سیدسجاد قوامی، خبرنگار: تبدیل شدن هند به یک صادرکننده موثر در صنعت اسباب‌بازی عمدتا به دلیل افزایش حمایت‌گرایی صحیح و با برنامه مدون توسط دولت اتفاق افتاده است. افزایش پر‌شتاب این صنعت در هند نه‌تنها باعث افزایش درآمدزایی این کشور شده، بلکه نوید ظهور یک قدرت جدید در صنعت اسباب‌بازی را نیز می‌دهد.
پس‌زمینه اقتصاد اسباب‌بازی در هندوستان
طی سال‌های 2022-2020 هندی‌ها به صادرکننده اسباب‌بازی تبدیل و به دهه‌ها سلطه واردات پایان داده‌اند. صادرات اسباب‌بازی هند از 109 میلیون دلار (812 کرور) به 177 میلیون دلار (1237 کرور) بین سال‌های 2018 و 2022 افزایش یافته است. فراتر از افزایش صادرات، واردات اسباب‌بازی‌ها که قبلا بیش از 3000 کرور روپیه بود، 70 درصد کاهش یافته است که نشان‌دهنده کاهش اتکای هند به اسباب‌بازی‌های ساخت خارجی، به‌ویژه از چین است. در بحبوحه همه‌گیری کووید-19 در سال 2020، هند با چشم‌انداز تبدیل شدن به یک مرکز جهانی اسباب‌بازی پیشرفت قابل توجهی را آغاز کرد.
تاریخچه تولید اسباب‌بازی در هند
قدمت تولید اسباب‌بازی در هند به تمدن دره سند برمی‌گردد. پنج هزار سال پیش، زمانی که اسباب‌بازی‌ها معرفی شدند. اسباب‌بازی‌های قبلی شامل سوت‌هایی به شکل پرندگان، اسباب‌بازی‌های میمون و گاری‌های کوچک و بزرگ بودند که عمدتا از چوب طبیعی، خاک رس و سنگ ساخته می‌شدند. اما چند هزار سال بعد با توجه به پیشرفت تکنولوژی، از ماشین‌آلات مدرن برای تولید اسباب‌بازی‌های مدرن و نوآورانه استفاده می‌شود.
بازار اسباب‌بازی هندی
در سال‌های 2016-2015، این صنعت دارای 15 هزار کارخانه بود که اسباب‌بازی‌هایی به ارزش 1688 کرور روپیه تولید می‌کردند و 35 هزار کارگر مشغول به کار بودند. کارخانه‌های ثبت‌شده که 10 کارگر یا بیشتر را به‌طور منظم استخدام می‌کنند، یک درصد از تعداد کارخانه‌ها و شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند. در طول سال‌های 2016 - 2000، تولید صنعت به صورت واقعی با از دست دادن شغل به نصف کاهش یافت.
بین سال‌های 2000 تا 2019، واردات تقریبا سه برابر صادرات افزایش یافته بود. واردات تا همین اواخر 80 درصد از فروش داخلی را تشکیل می‌داد. هند 80 درصد اسباب‌بازی‌های خود را عمدتا از چین وارد می‌کرد، به این معنی که هند تنها 20 درصد نیاز داخلی را به‌طور کامل تامین می‌کرد.
بین سال‌های 2014 تا 2019، صنعت اسباب‌بازی هند شاهد رشد منفی بهره‌وری بود. بازار اسباب‌بازی هند در سال 2020 به ارزش 1.23 میلیارد دلار آمریکا رسید. انتظار می‌رود که بازار اسباب‌بازی‌های هند تا سال 2026 حدود 12.2 درصد رشد کند. در سال 2022، صادرات اسباب‌بازی هند به‌طور قابل توجهی افزایش یافت و همچنین واردات آن 70 درصد کاهش یافت. یکی از دلایل اصلی کاهش، افزایش حقوق پایه گمرکی واردات اسباب‌بازی از 20 درصد به 60 درصد بود. موانع غیر تعرفه‌ای مانند دستورات ثبت تولید و کدهای مقررات ایمنی اعمال شد که به کاهش واردات کمک کرد.
راز توسعه صنعت اسباب‌بازی هند با حمایت‌گرایی
ابتکارات دولتی مانند Make in India تاثیر ناچیزی در تقویت تولید و صادرات اسباب‌بازی به صورت پایدار دارد، زیرا ارزش سالانه تولید و سرمایه‌گذاری ثابت به قیمت‌های ثابت پس از رسیدن به اوج در سال‌های 2008-2007، با نوسانات قابل توجهی روند نزولی داشته است. پتانسیل برای حفظ صادرات خالص کم به نظر می‌رسد زیرا این صنعت سرمایه‌گذاری پایدار قابل توجهی برای افزایش تولید و صادرات انجام نداده است. مازاد صادرات هند در اسباب‌بازی‌ها طی سال‌های 2020 تا 2022 به دلیل افزایش حمایت‌گرایی و اختلالات جهانی مرتبط با بیماری همه‌گیر COVID-19 بود. مجموع صادرات در دوره آوریل تا اکتبر 2022 به 363 میلیون دلار افزایش یافته است که از 178 میلیون دلار در مدت مشابه در سال 2015 یک رکورد خوب در نظر گرفته می‌شود. ایالات متحده دلیل اصلی این افزایش بود زیرا صادرات هند به این کشور از 44 میلیون دلار به 144 میلیون دلار افزایش یافت. بریتانیا، آلمان، هلند و کانادا مقاصد اصلی دیگر بودند. چین منبع اصلی واردات اسباب‌بازی‌های هند بوده و هست، اگرچه واردات آن از 300 میلیون دلار به 150 میلیون دلار در سال‌های اخیر به نصف رسیده است و مبادی دیگر واردات اسباب‌بازی به هند کشورهای ژاپن، تایوان، هنگ کنگ، هلند و ایالات متحده بودند، اما اقدام هند برای محدود کردن واردات اسباب‌بازی از چین تاثیر ناچیزی بر حجم صادرات چین خواهد داشت. هند تنها 0.7 درصد از صادرات اسباب‌بازی چین را در سال 2021 تشکیل داد و بیست و ششمین مقصد بزرگ اسباب‌بازی چین بود.
اهمیت صنعت اسباب‌بازی هند از نگاه فرصت‌های اقتصادی
این کشور دارای جمعیت جوان بسیار زیادی است و حدود نیمی از کل جمعیت آن زیر 25 سال سن دارند، که یک سبد بزرگ از مصرف‌کنندگان بالقوه ایجاد می‌کند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که بازار اسباب‌بازی هند تا سال ۲۰۲۵ دو برابر شده و به ۲ میلیارد دلار می‌رسد.
تقاضای رو به رشد و کاهش هزینه تولید منجر به تغییر عمده از اسباب‌بازی‌های سنتی با باتری متوسط به پایین به سمت اسباب‌بازی‌های الکترونیکی نوآورانه و اسباب‌بازی‌های هوشمند شده است. حضور پررنگ شرکت‌های SME در این بخش، پتانسیل ایجاد اشتغال بزرگ را از طریق صنعتگران، تجار کوچک و تولیدکنندگان SME دارد.
رشد تجارت الکترونیک به غلبه بر مشکلات لجستیکی کمک کرده و دامنه بازارهای اسباب‌بازی محلی و سنتی را گسترش داده است. رشد تجارت الکترونیک به‌طور غیرمستقیم پتانسیل صادراتی تولیدکنندگان محلی را افزایش داده که اکنون می‌توانند در بازارهای جهانی به رقابت بپردازند.
فرصت‌های اجتماعی
رشد بازار اسباب‌بازی‌های آموزشی: اسباب‌بازی‌ها بر رشد کلی کودک تاثیر دارند. به‌عنوان مثال مهارت‌های حرکتی، روانی حرکتی و شناختی و همچنین تحریک خلاقیت.
شکل دادن به نظام ارزشی: اسباب‌بازی‌ها سنت‌ها، باورها، ارزش‌ها و اخلاق جامعه را زنده می‌کنند و بنابراین می‌توانند به‌عنوان عامل انتشار اخلاق و نظام‌های ارزشی مترقی عمل کنند.
افزایش آگاهی فرهنگی: از اسباب‌بازی‌ها می‌توان برای افزایش حس کنجکاوی در تاریخ، اساطیر و... با بازآفرینی شخصیت‌های فرهنگی استفاده کرد.
چالش‌ها در بازار اسباب‌بازی هند
در دسترس بودن اسباب‌بازی‌های خارجی در بازار هند: هجوم اسباب‌بازی‌های ارزان‌قیمت از کشورهای دیگر از بازار اسباب‌بازی سنتی در هند پیشی گرفت. این امر منجر به تعطیلی بسیاری از کارخانه‌های اسباب‌بازی در هند و عدم رقابت با محصولات چینی، به‌ویژه در اسباب‌بازی‌های برقی و الکترونیکی می‌شود.
محدودیت‌های تاسیسات تولیدی: زیرساخت‌های ضعیف و نبود امکانات تولیدی سرتاسری مانع رشد این بخش می‌شود.
مساله صرفه‌جویی در مقیاس: اقتصادهای تولید اسباب‌بازی به‌طور قابل توجهی برای سودآوری به تولید بزرگ وابسته هستند و بنابراین نیاز به سرمایه‌گذاری بالا و تقاضای مستمر دارند که در بازارهای نوظهور مانند هند در دسترس نیست. تاثیر افزایش عوارض واردات برخی از مواد خام افزایش یافته است که باعث گران شدن اسباب‌بازی‌های هندی می‌شود.
نبود نیروی کار ماهر: تولید اسباب‌بازی به مجموعه مهارت‌های خاصی نیاز دارد که در نیروی کار عمدتا غیرماهر هند در دسترس نیست.
ابتکارات دولت هند
خوشه‌های اسباب‌بازی بومی: طی سال‌های اخیر چندین خوشه اسباب‌بازی تحت طرح صندوق بازسازی صنایع سنتی (SFURTI) مانند خوشه اسباب‌بازی‌های نرم لوکنو و خوشه صنایع‌دستی چوب جودپور تایید شده‌اند.
برنامه اقدام ملی اسباب‌بازی: دولت هند، با مشارکت 15 وزارتخانه، برنامه اقدام ملی اسباب‌بازی را برای رقابتی کردن صنعت اسباب‌بازی هند آماده کرده است. این یک فشار بزرگ در هند برای تولید داخلی اسباب‌بازی‌ها است.
برنامه توسعه خوشه‌های صنعتی ویژه محصول: هدف آن ایجاد خوشه‌های اسباب‌بازی در SEZهای اختصاصی است تا به آنها کمک کند تا به اکوسیستم‌های خودپایدار تبدیل شوند که برای بازارهای صادراتی عرضه می‌شوند.
سایر اقدامات انجام‌شده توسط دولت
اولین نمایشگاه مجازی اسباب‌بازی هند در سال 2021 برگزار شد. «اسباب‌بازی‌ها» به‌عنوان یکی از بخش‌های کلیدی تحت Aatmanirbhar Bharat Abhiyan شناخته می‌شود. Toycathon-2021 راه‌اندازی شد تا ذهن‌های مبتکر هند را به چالش بکشد تا اسباب‌بازی‌ها و بازی‌های جدید مبتنی‌بر تمدن، تاریخ، فرهنگ، اسطوره‌شناسی و اخلاق هند را به چالش بکشند.
بازار تکه‌تکه: بازار اسباب‌بازی هند عمدتا با پیوندهای محدود بین صنعتگران محلی، تولیدکنندگان و عوامل بازاریابی مانند تاجران محلی تقسیم شده است. بدون تقاضای یکسان ساخت اسباب‌بازی کار فشرده است. عمر یک اسباب‌بازی فقط برای مدت محدودی است. برخی از اسباب‌بازی‌ها نیز فصلی هستند و به زمان تعطیلات بچه‌ها بستگی دارد.
چالش‌های تکنولوژیکی: با تکامل صنعت بازی، تقاضا برای ساخت اسباب‌بازی‌های دیجیتالی پیشرفته در حال افزایش است. اما این امر مستلزم مجموعه‌های مهارتی فناوری است که برای صنعت محلی در دسترس نیست یا غیرقابل استطاعت است.
چشم‌انداز استراتژیک برای آینده
افزایش رقابت‌پذیری تولید با پرداختن به مسائل مواد خام، ساده‌سازی ساختار اعتبار ورودی GST و غلبه بر مشکلات زنجیره تامین
مهارت و تحقیق و توسعه برای پر کردن شکاف پایدار در تقاضا و عرضه، تشویق موسسات فنی برای ارائه دوره‌های تخصصی در زمینه طراحی اسباب‌بازی و بازی و ایجاد انگیزه برای تحرک دانش در بین موسسات
بهبود سهولت انجام کسب‌وکار از طریق فروشگاهی یک‌جا مانند «مرکز خلاقیت ملی (C-Hub)»، بهبود آمادگی دیجیتال و استفاده از اکوسیستم در حال رشد استارتاپ
روابط استراتژیک با بازیگران جهانی برای استفاده از اسباب‌بازی‌های علوم، فناوری، مهندسی، هنر و ریاضی
استفاده از سیاست ملی آموزش 2020 برای تشویق صنعتگران محلی و ترویج ابتکاراتی مانند گردشگری مبتنی‌بر اسباب‌بازی، مدل‌های محلی «بانک‌های اسباب‌بازی» و «کتابخانه اسباب‌بازی»، تدوین هنجار استاندارد و افزایش تعداد آزمایشگاه‌ها در تست و صدور گواهینامه و گسترش پوشش جغرافیایی این آزمایشگاه‌ها
