هومن جعفری، خبرنگار:بعد از سه دهه، هنوز عباراتی را یادم هست که در یک مجله سینمایی درمورد داستان فیلم «پارک ژوراسیک» خوانده بود. فکر کنم مجله فیلم بود و عبارات اینطور تمام می‌شد: «آدم‌ها فرار کرده‌اند و دایناسورها مانده‌اند تا جزیره را به تسخیر خود دربیاورند.» با خودم گفتم چه داستان مسخره‌ای است! همین‌طوری آدم‌ها فرار می‌کنند و بعد دایناسورها می‌مانند تا جزیره را مال خود کنند و هر چیزی را دل‌شان می‌خواهد خراب کنند؟ خیلی بچه بودم و درکی از این فیلم نداشتم، ضمن اینکه هنوز تخیلم فعال نشده بود. هنوز آنقدر فیلم ندیده و مجله نخوانده بودم که بتوانم آنچه را خوانده‌ام، درک کنم. سال‌ها گذشت و دست بر قضا من شدم یکی از آنهایی که حالا خودش از این متن‌ها می‌نویسد. روزگار است دیگر، بازی‌های خودش را دارد.
مایکل کرایتون، نویسنده معروف آمریکایی کتاب پارک ژوراسیک را در سال 1990 نوشت. کتاب آنقدر پرفروش شد و آنقدر به محبوبیت رسید که همه کمپانی‌های بزرگ و کارگردان‌های سینمایی به‌دنبال ساخت فیلمش بودند اما قرعه به نام اسپیلبرگ افتاد. او و یونیورسال با کرایتون به یک توافق دومیلیون دلاری رسیدند. یک‌ونیم میلیون دلار برای حق امتیاز کتاب و نیم میلیون دلار برای نوشتن متن فیلمنامه که صدالبته بعدها بازنویسی شد. آن نیم میلیون دلار تضمینی بود برای گرفتن امتیاز کتاب و بعدها مشخص شد که چه تصمیم عاقلانه‌ای بوده. اسپیلبرگ با خیال راحت، کار پیش‌تولید و جلوه‌های ویژه را به همکارانش سپرد و وقتش را روی «فهرست شیندلر» گذاشت.
فیلم در 1993 به اتمام رسید و اکران شد. پارک ژوراسیک، چنان رکوردی زد که کسی باور نمی‌کرد. فروش 914 میلیون دلاری فیلم، اقتصاد هالیوود را شوکه کرد و تا چندسال رکورددار بود تا اینکه «تایتانیک» جیمز کامرون با یک میلیارد دلار فروش از آن گذر کرد.
خط کلی داستان
کرایتون نابغه داستان‌های علمی تخیلی، در کتاب پارک ژوراسیک، یک تئوری دیوانه‌وار دارد. یافتن پشه‌هایی که دایناسورها را نیش زده‌اند، و دی‌ان‌ای آنها را دارند و بعد در کهرباها گیر افتاده‌اند. در پارک ژوراسیک، جان هاموند یک تاجر بسیار ثروتمند، بخش زیادی از ثروتش را خرج می‌کند تا با استخراج دی‌ان‌ای موجودات ماقبل تاریخ از پشه‌های گیر افتاده در کهرباها، دوباره این هیولاهای عظیم را زنده کند و به زمین بازگرداند تا بزرگ‌ترین پارک علمی تفریحی دنیا ساخته شود. بعد از ساخت مخفیانه پارک، او عده‌ای از بزرگ‌ترین دانشمندان دیرینه‌شناس دنیا را به آنجا دعوت می‌کند تا نخستین میهمانان پارک باشند. با این همه، نقص‌های فنی سیستم ایمنی پارک، سبب فرار دایناسورها از قفس‌هایشان شده و کشتار بزرگ و شکار انسان در جزیره آغاز می‌شود. درنهایت چند نفر می‌توانند به‌سختی از جزیره فرار کنند.
ایده فیلم دیوانه‌وار بود اما جلوه‌های ویژه از آن هم دیوانه‌وارتر! ما درمورد 1995 صحبت می‌کنیم که هنوز بسیاری از کامپیوترها و برنامه‌های بزرگ تولید جلوه‌های ویژه حتی ساخته هم نشده بودند اما حاصل کار بسیار درجه یک بود، حتی حالا و بعد از گذشت 30 سال، تماشای نسخه اول این فرانچایز 6 قسمتی، اصلا و ابدا خنده‌دار نیست، بلکه حالا بیشتر از قبل به کاری که اسپیلبرگ و شرکا انجام دادند، احترام می‌گذاریم.
این فیلم تبدیل به دو سری سه قسمتی شد؛ اولین سه‌گانه فیلم، در سال‌های 1993 (پارک ژوراسیک)، 1997 (جهان گمشده: پارک ژوراسیک) و 2001 (پارک ژوراسیک 3) ساخته شد. اسپیلبرگ قسمت دوم را نیز کارگردانی کرد اما برای قسمت سوم وقت نگذاشت. داستان آنقدر کشش نداشت که بخواهند سه‌گانه‌اش را بسازند و تازه اگر مایکل کرایتون در سال 1995، قسمت دوم را به صورت کتاب منتشر نکرده بود، فیلم جدیدی نیز ساخته نمی‌شد. اسپیلبرگ به شم تجاری و قدرت خلاقیت کرایتون اعتماد داشت.
سه‌گانه دوم از 2015 (دنیای ژوراسیک) آغاز شد و این بار اثری از تیم قبلی نبود به استثنای یکی، دو بازیگر قدیمی. در 2018 (دنیای ژوراسیک: سقوط پادشاهی) ساخته شد و سال قبل نیز آخرین نسخه سه‌گانه دوم تحت‌عنوان (دنیای ژوراسیک: قلمرو) اکران شد.
کرایتون البته در سال 2008 از دنیا رفت و سری دوم را ندید. سری دوم با بازی کریس پرات بسیار خوش درخشید و فروشی کلان را تجربه کرد. داستان البته مطلقا جذابیت‌های قسمت نخست را نداشت اما انقلاب جلوه‌های ویژه، فیلم‌ها را پرفروش نگه داشت.
چرا پارک ژوراسیک جذاب است؟
دایناسورها انحصاری پارک ژوراسیک نیستند و تاکنون ده‌ها یا صدها فیلم، سریال یا مستند درمورد آنها ساخته شده. منتها توجیه جذاب و همه‌فهم و هم‌پسند مایکل کرایتون درمورد چگونگی بازگرداندن آنها به زندگی باعث شد این سریال هم بین دانشمندان و طبیعی‌شناسان جالب باشد و هم بین مردم عادی. منتقدان نیز با دیدن فیلم سر از پا نمی‌شناختند و طبیعتا حق داشتند. فیلم آشکارا بهترین جلوه‌های ویژه زمان خود را عرضه کرد و در بین فیلم‌های علمی تخیلی چند سروگردن از بقیه بالاتر بود.
نکته بعدی این بود که فیلم نه‌فقط در زمینه جلوه‌های ویژه که در هر زمینه دیگری نیز از فیلم‌های دهه خود بالاتر بود؛ چه کارگردانی، چه داستان و چه بازیگران همه و همه بهترین کار خود را عرضه کردند.
یونیورسال به این راحتی‌ها عقب نمی‌کشد
از منظر اقتصادی فرانچایز پارک ژوراسیک یکی از باصرفه‌ترین‌ها و سودمندترین فرانچایزهای سینمایی است. تا امروز این مجموعه 6 میلیارد دلار فروش کرده که هزینه اولیه خرید حق‌امتیاز کتابش -همان‌طور که گفتیم- تنها یک‌ونیم میلیون دلار خرج برداشت؛ یکی از پرفروش‌ترین فرانچایزهای تاریخ سینما.
و این تازه اول سود است. به‌زودی و به مناسبت سی‌امین سالگرد ساخت قسمت نخست این مجموعه، پارک دنیای ژوراسیک ساخته می‌شود تا تبدیل به یک مجموعه پولساز دیگر شود. همچنین اصلا بعید نیست که دوباره فیلم‌های جدیدی با همان تم قبلی ساخته شوند، حتی اگر سام نیل پیر دیگر حاضر به بازی در این مجموعه نباشد هم اهمیتی ندارد، چون کریس پرات مخصوصا بعد از بازی در سری فیلم‌های «نگهبانان کهکشان»، از همیشه پولسازتر و گیشه‌ای‌تر است و به یک پیشنهاد چرب دیگر پاسخ منفی نخواهد داد.
بیانیه رسمی یونیورسال درمورد برنامه‌های جشن سی‌امین سالگرد را بخوانید تا متوجه شوید چه سود کلانی انتظار این کمپانی را می‌کشد:
«در هر دو ساحل آمریکا، امسال تابستان میهمانان پارک موضوعی می‌توانند یکی از بزرگ‌ترین ماجراجویی‌های سینمایی را با کالاهای انحصاری، غذاها و نوشیدنی‌های ویژه و نمایش فیلم نمادین ۱۹۹۳، جشن بگیرند.
در پارک موضوعی اورلاندو، گردشگران تجربه‌های هیجان‌انگیزی با الهام از این مجموعه را زندگی می‌کنند. در فروشگاه ویژه سی‌امین سالگرد هم که از ۲۶ می افتتاح شده، میهمانان علاوه‌بر خرید می‌توانند عناصر پیش‌تولید فیلم از استوری‌بردها و طرح‌های اولیه گرفته تا عکس‌هایی را بیابند که صحنه‌های به یادماندنی را نشان می‌دهد. لباس‌ها، کلاه‌ها، جاکلیدی، و همه‌جور کلکسیون از دایناسورها هم برای فروش ارائه شده است.
روزهای ۹، ۱۰ و ۱۱ ژوئن هم یونیورسال این فیلم را در پارک‌های خود به نمایش درمی‌آورد تا به این فیلم برجسته خود ادای احترام کند.
«پارک ژوراسیک» اولین‌بار ۹ ژوئن ۱۹۹۳ در واشنگتن به نمایش درآمد و از ۱۱ ژوئن اکران رسمی‌اش در آمریکا شروع شد. این فیلم در اکران اولیه‌اش بیش از ۹۱۴ میلیون دلار فروخت و بدل به پرفروش‌ترین فیلم تاریخ شد و رکوردش تا زمان اکران «تایتانیک» در سال ۱۹۹۷ حفظ ماند. در ماه اکتبر هم در سراسر بریتانیا تور کنسرتی برگزار و فیلم در مکان‌هایی از منچستر، بیرمنگام، لیدز و... نمایش داده می‌شود.»
خودتان حدس بزنید یونیورسال از این برنامه‌ها چه پولی به جیب خواهد زد. نه! دایناسورها قرار نیست جایی بروند.
