دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم اختتامیه نخستین رویداد ملی تجربه‌نگاری اساتید همیار فرهنگ با عنوان «خشت و آینه» که به میزبانی واحد زنجان برگزار شد با تسلیت فرارسیدن سالروز شهادت حضرت زهرا (س) گفت: «بسیار خرسندم که رویدادی در دانشگاه آزاد برگزار شد که جای آن در نظام تعلیم و تربیت و نظام دانشگاهی خالی بود. سال‌هاست ماده‌ای در نظام ارتقای اعضای هیات‌علمی وارد کردند که از سر تکلیف و بی‌محتواست و ارزیابی اساتید متکی بر تعداد کلاس‌ها و مقاله است.»
نظام آموزش ما درک درستی از کنش نظام تربیتی ندارد
وی ادامه داد: «سوالی که مطرح می‌شود این است که از کجا می‌توان نتیجه گرفت کسی که در چند کلاس معرفتی حضور داشته، یک کنشگر فرهنگی است. واقعیت این است که نظام آموزش ما درک درستی از کنش نظام تربیتی ندارد.» دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: «در حوزه پژوهش، کنش پژوهشی منجر به نتیجه‌ای روش‌مند می‌شود و قابل ارزیابی است، اما در مهم‌ترین رکن وجودی استاد - که فرهنگ و اثرات تربیتی است - بدون روش، نه در ورودی، نه در فرآیند و نه در خروجی ارزیابی انجام می‌دهیم. آنچه در این دو روز برگزاری رویداد «خشت و آینه» و 600 تجربه‌نگاری که توسط اساتید اتفاق افتاد، نمایانگر لحظه لحظه عمر ما در کلاس درس است و باید این سوال را از خودمان بپرسیم که تاکنون چند شاگرد داشته‌ایم و در زندگی چند نفر از آنها اثرگذار بوده‌ایم.»
رخداد خشت و آینه، آینه تمام‌نمای رفتار زندگی معلمی ماست
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه کامیابی‌ها و ناکامیابی‌های ما در تربیت دانش‌آموزان کم نیست، گفت: «جایی از یک فعل دانشجو با تسامح نابجا گذشتیم و جایی دیگر برخورد بجا کردیم و توانستیم او را هدایت کنیم. این رخداد، آینه تمام‌نمای رفتار زندگی معلمی ماست و نشان می‌دهد که در آموزش عالی خیلی جای کار داریم و نسبت به تربیت اخلاقی، اعتقادی و علمی کم گذاشته‌ایم.»
دکتر طهرانچی با اشاره به برگزاری رویداد ملی تجربه‌نگاری اساتید همیار فرهنگ، اظهار کرد: «اساتید دانشگاه آزاد به‌عنوان سرمایه‌های ارزشمند این دانشگاه در این رویداد شرکت کردند و رخدادی نو را رقم زدند. این رویداد نشان داد که می‌توان تجربیات معلمی را منتقل کرد و نباید این حرفه را با کسب تجربه در کلاس‌ها آموخت. شیوه تربیت معلم فقط در کلاس درس نیست بلکه رویدادهایی مانند خشت و آینه کلاس درس معلمی و تاثیرگذاری است.»
عالم ربانی، محور نظام آموزشی – تربیتی است
وی با بیان اینکه عالم ربانی، محور نظام آموزشی - تربیتی است، گفت: «در نظام آموزش عالی با نظام تربیتی - آموزشی مواجه هستیم و این نظام که تربیت از مسیر آموزش عالی شکل می‌گیرد یک دال مرکزی دارد که عالم ربانی است. وقتی خداوند انسان را خلق کرد، اول جسم به کمال رسید و بعد از روح خود در او دمید و سپس ابزار کسب علم را به انسان داد که باید شاکر آن باشیم. جنس روح الهی که در انسان حلول کرد، امر ربانی و پرورش‌یابنده است که در سه جلوه نفس، عقل و دل هویت می‌یابد. دل فرامجرد، عقل مجرد و نفس ایجادکننده ارتباط بین جسم و مجرد است.»
دکتر طهرانچی اظهار کرد: «اگر کسی مدرسه رفت، «بِمَا کُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتَابَ وَبِمَا کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ» شد، باید «کُونُوا رَبَّانِیِّینَ» باشیم، یعنی خداشناس و خداپرست باشیم چنانکه این حقیقت را از کتاب به دیگران می‌آموزید و خود نیز می‌خوانید.»
وی با بیان اینکه امر رب با دل، عقل و نفس کار دارد، به بیان حدیثی از امام علی (ع) اشاره کرد و افزود: «امام على علیه‌السلام می‌فرماید «مردم سه دسته‌اند: عالم ربانى، علم‌جویى که در راه نجات و رستگارى است و فرومایگانى که این سو و آن سو مى‌روند.» نقش معلم فقط مربوط به عقل دانشجو نیست، بلکه مواجهه با روح و هویت انسانی است. امام کاظم(ع) در این رابطه می‌فرماید: «عِلْمَ إِلاَّ مِنْ عَالِمٍ رَبَّانِیٍّ وَ مَعْرِفَةُ الْعِلْمِ بِالْعَقْلِ» به این معنی که «علم، جز از عالـم ربانی به دست نیاید و شناخت چنین عالمی به خرد است.» مقام‌معظم‌رهبری در دیدار جمعی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه تاکید کردند که «یکی از مراکز مهم تربیت قوه عاقله، دانشگاه است. در این فرآیند، ساختن و پرورش دادن قوه عاقله برای اداره کشور، استاد نقش ویژه‌ای دارد.» همچنین با اشاره به تربیت فرهنگی و اخلاقی و هویتی دانشجویان، مساله تربیت را فراتر از تعلیم دانستند و بر جهت‌گیری اخلاقی و معنوی و تلطیف روحی و دمیدن روح احساس هویت در مجموعه جوان دانشجو تاکید کردند. وی افزود: «لازمه وارد شدن به عرصه معلمی، مرحله اول به خود رسیدن است و عبودیت مقدم بر معلمی است. به همین دلیل باید ابتدا عبدی از عبود پروردگار باشیم و جز او نبینیم؛ چراکه گاهی از علم‌الیقین نکته‌ای به دانشجو می‌گوییم که او با حق‌الیقین باور می‌کند.»
استاد، نجات‌غریق نیست بلکه معلم شناست
دکتر طهرانچی نقش استاد دانشگاه را همچون مربی و معلم شنا دانست و خطاب به اساتید گفت که در نظام تربیتی زمانی شما دانشجو را معیت می‌کنید برای عبور از بحران، یک موقع معلم شنا هستید و یک زمان در نقش نجات غریق ظاهر می‌شوید. باید دقت کنید نجات‌غریق فنون خاص علاوه بر فن شنا لازم دارد، استاد، نجات غریق نیست، معلم شناست و «مشاور»، نجات غریق است. بعضی وقت‌ها اساتید با مواجهه با یک جوان در حال غرق فکر می‌کنند نجات‌غریق هستند و می‌روند و خودشان غرق می‌شوند. اینجا تجربه‌های خوب بیان شد، من تجربه‌های دیگر و صفحات سیاه هم سراغ دارم. همه آنها در ابتدا احساس نجات‌غریقی کردند، استاد باید بداند معلم شناست نه نجات غریق، نجات غریق تیم خاص خود را دارد. (هیچ‌وقت استاد مرد برای دختر جوان نجات غریق نیست و استاد زن هم برای پسر جوان نجات غریق نیست.)
وی اضافه کرد: « نجات غریق باید به غریق با ملاحظات خاص نزدیک شود والا خودش در معرض غرق شدن قرار می گیرد. فرق این دو را به دقت باید بدانیم و در تجربه نگاری ثبت شود، جایی که استاد از جایگاه معلم شنا به جایگاه یک نجات غریق رفت و خودش سقوط کرد. این تجربه‌ها، تجربه‌های گرانسنگی است که اگر به موقع ثبت نشود، می‌تواند مجموعه را دچار مشکل کند.»
عبودیت مقدمه معلمی است
دکتر طهرانچی عبودیت را مقدمه معلمی دانست و گفت: « وارد شدن در این صحنه، اول به خود رسیدن است نه برای اینکه ریاللناس، چرا که عبودیت مقدم بر معلمی است. اگر کسی بخواهد معلم خوبی باشد و برای خودنمایی خود را طرح نماید حتما در ورطه هلاکت می‌افتد. باید بخواهد عبدی از عبود خدا باشد و جز خدا نبیند.» دکتر طهرانچی با اشاره به محاکمه سه رئیس دانشگاه در کنگره آمریکا گفت: «طوفان الاقصی، طوفانی بود که پرده از چهره غرب برداشت. همین چهره پیش از این وقایع به یک زن ایرانی جایزه صلح نوبل داد، اما امروز سه زن که رئیس دانشگاه‌های معتبر جهان هستند را توسط یک زن دیگر محاکمه می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد که باید به خودمان برگردیم و نظام تعلیم و تربیت را احیا کنیم.»
معلم باید در بینش، دانش و گرایش دانشجو تاثیرگذار باشد
وی با بیان اینکه معلم باید در بینش، دانش و گرایش دانشجو تاثیرگذار باشد، تصریح کرد: «استاد دانشگاه در مقام معلمی باید سه ویژگی عبودیت، مهر و محبت و علم را در خود داشته باشد و بتواند در عبودیت، مهرورزی و علم در مرحله خودسازی و اعتقادی - اخلاقی و علم در جامعه‌پردازی تاثیرگذار باشد. علم در کنار ایمان و تقوا منجر به رشد خواهد شد.»
دانشجویان به‌واسطه فراگیری در محیط رشددهنده علمی و تربیتی دچار تحول می‌شوند
رئیس دانشگاه آزاد در پایان خاطرنشان کرد: «براساس بیانیه چشم‌انداز و سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد، این دانشگاه در افق برنامه واجد نظام فرهنگی، آموزشی و پژوهشی پویا، کارآمد و چابک و برخوردار از اساتید شایسته، متعهد و سرآمد در زمینه‌های علمی، آموزشی و فناوری است. دانشجویان دانشگاه آزاد به‌واسطه فراگیری در محیط رشددهنده علمی و تربیتی دچار تحول، تعالی و شکوفایی علمی، معنوی و اخلاقی می‌شوند. بنابراین رویداد ملی «خشت و آینه» اتفاقی است که در برنامه دانشگاه دیده و تبیین شده بود. همیشه اولین‌ها و شروع‌کننده‌ها مهم هستند. دانشگاه آزاد در آستانه تغییر ریل است و می‌خواهد اثرگذاری موفق فرهنگی خود را در ارتباط بین اساتید و دانشجویان داشته باشد؛ چراکه معتقدیم دانشگاه خوب می‌تواند نجات‌بخش نسل خوب باشد.»
محمدعلی نادی: تعلیم و تربیت را نباید به تعلیم تنزل دهیم
در ادامه، محمدعلی نادی معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد و رئیس هیات داوران اولین رویداد تجربه‌نگاری استادان همیار فرهنگ با بیان اینکه برگزاری این رویداد، اتفاق ارزشمندی است که به آموختن تجربه‌نگاری اساتید کمک کرده و تعامل و رابطه استاد با دانشجویان را بهبود می‌بخشد، گفت: «تعلیم و تربیت را نباید به تعلیم تنزل دهیم. استاد در نظام تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد، یک مذکر در مقام مربی و استاد است. تجربیات تربیتی و زیستی در هدایت و رهبری دانشجو در این رویداد به اشتراک گذاشته شد.» وی ادامه داد: «در این رویداد دو روزه اساتید به بیان تجربیات خود ازجمله طراحی مسابقه کتابخوانی و دایر کردن حسینیه، طراحی سازوکار نظام‌مند مانند اردوهای تربیتی و همانندجویی دانشجو با یکی از شهدا، نحوه طرح درس در کلاس پرداختند. ارزیابی تجربه‌نگاری اساتید براساس «تاثیرگذاری بر دانشجو»، «تعمیم‌پذیری روش و مدل تربیتی»، «خلاقیت استاد»، «میزان پیگیری استاد در به نتیجه شدن» و «ترویج اصول فرهنگی و علمی» صورت گرفت.» لازم به ذکر است در پایان این مراسم که فرزاد جهان‌بین معاون فرهنگی و دانشجویی، حسن بنیانیان مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد، احمد نقی‌لو رئیس دانشگاه آزاد استان زنجان، فیروزفر رئیس سابق دانشگاه آزاد استان زنجان و شهردار زنجان نیز حضور داشتند از اساتید همیار فرهنگ برتر تجلیل به عمل آمد. اسامی برگزیدگان نخستین رویداد ملی «خشت و آینه» به این شرح است:
فاطمه سهرابی از واحد سنندج- معصومه رشاد از واحد رودهن
دلارام کریمی از واحد ملایر- اعظم قاسمی از واحد مشهد
مجتبی جعفری از واحد خمینی‌شهر- امیر صادقی از واحد رباط‌کریم
زهرا طهماسبی‌فر از واحد رودهن- علی‌اکبر عارف از واحد کازرون
زهره مهرآبادی از واحد فیروزآباد- غلامرضا بناگر از واحد بجنورد.
