عطیه همتی، دبیرگروه نقد روز: سه روز از انتخابات هشتم تیرماه گذشته است. میزان مشارکت خلاف همه آنچه نظرسنجی‌ها پیش‌بینی کرده بودند پایین‌تر از حد انتظار بود اما کاندیداهای ریاست‌جمهوری بالاخره با کارنامه انتخاباتی خود مواجه شدند و سبد رای خود را شناختند. انتخابات طبق همه پیش‌بینی‌ها به دور دوم راه یافت و حالا دو کاندیدای پیروز دور اول قرار است با استراتژی‌های تبلیغاتی خود سبد پر‌تری برای خود بسازند که برای این موضوع چند راه پیش‌روی خود می‌بینند.
راه اول؛ تلاش برای تثبیت رای خود در دور اول
تجربه انتخابات‌های گذشته نشان داده است انتخابات همواره در دور اول پرشورتر و با مشارکت بیشتر برگزار شده؛ از این رو کاندیدایی که بتواند سبد رای خود را در قدم اول تثبیت کند گام بزرگی برداشته است. در میان دو کاندیدای باقی‌مانده در انتخابات به نظر می‌رسد آن کسی که تلاش کمتری برای تثبیت رای خود دارد آقای جلیلی است. جریان نزدیک به او به شکل ایدئولوژیکی حضور در انتخابات را جدی‌تر می‌داند و حتی برای حضور در آن تبلیغ می‌کند. این در حالی است که اردوگاه پزشکیان تا اینجای کار که تلاش کرده است حتی با شعارهای رادیکال و چهره‌هایی چون ظریف و آذری‌جهرمی جریان رای خاموش کشور را روشن کند چندان موفق نبوده است. حالا باید دید در قدم اول برای تثبیت رای خود چه کار خواهد کرد؟
راه دوم؛ تلاش برای تصاحب رای دیگر کاندیداهای دور اول
رقیب سوم جلیلی و پزشکیان در دور اول انتخابات محمدباقر قالیباف بود که نزدیک به 13درصد آرای رای‌دهندگان را از‌آن خود کرد. افرادی با حضور در این سبد رای میان خود و دو گروه دیگر فاصله‌گذاری کردند و ترجیح دادند اینجا بایستند. حضور هرکدام از این افراد که این روزها در دو‌راهی انتخاب هرکدام از کاندیداها قرار دارند می‌تواند پیروز انتخابات را مشخص کند. گروهی که این روزها در حال بررسی فعالیت‌های دو گروه است و هر اظهارنظر رادیکال و تند‌و تیز از سوی دو کاندیدا و اردوگاه تبلیغاتی‌شان می‌تواند این جریان را به سمت اردوگاه رقیب هل بدهد. قالیباف بعد از پایان شمارش آرا و مشخص شدن نتیجه دور اول انتخابات، از جلیلی حمایت کرد و طرفدارانش را به رای به جلیلی تشویق کرد و همین موضوع می‌تواند شانس جلیلی در دور دوم را افزایش دهد و باید دید جلیلی و اطرافیانش چطور می‌توانند پاس گل قالیباف را تبدیل به گل کنند. اما باید گفت برخی از بدنه طرفداران قالیباف اختلاف‌نظرهای جدی با بدنه طرفداران جلیلی دارند که از پیش از انتخابات نیز وجود داشته اما در این انتخابات نیز به اوج خود رسید. به‌گونه‌ای که برخی فضای رقابتی بین قالیباف و جلیلی را داغ‌تر از دوگانه جلیلی-پزشکیان یا قالیباف-پزشکیان می‌دانند. اما باید دید جلیلی و ستاد انتخاباتی‌اش چه برنامه‌هایی جز تاکید روی عبارات «اجماع جبهه انقلاب» یا «هفته وحدت» دارند و آیا می‌توانند در فاصله تنها چهار روز مانده به انتخابات 15 تیر ایجاد همدلی کنند؟ اما واکنش‌هایی مجازی با هشتگ‌های مختلف نشان می‌دهد برخی از این افراد رای دوم خود را به سبد جلیلی نخواهند ریخت. از سویی دیگر برخی طرفداران پزشکیان نیز بیکار ننشستند و با دعوت از طرفداران قالیباف آنها را دعوت به همراهی کردند و برخی نیز به بیانیه قالیباف انتقادهای جدی داشتند.
راه سوم؛ تلاش برای خالی کردن سبد رقیب
رفتارهای انتخاباتی هرکدام از اعضای ستادهای کاندیداهای رقیب این روزها زیر ذره‌بین مردم و رسانه‌هاست. پزشکیان که نفر دور اول انتخابات هشتم تیرماه شد باید با نگاهی به تفکیک آرای خود جامعه‌شناسی و جمعیت‌شناسی رای‌دهندگان به خود را بداند. بررسی رای روستاهای کشور نشان می‌دهد پزشکیان توانسته است قشر روستایی را بیش از جلیلی با خود همراه کند و این موضوع را نیز مدیون منش ساده، بی‌شیله‌پیله و مردمی خود است. از طرفی قرار گرفتن منش مردمی پزشکیان همراه با تسلط او بر نهج‌البلاغه توانسته بخشی از بدنه مذهبی غیر‌سیاسی را نیز همراه کند و حالا هرگونه رفتار ضد‌دینی، ضد طبقه روستایی و اشرافی‌گونه در پایگاه تبلیغاتی‌اش می‌تواند سبد رای او را کاهش دهد. اتفاقی که رقیب او نیز بدش نمی‌آید رخ دهد و می‌تواند از این دسته واکنش‌ها در جهت خالی کردن سبد رای پزشکیان استفاده کند. در نقطه مقابل نیز جلیلی‌هراسی و برچسب‌های مختلف نیز که در اردوگاه پزشکیان توسط اعضای ستادش تکرار می‌شود قرار است از سبد حریف بکاهد اما آنچه لبه تیز و برنده ماجرا در هر دو ستاد است، خارج شدن از دایره اخلاق در این مسیر است. چنانکه شنیدیم محسن منصوری رئیس ستاد جلیلی، محمدجواد ظریف و محمدجواد آذری‌جهرمی وزرای سابق دولت روحانی را «پسماند» و «دور‌ریز» لقب داد و حتی گروه مقابل را جبهه کفر نامید. البته آذری‌جهرمی نیز بیکار ننشست و در توییتی در صفحه اجتماعی خود گروه رقیب در انتخابات را «طالبان» نامید. این در حالی است که منش سیاسی پزشکیان از روز نخست اجماع کارشناسان همه گروه‌های سیاسی بوده است و سعید جلیلی نیز تصویر رسانه‌ای خود را فردی اخلاق‌مدار و اسلامگرا معرفی کند و هردوی این رفتارها با تصویر رسانه‌ای‌شده از آنها تناقضات جدی دارد و می‌تواند ضربه بزرگی به اردوگاه انتخاباتی‌شان باشد و از سبد رای‌شان کاسته و به سبد حریف بریزد.
راه چهارم؛ تلاش برای جذب آرای خاموش و مرددها
تلاش برای جذب آرای خاموش و مرددهای انتخاباتی پیش از آنکه در ستاد جلیلی فعال باشد در ستاد پزشکیان جدی است. ستاد پزشکیان در تلاش است هر روز با اظهارنظرهای مختلف سعی در تهییج رای‌های خاموش و رساندن‌شان به صندوق‌های رای داشته باشد. اما به نظر می‌رسد جهت‌دهی به آرای مرددهایی که نامزدشان در دور اول رای نیاورده آسان‌تر از زنده کردن آرای خاموشی باشد که یک‌بار هم پای صندوق نیامده‌اند. اما باید دید می‌توانند دو گروه خاموش و مردد را در گفتمان انتخاباتی خود درگیر کنند؟ بررسی‌های انتخاباتی نشان می‌دهد آرای خاموش چغر و بدبدن‌تر از این حرف‌هاست و حتی ممکن است سرمایه‌گذاری بیش از حد پزشکیان روی این گروه و ترغیب آنها با شعارهای تازه، باعث خروج برخی آرای دیگر از سبدش شود. آنچه مسلم است فعلا دیگر‌هراسی تنها برنامه ستاد پزشکیان بوده و باید دید چقدر می‌تواند به دور از بداخلاقی‌های انتخاباتی آسیب‌زننده به رایش خوب عمل کند. همچنان به نظر می‌رسد جلیلی آرای خاموش چندانی ندارد و باید بیشتر انرژی خود را روی مرددها بگذارد و هرگونه اشتباه و گاف انتخاباتی در ستادش می‌تواند مرددها را که بدنه اصلی آنها در دور اول شرکت کرده بودند از سبد رای دور کرده و نام حریف را روی تعرفه‌شان بنویسد.
