دفتر مطالعات انرژی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «مسائل راهبردی بخش انرژی در برنامه هفتم توسعه: کاهش گازهای مشعل» با بیان اینکه فلرینگ به معنی سوزاندن کنترلشده گازهای تولیدی است، بیان میکند طبق آمار شرکت بریتیش پترولیوم در سال ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۱۵۲ میلیارد مترمکعب گاز مشعل در دنیا بدون هیچ استفادهای سوزانده شده است. سوزاندن گازهای مشعل در حجم مذکور بهطور کلی پیامدهایی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی بههمراه داشته است. این گزارش در ادامه به ارائه آمار در کشورمان میپردازد و بیان میکند که در سال ۱۴۰۰، میزان گاز مشعل شرکت ملی نفت معادل روزانه 41.7 میلیون مترمکعب و گاز مشعل سوزاندهشده شرکت ملی گاز 8.8 میلیون مترمکعب در روز بوده و در مقایسه با این دو شرکت، گاز مشعل پالایشگاههای نفت مقدار ناچیزی است. مجموع این میزان فلرینگ تقریبا برابر میزان صادرات گاز کشور یا معادل ظرفیت تولید گاز از حدود دو فاز پارس جنوبی است.
این گزارش توضیح میدهد که ایران جزء کشورهای با بالاترین حجم سوزاندن گازهای مشعل در دنیا بوده و با سوزاندن حدود 18.4 میلیارد مترمکعب گاز مشعل در سال ۲۰۲۱ بعد از روسیه دومین کشور دنیا از این حیث است. با توجه به آمار تولید نفتخام کشور بهازای تولید هر بشکه نفت خام، حدود 18 متر مکعب گاز برای سوزاندن بهسمت مشعل هدایت میشود که با در نظر گرفتن متوسط این مقدار در دنیا که حدود 5.1 مترمکعب گاز مشعل بهازای تولید هر بشکه نفت است، از این حیث، بیش از سهبرابر متوسط جهانی در کشور گاز مشعل سوزانده میشود. در این گزارش بیان شده است که بیش از سه برابر متوسط جهانی در کشورمان گاز مشعل سوزانده میشود و با توجه به اینکه ایران نیز با میزان فلرینگ بالغ بر 18.4 میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۱ بعد از روسیه دومین کشور دنیا از این حیث است و باید تدابیری برای جمعآوری و ساماندهی این گازها اتخاذ شود. این گزارش مطرح میکند که توجه به پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی ناشی از فلرینگ بهویژه در سالهای اخیر، موجب شده که بسیاری از کشورها و سازمانهای بینالمللی با وضع قوانین و تنظیم آییننامهها و دستورالعملهای مختلف مورد نیاز، اصلاح ساختار بازار فروش گاز طبیعی، تخصیص مشوقهای مالی به شرکتهای بهرهبردار و اتخاذ رویکردهای تنبیهی نسبت به سوزاندن عادی این گازها، اقدام به جمعآوری، ساماندهی گازهای مشعل و کاهش فلرینگ کنند.
همچنین در ادامه این گزارش آمده است که مطالعه روند مشعلسوزی در کشورهای مختلف دنیا نشان از نقش مهم قانون و سیاستگذاری در کاهش حجم فلرینگ دارد. برای مثال در کشور نیجریه پس از وضع قوانین کنترلکننده مشعلسوزی در بازه زمانی سالهای ۱۹۷۵ تا ۲۰۲۱ میلادی، حجم مشعلسوزی بیش از ۷۰ درصد کاهش یافته و شدت فلرینگ (میزان فلرینگ بهازای تولید هر بشکه نفت) نیز در اینمدت به یکسوم رسیده است. در بسیاری از کشورهای دنیا مشعلسوزی توسط قوانین و مقرراتی که منحصرا برای این امر وضع شده کنترل میشود و در بسیاری دیگر از کشورها قوانین بالادستی زیستمحیطی یا مدیریت منابع انرژی این کشورها چهارچوبهایی برای مدیریت و ساماندهی سوزاندن گازهای مشعل دارد.
این گزارش تاکید میکند که مطابق با احکام مندرج در قانون برنامه پنجساله ششم توسعه (بند «الف» ماده (۴۸)، دولت مکلف به «اجرای طرحهای جمعآوری، مهار، کنترل و بهرهبرداری از گازهای همراه تولید نفت و مشعل در همه میادین نفتی، تاسیسات صنعت نفت، مهار و کنترل ۹۰ درصد گازهای مشعل تا سال پایانی برنامه» شده است. براساس این تکلیف و طبق عملکرد ارسالی وزارت نفت این وزارتخانه اقدام به تعریف طرحهای فروش و مزایده گازهای مشعل (در قالب طرحهای کوتاهمدت) و احداث واحدهای انجیال و تاسیسات جمعآوری این گازها (در قالب طرحهای بلندمدت) کرده است. با وجود این در طول سالهای قانون برنامه ششم توسعه این اقدامات فقط منجر به جمعآوری 1.43 میلیون مترمکعب در روز گاز مشعل (معادل ۵۲۲ میلیون مترمکعب در سال) از طریق مزایده و کنترل و فروش 0.61 میلیون مترمکعب روزانه گاز مشعل پالایشگاههای گازی شده است که عملکرد حدود پنج درصدی را نشانمیدهد.
نکته مهم دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده چالشها و موانع جمعآوری و ساماندهی گازهای مشعل بوده و بیان شده است که از جمله مهمترین این موارد میتوان به عدم جذابیت مالی اجرای این پروژهها در مقایسه با سایر پروژههای شرکتهای تابعه وزارت نفت (نظیر پروژههای توسعه میادین)، عدم وجود رویکرد تشویقی-تنبیهی برای شرکتهای تابعه وزارت نفت، عدم مشارکت موثر بخش خصوصی و نبود زیرساختهای مناسب در اینخصوص اشاره کرد. مرکز پژوهشهای مجلس در این گزارش اشاره میکند که در کشور ما با وجود اینکه در قوانین و دستورالعملهای مختلف (از جمله قوانین سنواتی بودجه و قوانین برنامه پنجساله توسعه) تکالیفی مبنیبر کاهش حجم سوزاندن گازهای همراه و مشعل وضع شده، اما همچنان حکم قانونی جامع و کاملی در این زمینه وجود ندارد. این مرکز در ادامه گزارش خود پیشنهاد میکند که با تعیین دقیق ضوابط و شرایط مشعلسوزی و همچنین اتخاذ رویکردی تشویقی-تنبیهی، نظام انگیزشی شرکتهای تولیدکننده گازهای مشعل را بهگونهای تغییر دهد که برای اجرای طرحهای جمعآوری و ساماندهی این گازها انگیزه مضاعف پیدا کرده و از بهتعویقانداختن طرحها اجتناب کنند.
دسترسی سریع
اخبار این صفحه
مشعلسوزی گاز در ایران ۳برابر متوسط جهانی
ارسال نظر