فاطمه بریمانی، خبرنگار گروه جهانشهر: اندیشکده آمریکایی در پی ناتوانی ائتلاف دریایی آمریکا علیه یمن اعلام کرده که یمن معادلات واشنگتن در خاورمیانه را به هم ریخته است. مرکز بینالمللی وودرو ویلسون مستقر در واشنگتن از شکست تلاشهای ناوهای آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا بهمنظور توقف یمن خبر داده است. این در حالی است که در پنجاه و چهارمین هفته از آغاز جنگ غزه، ایالاتمتحده بهعنوان اصلیترین متحد رژیمصهیونیستی با برخی از کشورهای محور مقاومت وارد درگیریهای جدی شده است. با وجود آنکه آمریکا در طول جنگ از سوی مقاومت عراق نیز مورد حمله قرار گرفته، اما این مناقشه به اندازه یمن جدی نبوده است. هیچ یک از تحلیلگران آنطور که ناتوانی آمریکا در مقابل یمن را تشریح کردهاند، به عراق یا سایر مناقشات آمریکا نپرداختهاند. طبق گزارش شبکه المیادین، این اندیشکده آمریکایی اعلام کرده است: «چشمانداز چندانی برای موفقیت تلاشهای مذکور در آینده نیز وجود ندارد.»
نظر کارشناسان نیز مشابه است. «کنت گری» تحلیلگر مسائل بینالمللی میگوید: «تا حالا تمام حواس آمریکاییها به لبنان بوده و اکنون به این نتیجه رسیدهاند که یمنیها مشکل جدی در دریای سرخ هستند. وجود یمنیها در دریای سرخ باعث میشود بیشتر شناورها که از دریای سرخ میگذشتند وادار شوند راه سفر خود را درازتر کرده و آفریقا را دور بزنند تا به اروپا و دیگر نقاط برسند.» این کارشناس هشداری جدی به آمریکاییها میدهد که «یمنیها تبدیل به قدرتی شدهاند که باید آنها را به حساب آورد.»
تقابل غرب با یمن
یمنیها از تاریخ 19 اکتبر 2023، 12 روز پس از عملیات 7 اکتبر و اوج گرفتن جنگ میان رژیمصهیونیستی و فلسطین وارد جنگ شدند. آنها پس از لبنانیها که از 8 اکتبر حملات خود را آغاز کردند، دومین جبهه بودند. یمن کشتیهای تجاری و نظامی مرتبط با رژیمصهیونیستی یا متحدان آن را بهعنوان اهداف مشروع مورد حمله موشکی- پهپادی قرار داده است.
با وجود حملات یمن و پس از ناکامی تهدید در متوقف کردن این کشور آمریکا و انگلیس با تاخیری 3 ماهه اعلام کردند بهطور مستقیم با این کشور وارد درگیری میشوند. این دو کشور در 12 ژانویه 2023، بهطور رسمی وارد درگیری با یمن شدند. از زمان گشوده شدن جبهه یمن برای حمایت از نوار غزه، نیروهای مسلح یمنی 97 عملیات با استفاده از 440 موشک بالستیک و بالدار و پهپاد انجام دادهاند که طی آن 62 کشتی مورد هدف قرار گرفته است. از عملیاتها 65 مورد مربوط به عملیاتهای دریایی و 32 مورد مربوط به شلیک موشک به سمت فلسطین اشغالی بوده است.
تقابل میان یمن و غرب را میتوان به دو مقطع زمانی یا دو سطح درگیری تقسیم کرد. در مرحله نخست، غرب در واکنش به حملات متعدد یمن، صرفا پرتابهها را رهگیری میکرد. در مقطع دوم درگیریها، آمریکا و انگلیس در تلاش بودند تا نقاط پرتاب موشکها و پهپادها را در خاک یمن مورد حمله قرار دهند. در حمله بزرگ 31 می 2024 آمریکا و انگلیس نیز که در راستای مقطع دوم جنگ صورت گرفت، این کشورها به پایگاهها و زیرساختهای نظامی ارتش یمن حمله کردند. غرب این حمله را واکنشی نسبت به اقدامات یمنیها در چندین ماه اخیر اعلام کرد. به گفته فرمانده نیروی هوایی آمریکا در منطقه خاورمیانه، در این حمله واشنگتن به ۶۰ هدف در ۱۶ پایگاه متعلق به نیروهای یمنی حمله کرد. برخی از مقامات آمریکایی در مصاحبهای که با شبکه دولتی «صدای آمریکا» داشتند، ادعا کردند انگلیس و آمریکا به سایتهای آموزشی، پایگاههای هوایی و تاسیسات نگهداری پهپاد متعلق به انصارالله یمن حمله کرده و آنها را منهدم کردهاند. مراکز فرماندهی، آموزش و کنترل، انبارهای مهمات، سیستمهای پرتاب موشک، سامانههای پهپادی، تاسیسات تولید سلاح و سیستمهای راداری دفاع هوایی یمن از جمله اهدافی بودند که مورد حمله قرار گرفتند. این نوع واکنش زمانی بروز پیدا میکند که طرفین بهدنبال درگیری مستقیم یا گسترده کردن میادین جنگ نباشند. میتوان بهرهگیری از این قالب را برای یمن هوشمندانه دانست، اما واکنش غرب و محدود کردن درگیریها به مناطق پرتاب موشک نشان از نگرانی آمریکا نسبت به حملات انتقامی یمن دارد؛ چراکه حمله به یمن برای آمریکا در بردارنده هزینههای فراوانی خواهد بود. یمن بارها اعلام کرد در پی واکنشهای غرب از مواضع خود عقبنشینی نکرده و فراتر از انتظار غرب پاسخ خواهد داد. پس از حمله 31 می نیز یمن به ناوهواپیمابر «آیزنهاور» حمله کرد. این حمله شناورهایی به ارزش حداقل 5 میلیارد دلار و جان قریب به 4 هزار خدمه را در معرض تهدید قرار داد. با این اقدامات، ارتش یمن اثبات کرده هم توان نظامی و هم اراده مقابله با غرب را در صورت بالاگرفتن درگیریها خواهد داشت.
اهداف یمن
از تاریخ 19 اکتبر ارتش ملی یمن بهعنوان عضوی از جبهه مقاومت به دفاع از مردم غزه پرداخته و کشتیهای تجاری و نظامی مرتبط با رژیمصهیونیستی یا متحدان آن را بهعنوان اهداف مشروع مورد حمله موشکی- پهپادی قرار داده است. در ابتدا، یمن حجم بالایی از موشکهای بالستیک، کروز و پهپادهای انتحاری را بهطور مستقیم به خاک فلسطین اشغالی شلیک میکرد، اینگونه اقدامات نقاط ضعفی را نیز به همراه داشت. با توجه به تعدد حملات، برخی از این موشکها یا دقتی در هدفگیری نداشتند یا رهگیری و منهدم میشدند. پس از مدتی این روش اصلاح و اقدامات جدیدی آغاز شد. مورد هدف قرار دادن کشتیهای صهیونیستی و کشتیهایی که به مقصد بنادر فلسطین اشغالی حرکت میکنند تا زمان توقف تجاوزات و محاصره علیه غزه، معادلهای بود که یمنیها چند روز بعد از آغاز جنگ غزه، ترسیم کرده و تا امروز با قدرت به آن پایبند بودهاند؛ مسالهای که رژیمصهیونیستی و حامیان آن را آشفته کرده و موجب شد آمریکا و انگلیس با هدف حمایت از رژیم، به تجاوز مستقیم علیه یمن متوسل شوند.
بعد از اقدام جنگی مستقیم آمریکا و انگلیس بود که کشتیهای جنگی آنها نیز تبدیل به هدفی مشروع برای نیروهای مسلح یمن شدند. مردم و رهبری یمن بارها تاکید کردهاند هیچ تهدید و اقدام خصمانهای از جانب دشمنان، موضع یمنیها در حمایت از مردم فلسطین را تغییر نخواهد داد. ارتش یمن در این مرحله نیز اقدامات دوگانهای را اتخاذ کرده بود. یمنیها در ابتدا تنها کشتیهای رژیمصهیونیستی را توقیف کرده یا مورد حمله قرار میدادند. در مقطع بعدی و پس از 12 ژانویه این سیاست کشتیهای غربی و همکاران رژیم را نیز در بر گرفت.
یمن بهدلیل دسترسی به مناطق سوقالجیشی، با اقدامات و حملاتی که علیه صهیونیست آغاز کرد، در محدوده کانال سوئز و تنگه بابالمندب کنترل 10 درصد تجارت جهانی و 65 درصد تجارت کانتینری در این منطقه را از انحصار غرب خارج کرد. همچنین ناامنی بهوجود آمده در مسیر تجاری از دریای سرخ موجب شد تا بسیاری از سرمایهگذاران غربی در تجارت خود تردید کرده یا بازار هدف خود را تغییر دهند. مقامات آمریکایی بارها تلاش کردند تا اینطور بازنمایی کنند که در این منطقه اختلال جدی بهوجود آمده و باقی کشورها باید به تقابل با یمن بپردازند. اما آنچه به دیگر کشورها اثبات شد این بود که یمنیها تنها با کشتیهای رژیمصهیونیستی و شرکتهایی در تخاصم است که با این رژیم تجارت میکنند. تکرار و موفقیت یمنیها در حملات صورت گرفته به کشتیهای آمریکایی و اسرائیلی، نشان از آن داشت که موقعیت و جایگاه غرب به خطر افتاده و دیگر نمیتوانند در دریای سرخ بهراحتی به تجارت بپردازند.
هراس غرب از گستردگی جنگ با یمن
سنتکام اعلام کرده اقدامات آمریکا علیه یمن، واکنشی به حملات متعدد این کشور علیه کشتیهای غربی و وابسته به رژیم است. طبق اخباری که مقامات ارشد آمریکایی از حمله به مواضع یمن منتشر کردهاند، تعداد اندکی از کشورهای دیگر همچون استرالیا، کانادا، هلند و بحرین در کنار آمریکا قرار گرفته و از آن حمایت کردهاند. البته باید توجه داشت که میزان حمایت برخی از این کشورها بسیار اندک بوده است. بهعنوان نمونه استرالیا در حد تخصیص چند خدمه برای عرشه کشتیهای نظامی در این عملیاتها مشارکت کرده است. در این اقدام هدف اصلی غربیها تهدید و محدودسازی حملات یمنیهاست. آمریکا و انگلیس بهدنبال آن هستند زیرساختهای یمن را مورد هدف قرار داده و با اختلالی که در سامانههای نظامی آنها به وجود میآورند، مانع از افزایش حملات موشکی یمنیها به مواضع صهیونیستی یا کشتیهای تجاری دریای سرخ شوند. از طرف دیگر نیز با توجه به مورد هدف قرار دادن سامانههای ردیابی شده در حملات اخیر، میتوان نتیجه گرفت که آمریکاییها بهدنبال گستردگی جنگ یا اقدامات مستقیم نیستند. با توجه به واکنش یمنیها به حملات غرب، میتوان دریافت که اهداف غرب بهطور نسبی نیز احصا نخواهد شد. «عبدالسلام جحاف» عضو شورای سیاسی جنبش انصارالله یمن در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت که اجازه دهید آمریکا علیه ما وارد حمله شود؛ «پاسخ یمن نیز بیش از انتظارشان خواهد بود.» «بدرالدین الحوثی» نیز اعلام کرد: «هر تجاوز آمریکا به یمن بدون پاسخ نخواهد ماند.» با توجه به آنچه «محمد عبدالسلام» رئیس هیات مذاکرهکننده صنعا از ادامه حمله به کشتیهای اسرائیلی خبر داد، میتوان نتیجه گرفت که غرب به آنچه میخواست از این حمله احصا کند، دست نیافت و اقدامات آمریکا و رژیم تاثیری در اراده یمنیها برای حمایت از مردم فلسطین و غزه نخواهد گذاشت.
واشنگتن همزمان با حمله به اهداف نظامی در یمن، از طریق کانالهای میانجی پیامی را برای یمن مبنیبر عدم تمایل به توسعه تنشها با این کشور ارسال کرده است. آنچه پرواضح است این است که کشورهای غربی از دشواری نبرد با نیروهای نامتقارن یمن در شمال اقیانوس هند و خطرات گسترش دامنه این جنگ برای تجارت جهانی آگاه هستند و تمایلی به افزایش تنشها با یمن در دریای سرخ ندارند. هر چه سطح درگیری این منطقه بالاتر باشد، تاثیر مخربتری بر تجارت جهانی خواهد گذاشت و به تبع آمریکا، انگلیس و کشورهای غربی اولین گروه متضرر از این تاثیرات خواهند بود. از سویی دیگر برخی تحلیلگران معتقدند واشنگتن قصد دارد تا از طریق حمله به اهداف نظامی در یمن جلوی حمایت این کشور عربی از باریکه غزه را بگیرد، اما مقاومت یمن ثابت کرده است تا عقبنشینی کامل ارتش رژیمصهیونیستی، عملیات علیه منافع تلآویو و کشورهای غربی را در محدوده دریای سرخ، تنگه بابالمندب و خلیج عدن متوقف نخواهد کرد. حالا یمن برای آمریکا تبدیل به قدرتی شده است که باید از آن هراس داشته باشد و اقدامات خود را در دریای سرخ بهدلیل مخاطراتی که وجود دارد، کنترل کند.