علیرضا حیدریان، مترجم: توکنسازی فرآیند ایجاد یک نمایش دیجیتالی از یک چیز واقعی است. توکنسازی میتواند برای محافظت از دادههای حساس یا پردازش موثر مقادیر زیادی از دادهها استفاده شود.
رویدادهای چند سال گذشته به وضوح نشان داده است ما با سرعت فزایندهای به سمت عصر بعدی اینترنت میرویم. چندین پیشرفت جدید منجر به این اتهام میشود. هوش مصنوعی (generative AI) یکی است. به سختی یک هفته بدون پیشرفت مهم جدید میگذرد. گفته میشود که وب 3، پتانسیل یک اینترنت جدید و غیرمتمرکز را ارائه میدهد که توسط شرکتکنندگان از طریق بلاکچین کنترل میشود نه تعداد انگشتشماری از شرکتها. نحوه پرداخت ما برای چیزها نیز دچار اختلال شده است؛ از هر دو مصرفکننده در سال 2021، یک نفر از یک محصول فینتک، عمدتا از پلتفرمهای پرداخت همتا به همتا و انتقال پول غیربانکی استفاده میکرد.
هوش مصنوعی، وب 3 و فینتک نسل مشترک چه هستند؟ همه آنها به فرآیندی به نام توکنسازی متکی هستند. اما هر مورد از توکنسازی به روشی بسیار متفاوت استفاده میکند.
در پرداختها، توکنسازی برای امنیت سایبری و مخفی کردن هویت خود پرداخت، اساسا برای جلوگیری از تقلب استفاده میشود. در مقابل، در وب 3، توکنسازی یک فرآیند دیجیتالیسازی برای دسترسی بیشتر به داراییها است؛ و در هوش مصنوعی، کاملا چیز دیگری است؛ توکنسازی برای تجزیه دادهها برای تشخیص آسانتر الگو استفاده میشود.
توکنسازی چگونه کار میکند؟
بهطور کلی، توکنسازی فرآیند صدور یک نمایش دیجیتال، منحصربهفرد و ناشناس از یک چیز واقعی است. در برنامههای کاربردی وب 3، توکن در یک بلاکچین (معمولا خصوصی) استفاده میشود که به توکن اجازه میدهد تا در پروتکلهای خاص استفاده شود. توکنها میتوانند داراییهایی ازجمله داراییهای فیزیکی مانند املاک یا آثار هنری، داراییهای مالی مانند سهام یا اوراق قرضه، داراییهای نامشهود مانند مالکیت معنوی یا حتی هویت و دادهها را نشان دهند.
در برنامههای کاربردی هوش مصنوعی، توکنسازی به روشی متفاوت عمل میکند، با فعال کردن مدلهای زبان بزرگ (LLM) که از تکنیکهای یادگیری عمیق برای پردازش، طبقهبندی و پیوند دادن قطعات اطلاعات -از جملات کامل گرفته تا شخصیتهای فردی استفاده میکنند- و توکنسازی پرداخت با تولید یک کد موقتی که به جای دادههای اصلی استفاده میشود، از دادههای حساس محافظت میکند.
توکنسازی میتواند چندین نوع توکن ایجاد کند. از صنعت خدمات مالی، یک مثال میتوان به استیبلکوینها اشاره کرد؛ نوعی از ارزهای دیجیتال که با پولهای دنیای واقعی متصل شدهاند تا قابل تعویض یا تکرار باشند. نوع دیگری از توکن، انافتی است -یک توکن غیرقابل تعویض، به معنای توکنی که قابل تکرار نیست- که اثبات دیجیتالی مالکیتی است که افراد میتوانند بخرند و بفروشند. مثال دیگر میتواند به سادگی کلمه «گربه» باشد. یک LLM کلمه cat را نشانهگذاری میکند و از آن برای درک روابط بین cat و سایر کلمات استفاده میکند. روابط بین نشانهها و ایجاد پاسخ براساس الگوهایی که یاد میگیرد.
تعدادی از تکنیکهای توکنسازی وجود دارد که معمولا در این روش استفاده میشود:
توکنسازی کلمه متن را به کلمات جداگانه یا واحدهای کلمه مانند تقسیم میکند و هر کلمه به یک نشانه جداگانه تبدیل میشود. نشانهگذاری کلمات ممکن است با انقباضات یا کلمات مرکب مشکل داشته باشد. نشانهگذاری کاراکتر باعث میشود هر کاراکتر در متن نشانه جداگانه خود را نشان دهد. این روش در هنگام کار با زبانهایی که مرزهای کلمه واضحی ندارند یا با تشخیص دست خط کار میکند، به خوبی کار میکند.
نشانهگذاری زیرکلمهها، کلماتی که کمتر استفاده میشوند را به واحدهایی از دنبالههای متداول کاراکترها تقسیم میکند. نشانههای زیرکلمه بزرگتر از کاراکترهای فردی هستند اما کوچکتر از کل کلمات هستند. با شکستن کلمات به نشانههای زیرکلمه، یک مدل بهتر میتواند کلماتی را که در دادههای آموزشی وجود نداشتند مدیریت کند. رمزگذاری جفت بایت (BPE) یک الگوریتم رمزگذاری زیرکلمه است. BPE با واژگانی از کاراکترها یا کلمات شروع میشود و نشانههایی را که اغلب با هم ظاهر میشوند ادغام میکند.
نوع توکنسازی مورد استفاده بستگی به آنچه مدل باید انجام دهد دارد. همچنین ممکن است روشهای مختلف توکنسازی برای دستیابی به نتایج مورد نیاز ترکیب شوند.
چه فناوریهایی وب 3 را ممکن میکنند؟
همانطور که دیدیم، وب 3 نوع جدیدی از اینترنت است که براساس انواع جدیدی از فناوری ساخته شده است. در اینجا سه نوع اصلی وجود دارد:
بلاکچین
بلاکچین یک دفتر کل توزیعشده دیجیتال و غیرمتمرکز است که در سراسر یک شبکه کامپیوتری وجود دارد و ثبت تراکنشها را تسهیل میکند. همانطور که دادههای جدید به یک شبکه اضافه میشود، یک بلوک جدید ایجاد میشود و بهطور دائم به زنجیره اضافه میشود. سپس تمام گرههای موجود در بلاکچین بهروز میشوند تا تغییر را منعکس کنند. این بدان معنی است که سیستم تحت یک نقطه کنترل یا خرابی قرار نمیگیرد.
قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند برنامههای نرمافزاری هستند که در صورت تحقق شرایط مشخص، مانند شرایط توافقشده توسط خریدار و فروشنده، بهطور خودکار اجرا میشوند. قراردادهای هوشمند به صورت کد روی یک بلاکچین ایجاد میشوند که قابل تغییر نیستند.
داراییها و توکنهای دیجیتال
اینها موارد ارزشمندی هستند که فقط به صورت دیجیتالی وجود دارند. آنها میتوانند شامل ارزهای دیجیتال، استیبلکوین، ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) و انافتی باشند. آنها همچنین میتوانند شامل نسخههای توکنشده داراییها، ازجمله چیزهای واقعی مانند بلیتهای هنری یا کنسرت باشند.
همانطور که خواهیم دید، این فناوریها برای پشتیبانی از انواع پیشرفتهای مرتبط با توکنسازی گرد هم میآیند.
مزایای بالقوه توکنسازی برای ارائهدهندگان خدمات مالی چیست؟
برخی از رهبران صنعت بر این باورند که توکنسازی میتواند ساختار خدمات مالی و بازارهای سرمایه را متحول کند، زیرا به دارندگان دارایی اجازه میدهد از مزایای بلاکچین، مانند عملیات 24ساعته و در دسترس بودن دادهها بهره ببرند. بلاکچین همچنین تسویه سریعتر تراکنشها و درجه بالاتری از اتوماسیون را ارائه میدهد (از طریق کد تعبیهشده که فقط در صورت رعایت شرایط خاص فعال میشود).
در حالی که هنوز در مقیاس آزمایش نشده است، مزایای بالقوه توکنسازی شامل موارد زیر است:
تسویه سریعتر تراکنش، با در دسترس بودن 24ساعته. در حال حاضر، اکثر تسویهحسابهای مالی دو روز کاری پس از انجام معامله (یا T+2؛ در تئوری، به این منظور است که به هر یک از طرفین زمان داده شود تا اسناد و وجوه خود را مرتب کنند). تسویههای فوری که با توکنسازی ممکن میشود، میتواند به صرفهجویی قابل توجهی برای شرکتهای مالی در محیطهای با نرخ بهره بالا تبدیل شود.
صرفهجویی در هزینه عملیاتی، با در دسترس بودن 24ساعته داده و قابلیت برنامهریزی دارایی ارائه میشود. این بهویژه برای طبقات دارایی مفید است که در آن خدمات یا انتشار بهشدت دستی و در نتیجه مستعد خطا است، مانند اوراق قرضه شرکتی. تعبیه عملیاتی مانند محاسبه بهره و پرداخت کوپن در قرارداد هوشمند توکن، این عملکردها را خودکار میکند و به تلاش انسانی کمتری نیاز دارد.
دموکراتیک کردن دسترسی با ساده کردن فرآیندهای دستی فشرده عملیاتی، خدماترسانی به سرمایهگذاران کوچکتر میتواند به یک پیشنهاد اقتصادی جذاب برای ارائهدهندگان خدمات مالی تبدیل شود. با این حال، قبل از تحقق دموکراتیک کردن واقعی دسترسی، توزیع دارایی توکنشده باید بهطور قابل توجهی مقیاس شود.
شفافیت افزایشیافته توسط قراردادهای هوشمند. قراردادهای هوشمند مجموعهای از دستورالعملها هستند که به صورت توکنهایی کدگذاری شدهاند که روی یک بلاکچین صادر میشوند و میتوانند تحت شرایط خاص اجرا شوند. یک مثال میتواند یک قرارداد هوشمند برای اعتبارات کربنی باشد، که در آن بلاکچین میتواند یک رکورد غیرقابل تغییر و شفاف از اعتبارات، حتی زمانی که آنها معامله میشوند، ارائه دهد.
توکنسازی در مدلهای زبان بزرگ چگونه کار میکند؟
قبل از پاسخ به این سوال، اجازه دهید برخی از اصول اولیه را بررسی کنیم. مدلهای یادگیری عمیق که روی مقادیر زیادی از دادههای بدون ساختار و بدون برچسب آموزش میبینند، مدلهای پایه نامیده میشوند. LLMها مدلهای پایهای هستند که روی متن آموزش میبینند. این مدلها که از طریق فرآیندی به نام تنظیم دقیق آموزش داده میشوند، نهتنها میتوانند حجم عظیمی از متن بدون ساختار را پردازش کنند، بلکه میتوانند روابط بین جملات، کلمات یا حتی بخشهایی از کلمات را نیز بیاموزند. این به نوبه خود آنها را قادر میسازد تا متن زبان طبیعی را تولید کنند، یا خلاصهسازی یا سایر وظایف استخراج دانش را انجام دهند.
در اینجا نحوه توکنسازی این امکان را فراهم میکند. هنگامی که یک LLM به متن ورودی داده میشود، متن را به توکنها تقسیم میکند. به هر نشانه یک شناسه عددی منحصربهفرد اختصاص داده میشود که برای پردازش به مبدا بازگردانده میشود. مدل یاد میگیرد.
توکنسازی ممکن است در سال 2030 آنقدر که فکر میکنید بزرگ نباشد
تقریبا ۹ سال طول کشید تا بیتکوین برای اولین بار به ۱۰ هزار دلار برسد و کمی بیش از ۱۲ سال طول کشید تا به ۵۰ هزار دلار برسد. مککینزی، تحلیلگر ارشد بازار میگوید برای فراگیر شدن توکنسازی باید بیشتر صبر کرد.
یکی از گزارشهایی که در اکتبر گذشته منتشر شده، پیشبینی میکند که ارزش این بازار تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰ تریلیون دلار خواهد رسید و در بدترین حالت نیز 3.5 تریلیون دلار ارزش خواهد داشت.
ضرورت بررسی یک واقعیت به گفته مککینزی
در حالی که تحلیلگران موافق هستند این فناوری، ساختار موسسات مالی و تجربه سرمایهگذاری را متحول و معاملات را بسیار ارزانتر میکند، مککینزی اما معتقد است خطری بزرگ فعالیتهای توکنسازی را قبل از اینکه بتواند رونق بگیرد تهدید میکند.
مککینزی با بر هم زدن رویای تحلیلگران علاقهمند به این حوزه که معتقدند تکتک سهام و صندوقهای سرمایهگذاری روی کره زمین در یک چشم به هم زدن تبدیل به توکن میشود، این سوال را مطرح کرد که از هماکنون تا پایان این دهه، یعنی تنها شش سال دیگر، این بخش نوپا چقدر میتواند سرمایه جذب کند.
«ما براساس تجزیه و تحلیلهایمان انتظار داریم که کل ارزش بازار توکنشده تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۲ تریلیون دلار برسد... در یک سناریوی صعودی، این ارزش میتواند دو برابر شود و به حدود 4 تریلیون دلار برسد، اما ما نسبت به تخمینهای منتشرشده قبلی خوشبین نیستیم.»
مککینزی قصد ندارد که این فناوری را بهعنوان یک تب زودگذر رد کند، بلکه این واقعیت را تصریح میکند که پذیرش پدیده توکنسازی مدتی طول خواهد کشید. تقریبا ۹ سال طول کشید تا بیتکوین برای اولین بار به ۱۰ هزار دلار برسد و کمی بیش از ۱۲ سال طول کشید تا رکورد ۵۰ هزار دلار را بشکند.
مککینزی میگوید که برخی از چالشهایی که احتمالا توکنسازی برای رسیدن به اهداف خود با آنها مواجه خواهند شد عبارتند از نقدینگی محدود، با حجم معاملات پایین، وجود سیستمهای موازی که منجر به هزینه بیشتر میشود، . فرآیندهای طولانی.
به دلیل همه این موارد، توکنسازی برای دستیابی به پتانسیل کامل خود با چالش دیگری روبهرو است: این پدیده باید اثبات کند که این روش از روش فعلی انجام کارها بهتر است.
همانطور که مککینزی خاطرنشان میکند، ارتقای سیستمهایی که بخش خدمات مالی برای انتقال تریلیونها دلار از آن استفاده میکند زمان میبرد و باید با دقت زیادی انجام شود. قانونگذاران نیز نقطه نظرات خاص خود را در این موارد دارند و همانطور که در فضای داراییهای دیجیتال دیدهایم، آنها درخصوص فناوریهای نوپا نسبتا کند عمل میکنند.
استدلال کلی مککینزی این است؛ توکنسازی اجتنابناپذیر است و مزایای آن قابل توجه خواهد بود. دنیایی را تصور کنید که در آن کسبوکارها بتوانند ۲۴ ساعت شبانهروز با شرایط منصفانهتر برای سرمایهگذاران تبادلات مالی داشته باشند.