ندا اظهری، مترجم: وضعیت آموزش عالی و دانشگاه‌های دنیا بعد از همه‌گیری کرونا دستخوش تغییر و تحولاتی شد که برخی از آنها مثبت و به نفع دانشگاه‌ها و دانشجویان بود و برخی دیگر هم به ضرر آنها تمام شد. تعطیل شدن بسیاری از دانشگاه‌ها و تأخیر در بعضی فرآیندها از قبیل اعطای مدارک تحصیلی و فارغ‌التحصیلی از این دست مشکلات بود. در آمریکا بسیاری از فارغ‌التحصیلان در مقاطع مختلف به‌ویژه دکتری ماه‌ها چشم‌انتظار دریافت مدرک نهایی خود بودند تا به این امید بتوانند در بازار کار مشغول به فعالیت شوند. این برهه از تاریخ، افت و خیزهای زیادی را در نمودارهای آماری به دست‌آمده ایجاد کرد که این گزارش بخشی از آنها را به تصویر می‌کشد. 

داده‌های مربوط به تاریخچه تحصیلی و دوره‌های اشتغال فارغ‌التحصیلی دریافت‌کنندگان مدرک دکتری می‌تواند مسیر شغلی بسیاری از آنها را روشن کرده و آنها را از بلاتکلیفی خارج کند. علاوه‌بر این، این امر به موسسات آموزشی و دانشگاه‌های آمریکا نیز کمک می‌کند تا به واسطه مدارکی که در اختیار فارغ‌التحصیلان خود قرار می‌دهند، هم نیروی کار موردنیاز را در فضاهای دانشگاهی به خدمت بگیرند و هم زمینه را برای حضور این دانشجویان توانمند در جامعه به‌منظور تصمیم‌گیری‌های مهم و برنامه‌ریزی‌های مبتنی‌بر داده فراهم کنند. «نظرسنجی مدارک دکتری کسب‌شده» (SED) سرشماری سالانه‌ای است که از سال 1957 آغاز به کار کرده و طی آن تمام افرادی که در یک سال تحصیلی مشخص مدارک دکتری پژوهشی خود را از سوی موسسه معتبر آمریکایی دریافت کرده‌اند، انجام می‌شود. این نظرسنجی توسط مرکز ملی آمار علوم مهندسی (NCSES) در بنیاد ملی علوم (NSF) توسط سه آژانس فدرال دیگر شامل موسسه ملی بهداشت، وزارت آموزش عالی وقف ملی برای حوزه علوم انسانی مورد حمایت قرار می‌گیرد. نظرسنجی SED، اطلاعاتی را درباره تاریخچه تحصیلی، ویژگی‌های جمعیت‌شناسی و دوره‌های تحصیلات تکمیلی دریافت‌کننده دکتری جمع‌آوری می‌کند. نتایج به‌دست‌آمده برای ارزیابی ویژگی‌های جمعیت دکتری و روند تحصیلات و مدارک دکتری استفاده می‌شود. شواهد بیانگر آن است که افزایش اعطای دکترای پژوهشی باعث شده تا تعداد دریافت‌کنندگان دکتری در آمریکا در سال 2022 به مرز رکورد برسد. به عبارتی، SED منبع اولیه اطلاعات در آمریکا به‌منظور ارزیابی روندها در ویژگی‌های دریافت‌کنندگان مدرک دکتری پژوهشی به شمار می‌رود که مشخص می‌کند کدام موسسات آموزشی دکتری پژوهشی و در کدام زمینه‌ها مورد حمایت قرار می‌گیرند. داده‌های سالانه SED برای به‌روزرسانی پرونده سوابق دکتری، از یک فایل کلی متعلق به دهه 1910 استفاده می‌کند که متعلق به تمام دریافت‌کنندگان دکتری پژوهشی در آمریکاست. 

   تعداد مدارک دکتری به قبل کرونا رسید

همه‌گیری کووید-19 بر کسب مدرک دکترای پژوهشی تاثیری منفی به جا گذاشت اما داده‌های جدید به‌دست‌آمده از نظرسنجی مدارک کسب‌شده دکترای نشان می‌دهد که تعداد مدارک اعطا‌شده دکتری دوباره به وضعیت قبل از همه‌گیری کرونا بازگشته است. داده‌هایی که از سال تحصیلی 2022 منتشر شده بیانگر آن است که بالاترین تعداد پذیرش دکترای پژوهشی در یک سال تحصیلی حدود 57 هزار و 596 نفر اعلام شده است. تأخیر در فارغ‌التحصیلی و سایر مشکلاتی که در فرآیند تکمیل الزامات مقطع دکتری رخ می‌دهد، از عوامل این افزایش به شمار می‌روند، به‌طوری‌که بیش از نیمی از دریافت‌کنندگان مدرک دکتری در سال 2022 که 54 درصد از آنها را زنان تشکیل می‌دهند، اعلام کرده‌اند این همه‌گیری در به تأخیر افتادن دریافت مدرک دکتری آنها بی‌تاثیر نبوده و از مهم‌ترین علل تاثیرگذار محسوب می‌شود. همچنین داده‌های جدید نظرسنجی SED نشان می‌دهد که بین سال‌های 2021 و 2022 نسبت دریافت‌کنندگان مدرک دکتری با تعهد نسبت به اشتغال در بخش دانشگاهی 3.7 درصد افزایش یافته است. باوجوداین، برای درک تاثیر کامل این همه‌گیری بر مدارک دکتری پژوهشی از سوی موسسات آمریکایی و دریافت‌کنندگان آنها، باید داده‌های چند سال مورد بررسی قرار گیرد. 

مدارک دکتری پژوهشی آمریکا به بالاترین میزان رسید

داده‌های نظرسنجی SEC نشان می‌دهد که تعداد دکتری پژوهشی اعطاشده از سوی موسسات آمریکایی پیش از شروع همه‌گیری کرونا روندی رو به افزایش‌ را پشت سر می‌گذاشت تا اینکه در بهار 2020 همزمان با گسترده شدن جهانی ویروس کرونا و تعطیلی بسیاری از دانشگاه‌ها و لغو یا به تعویق افتادن فرآیند فارغ‌التحصیل شدن دانشجویان در ترم بهار، یک کاهش 15 ماهه پیش روی دانشگاه‌ها قرار گرفت. این روند کاهشی تا ماه ژوئن 2021 هم ادامه داشت و پس از آن با همان شیبی که کاهش یافت، روند افزایشی را تجربه کرد به‌طوری که تا ژوئن 2022، بیشترین تعداد اعطای مدارک دکتری پژوهشی سالانه تا امروز در دانشگاه‌های آمریکا به ثبت رسید. طبق آمار ارائه‌شده، میزان اعطای مدارک دکتری پژوهشی در مارس 2020 حدود 56 هزار و 345 مدرک اعلام شده بود که با شیوع همه‌گیری بعد از یک دوره کاهش به 52 هزار و 194 مدرک در ژوئن 2021 رسید. اما بار دیگر با بهبود وضعیت کرونایی در دنیا، آمار فارغ‌التحصیلان و اعطای مدرک دکتری به آنها در ژوئن 2022 به بالاتر از حد خود در سال 2020 رسید و رقم 57 هزار و 596 مدرک را به خود اختصاص داد که به‌عنوان یک رکورد، بالاترین میزان مدرک دکتری پژوهشی اعطا شده در آمریکا به شمار می‌رود. 

نیمی از فارغ‌التحصیلان دکتری با تاخیر مدرک گرفتند

با توجه به اینکه روند اعطای مدرک دکتری پژوهشی بار دیگر به وضعیت پیش از شیوع کرونا برگشت و تا جایی پیش رفت که یک رکوردشکنی در دانشگاه‌های آمریکا به جا گذاشت، شواهد حکایت از آن دارد که این تغییر روند به سمت اوج گرفتن، با فارغ‌التحصیلی دانشجویان دکتری که اتمام دوره دکتری آنها به دلیل همه‌گیری به تأخیر افتاده بود، قوت گرفت. همان‌طور که نمودارها نشان می‌دهند، بیش از نیمی از فارغ‌التحصیلان سال تحصیلی 2022 گزارش داده‌اند که زمان‌بندی تکمیل مدرک دکتری آنها به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا به تعویق افتاده است. حدود 60 درصد از زنان دریافت‌کننده مدرک دکتری دارای افراد تحت تکفل و نیز 55.9 درصد از مردان دریافت‌کننده مدرک دکتری دارای افراد تحت تکفل، مدرک خود را با تأخیر دریافت کرده بودند. در میان دریافت‌کنندگان زن و مرد مدرک دکتری که فاقد افراد تحت تکفل بودند، تعداد 52.4 درصد مساوی گزارش شده است. در توضیح افراد تحت تکفل باید گفت که این افراد شامل کودکان یا بزرگسالانی هستند که حداقل نیمی از حمایت مالی خود را از دریافت‌کنندگان مدرک دکتری دریافت می‌کنند. 

بهبود 5 درصدی اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های آمریکا

بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسبت فارغ‌التحصیلانی که تعهدات قطعی برای استخدام و اشتغال پس از فارغ‌التحصیلی را گزارش کرده‌اند، از 70 درصد در سال 2021 به 73.2 درصد در سال 2022 افزایش یافته است که درمجموع افزایش 3.3 درصدی بین سال‌های 2017 تا 2021 را نشان می‌دهد. سهم دریافت‌کنندگان مدرک دکتری که پس از فارغ‌التحصیلی به دنبال کار بوده‌اند‌ اما هنوز هم پیشنهاد کاری دریافت نکرده‌اند، از 23.3 درصد در سال 2017 به 17.9 درصد در سال 2022 کاهش یافته است که حکایت از بهبود 5.4 درصدی وضعیت اشتغال این گروه از فارغ‌التحصیلان دارد. از جمله نمونه‌هایی که می‌توان برای بهبود وضعیت اشتغال نام برد، افزایش تعهدات قطعی استخدامی و اشتغال و کاهش افراد جویای کار بین سال‌های 2021 تا 2022 نسبت به سال‌های پیش از آن بوده است به‌طوری‌که روند کاهش افراد جویای کار تنها در این سال 3.8 درصد گزارش شده و این در حالی است که بین سال‌های 2017 تا 2021 کاهش 1.6 درصدی اعلام شده است. طبق این آمار، میزان تعهد قطعی برای اشتغال دریافت‌کنندگان مدرک دکتری پژوهشی در 2017 حدود 66.7 درصد بوده که در مقایسه با 73.2 درصد در سال 2022 افزایش 6.5 درصدی را تجربه کرده است. 

رشد 9 درصدی اشتغال در بخش‌های تجاری

در حالی که دانشگاه‌ها بزرگ‌ترین فضای اشتغال برای دریافت‌کنندگان مدرک دکتری پژوهشی ایجاد می‌کنند، به نظر می‌رسد این روند همچنان تداوم داشته باشد اما سیر نزولی بلندمدت دریافت‌کنندگان دکتری در دانشگاه‌ها همچنان ادامه دارد. در میان فارغ‌التحصیلانی که تعهد قطعی اشتغال و استخدام دارند، درصد دریافت‌کنندگان مدرک دکتری که در سیستم دانشگاهی مشغول به کار شده‌اند از 60.3 درصد در سال 2017 به 56.3 درصد در سال 2021 کاهش داشته است که که حدود چهار درصد کاهش را نشان می‌دهد. اما آمارها حکایت از آن دارند که همین روند کاهشی در سال 2022 هم ادامه‌دار بوده به‌طوری که با کاهش 3.7 درصدی تا 52.6 درصد در سال گذشته هم پیش رفته است. مطابق با این رکورد که در دانشگاه‌های آمریکا به وقوع پیوسته، می‌توان به افزایش دریافت‌کنندگان دکتری در بخش تجاری اشاره کرد که با افزایش 4.6 درصدی، از 21.9 درصد در سال 2017 به 26.5 درصد در سال 2021 رشد داشته است. این روند افزایشی همچنان ادامه داشته تا اینکه رقم آن در سال 2022 به 30.9 درصد رسیده است که 9 درصد رشد نشان می‌دهد. در حالی که دلایل متعددی برای این تغییر و تحول‌ها عنوان شده اما الگوی کلی، از وجود بازار کار قوی‌تر پس از رکود ناشی از همه‌گیری حمایت می‌کند و باعث شده این بازار قدرتمندتر از همیشه به مسیر خود ادامه دهد و فارغ‌التحصیلان با اطمینان بیشتر مشغول به کار شوند. 

علاوه‌بر این، اشتغال فارغ‌التحصیلان دارای مدرک دکتری پژوهشی در بخش دولتی در سال 2020 بالاترین آمار را به خود اختصاص داده بود به‌طوری که میزان اشتغال در بخش دولتی در سال 2017 حدود 8.7 درصد بوده که در سال 2020 به 9.4 درصد افزایش یافت. اما باز هم با همزمانی همه‌گیری کرونا، میزان اشتغال در بخش‌های دولتی نیز رو به کاهش گذاشت به‌طوری که در سال 2021 با 1.3 درصد کاهش به 8.1 درصد اشتغال‌پذیری رسید. البته شواهد بیانگر تداوم این روند کاهشی در سال 2022 هم بودند به‌طوری که اشتغال در مشاغل دولتی به 7.6 درصد کاهش یافت. اما در این بین، اشتغال در حوزه‌های غیرانتفاعی بین سال‌های 2017 تا 2022 تغییر شگرفی نداشته است به‌طوری که از 5.9 درصد در سال 2017 به 6.2 درصد در سال 2021 رسید و در سال گذشته تنها یک دهم درصد رشد نشان می‌دهد و به 6.3 درصد رسید.