سال 96 با تمام اتفاقات تلخ و شیرینش برای سینمای ایران روزهای پایانی خودش را سپری میکند، این روزها شاید برای بسیاری از اهالی هنر سوال باشد که چه سرنوشتی در انتظار این سینما در سال 97 است. از اکرانهای نوروزی شروع میکنیم تا بررسی اجمالیای از آثار سال 97 داشته باشیم.
با توجه به نزدیک شدن به اکران نوروزی سال 97 فیلمهای «به وقت شام» به سرگروهی پردیس کوروش، «لونه زنبور» به سرگروهی سینما ایران، «لاتاری» با سرگروهی سینما استقلال، «مصادره» با سرگروهی سینماجوان، «خرگیوش» به سرگروهی پردیس زندگی و «فیلشاه» به سرگروهی سینما آزادی قرارداد بستند، بنابراین تکلیف 6 فیلم سینمایی برای اکران نوروزی 97 مشخص شده است. در حال حاضر تعیین تکلیف یک سرگروه باقی مانده که تکلیف آن نیز طی روزهای آینده مشخص خواهد شد و برخی از رسانهها پیشبینی کردهاند که یک فیلم دیگر که احتمالا «تگزاس» یا «فراری» خواهد بود به جمع فیلمهای نوروزی اضافهشود. با این احتساب از بین آثار سینمایی که در نوروز امسال اکرانشان قطعی شده است، تنها دو فیلم «تگزاس» و «خرگیوش» برای اولین بار رونمایی میشوند و سایر فیلمها در جشنواره سیوششم فجر نمایش داده شدند.
اما آنچه قابل توجه است این است که تعداد زیادی از این آثار کمدی هستند، انگار بیراه نیست آنچه بسیاری از سینماگران و کارشناسان میگویند مبنیبر اینکه آثار کمدی تناسب بیشتری با ایام نوروز دارند و تماشاگر بهتری. حال باید منتظر اعلام اسامی بود.
فیلم سینمایی «مغزهای کوچک زنگزده» از هومن سیدی، «تنگه ابوقریب» و «بمب یک عاشقانه» از پیمان معادی از فیلمهای مهم جشنواره 96 هستند که در بین فیلمهای اکران نوروزی قرار نگرفتند و ظاهرا علاقهای برای اکران زودهنگام این فیلمها از سوی فیلمسازانشان وجود ندارد. پیشبینی میشود که در روزهای بعد از جام جهانی اکران شوند.
از نوروز که بگذریم تعداد چشمگیری از آثاری که در سال 97 اکران میشوند، همان آثاری هستند که در جشنواره فجر حضور داشتند. اما آنچه تا الان مشخص است فیلمهایی مثل «تگزاس» از مسعود اطیابی، «همه میدانند» از اصغر فرهادی و «پشت ابرها» از مجید مجیدی هم از جمله آثاری هستند که احتمالا در فصل اکران خوبی مثل عید فطر به نمایش درآیند. فیلم مجیدی که قرار بود از 25 بهمن سال جاری به سر گروهی کورش اکران شود، گویا بهخاطر عدم اتمام مراحل دوبله فیلم از اکران انصراف داد. بحثی که پیش میآید این است که طبق آییننامه شورای صنفی نمایش اگر فیلمی پس از تکمیل مراحل قانونی اکران عمومی انصراف دهد بعد از آن به صورت آزاد و بدون سرگروهی فقط میتواند اکران شود. اگر این قانون برای فیلم مجیدی اعمال شود سرنوشت فروش فیلم را دستخوش تغییر خواهد کرد. اثر فرهادی هم که در اسپانیا ساخته شده است، از گزینههای جدی برای اکران افتتاحیه جشنواره جهانی فیلم فجر است. فیلم سینمایی «خوک» اثر مانی حقیقی که در جشنواره برلین رونمایی شد و کارگردانش گفته بود بهزودی اکران خواهد شد، احتمال دارد در تابستان سال بعد اکران شود. این فیلم همچنان برای منتقدان و خبرنگاران سینمایی ناشناخته باقی مانده است. البته در فضای رسانهای سال گذشته شایع شد که برخی فیلمسازان که آثارشان را به جشنواره ملی فیلم فجر ندادند یا از مجرای جشنوارههای خارجی برای اکران داخلی اقدام میکنند از واکنشها و حاشیههای رسانهای در فضای جشنواره در مورد فیلمهایشان میترسند. این اتهام در مورد بعضی از فیلمها مثل «تگزاس» مسعود اطیابی، «هزارپا» ابوالحسن داوودی و «لسآنجلس تهران» تینا پاکروان هم وجود دارد. همان حواشیای که برای بسیاری از فیلمها در ادوار گذشته ایجاد شده بود و باعث حساسیت بیشتر و ممیزی برای اکران عمومی این فیلمها هم به وجود آمد. یکی از نکاتی که کارگردانان در نشستهای آثارشان در جشنواره فیلم فجر هرازگاهی به آن اشاره میکردند ممیزی فیلمهایشان بود. در موردی چون فیلم «مصادره» که یک کمدی است کارگردان وقتی در مواجهه با سوال میزان ممیزی فیلمش قرار گرفت، تاکید کرد که اگر حرف ممیزی به میان بیاید خودش را مقابل وزارت ارشاد آتش میزند.
«مارموز» یکی دیگر از آثاری است که در زمستان سال 96 تولید شده است و احتمالا در سال 97 با اکران پر سروصدایی همراه خواهد شد. با توجه به مضمون ملتهب و سیاسی تازهترین اثر کمال تبریزی، از همین حالا میتوان پیشبینی کرد که فیلم جدید او در زمان اکران قرار است حاشیهای شبیه اکران دیگر ساخته این کارگردان یعنی «مارمولک» داشته باشد. نرگس آبیار هم از جمله فیلمسازانی است که قرار است نیمه اول سال 97، تازهترین اثر خود را با عنوان «شبی که ماه کامل شد» بسازد. هنوز خبر دقیق دیگری در مورد ساخت دیگر فیلمهای سینمایی اعلام نشده است ولی احتمال دارد در نیمه دوم سال با نزدیک شدن به جشنواره سیوهفتم فیلم فجر، تعداد تولید آثار سینمایی افزایش یابد. ضمن اینکه موسسههای چون موسسه فرهنگی رسانهای اوج که در سال 96 دو اثر موفق «به وقت شام» و «تنگه ابوقریب» را ساخت، احتمال دارد روند تولیدات سینمایی خود را افزایش دهد.
یکی از مواردی که در سال 96 مورد انتقاد تهیهکنندگان سینمایی بود، اکران همزمان تعداد زیادی از فیلمها در یک فصل اکران بود. برخی فیلمسازان از واژههایی چون «فیلمسوزی» استفاده کردند. به تعبیر آنها سالنها و سانسهای خوب در اختیار برخی فیلمها قرار میگیرد. نقطه اوج این انتقادات حاشیهسازی آخر سال احمد نجفی تهیهکننده «من ایرانیام» بود که مدعی شد شورای صنفی نمایش، نسبت به او و فیلمش ظلم کرده است و حتی به شکلی نمادین در شورای صنفی نمایش را گل گرفت. اما ادعای پخشکنندگان سینمای و بهخصوص علی سرتیپی- یکی از مدیران مهم در پخش آثار- سینمایی این است که محدودیت سالنهای سینمایی و البته حجم فیلمهای زیادی که پشت در اکران هستند باعث بروز چنین وضعیتی شده است. او در بهمن ماه اشاره کرد که سال 97 به احتمال زیاد ترکیب شورای صنفی نمایش تغییر خواهد کرد، همچنین با اضافه شدن سالنهای سینمایی، وضعیت اکران سال 97 بهتر خواهد شد. گویا برای اکران 97، حدود 80 سالن سینمایی به چرخه اکران اضافه خواهد شد و حدود 140 سالن سینمایی هم در دو، سه سال آینده قرار است به ناوگان سینمایی افزوده شود.