نویسنده : زهرا فریدزادگان، روزنامهنگار
رشد امکانات تحصیلی و آموزشی در گذر زمان، فکر ایجاد مراکز نوآوری را در بین محیطهای آکادمیک و صنعتی شکل داد و دستیابی به دانش و فناوریهای جدید در دستور کار سیاستگذاران قرار گرفت.
طبق تعریف صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران، مرکز نوآوری، مرکزی است متشکل از یک یا چند تیم نوآور که با همکاری مراکز تحقیقاتی و شرکتهای متقاضی محصولات جدید در یک حوزه تخصصی در چارچوب برنامهای بلندمدت با یکدیگر همکاری میکنند. وظیفه مراکز نوآوری، پیشرو بودن و ریسک کردن راهحلهای جدید برای مشتریان، آزمایش کسبوکار مدلهای جدید و ارزیابی فناوریهای جدید است تا بتواند سهم بازار یک شرکت را ارتقا دهد.
برایناساس روز گذشته اولین سرای نوآوری و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران باعنوان «سرای نوآوری و شتابدهی توسعه صنایع منطقهای» با حضور سورنا ستاری معاون علمیوفناوری رئیسجمهور، دكتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و جمعی از معاونان و مدیران دانشگاه افتتاح شد. این مرکز در 7 هزار مترمربع و 7 طبقه ایجاد شده و قرار است شتابدهندهها، شرکتهای دانشبنیان و استارتاپها در حوزه فناوریهای راهبردی ازجمله قطعهسازی، صنایع غذایی، صنایع دارویی و... در این مرکز مستقر شوند و به فعالیتهای علمی و فناورانه بپردازند. شتابدهنده «سیوان استیشن»، «میدون»، «فاطر» و «از نو» ازجمله شتابدهندههای مستقر در این مرکز هستند که بهحمایت از استارتاپها و ایدههای دانشبنیان میپردازند. در این مراسم همچنین بين معاونت علمیوفناوری ریاستجمهوری و دانشگاه آزاد اسلامی برای تأسیس «دانشگاه آزاد اسلامی واحد ناحیه نوآوری پردیس» موافقتنامه همکاری امضا شد. این موافقتنامه بهامضای سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاستجمهوری و دكتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی رسید. موافقتنامه همکاری مشترک معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری و دانشگاه آزاد اسلامی برای تأسیس «دانشگاه آزاد اسلامی واحد ناحیه نوآوری پردیس»، بهمنظور همافزایی و اشتراکگذاری منابع و همچنین استفاده بهینه از ظرفیتها و تواناییهای دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس و پارک فناوری پردیس امضا شد. علاوهبراین، تفاهمنامه چهارجانبه شتابدهنده شمسا (شتابدهنده مشترک سیوان و دانشگاه آزاد اسلامی) نیز میان معاون علمی و فناوری رئیسجمهور و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی امضا شد.
دانشگاه آزاد اسلامی اکوسیستمهای نوآوری در کشور ایجاد میکند
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم افتتاح «سرای نوآوری و شتابدهی توسعه صنایع منطقهای» دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «این دانشگاه بهدنبال ایجاد اکوسیستمهای نوآوری در جایجای ایران اسلامی است تا موتور حرکت و جهش تولید با سرعت پیش برود.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه تحول در این دانشگاه و حرکت در این مسیر در سراسر کشور صورت خواهد گرفت، گفت: «دانشگاه، اکوسیستمهای نوآوری را در جایجای ایران اسلامی ایجاد کرده و درواقع 20 میلیون مترمربع فضای دانشگاه آزاد اسلامی در خدمت جوانان کشور قرار خواهد گرفت تا موتور حرکت و جهش تولید با سرعت پیش رود.» دكتر طهرانچی در ادامه با تشکر از حمایتهای معاون علمی و فناوری ریاستجمهوری از ایدههای مطرح شده در دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: «شتابدهنده «شمسا» هسته اصلی توسعه است. این شتابدهنده توسعه منطقهای را در کل کشور دنبال میکند و دانشگاه آزاد اسلامی نیز از فعالیتهای این شتابدهنده حمایت خواهد کرد و بهطور جدی در سراسر کشور کار را دنبال میکند.» وی با بیان اینکه تبدیل شدن دانشگاه نوآور یکی از اولویتهای دانشگاه آزاد اسلامی است، خاطرنشان کرد: «امروز با نقشه راهی که در منطقه نوآوری پردیس فراهم شده، دانشگاه آزاد اسلامی به خانواده اکوسیستم نوآوری پردیس میپیوندد و تمام ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در اختیار این مجموعه قرار خواهد گرفت.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: «این حرکت بهدنبال رسالتی است که دانشگاه آزاد اسلامی دنبال میکند. این دانشگاه میخواهد درخدمت توسعه نظام، حل مسائل اقتصادی، مسائل کارآفرینی و مجهز کردن دانشجویان به مهارت کار باشد.» دكتر طهرانچی در پایان با تأکید بر اهمیت مجهز شدن دانشجویان به مهارت کار، گفت: «از این به بعد شاخصی بهعنوان «کارآمادگی» برای دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی درنظر گرفته خواهد شد تا در زمان فارغالتحصیلی مشخص شود که دانشجویان به چه میزان آماده ورود به بازار کار هستند تا این مساله تقویت شود. امیدوارم این فعالیتها مقدمهای باشد تا درنهایت به حل مساله اقتصاد کشور بینجامد.»
جوانان نوآور، سرمایه دانشگاه آزاد اسلامی هستند
معاون علمی و فناوری ریاستجمهوری نیز در مراسم افتتاح سرای نوآوری و شتابدهی توسعه صنایع منطقهای گفت: «جوانان فعال و باانگیزه و نوآور دانشگاه آزاد اسلامی میتوانند تولید پتنت و ثروت کنند و این دانشگاه بهسمت دانشگاه کارآفرین حرکت کند.» به گفته سورنا ستاری اتفاقات بزرگی در دانشگاه آزاد اسلامی بهویژه از آغاز دوره مدیریت دکتر طهرانچی روی داده است که اعتراف میکنم هماهنگترین تیمی که در دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه اقتصاد دانشبنیان بوده، تیم مدیریتی فعلی است. ستاری ادامه داد: «اینکه دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید بر درآمدهای شهریهای تمرکز ندارد و به فکر فروش زمین و ساختمانهای خود نیست، اتفاق مبارکی است. جوانان فعال و باانگیزه و نوآور، سرمایه دانشگاه آزاد اسلامی هستند و این جوانان میتوانند تولید پتنت و ثروت کنند و نحوه بودجهریزی دانشگاه آزاد اسلامی با اتکا به پارکهای علموفناوری، سراهای نوآوری، شرکتهای دانشبنیان، استارتاپها و... انجام شود و این دانشگاه بهسمت دانشگاه کارآفرین حرکت کند. حقیقت این است که دانشگاه آزاد اسلامی میتواند به یکی از بازیگران اصلی حوزه فناوری و نوآوری تبدیل شود.»
معاون علمی و فناوری ریاستجمهوری خاطرنشان کرد: «برای دانشگاهی که شهریهمحور بوده، سخت است که حدود 700 هزار مترمربع زمین خود را در مرکز شهر تهران به موضوع نوآوری و اقتصاد دانشبنیان اختصاص دهد و فضایی را برای ثروتآفرینی و اشتغالآفرینی جوانان مهیا کند. این اتفاق در دانشگاه آزاد اسلامی محقق شده و من از دکتر طهرانچی و همکاران ایشان برای این هماهنگی فوقالعاده، تشکر میکنم.» وی با اشاره به برنامههای دانشگاه آزاد اسلامی برای ایجاد سراهای نوآوری در دیگر استانها، گفت: «مقدمات و امور اجرایی ایجاد سراهای نوآوری در شهرستانها آغاز شده و دانشگاه آزاد اسلامی در بسیاری از برنامههای کلان معاونت علمیوفناوری ریاستجمهوری شریک است. ما معتقدیم دانشگاهی با این حجم دانشجو و امکانات، باید بتواند یک قطب اقتصادی در کشور باشد.» معاون علمی و فناوری ریاستجمهوری تأکید کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی با فعالیتهای اخیر، میتواند به یکی از بازیگران اصلی حوزه فناوری و نوآوری تبدیل شود. علاوهبراین که جهش تولید جز از طریق نوآوری و پرداختن به کسب و کارهای نوآورانه محقق نخواهد شد.»
تبدیل واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی به سراهای نوآوری
اسماعیل قادریفر، رئیس مرکز توسعه فناوریهای راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری نیز در این مراسم گفت: «راهاندازی و تبدیل واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی به سراهای نوآوری با جدیت در این دانشگاه دنبال میشود و اولین سرای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی سال گذشته در کتابخانه دکتر حبیبی واحد علوموتحقیقات افتتاح شد. همچنین براساس برنامهریزیهای انجام شده اوایل خردادماه سرای نوآوری واحد تهران غرب در پونک و سرای نوآوری هنرهای خلاق و فناوریهای نرم در ساختمان سابق دانشکده هنر و معماری تهران مرکزی و در 15 هزار مترمربع راهاندازی خواهد شد.»
سراهای نوآوری؛ انگیزه بازگشت دانشجویان به شهرمحل سکونت
معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم افتتاح سرای نوآوری دانشگاه آزاد هدف از راهاندازی این سراها را بازگرداندن دانشجویان به شهر محل سکونت خودشان دانست و گفت: «مخاطب دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه فناوری، تمام دانشگاههای کشور هستند و در تمام شهرهای کشور فرصتهای ویژهای برای حوزه فناوری وجود دارد که باید از آنها به نحو احسن استفاده شود.»
به گفته روحالله دهقانیفیروزآبادی، دانشجویان پس از قبولی در کنکور و حضور در دانشگاههای سطح شهر تهران معمولا به شهرهای محل زندگی خود باز نمیگردند و درنتیجه شهرهای کشور از نخبگان فناوری خالی میشود. لذا یکی از اهداف دانشگاه آزاد اسلامی برای راهاندازی سراهای نوآوری جلوگیری از این اتفاق است. وی با تاکید براینکه با افتتاح سراهای نوآوری، دانشجویانی که به تهران میآیند میتوانند در مبحث اقتصاد منطقهای شهرهای خود متمرکز شده و استارتاپهایی را ایجاد کنند، خاطرنشان کرد: «دانشگاه خدمات لازم را به آنها ارائه و آنها باید پایگاه اصلی کار را، در شهر خود قرار دهند.»
حمایت از صنایع محلی با ایجاد 31 سرای نوآوری
مدیرکل تجاریسازی و پارک علموفناوری دانشگاه آزاد اسلامی در گفتوگو با «فرهیختگان» با اشاره به اهمیت ایجاد سرای نوآوری و شتابدهی توسعه صنایع منطقهای برای توسعه صنایعی که درحال از بین رفتن در کشور هستند، گفت: «با نگاهی به وضعیت صنایع نوآور در کشور میتوان دریافت که در سالهای اخیر تمرکز زیادی بر توسعه صنایع حوزه آیتی و صنایعی از این جنس شده است، درحالی که به اندازه وسعت ایران، صنایع مختلف و محلی در کشور وجود دارد که این صنایع امکان ایجاد اشتغال پایدار و توسعه اقتصادی را فراهم میکنند.»
بهگفته سیدمحمدجواد صدریمهر، متاسفانه با ادامه این روند و عدم حمایت زیستبوم نوآوری از صنایع محلی، این صنایع روزبهروز و در اندک زمانی تضعیف خواهند شد و از بین خواهند رفت چراکه قادر نیستند در بازارهای جهانی و عرصههای بینالمللی رقابتکنند.» وی افزود: «ایجاد 31 سرای نوآوری و شتابدهی در 31 استان کشور در دستور کار قرار دارد و هدف از راهاندازی این سراها، حمایت از صنایع محلی است. درواقع در هر استان و با توجه به صنعت بومی و محلی آن استان، یک سرای نوآوری و شتابدهی ایجاد خواهد شد. برای مثال با ایجاد یک سرای نوآوری در تبریز، از صنعت اختصاصی این منطقه که چرم و مشتقات آن است، حمایت میشود. یا برای مثال در کاشان که مهد صنعت فرش ماشینی است، ایجاد یک سرای نوآوری و شتابدهی میتواند کمک شایانی به صنعتگران این شهر بکند. با راهاندازی یک سرای نوآوری در استان کرمان که قطب اصلی صنعت پسته محسوب میشود، توسعه این صنعت براساس فناوریهای روز دنیا اتفاق خواهد افتاد. درحال حاضر کاشمر، تربتحیدریه و گناباد در استان خراسان قطب صنعت زعفران هستند و طبیعتا با ایجاد یک سرای نوآوری در این استان، میتوان جایگاه این صنعت را در بازارهای جهانی ارتقا داد.» صدریمهر معتقد است که برای تحقق این اهداف باید به موضوع نوآوری در صنایع نگاه عمیق داشته باشیم. دانشگاه باید در این حوزه با جدیت ورود پیدا کند، فناوریها را به کمک صنعت بیاورد تا صنایع مختلف محلی رشد پیدا کرده و در عرصه جهانی رقابتپذیر باشند. این مهم، این هدف اصلی و اولیه ایجاد سرای نوآوری و توسعه صنایع منطقهای است که با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری پیگیری میشود.لازم به ذکر است که نتایج ایجاد این سراها سه ماه دیگر در صنایع منطقهای نمود پیدا خواهد کرد.» وی در مورد ایجاد سرای نوآوری در استان تهران که روز گذشته افتتاح شد، افزود: «در این سرا تعدادی شتابدهنده مستقر است که هرکدام یک موضوع تخصصی را دنبال میکنند، اما درنهایت همه شتابدهندهها در یک جهت و به سوی یک هدف در حال حرکت هستند.» مدیرکل تجاریسازی و پارک علموفناوری دانشگاه آزاد اسلامی در مورد شتابدهنده شمسا نیز توضیح داد: «شمسا درواقع شتابدهنده شتابدهندههای دانشگاه آزاد اسلامی خواهد بود که وظیفه هدایت و پشتیبانی از شتابدهندههای دانشگاه آزاد را در شکلگیری و توسعه بهعهده دارد.» صدریمهر در مورد ایجاد دانشگاه فناوری در مجموعه پردیس نیز گفت: «باتوجه به اینکه این دانشگاه در جوار پارک علموفناوری قرار داشت امروز به یک دانشگاه با نام دانشگاه نوآوری پردیس تبدیل شد که علاوه بر تغییر نام این دانشگاه، تغییرات بنیادی نیز در رشتههای تحصیلی اتفاق افتاد و رشتهها بهسمت رشتههای فناور و نوآور در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تغییر پیدا کرد. در نتیجه قرار است خروجیهای این دانشگاه تبدیل به تیمهایی شوند که با استقرار در پارک علموفناوری پردیس، از آنها حمایت شود و به عبارت دیگر ورودی دانشگاه، دانشجو و خروجی شرکتهای سازمانیافته حول موضوعات فناورانه باشد.»
ایجاد دانشگاه نسل چهارم در دانشگاه آزاد
مشاور معاون علمیوفناوری رئیسجمهور و رئیس مرکز ارتباطات و اطلاعرسانی معاونت علمی در گفتوگو با «فرهیختگان» با اظهار خرسندی از اقدامات نوآورانه و فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «روز گذشته سه اتفاق مهم در نظام آموزشی کشور رخ داد که نویدبخش حرکت دانشگاه آزاد به سمت نوآوری و شکوفایی هرچه بیشتر است. ایجاد سرای نوآوری و شتابدهی توسعه صنایع منطقهای در ساختمان دکترقریب، افتتاح مرکز شتابدهی و ایجاد اولین دانشگاه فناوری در کشور در ناحیه نوآوری پردیس رودهن سه رویداد مهم روز گذشته بود.»
به گفته پرویز کرمی، دراینراستا قراردادی میان معاونت علمیوفناوری ریاست جمهوری و دانشگاه آزاد منعقد شد که ایجاد نخستین دانشگاه فناوری کشور آغاز شود. همچنین یک مرکز شتابدهی با استقرار پنجشتابدهنده تخصصی با همکاری معاونت علمی و دانشگاه آزاد روز گذشته افتتاح شد که درواقع اقدام مشترک معاونت و دانشگاه آزاد محسوب میشود.
وی ادامه داد: «امضای یک تفاهمنامه چهارجانبه میان معاونت علمیوفناوری ریاست جمهوری، ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانشبنیان، معاونت فناوری و اداره کل پارکهای دانشگاه آزاد و شتابدهنده سیوان از دیگر رویدادهای مهم روز گذشته بود. بر اساس امضای این تفاهمنامه یک شتابدهنده مادر به نام «شمسا» ایجاد شد که میتوان با کمک آن مراکز نوآوری و سراهای فناوری را در سراسر کشور و با کمک معاونت علمی و دانشگاه آزاد ایجاد کرد. دامنه فعالیت شمسا در سراسر کشور گسترده است.»
کرمی درمورد سازوکار دانشگاه تازهتاسیس فناوری نیز توضیح داد: «دانشگاه فناوری یک دانشگاه جدید است و قرار است با امکانات آموزشی و مالی دانشگاه و امکانات فناورانه معاونت علمی ایجاد شود. این دانشگاه که نمونههای موفق آن در بسیاری از کشورهای توسعهیافته وجود دارد، درواقع دانشگاه نسل چهارم است.
رویکرد این دانشگاه، خروج شرکت فناور بهجای دانشجو است؛ به این معنا که دانشجویان و افرادی که در این دانشگاه تحصیل میکنند پس از پایان دوره تحصیل خود در قالب یک شرکت فناور فارغالتحصیل میشوند نه یک دانشجو.»
وی معتقد است که این دانشگاه محل زایش شرکتهای فناور و دانشبینان در کشور است.
رئیس مرکز ارتباطات و اطلاعرسانی معاونت علمی در ادامه میافزاید: «افتتاح سراهای نوآوری دیگر در سال 99 در دستور کار قرار دارد. بر این اساس قرار است یکسرای نوآوری در پونک ایجاد شود. همچنین برای نوآوریهای حوزه هنر و معماری که عمدتا به صنایع خلاق میپردازد نیز سرای نوآوری در سال جدید ایجاد خواهد شد. در تبریز، اراک، ساری و سایر استانهای کشور نیز ایجاد سراهای نوآوری صنایع منطقهای در دستور کار قرار دارد.»
وی با اشاره به اینکه «اشتراک گذاری منابع» و «استفاده بهینه از ظرفیت های موجود و تواناییهای نوآوری، فناوری، علمی، پژوهشی و آموزشی پارک فناوری پردیس و دانشگاه آزاد» الگوی کارآمدتری از ارتباط صنعت، دانشگاه و فناوری ایجاد میکند، گفت: «جهش تولید تنها از طریق نوآوری و پرداختن به کسبوکارهای نوآورانه میشود.»