در میان هیاهوی این ارز یکپارچه، یک رقیب دیجیتالی- بیتکوین - از سایهها بیرون میآید و راهحلهای بیسابقهای را برای مشکلات حواله قاره ارائه میدهد. آیا بیتکوین میتواند کلید آینده مالی فراگیرتر، مقرون بهصرفهتر و انعطافپذیرتر برای آفریقا باشد؟
این یکسوال نیست، بلکه یکتجربه است. با پیشرفت ابتکار ارز اکو، بیتکوین بهعنوان یک جایگزین قانعکننده ظاهر میشود و راهحلهای منحصربهفردی را برای چالشهای مالی طولانیمدت در آفریقا ارائه میدهد. با بررسی برخی روایتهای واقعی، در بیانیهای توسط ولی ادون (وزیر دارایی نیجریه) و همکارانش در منطقه، «چشمانداز برای اکو» فراتر از یک ارز صرف است. این منطقه آرزو دارد به سنگ بنای یکپارچگی اقتصادی، سادهسازی تجارت و تقویت ثبات پولی در سراسر آفریقا تبدیل شود. باید در مورد برنامههای اجرایی برای تحقق این چشمانداز کنجکاو بود. متاسفانه یکی از موانع اصلی برای ارز اکو، پیچیدگی مقررات است. هماهنگ کردن سیاستها و مقررات پولی در 15 کشور مختلف یک کار مهم است. هر کشور عضو شرایط اقتصادی، سیاستهای مالی و چشماندازهای سیاسی خاص خود را دارد که میتواند اجرای و حکمرانی یک ارز واحد را پیچیده کند. تناقضات مقرراتی ممکن است منجر به پذیرش و اثربخشی نابرابر ارز اکو شود و بهطور بالقوه هدف آن را برای یکپارچگی اقتصادی منطقهای تضعیف کند.
جالبتوجه است که موفقیت این ارز بهشدت به زیرساختهای تکنولوژیکی موجود در کشورهای عضو بستگی دارد. بسیاری از مناطق در این محدوده، هنوز فاقد اتصال اینترنتی قابلاعتماد و فناوریهای مالی پیشرفته هستند. این شکافهای زیرساختی، اگر برطرف نشوند مانع اجرای موثر و عملکرد ارز اکو میشوند و دسترسی و قابلیت استفاده آن را برای عموم مردم محدود میکنند. در حال حاضر بیتکوین در منطقه این مراحل را با کارایی تکنولوژیکی اثباتشده خود در لایه عملیاتی اصلیاش پشتسر گذاشته است و پویایی آن حتی در مواجهه با اتصال اضافی یا عدم اتصال به اینترنت، از طریق راهحلهای مبتنیبر بیتکوین در منطقه در مقایسه با اکو، مزیت بیشتری ایجاد میکند؛ البته همراه با نمایش خیرهکننده انعطافپذیری و کارایی و همچنین حسن شهرت!
کشورهای غرب آفریقا، از کشورهای غنی از منابع مانند نیجریه تا کشورهای کوچکتر و کمترتوسعهیافته اقتصادی مانند گینهبیسائو تفاوتهای اقتصادی قابلتوجهی نشان میدهند. یک سیاست پولی یکسان ممکن است چالشهای اقتصادی منحصربهفردی را که هر کشور عضو با آن مواجه است، برطرف نکند. نابرابریهایی مانند این میتواند منجر به عدم تعادل و تنش در اتحادیه شود و بهطور بالقوه پول اکو و اقتصاد منطقه را بیثبات کند. بااینحال بیتکوین ازنظر شکستن تعصب منطقهای درحالیکه پذیرش جهانی و گزینههای تجارت باز را ارائه میدهد، دارای یک مزیت است.
اکو در نظر دارد با ارائه دسترسی به خدمات مالی برای جمعیت بدونبانک، شمول مالی را افزایش دهد. اما اکو بهعنوان یک ارز منطقهای پیشنهادی وابسته به سیستمهای مالی سنتی در کشورهای این حوزه، بهطور ناخودآگاه وارث مشکلات بومی مانند بدون بانک بودن بخش قابلتوجهی از جمعیت بهدلیل دسترسی محدود به خدمات بانکداری سنتی خواهد بود. آیا اکو این فرصت را در اختیار یک جایگزین دیجیتال دموکراتیزه قرار نمیدهد؟ این قطعا یک سوال است: «مطلوب بودن و کارایی» عدالت را در مورد اضافهکاری انجام میدهد، زیرا همهچیز درحال گسترش است. بیتکوین ابزاری جایگزین برای دسترسی به خدمات مالی بدون نیاز به حساب بانکی فراهم میکند و با ارائه یک سیستم مالی غیرمتمرکز و در دسترس، افراد و مشاغل کوچک را توانمند و رشد اقتصادی و عملیات مالی یکپارچه را تقویت میکند.
مقایسه «هزینههای خدمات حواله در بین مناطق مختلف، با تقسیم هزینه به دو جزء کارمزد و حاشیه ارز خارجی»، نشان می دهد که در هر منطقه، بین حوالههای دیجیتال و غیردیجیتال تفاوت وجود دارد. این نشان میدهد هزینهها بخش بزرگی از هزینههای خدمات حواله را تشکیل میدهند. علاوهبر این، هزینههای خدمات غیردیجیتال بدون توجه به منطقهای که پول به آن ارسال میشود، بهطور مداوم بالاتر از هزینههای خدمات دیجیتال است. کارگران مهاجری که برای خانوادههای خود از طریق خدمات سنتی حواله پول میفرستند، معمولا هزینههای قابلتوجهی را متحمل میشوند که ارزش پولی را که بهسختی به دست آوردهاند، از بین میبرد. بااینحال تراکنشهای بیتکوین با حذف واسطهها و ارائه انتقال مستقیم همتابههمتا، این هزینهها را بهشدت کاهش میدهد. این کارایی هزینه بهویژه در آفریقا مفید است، جایی که جریانهای حواله منبع درآمدی حیاتی برای بسیاری از خانوادههاست. تسهیل تراکنشهای امن مرزی با بیتکوین یک مزیت حیاتی در منطقه غرب آفریقا به حساب میآید، جایی که تجارت درونمنطقهای تشویق میشود. برخلاف ارز اکو که همچنان به سطحی از نظارت و مقررات دولتی نیاز دارد، بیتکوین مستقل از مرزهای ملی عمل میکند. این استقلال به معاملات روان و کارآمد بین مشاغل و افراد در کشورهای مختلف اجازه میدهد تجارت منطقهای و یکپارچگی اقتصادی را ارتقا دهد. پذیرش مداوم بیتکوین با جذب سرمایهگذاری در بخش فینتک و حواله و ایجاد فرصتهای شغلی جدید و ریلهای پرداخت، باعث رشد اقتصادی خواهد شد. لبه نوآورانه بیتکوین و فناوری بلاک چین باعث پیشرفت مداوم فناوری و تنوع اقتصادی خواهد شد. با پذیرش این فناوریها، کشورهای آفریقایی بهتدریج خود را در خط مقدم اقتصاد دیجیتال جهانی قرار میدهند و فرهنگ نوآوری و کارآفرینی را تقویت میکنند. فناوری بلاکچین و الگوریتمهای رمزنگاری که زیربنای بیتکوین است، سطحی از شفافیت و امنیت را ارائه میدهد که میتواند اعتماد را در تراکنشهای مالی افزایش دهد. ماهیت تغییرناپذیر سوابق بلاکچین تضمین میکند تراکنشها ایمن و قابلتاییدند و خطر تقلب و فساد را کاهش میدهد. این شفافیت برای خدمات حواله بسیار مهم است و تضمین میکند وجوه بهطور ایمن و کارآمد منتقل میشود. علاوهبر اینها فمی لان از بنیاد حقوق بشر در مورد تفاوت حوالههای سنتی بانکی و بیتکوین گفت: «ماهیت غیرمتمرکز بیتکوین سیستم مالی را فراهم میکند که کمتر مستعد شکست یا دستکاری متمرکز است. در آفریقا ما 46 ارز داریم که یکی از مشکلات بزرگ تسویهحساب است. آخرین امید واردکنندگان و صادرکنندگان در نیجریه و بهطورکلی کشورهای جنوب صحرای آفریقا بیتکوین و تتر است.»
درصورت پذیرش کامل بیتکوین، اجرای ارز اکو در غرب آفریقا غیرضروری است. شبکههای همتابههمتا و ریلهای مبادله بیتکوین کارایی و سودمندی بالاتری را در مقایسه با ارز پیشنهادی ارائه میدهند. با استفاده از نقاط قوت بیتکوین، کشورهای غرب آفریقا میتوانند نیاز به یک ارز منطقهای جدید را دور بزنند و یک سیستم مالی قوی و فراگیر ایجاد کنند. این پذیرش چالشهای نظارتی را برطرف میکند، زیرساختهای فناوری و سواد مالی را بهبود میبخشد و انتقال آرام به یک اکوسیستم مالی مدرن را تضمین میکند. پتانسیل کاهش هزینههای حواله، افزایش شمول مالی و تسهیل مبادلات فرامرزی آن را به ابزاری قدرتمند برای توسعه اقتصادی در آفریقا تبدیل میکند. آینده سیستم مالی آفریقا در پذیرش راهحلهای نوآورانهای است که چالشهای منحصربهفرد آن را برطرف میکند. آفریقا با استفاده از نقاط قوت بیتکوین، یک اکوسیستم مالی قابلاعتماد، فراگیر و آیندهنگر ایجاد میکند که از رشد و توسعه اقتصادی پایدار حمایت میکند.