بدون پول، زندگی در صلح هم سخت است چه رسد به آنکه یک کشور متوسط بخواهد با یک ابرقدرت درگیر جنگی آتشین باشد. اقتصاد اوکراین تا پیش از جنگ با آرامش هم ناسازگار بود و یکی از پایینترین سرانهها را داشت. امروز جایگاه این کشور به اندازهای نزول کرده که به گزارش اداره آمار کمیسیون اروپا (یورواستات)، اوکراین در میان 20 کشور فقیر قاره اروپا، 19ام است. 20 درصد خاک این کشور توسط روسیه اشغال شده، 10 میلیون نفر یا تقریبا 25 درصد جمعیت این کشور در خارج یا داخل آوارهاند و زیرساختها نیز اغلب از بین رفتهاند. آنچه محل امیدواری کییف برای ادامه جنگ بوده، «کمکهای خارجی» است. این کمکها در حوزههای مالی، تسلیحاتی و بشردوستانه (کالا) باعث سرپا ماندن دولت شدهاند اما زنگ خطر برای آنها هم به صدا درآمده است. از مدتها قبل سیاستمداران و کارشناسان خبره تردیدهایی درباره تداوم کمکهای خارجی توسط غرب به اوکراین مطرح کرده بودند. بخشی از این تردیدها با ناسازگاری بخشی از جمهوریخواهان در کنگره آمریکا برای تصویب بودجههای جدید، تایید شد. دولت بایدن در ماه اکتبر از کنگره 105 میلیارد دلار بودجه اضافی، عمدتا برای حمایت از اوکراین و رژیمصهیونیستی و همچنین برای افزایش تدابیر امنیتی در مرز ایالات متحده و مکزیک، خواسته بود اما این بودجه تصویب نشد تا دوشنبه هفته جاری، «شالاندا یانگ»، رئیس اداره مدیریت و بودجه کاخ سفید در نامهای خطاب به رهبران کنگره (مایک جانسون رئیس جمهوریخواه مجلس نمایندگان، حکیم جفریز رهبر اقلیت دموکرات مجلس نمایندگان، چارلز شومر رهبر اکثریت دموکرات سنا، و میچ مککانل رهبر اقلیت جمهوریخواه سنا) هشدار بدهد منابع مالی برای کمک به اوکراین تقریبا تمام شده و زمان نیز درحال از دست رفتن است.
یانگ در این مرقومه نوشته است وزارت دفاع تا اواسط نوامبر امسال (ماه گذشته)، ۹۷ درصد از 62.3 میلیارد دلاری که برای کمک به اوکراین دریافت کرده بود را استفاده کرده است. این آمار نشان میدهد تنها 3 درصد از مبالغ درنظر گرفته شده باقی ماندهاند. سایت اندیشکده ریسپانسیبل استیت کرافت در گزارش خود در اینباره نوشته است مدیریت و بودجه میگوید که «اگر کنگره فورا اقدام نکند، چاه تا 31 دسامبر خشک میشود.» کاخ سفید برای کمک به کییف تنها برای 26 روز دیگر بودجه دارد و به همین دلیل از کنگره میخواهد فورا بسته تکمیلی اضطراری پیشنهادیاش را که شامل 61 میلیارد دلار کمک دیگر برای اوکراین است، تصویب کند. مارجوری تیلور گرین که سردسته بخشی از نمایندگان طرفدار ترامپ در مجلس نمایندگان است چندی قبل گفته بود آمریکا باید با توقف کمک به اوکراین بر امور داخلی خود تمرکز کند او تاکید کرده بود: «دیگر پولی برای اوکراین نیست!» جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا به همراه دستیارانش برای غلبه بر مشکل مخالفت جمهوریخواهان با کمکهای مالی به اوکراین تلاش کرده این کمکها را در قالب یک بسته 106 میلیارد دلاری به کنگره ارسال کند که شامل بودجه کمک به رژیمصهیونیستی و حتی ساخت دیوار مرزی است. کمک به تلآویو مورد اجماع دوحزبی است و ساخت دیوار مرزی نیز بهشدت مورد علاقه و خواست جمهوریخواهان است. بایدن با گنجاندن بودجه ساخت دیوار مرزی در قالب بسته تکمیلی خود علاوهبر آنکه به امتیازی به جمهوریخواهان داده، این امتیاز را به کمکها به اوکراین گره زده است. اوکراین همزمان با تلاشهای خود برای جلب کمکهای آمریکا احتمال توقف کامل آنها را نیز درنظر گرفته و پشت پرده مذاکراتی را با روسیه ترتیب دادهاند.
سیمور هرش، روزنامهنگار آمریکایی اواخر هفته گذشته به نقل از منابع خود اعلام کرد روسیه و اوکراین از طریق رهبران ارشد نظامیشان درحال پیشبرد مذاکرات مخفیانه برای صلح هستند. گفته میشود این مذاکرات علیرغم مخالفتهای ولودیمیر زلنسکی و کاخ سفید انجام گرفته است. این مذاکرات را «والری گراسیموف»، رئیس ستادکل نیروهای مسلح روسیه و «والری زالوژنی»، فرمانده کل نیروهای مسلح اوکراین هدایت میکنند. زالوژنی اوایل ماه گذشته میلادی در گفتوگو با اکونومیست تاکید کرده بود که جنگ به «بنبست» رسیده است. او در این مصاحبه گفته بود این بنبست درنهایت به شکست اوکراین منجر خواهد شد. مواضع متمایز رئیس نیروهای مسلح اوکراین با رئیسجمهور این کشور و از سوی دیگر صدور دستور برکناری ویکتور خورنکو، فرمانده نیروهای عملیات ویژه اوکراین توسط زلنسکی، نشاندهنده یک شکاف بزرگ میان دولت و ارتش است. همزمان با این تنش، دیگر ساختارها نیز با دولت به مشکل خوردهاند. ویتالی کلیچکو که طی 9 سال گذشته شهردار کییف، پایتخت اوکراین بوده و سابقه شرکت در انتخابات ریاستجمهوری را نیز دارد، جمعه گذشته در مصاحبه با هفتهنامه آلمانی اشپیگل، زلنسکی را به اقتدارگرایی و دیکتاتوری متهم کرد. او در این مصاحبه گفته بود: «دیگر فرقی با روسیه نخواهیم داشت و همهچیز به اراده یک نفر بستگی دارد.» تحلیلگران میگویند سخنان کلیچکو به معنای پایان دوره وحدت سیاستمداران در اوکراین برای تمرکز بر دفاع از کشور است اما فراتر از این میتواند نشانهای از تلاش برای یافتن یک «مقصر» یا «قربانی» برای پایان دادن به جنگ باشد. این مساله را میتوان از یک مصاحبه دیگر شهردار کییف فهمید. کلیچکو روز شنبه، یک روز پس از گفتوگو با اشپیگل در مصاحبه با یک روزنامه سوئیسی گفته بود: «مردم کنجکاو هستند که چرا ما بهتر از این برای جنگ آماده نبودیم؟ چرا زلنسکی تا لحظه آخر امکان جنگ را رد میکرد؟ یا اینکه چگونه روسها توانستند به آن سرعت به کییف برسند؟» جواب این پرسشها تنها میتواند مقصر ناکامی در جنگ را مشخص کرده و تحلیل آنها نیز میتواند حکایت از یافتن یک قربانی برای پایان دادن به جنگ، داشته باشد.
آمریکا چقدر پول داده است؟
اما از زمان حمله روسیه به اوکراین، ایالاتمتحده 113.4 میلیارد دلار بودجه اضطراری برای حمایت از اوکراین، شرکای آمریکایی در مناطق آسیبدیده از درگیری و برنامههای امنیت ملی ایالاتمتحده اختصاص داده است. صرف تخصیص پول به این معنی نیست که تمام آن هزینه شده است. با وجود این اوکراین بزرگترین دریافتکننده کمکهای خارجی ایالاتمتحده است. براساس آمارها از 24 ژانویه 2022 تا 31 جولای 2023 ایالاتمتحده 76.8 میلیارد دلار به اوکراین کمک کرده است. از این رقم 46.6 میلیارد دلار کمک نظامی، 3.9 میلیارد دلار کمکهای بشردوستانه (کمکهای غذایی اضطراری، مراقبتهای بهداشتی، حمایت از پناهندگان، و سایر کمکهای بشردوستانه) 26.4 میلیارد دلار کمکهای مالی (کمکهای بودجهای از طریق صندوق حمایت اقتصادی، وامها و سایر حمایتهای مالی) و 18.3 میلیارد دلار کمکهای امنیتی (آموزش، تجهیزات، تسلیحات، پشتیبانی لجستیک و سایر کمکها) بوده است.این کمکها اکنون به پایان رسیده است و این یعنی به پایان جنگ با پیروزی روسیه نزدیکتر شدهایم.
امیدی به اروپا هست؟
اقتصاد اتحادیه اروپا تقریبا دوسوم اقتصاد آمریکاست. جدای از آن تعدادی از کشورهای عضو این اتحادیه مانند مجارستان مخالف ارائه کمک به اوکراین بوده و دیگران نیز در این خصوص کارشکنی میکنند. نشریه نیوزویک به نقل از کانال تلویزیونی نووا (NOVA) بلغارستان گزارش داده است که رومن رادف، رئیسجمهوری بلغارستان روز دوشنبه توافقنامه مجلس ملی کشورش مبنیبر تایید انتقال 100 خودروی زرهی به کییف را وتو کرده است. رئیسجمهوری بلغارستان نمایندگان مجلس ملی کشورش را به بیاطلاعی درباره نیازمندیهای کشور به خودروهای زرهی متهم کرده است. او گفته است در حال حاضر اداره کل پلیس مرزی (بلغارستان) تجهیزات مورد نیاز نظامی به اندازه کافی در اختیار ندارد و تجهیزات حملونقل زرهی که با این توافقنامه قرار بود به اوکراین ارائه شود باید در حفاظت از مرز بلغارستان استفاده شود. رابرت فیتسو، نخستوزیر جدید اسلواکی نیز که اخیرا در انتخابات پارلمانی این کشور به پیروزی رسیده است یکی از مخالفان جدی کمک به اوکراین است. ناامیدی در اروپا به اندازهای است که پس از بیتاثیری تلاشهای جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای متقاعد کردن مقامات آمریکایی برای کمک به اوکراین قرار است هفته آینده دیوید کامرون، وزیرخارجه جدید و نخستوزیر اسبق انگلیس برای این کار راهی واشنگتن شود.