سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه:
ساختار دانشگاه آزاد در سال ۹۸ به سمت یک دانشگاه کارآمد در حوزه فناوری و نوآوری تغییر جهت داد. در زیست بوم فناوری و نوآوری دانشگاه، یک سری المانها وجود دارد که چرخه این اکوسیستم را تکمیل میکند. مراکز رشد یکی از این المانها هستند که خروجی آنها شرکتهای دانشبنیان و خروجی شرکتهای دانشبنیان نیز محصولات و خدمات فناورانه است. در واقع مراکز رشد دانشگاه به کمک آمدهاند تا به اشتغالزایی کمک کرده و درنهایت دانشگاه را به صنعت متصل کنند. بهمن ماه سال 99 بود که مسئولان دانشگاه آزاد تصمیم گرفتند این مراکز را سطحبندی کنند تا مراکز سطح یک و دو از سایر مراکز مشخص شده و درنهایت عملکرد آنها مورد ارزیابی قرار گیرد. اقدامی که باعث میشود در گام اول نقاط ضعف و قدرت این مراکز شناسایی شود و در گام دوم با شناسایی مراکز رشد فعال، به ایجاد سراهای نوآوری کمک شود. بنابراین چند سالی است که مراکز رشد دانشگاه براساس شاخصهایی سطح بندی میشوند که فضاها، تعداد دورههای برگزارشده، تعداد هستههای واحدهای فناور و شرکتهای دانشبنیان مستقر در مرکز رشد، تعداد محصولات تولیدشده، درآمدها و هزینههای مرکز رشد، استارتاپها و چالشهای فناوری در دانشگاه، تعداد اعضای هیاتعلمی و دانشجویانی که در مراکز رشد در حال فعالیت هستند ازجمله این شاخصها است. این سطحبندی به صورت سالانه انجام میشود و جزء راهکنش ساماندهی زیستبوم نوآوری و ایجاد زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری جهت توسعه فناوری و نوآوری در سند تحول و تعالی دانشگاه است.
رشد 11 درصدی واحدهای فناور در یک سال
امسال هم مانند سالهای گذشته نتایج سطحبندی مراکز رشد دانشگاه آزاد در سال 1402 اعلام و براساس آمار ارائهشده توسط اداره کل سراهای نوآوری دانشگاه آزاد، تعداد هستهها و واحدهای فناور دانشگاه نیز از 1681 به 1873 هسته و واحد فناور در سال 1402 رسیده است. یعنی از سال گذشته تاکنون 192 هسته و واحد فناور به مجموع هستهها و واحدهای فناور دانشگاه اضافه شده است. عددی که نشاندهنده رشد 11 درصدی در تعداد هستهها و واحدهای فناور دانشگاه است. از این تعداد، استان تهران با 346 هسته و واحد فناور، استان اصفهان با 339 هسته و واحد فناور و استان کرمان با 114 هسته و واحد فناور در صدر قرار گرفتهاند و حدود نیمی از هستهها و واحدهای فناور در این سه استان متمرکز هستند.
رشد 20 درصدی مراکز رشد در 4 سال اخیر
آمار رشد تاسیس و راهاندازی مراکز رشد در دانشگاه نیز نشاندهنده سیر صعودی است. دانشگاه در سال 98 دارای 135 مرکز رشد بود که این عدد در سال 99 به 144 و در ارزیابی سال گذشته به 157 مرکز رسید. ارزیابی امسال یعنی ابتدای سال 1402 نشان میدهد که تعداد مراکز رشد دانشگاه به 162 مرکز رسیده است. یعنی از سال 98 تاکنون تعداد 27 مرکز به تعداد مراکز رشد دانشگاه اضافه شده است. عددی که نشاندهنده رشد 20 درصدی مراکز رشد نسبت به سال 98 است.
32 درصد مراکز رشد در سطح یک و دو جای گرفتند
براساس سطحبندی امسال، 28 مرکز در سطح یک و 24 مرکز در سطح 2 قرار گرفتند. به عبارت بهتر امسال تعداد مراکز رشد سطح یک و دو دانشگاه به 52 مرکز رسید.
مراکز رشد سطح یک شامل مرکز رشد واحد علوم و تحقیقات، اصفهان (خوراسگان-گیاهان دارویی)، اصفهان (خوراسگان-عمومی) سنندج، اراک، اردبیل، یزد، شهرکرد، یاسوج، خمینیشهر، رودهن، مشهد، سیرجان، نیشابور، کرج، اهواز، شیراز، بجنورد، تهرانشمال، رشت، دماوند، تبریز، قزوین، ساوه، نجفآباد، زنجان، تهران غرب و تهران جنوب جزء مراکز سطح یک هستند.
مراکز سطح دو نیز شامل ساری، فلاورجان، ایلخچی، کاشان، ایلام، شهرضا، چالوس، اسلامشهر، دهاقان، گچساران، همدان، دورود، مبارکه، علیآبادکتول، زاهدان، خرمآباد، پردیس، دزفول، کرمان، کرمانشاه، ارومیه، گرگان، قم و لنجان است. مقایسه آمار اعلامشده نشان میدهد 2 مرکز امسال توانستند ارتقا یابند و به جمع این مراکز اضافه شوند.
فعالیت 56 سرای نوآوری در دانشگاه آزاد
براساس آخرین سطحبندی، تعداد سراهای نوآوری دانشگاه از 41 سرا در سال گذشته به 56 سرا در ابتدای سال 1402 رسیده است. این در حالی است که در ابتدای سال 99 تعداد سراهای نوآوری دانشگاه آزاد تنها 10 سرا بود. براساس برنامهای که در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد تعیین شده، تعداد سراهای نوآوری دانشگاه باید به 100 سرای نوآوری برسد. اکنون در دانشگاه 56 سرای نوآوری راهاندازی شدهاند؛ عددی که نشان میدهد دانشگاه بیشتر از نصف راه را رفته است.
شتابدهی سراهای نوآوری با 7 فصل
برنامه شتابدهی در سراهای نوآوری دانشگاه آزاد هم براساس آییننامه جامع بازار فناوری و سراهای نوآوری دانشگاه آزاد تدوینشده که برای آموزش فناوری نقشه درستی طراحی کرده است. این برنامه حاصل تلاش جمعی از فعالان حوزه فناوری دانشگاه است و شامل 7 فصل با عنوانهای مکاسب و اخلاق حرفهای، مباحث حقوقی در کسبوکار، مبانی کارآفرینی، اصول بازاریابی و فروش، مبانی فناوری و نوآوری، اصول مدیریت کسبوکار و مبانی مالی و سرمایهگذاری است. در سراهای نوآوری معاون سرا در واحد دانشگاهی وظیفه اجرای برنامه شتابدهی را دارد. در واحدهای دانشگاهی که سرای نوآوری ندارند، مدیران مرکز رشد مسئول اجرای برنامه شتابدهی هستند. افرادی که دورههای لازم در این برنامه را با موفقیت سپری کنند توانایی و مهارت لازم را برای ایجاد شرکتهای دانشبنیان کسب میکنند.