رقابت ۲+۱ برای بالانشینی در بهارستان

زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز: انتخابات مجلس دوازدهم روز 21 اردیبهشت‌ماه بالاخره به ایستگاه پایانی می‌رسد و پرونده انتخابات مجلس دوازدهم بسته می‌شود. قرار است تکلیف 45 کرسی مجلس دوازدهم در 21 اردیبهشت‌ماه مشخص شود. در این مدت اما نامزدهای راه یافته به مجلس چند قدمی جلوتر رفتند و گزینه‌هایی برای ریاست مجلس مطرح کردند، گمانه‌زنی‌های متفاوتی درباره اینکه ترکیب هیات‌رئیسه مجلس در مجلس دوازدهم به چه شکلی خواهد بود، مطرح است اما اهمیت این موضوع با توجه به اینکه ترکیب مجلس دوازدهم تا اینجا یکدست نبوده و از میان لیست‌های درون اصولگرایی، افراد مختلفی در تهران و شهرستان‌ها صاحب کرسی شدند و حتی نزدیک به 40 کرسی مجلس نیز در اختیار اصلاح‌طلبلان قرار گرفته است نمی‌توان به‌طور قطعی گزینه‌ای برای ریاست مجلس در‌نظر گرفت. قالیباف برعکس مجلس یازدهم راه سختی برای ریاست مجلس در پیش دارد و این احتمال هم هست که ریاست مجلس دوازدهم را از دست بدهد. با این حال اما همچنان اختلافات میان افرادی که در تهران جزء نفرات اول راه یافته بودند، برای ریاست مجلس ادامه دارد؛ امری که با توجه به تکثر ترکیب مجلس، تعیین‌تکلیف 45 کرسی در مجلس در تعیین سرنوشت ریاست مجلس موثر واقع خواهد شد.

مجلس متکثر دوازدهم
حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دوازدهم با اما و اگرهای زیادی صورت گرفت. با این حال آنها توانستند صاحب چند کرسی در مجلس دوازدهم شوند و با توجه به حضور اقلیتی که داشتند، میزان آن قابل توجه بود. کفه سنگین رقابت میان اصولگرایان بود که برخلاف مجلس یازدهم، شورای ائتلافی‌ها در سایه حواشی پیش‌آمده پیش از انتخابات و دعوای نهال و پاجوش‌ها، نتوانستند همه کرسی‌های تهران را به‌دست بیاورند و در نقطه مقابل ائتلاف امنا که برخی او را ائتلاف نزدیک به دولت می‌دانستند، با افرادی که در چند لیست مشترک بودند به مجلس راه یافتند. حالا رقابت جدی برای تعیین رئیس مجلس دوازدهم در درون اصولگرایان شکل گرفته است. قالیباف برعکس مجلس یازدهم، دشواری زیادی برای تکیه زدن برصندلی ریاست مجلس دارد. با این حال اما این میزان در شهرستان‌ها به شکل دیگری بوده و کرسی‌هایی که به دست گروه‌های مختلف درون جناح اصولگرایی افتاده، متفاوت بود. اما به‌طور کلی شورای ائتلاف 93 کرسی، امنا 71 کرسی و صبح ایران 38 کرسی در کل کشور به‌دست آوردند و تقریبا 37 کرسی هم اختصاص به نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس دارد. با این ترکیب نمی‌توان به‌طور دقیق اکثریت مجلس را متعلق به طیف خاصی دانست. امری که باعث شد، مجلس دوازدهم ترکیب جزیره‌ای داشته باشد و اکثریت آن در اختیار یک طیف مشخص قرار نگیرد. همین موضوع هم قضاوت قطعی درباره اینکه رئیس مجلس از سمت کدام گروه سیاسی مورد حمایت قرار خواهد گرفت را دشوار کرده بود.
رقبای قالیباف در ریاست مجلس
بعد از اعلام نتایج نهایی انتخابات تهران در دوره اول اسامی افرادی که در اول لیست قرار داشتند، حواشی زیادی به راه انداخت. اظهارات و صحبت‌هایی که حمید رسایی مطرح می‌کرد و چالش او با اطرافیان قالیباف در فضای مجازی تا آنجا ادامه پیدا کرد که رهبری در صحبت‌های خود اشاره‌ای به این اختلاف و چالش‌ها کردند و به‌نظر می‌رسید رسایی خودش را گزینه مهمی برای ریاست در رقابت با قالیباف می‌دانست، امری که البته با به میان آمدن گزینه‌های دیگر، از سمت امنایی‌ها تقریبا به حاشیه رفت. در‌حال‌حاضر چند گزینه برای ریاست مجلس در رسانه‌ها مطرح است. قالیباف رئیس فعلی مجلس یکی از این گزینه‌هاست که شورای ائتلافی‌ها روی آن اجماع دارند. منوچهر متکی، رئیس شورای وحدت یکی از گزینه‌هایی است که برای ریاست مجلس مورد توجه قرار دارد و از طرفی چون در مجلس و دولت فعلی حضور نداشته است و انتقادهایی هم به دولت و مجلس وارد می‌کند، به‌نظر می‌رسد ادعای بیشتری در ریاست مجلس در رقابت با قالیباف دارد. در میان امنایی‌ها و جبهه پایداری‌ها هم گزینه‌های مختلفی مطرح است که به‌نظر می‌رسد ریاست علی‌نیکزاد بر مجلس جدی‌تر است و بعد از آن افرادی مثل نبویان و رسایی نیز برای ریاست مجلس به‌عنوان گزینه مطرح هستند که با توجه به برخی مواضع تند و واکنش‌های آنها نامزدی نیکزاد برای مجلس قوی‌تر است و احتمال اینکه لابی‌ها برای ریاست نیکزاد شکل گیرد، قوی‌تر است. البته ذوالنور هم در پاسخ به خبرنگاران درباره اینکه گزینه اصلی ریاست مجلس چه کسی خواهد بود، گفت: «بعضی از جریانات و نمایندگان به بنده پیشنهاد دادند اما هنوز تصمیم قطعی مشخص نشده است.» در این تقسیم‌بندی به‌نظر می‌رسد منوچهر متکی، وزیر اسبق امور خارجه رقابت جدی‌تری با قالیباف دارد و اگرچه احتمال ریاست قالیباف همچنان بالاست اما با توجه به تجربه مجلس یازدهم و ترکیب جدید مجلس دوازدهم احتمال پایین آمدن این احتمال هم وجود دارد، اما همچنان رقیب جدی همه نامزدها قالیباف رئیس فعلی مجلس است. درحال‌حاضر تقریبا 37 کرسی‌ مجلس در اختیار اصلاح‌طلبان قرار دارد. برمبنای برخی اظهارنظرهای اطلاح‌طلبان معتدل و با توجه به افرادی که به‌عنوان گزینه ریاست مطرح هستند، به‌نظر می‌رسد ترجیح آنها ریاست مجدد قالیباف بر مجلس است. اما نمی‌توان به‌طور قطعی گفت رای آنها قالیباف خواهد بود. علاوه‌براین 37 کرسی مجلس نیز در اختیار مستقلین قرار گرفته و اینکه رای آنها در سبد کدام نماینده ریخته شود نیز با توجه به فاصله کم کرسی‌های تصاحب‌شده توسط جناح‌های درون اصولگرایی می‌تواند تعیین‌کننده باشد. در میان تعیین‌تکلیف 45 کرسی مجلس در دور دوم هم امکان پیش‌بینی اینکه ریاست مجلس در اختیار چه کسی خواهد بود را تقویت می‌کند. اینکه این کرسی‌ها در اختیار کدام گروه درون جناح اصولگرایی یا مستقلین قرار می‌گیرد، ترکیب نهایی مجلس دوازدهم را به نفع جناح‌های درون اصولگرایی مشخص می‌کند.

رقابت 90 نفر بر سر 45 کرسی مجلس
انتخابات 21 اردیبهشت‌ماه برای تعیین سرنوشت 21 حوزه انتخابیه در‌حالی برگزار می‌شود که از میان 17 کرسی به حوزه انتخابیه تهران، ری و شمیرانات اختصاص دارد که تقریبا 38 نامزد برای تصاحب کرسی‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند. در میان نامزدهای راه یافته به دور دوم انتخابات هم نامزدهایی از طیف‌ها و گروه‌های مختلف حضور دارند و با توجه به اینکه احتمال کاهش مشارکت در دور دوم انتخابات در تهران بیش از اسفندماه است، احتمال رای‌آوری افراد منتسب به شریان و پایداری قوت پیدا می‌کند. در میان نامزدها افرادی مثل عبدالرضا مصری با سابقه نایب‌رئیسی مجلس، محمدحسین فرهنگی با سابقه نایب‌رئیسی کمیسیون‌های قضایی و برنامه و بودجه، علیرضا منادی با سابقه ریاست کمیسیون آموزش و تحقیقات، محمدرضا میرتاج‌الدینی با سابقه عضویت در هیات‌رئیسه مجلس هشتم و ابراهیم عزیزی با سابقه نایب‌رئیسی کمیسیون امنیت ملی حضور دارند که قرار است در دور دوم انتخابات مجلس یا یکدیگر رقابت کنند.
مرحله دوم انتخابات مجلس، پیش‌بینی‌ها در مورد ریاست مجلس را راحت‌تر می‌کند
بر این اساس می‌توان این 45 کرسی را به‌عنوان وزنه‌ای ‌دانست که ترکیب مجلس فعلی را به‌طور قابل توجهی تغییر دهد. اگرچه به‌نظر می‌رسد در حوزه انتخابیه تهران، احتمال پیروزی شورای ائتلاف کمتر باشد اما این میزان می‌‌تواند در حوزه‌های انتخابیه شهرستان‌ها تاثیر‌گذار باشد. با این حال در‌حال‌حاضر و بر مبنای بررسی‌ای که در گزارش «اقلیت اصلاح‌طلب، تکثرگرایی در جریان اصولگرا» داشتیم، نزدیک به 18 درصد از کرسی‌های مجلس به‌طور اختصاصی در اختیار شانا قرار گرفته است، 15 درصد از کرسی‌ها در اختیار مستقل‌ها، 15 درصد در اختیار اصلاح‌طلبان و 13 درصد از کرسی‌ها بین امنا و شانا مشترک است. بر این اساس نمی‌توان به‌طور قطعی گفت در‌صورتی‌که هر یک از گزینه‌های مطرح شده برای ریاست مجلس رسما اعلام شوند، احتمال پیروزی کدام بیشتر است اما به‌نظر می‌رسد هر کدام از نامزدها که بتواند رای مستقلین و اصلاح‌طلبان را به سبد رای خود اضافه کند، می‌تواند بر صندلی ریاست مجلس تکیه بزند. به‌نظر می‌رسد در میان گزینه‌هایی که تا الان معرفی شدند، قالیباف اقبال بیشتری برای جذب این آرا دارد که البته با توجه به اینکه همه افراد لیست شورای ائتلاف نتوانستند در تهران رای بیاورند و رای قالیباف هم نسبت به مجلس یازدهم کاهش داشته، این امر با دشواری بیشتری صورت خواهد گرفت، اما نمی‌توان این گزاره را صددرصدی دانست؛ چراکه در دوره‌های گذشته مجلس افرادی در بهارستان به ریاست مجلس انتخاب شدند که از حوزه انتخابیه تهران وارد بهارستان نشده بودند.