عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ: «ما به دلیل دغدغه فرهنگی تولید یک سریال ملی و وطن‌پرستانه را در دستورکار قرار دادیم که با ۲۰۰ میلیارد تومان عملا به گران‌ترین سریال ما تبدیل شد. این سریال با یک بدعهدی مواجه شده که هنوز هم به پخش نرسیده؛ قفل شدن ۲۰۰ میلیارد از سرمایه در گردش هر کشوری این سرمایه را با مشکل مواجه می‌کند.» این صحبت‌های حسین میرطاووسی، مالک پلتفرم نماوا که روز گذشته منتشر شد، یادآور صحبت‌های شانه‌ساززاده یکی از اعضای هیات‌مدیره نماوا بود که در چند ماه گذشته بسیار حاشیه‌ساز شد.
اوایل اردیبهشت ماه، شانه‌ساززاده در صحبت‌هایی جنجالی گفته بود: «هر قسمت یک سریال معمولی ۳ میلیارد و هر قسمت سریال «سووشون» ۸ میلیارد هزینه داشته است.» اظهارنظر این مدیر از این جهت مهم است که از اعداد و ارقامی رونمایی کرد که پیش از افشا نشده بود. شبکه تولید نمایش خانگی در پوسته‌ای از عدم شفافیت قرار دارد و به سختی می‌توان گردش مالی این تاریکخانه را پیدا کرد. در گزارش پیش رو با استناد به رقم میانگین 3 میلیارد تومان برای هر قسمت سریال نمایش خانگی که از سوی مدیران نماوا اعلام شده، به سراغ تولیدات یک سال اخیر شبکه نمایش خانگی رفتیم. تعداد تولیدات و قسمت‌های هرکدام از سریال‌ها را به دست آوریم تا با ضرب در متوسط هزینه هر قسمت، هزینه‌کرد پلتفرم‌ها در طول یک سال محاسبه شود.
هزاران میلیارد برای یک سال
تاریخچه آغاز به‌کار نمایش خانگی در ایران گویای فعالیت 20 ساله این حوزه در عرصه تصویر است که علاوه بر تلویزیون و سینما، مسیر و مختصات تازه‌ای از تولیدات نمایشی را پیش‌روی اهالی سینما قرار داد. کارنامه کیفی یک سال گذشته نمایش خانگی ناامیدکننده است و اثر قابل توجهی روی خروجی پلتفرم‌ها قرار نگرفت اما عمده پلتفرم‌های اصلی، جریان تولید را حفظ کردند و تقریبا 24 سریال با مجموع 345 قسمت در فاصله ابتدای سال 1402 تا 3 ماهه 1403 تولید شده است. البته در این جدول، برنامه‌های سرگرم‌کننده را درنظر نگرفتیم که با احتساب این برنامه‌ها که تعدادشان در شبکه نمایش خانگی بسیار است، شمار قسمت‌ها بیشتر از اینها می‌شد. نکته جالب در مورد آثار شبکه نمایش خانگی، دیدن نام برخی سریال‌هاست که حتی با وجود پایان پخش، نتوانستند جلوه خاصی در فضای رسانه از خود نشان دهند. اقبال چندانی به این سریال‌ها نشده و نقد و تحلیل‌ها هم خیلی محدود بوده است.
بر اساس اظهار نظر مدیران نماوا اگر کف ساخت سریال در شبکه نمایش خانگی را 3 میلیارد تومان برای هر قسمت در نظر بگیریم، با یک حساب سرانگشتی و ضرب در 345 قسمت مجموع کل سریال‌های ساخته شده در 15 ماه اخیر می‌توان گفت از ابتدای سال 1402 تا 3 ماهه 1403 رقمی حدود یک هزار و 35 میلیارد تومان هزینه تولید سریال در نمایش خانگی شده است. البته این را هم در نظر بگیریم که برخی از این سریال‌ها مثل سووشون که هنوز پخش نشده به عنوان آثاری در گونه تاریخی، هزینه بیشتری می‌برند و به گفته سرمایه‌گذارانش برای هر قسمت این سریال، 8 میلیارد درنظر گرفته شده است. در این جدول سریال‌هایی مانند سووشون که پربازیگرند و رقم‌های بالایی در آنها رد و بدل می‌شود، بسیار است. ازجمله این آثار می‌توان به سریال‌هایی همچون «زخم کاری»، «جنگل آسفالت»، «آمرلی»، «دفتر یادداشت» و «بامداد خمار» اشاره کرد.
شفافیتی که نیست !
یکی از نکاتی که در این سال‌های فعالیت شبکه نمایش خانگی بسیار محل نزاع و حاشیه بوده، اعلام تعداد بینندگان شبکه نمایش خانگی است. گاهی اوقات پلتفرم‌ها برای خبرسازی، تعداد بینندگان یک سریال‌شان را اعلام می‌کنند، اما وقتی از آنها در مورد آمار کل و یا هزینه‌های تولید سریال پرسیده می‌شود، جوابی برای آن ندارند. در گزارشی که چند روز پیش منتشر کردیم، به‌صورت مفصل درخصوص این آمار صحبت کردیم که در یک پلتفرم خارجی، شما به راحتی می‌توانید متوجه شوید، مثلا در هفته دوم ماه ژوئن، کاربران این پلتفرم در کشور آلمان، لوکزامبورگ یا آفریقای جنوبی، کدام 10 فیلم و کدام 10 سریال را بیشتر تماشا کرده‌اند و هرکدام را چقدر! نه این سطح از شفافیت، بلکه حتی چند درجه پایین‌تر از آن نیز در پلتفرم‌های ایرانی یافت نمی‌شود. فیلیمو، فیلم‌نت و نماوا این اعداد را تنها زمانی به انتشار می‌رسانند که یکی از محصولات آنها رکوردشکنی کرده باشد و از آنجا که مدت‌هاست رکوردهای جدید در این سرویس‌ها کم جابه‌جا می‌شود، از آمار هم خبری نیست! یکی دیگر از مواردی که در این پلتفرم‌ها همچنان مشخص نیست تعداد کاربران آنهاست. این پلتفرم‌ها در سال‌های فعالیت خودشان شفافیت را در حد کمی رعایت می‌کنند و به کاربران برای دانستن بسیاری از اطلاعات حق نمی‌دهند.
