فرهیختگان: رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح روز شنبه در دیدار مسئولان قوه قضائیه، «حلوفصل مسائل و اختلافات مردم براساس عدالت» و «جلوگیری از عبور از خط قرمز قانون» را از مسئولیتهای اصلی دستگاه قضا برشمردند و افزودند: «مهمترین وظیفه دستگاه قضایی اجرای شجاعانه و بدون ملاحظه عدالت است.»
به گزارش پايگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيتاللهالعظمی سيدعلی خامنهای، متن کامل بیانات ایشان بدین شرح است:
بسمالله الرّحمن الرّحیم
و الحمد لله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابیالقاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین الاطهرین المنتجبین سیّما بقیّة الله فی الارضین.
خیلی خوش آمدید برادران عزیز و مسئولان محترم و معزز قوه قضائیه که یکی از برترین و مهمترین مسئولیتهای کشور را بر عهده دارید. عید غدیر را تبریک عرض میکنم. ولادت حضرت امام هادی (علیهالصّلاة و السّلام) را که امروز است، تبریک عرض میکنم. یاد شهدای برجسته قوه قضائیه، شهید بهشتی عزیز و سایر شهدایشان و بهخصوص شهدای اخیر که مرحوم آقای رئیسی (رضوانالله علیه) سابقه خوب و برجستهای در قوه قضائیه دارند ــ یاد همه این شهیدان عزیز را ــ گرامی میداریم؛ خداوند درجاتشان را انشاءالله عالی کند و زحماتشان را مأجور بدارد. از کارکنان شریف قوه قضائیه ــ چه مدیران، چه قضات، چه کارکنان اداری بنده صمیمانه تشکر میکنم؛ تلاش میکنند. همانطور که آقای محسنی فرمودند و بنده هم بیاطلاع نیستم، بحمدالله تلاش خوبی دارد در قوه انجام میگیرد؛ خیلی متشکریم از زحمات شماها، از تلاشهای شماها. و بهخصوص از خود رئیس محترم قوه بنده متشکر هستم. ما میشنویم از ایشان در جلسات دیدارهای با ایشان، کارهایی را که در قوه انجام گرفته؛ تذکراتی میدهیم، گزارشهایی میشنویم؛ خوب تلاش میکنند، بحمدالله خوب کار میکنند. علاوه بر نقاط مثبتی که در آقای محسنی هست، این هم یک نقطه مهم و بحمدالله یک فضیلتی در ایشان است که قوه قضائیه را میشناسند و بهخاطر طول مدت کار در اینجا، بر اجزا و جوانب و خصوصیات این قوه آشنا هستند که این نقطه قوت برجستهای است. بههرحال، ما از همه شما متشکریم.
چند جمله در باب قوه قضائیه عرض میکنیم. گزارشی که ایشان دادند گزارش خوبی بود، کارهایی که انجام گرفته کارهای باارزش و خوبی است. موضوع اصلی در قوه قضائیه در همهجای دنیا ــ نهفقط در کشور ما ــ عبارت است از حلوفصل مسائل مردم بر اساس عدالت؛ این یک، و دیگر جلوگیری از عبور از خط قرمز قانون؛ اساس کار قوه قضائیه این است. لذا شما ملاحظه میکنید در کشور ما قوه قضائیه از اول نامیده شده به نام «عدلیه» یا «دادگستری». اصلا مساله در قوه قضائیه مساله «عدالت» است؛ این اساس کار است. همه توجهات باید در درجه اول بر تامین عدالت در اختلافاتی که بین مردم هست و در تظلماتی که صورت میگیرد، متمرکز باشد. همین کثرت ورودی پرونده که اشاره کردند، اینها خب تظلمات است دیگر؛ بایستی به مساله رعایت عدالت در اینها توجه کرد.
در اسلام هم ــکه شما آقایان همه بحمدالله واردید، مطلعیدــ مساله عدالت یک نقطه برجسته است در تعالیم اسلامی؛ در قرآن، در نهجالبلاغه، در روایات، در آیات شریفه قرآن: وَ اِن حَکَمتَ فَاحکُم بَینَهُم بِالقِسط؛ جای دیگر: وَ اِذا قُلتُم فَاعدِلوا؛ جای دیگر: اِنَّ اللَهَ یَأمُرُ بِالعَدل؛ جای دیگر: قُل اَمَرَ رَبّی بِالقِسط؛ جای دیگر: وَ اُمِرتُ لِاَعدِلَ بَینَکُم؛ جای دیگر: کونوا قَوّامینَ بِالقِسطِ شُهَداءَ لِلَّهِ وَ لَو عَلى اَنفُسِکُم اَوِ الوالِدَینِ وَ الاَقرَبین؛ جای دیگر: وَ لا یَجرِمَنَّکُم شَنَآنُ قَومٍ عَلى اَلّا تَعدِلوا؛ و آیات متعدد دیگر. محور، عدالت است؛ یعنی روی کمتر نقطهای مثل عدالت در قرآن کریم و در سایر منابع اسلامی تکیه شده. نتیجه این است که همه سعی قوه قضائیه، با شجاعت، باید معطوف باشد به ایجاد عدالت. البته همینطور که عرض کردم این، کار آسانی هم نیست؛ شجاعت لازم دارد. با شجاعت بایستی در این مقوله وارد شد و بدون ملاحظه عدالت را اجرا کرد؛ قضاوت عادلانه و غیرجانبدارانه. همانطور که در صحیفه سجادیه حضرت در دعای بیستودوم میفرماید: جوری عمل کنم که «حَتّى یَأمَنَ عَدُوّی مِن ظُلمی وَ جَوری وَ یَیاَسَ وَلیّی مِن مَیلی وَ انحِطاطِ هَوای.» قوه قضائیه و قاضی و مدیر جوری عمل کند که دشمن از ظلم و جور، مامون بداند خودش را و دوست و نزدیک از جانبداری مایوس بشود. اگر این[جور] شد، آن وقت امنیت قضایی، امنیت روحی و روانی در جامعه به وجود خواهد آمد؛ یعنی مردم احساس امنیت خواهند کرد. این خیلی مهم است که مردم احساس کنند که با وجود قوه قضائیه به آنها ظلم نخواهد شد و اگر تظلمی کردند، عادلانه برخورد خواهد شد. اصل قضیه این است؛ برای اینکه [این عدالت] تحقق پیدا کند من دو سه نکته را یادداشت کردم که عرض بکنم.
اولین مطلب این است که قوه قضائیه باید «برنامهای» عمل کند، با برنامه وارد بشود که خب حالا اشاره کردند که بحمدالله برنامههای خوبی هست. سندهای تحولــ چه سندی که قبلا تهیه شده بود، چه سندی که بعدا تجدیدنظر شد و اخیرا هم شنیدم این سند بهروز شده؛ کسانی که دیدهاند، مطلعند، تعریف میکنند ــ خب سندها، سندهای خوبی است منتها آن چیزی که من را نگران میکند، این است که این اسناد خوب، چندان تاثیری در شاخصهای عمده قوه قضائیه نداشته.
این سندها، سندهای خیلی خوبی است. حالا چند مورد [از شاخصها] را من عرض میکنم که اینها را از گزارش خود قوه قضائیه که مکتوب فرستاده بودند، نقل میکنم. مثلا مدت زمان رسیدگی؛ یکی از شاخصهای عمده این است دیگر؛ مدت زمان رسیدگی کوتاه بشود.
نقض آرای دادگاههای بدوی؛ من مکررا روی این تکیه کردهام که اینکه دستگاه بنشیند، قضات پروندهای را رسیدگی بکنند رای بدهند، بعد در دادگاه تجدیدنظر رای نقض بشود، این حاکی از این است که آن رای اول، رای ضعیفی بوده دیگر. اینهمه زحمت هم کشیده شده، زمان و پول و نیروی انسانی صرف شده، خب نتیجه، نتیجه مطلوبی نبوده. بایستی نقض آرای دادگاههای بدوی کم بشود؛ [اما] نشده، با وجود اینکه این سندها، سندهای قوی و خوبی است.
یا گزارشها و شکایتهایی که به سازمان بازرسی رسیده؛ اینها افزایش پیدا کرده، کم نشده. یعنی از این قبیل شاخصها [وجود دارند]. باید سند را شما جوری تدوین کنید و جوری اجرا کنید که در این شاخصها اثر محسوس بگذارد. حالا باید دید آیا اشکال از کمبودهایی است که در سند وجود داشته؛ یا نه، سند خوب بوده، برنامه اجرائی خوب نبوده؛ این را بایست بررسی کنید؛ به نظر من جزء کارهای مهمی است که خود رئیس محترم [قوه] بایست افرادی را مامور کنند که بررسی بشود ایراد از کجا است؛ آیا از قابلاجرا نبودن سند است یا مشکل در اجرای سند است.
یکی از مهمترین موانع دستیابی قوه قضائیه به آن جایگاه مطلوب، کثرت پروندههاست که این روی قاضی فشار میآورد. یکی از علل ضعف در آرای قضات همین است که روی قاضی فشار میآید، وقت هم کم است، گاهی اوقات این بهاصطلاح آمارهای پایان ماه هم شاید در مواردی بیتاثیر نباشد؛ اینها موجب میشود که آرا و احکامی که صادر میشود، احکام قوی و قاطعی نباشد. باید یک فکر اساسی و درستی برای کثرت پروندهها کرد که آن هم به عهده خود شماست. یکی از کارهایی که به نظر من لازم است در قوه قضائیه انجام بگیرد ارتقای دانش قضات است. ما در قوه بحمدالله قضات فاضل کم نداریم، لکن خب قوه وسیع است. همه قضات بایستی از لحاظ دانش قضایی ارتقا پیدا کنند. من شنیدهام دانشگاه علوم قضایی ظرفیت خوبی در این زمینه دارد؛ از این ظرفیت حداکثر استفاده بشود. [ارتقای] دانش قضایی؛ اگر این [طور] شد، بسیاری از مشکلات کم خواهد شد؛ یعنی تسلط بر دانش قضایی موجب میشود که پرونده، هم متینتر رسیدگی بشود، هم سریعتر رسیدگی بشود. یکی دیگر از کارهای لازم این است که خب بحمدالله در میان قضات شریف و کارکنان زحمتکش قوه قضائیه ــ که کم هم نیستند بحمدالله؛ این دستگاه وسیع، از تعداد کثیری کارکنان خوب و قضات خوب برخوردار است ــ افرادی هستند که واقعا جهادی کار میکنند؛ [باید] افرادی که جهادی کار میکنند تقویت بشوند. بههرحال حاصل مطلب به نظر بنده این است که باید جوری عمل بشود که افکار عمومی، قوه قضائیه را «عدالتخانه» تشخیص بدهند، مرکز عدالت تشخیص بدهند و در قوه قضائیه بدون ملاحظه احقاق حق بشود؛ یعنی مساله این است. البته این کارهایی که در حاشیه این مسائل انجام میگیرد کارهای باارزشی است؛ اینهایی که ذکر کردند کارهای باارزشی است، لکن عمده کار این است که جلسه دادگاه، جلسه قضاوت عادلانه باشد، برونداد جلسه دادگاه عدالت باشد؛ عدالتی که همه هم حس کنند که این عدالت است؛ حتی آن کسی که علیه او حکم صادر میشود، البته ناراضی است، ممکن است اعتراض هم بکند اما در دلش تشخیص میدهد که کار عادلانهای انجام گرفت. یک توصیه دیگری که من قبلا هم عرض کردهام سرعت رسیدگی به پروندههایی است که دارای بازداشتی و زندانی است. گاهی اوقات یک گزارشهایی به دفاتر مردمی ما میرسد که نگرانکننده است؛ کسی در زندان است، پروندهاش هم در جریان است، منتها آن سرعت لازم در رسیدگی پرونده مشاهده نمیشود. خب این زندانی سختی میکشد دیگر، بالاخره باید زودتر تکلیف [او] معلوم بشود؛ این نکته بسیار مهمی است. یا بعضیها مشکلشان در داخل زندان مشکل لاینحلی است؛ کسی بهخاطر یک مشکل مالی افتاده زندان و چون نمیتواند [بدهیاش را] بدهد، این بدهکاری مالی روزبهروز دارد افزایش پیدا میکند، به همین نسبت زندان هم طولانیتر میشود. بعضیها را انسان نگاه میکند میبیند تا آخر عمر باید اینها در زندان بمانند، آخرش هم پول داده نمیشود؛ این باید یک جوری علاج بشود. بنده یک وقتی قبلا به قوه قضائیه گفتم که شما در مواردی حتی از وجوهات میتوانید و حق دارید این پولها را ادا کنید؛ بنده نسبت به خرج سهم امام از وجوهات خیلی سختگیری دارم؛ یعنی مسجد و مانند اینها که میخواهند بسازند من اجازه نمیدهم از سهم امام بسازند، اما معتقدم از وجوهات حتی میشود برای چنین مواردی استفاده کرد؛ مشکل را باید حل کرد، باید علاججویی کرد. یکی از توصیههای دیگری که میخواهم عرض بکنم، این است که شنیدم بعضی از قضات محترم در احکام قضائیشان استناد میکنند به مبانی حقوق بشری غرب! این غلط است. آن مبانی، مبانی نادرستی است؛ حالا خودشان هم که عمل نمیکنند هیچ ــ نشانههای واضحش امروز در دنیا جلوی چشم همه هست که آنها عمل هم نمیکنند ــ اما اصلا مبانی، مبانی غلطی است؛ قاضی ما نمیتواند برای حکم خودش به غیر قانون داخلی کشور استناد کند؛ باید [طبق] قوانین داخلی انجام بگیرد. آخرین توصیه هم، توصیه درباره این بازدیدهای مفیدی است که ایشان دارند؛ این بازدیدها باید ادامه پیدا کند و مفید و لازم است، نشانه مردمی بودن قوه قضائیه است، میدانی بودن اطلاع از اشکالات است؛ اینها خیلی مهم است؛ منتها توجه بشود که آن چیزی که از نتایج این بازدیدهاست، آن چیزی که در بازدیدها به دست میآید و نتیجهگیری میشود، پیگیری بشود و به نتیجه برسد. فرض کنید که مردم با رفتن رئیس قوه قضائیه در گمرک یا در فلان دستگاه یا فلان نقطهی دیگر امیدوار میشوند که حالا رئیس قوه قضائیه آمد، اشکال را پیدا میکند و حل میشود؛ این امید در مردم به وجود میآید. اگر آن اشکال حل نشد، امید برمیگردد به ناامیدی و بدتر از اول؛ یعنی باید پیگیری بشود که حتما انشاءالله انجام بگیرد. این عرایض ما در باب قوه قضائیه. یک کلمه هم درباره انتخابات عرض بکنیم. خب بحمدالله برنامههای تلویزیونی خوبی دارد انجام میگیرد و آشنایی میدهد به مردم نسبت به نظرات و آرای نامزدهای گوناگون. توصیه من این است که این مباحثاتی که آقایان نامزدها در تلویزیون با هم میکنند یا اظهاراتی که در جمعشان یا تکتک میکنند، موجب نشود که یک نامزدی برای غلبه بر رقیب حرفی بزند که ما را دشمنشاد کند؛ حرف دشمنپسند زده نشود؛ این نکته مهمی است. ممکن است گاهی حرفهایی صادر بشود که این، کشور را، ملت را، نظام جمهوری اسلامی را دشمنشاد کند؛ این جایز نیست. حرفهایی که زده میشود، حرفهایی باشد که دشمن کشور را، دشمن نظام را، دشمن مردم را خوشحال نکند. فرض بر این است که همه این آقایان ایران را و جمهوری اسلامی را دوست دارند؛ فرض این است دیگر؛ میخواهند رئیس در این نظام و در این کشور باشند، برای این مردم [کار کنند]. جوری صحبت بکنند که دشمن را خوشحال نکند.
امیدواریم انشاءالله روزبهروز قوه قضائیه ما به آن نقطه مطلوبی که آقای محسنی اشاره کردند، نزدیکتر بشود و به آن نقطه برسد و انشاءالله خدای متعال کمک کند، توفیق بدهد که همه امور کشور طبق رضای الهی پیش برود. امیدواریم ارواح طیبه شهدا از شما راضی باشند، روح امام بزرگوارمان از شما راضی باشند و توفیقات الهی انشاءالله شامل حال همه شما باشد.
والسلام علیکم و رحمهالله و برکاته