رفوزه شدن روشنفکری ایران در آزمون غزه

علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: درحالی آمار شهدای جنگ غزه از 30 هزار نفر فراتر رفته که علاوه بر بمب و موشک اکنون قحطی نیز به جدیدترین آفت کشتار کودکان در این باریکه تبدیل شده است. تا‌کنون حدود 9 هزار زن و 16 هزار کودک در غزه به شهادت رسیده‌اند که آمار شهدای مدفون در زیر آوارهای غزه را نیز باید به آن افزود. عمق فاجعه و جنایت در غزه به حدی است که حتی مقامات اروپایی و آمریکایی نیز که حامیان رژیم‌صهیونیستی هستند در مقابل مطالبه افکار عمومی زبان به اعتراض گشوده و اقدامات نمایشی را نیز در دستور کار قرار داده‌اند. دولت آمریکا درحالی که برای بازگشایی گذرگاه رفح و روانه شدن کمک‌های انسان دوستانه پشت مرز تلاشی نمی‌کند تعدادی بسته غذایی را از آسمان به این باریکه پرتاب کرده تا خود را حامی مردم غزه نشان دهد. پرتاب بدون چتر پالت‌های غذا نیز اما خود به بلای دیگری تبدیل شده که بر سر مردم غزه فرود آمده و جان چندین نفر را گرفته است. سکوت مدعیان حقوق بشر اکنون اعتراضی جهان شمول را به‌وجود آورده است. اما در چند ماه اخیر اتفاقات متفرقه‌ای در فضای رسانه‌ای ایران بازتاب پیدا کرده که ضریب نفوذ اخبار مرتبط با فلسطین را تا حد زیادی کاهش داده است. در کنار این اتفاقات سکوت به‌اصطلاح روشنفکران مدعی حقوق زنان نیز جالب توجه است.

روزجهانی زن یا روز آمریکایی زن
نخستین مراسم روز زن در ۲۸ فوریه سال ۱۹۰۹ در نیویورک آمریکا برگزار شد. این مراسم توسط حزب سوسیالیست آمریکا، برای یادبود اعتصاب «اتحادیه جهانی زنان کارگر صنایع پوشاک» در سال ۱۹۰۸ سازمان یافت. پس از مدتی 8 مارس به عنوان روز جهانی زن انتخاب شد اما به نظر می‌رسد در دایره فهم سیاستمداران آمریکایی فقط زنانی که در نیم‌کره غربی باشند شایسته بزرگداشت هستند، به همین دلیل نیز کاملا هریس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا درحین سخنرانی خود در روز جهانی زن یادی از زنان غزه نکرده و درحالی که از سقط جنین حمایت می‌کند زنان حاضر به او معترض شده و در مورد حقوق زنان غزه کاملا هریس را مورد سوال قرار می‌دهند.

بوی خون غزه از جهان نرفته است
درحالی که رسانه‌های غربی سعی در لاپوشانی فاجعه غزه دارند و برگزار‌کنندگان اسکار نیز به جای پرداختن به اتفاقات جهان با اجرای عریان یک بازیگر به دنبال جلب توجه هستند اما مردم جهان و برخی سلبریتی‌ها به این امر توجه دارند که نباید نسبت به فاجعه انسانی غزه بی‌تفاوت باشند. حواشی پیرامونی اسکار نشان داد که بر‌خلاف برگزار‌کنندگان مخاطبان حواس‌شان هست که با اجرای عریان یک بازیگر اتفاقات غزه را فراموش نکنند. درحالی که خیابان‌های منتهی به محل برگزاری اسکار توسط معترضان به کشتار غزه مسدود شد‌ و صدای مطالبه توقف جنگ توسط معترضان بلندگوهای اسکار را بی‌تاثیر کرده بود برخی چهره‌های حاضر نیز با نمادهایی مرتبط با کمپین‌‌های حمایتی از غزه در مراسم حاضر شدند تا نشان دهند در میان آلودگی صوتی رسانه‌های غربی حامی اسرائیل پیام معترضان را به خوبی گرفته‌اند. یکشنبه شب در حالی مراسم اسکار ۲۰۲۴ برگزار شد که فضای کلی مراسم به گزارش رسانه‌ها، متاثر از ماجرای غزه بود. برخی خوانندگان و بازیگران با یک نشان سرخ روی سینه که با شعار «آتش‌بس برای غزه» و توسط یک گروه هنری طراحی شده بود، روی فرش قرمز حاضر شدند. این علامت مربوط به کمپینی است که در آن بیش از ۴۰۰ هنرمند با امضای نامه‌ سرگشاده‌ای به جو بایدن خواستار «کاهش تنش و آتش‌بس فوری در غزه» شده‌اند.

صدای غزه در رسانه‌ها قطع نشود
تغییر موضع نسبی برخی سیاسیون غربی و واکنش منفی به تداوم جنایت در غزه نشان داد که تنها راه‌حل قطع حمایت‌های بین‌المللی از رژیم‌صهیونیستی و توقف ماشین جنگی این رژیم روایت مداوم ماجرای غزه و ایجاد فشار رسانه‌ای بر علیه رژیم‌صهیونیستی است. بازتاب جنایت باعث می‌شود در ادامه سلبریتی‌هایی که نمی‌خواهند محبوبیت خود را در بین مردم از دست بدهند نیز زبان اعتراض گشوده و مطالبه توقف جنگ را قدرت بیشتری ببخشند. نمونه این اثر رسانه‌ای را همان‌طور که تشریح شد می‌توان در مراسم اسکار مشاهده کرد. در ایران اما مدتی است که صدای حمایت از مردم فلسطین به شدت گذشته نیست و آلام مردم این منطقه کمتر بازتاب رسانه‌ای پیدا می‌کند و دلیل این امر را می‌توان در به حاشیه رفتن فضای رسانه‌ای جست‌و‌جو کرد. درحالی که عبارت «جدی می‌فرمایید» احمد مجد‌زاده برای مدت زیادی فضای رسانه را به تصاحب خود درآورده و یا ویدئوی تنش لفظی در درمانگاه قم تمام ظرفیت فکر جامعه را به خود مشغول کرده است، چطور می‌توان توقع داشت اخبار غزه نیز در جامعه بازتاب پیدا کرده و بین انبوهی از صداهای مهم و غیرمهم دفن نشود. علاوه بر حاشیه‌سازی رخدادهایی همچون جام ملت‌های آسیا و انتخابات مجلس دوازدهم نیز تا حد زیادی فضای رسانه را به نفع خود جذب کرده و سایر اخبار را از دید مخاطبان محو کردند. در چنین فضایی سکوت بسیاری از سلبریتی‌ها و همچنین مدعیان حقوق کودکان و زنان نیز مزید بر علت شده تا بحران غزه به نسبت قبل در افکار ایرانیان اثر‌گذار نباشد.

مدعیان حقوق زنان خاموش شدند
درکنار به حاشیه رفتن فضای رسانه‌ای عامل دیگری که باعث می‌شود فریاد مردم غزه بازتاب پیدا نکند سکوت چهره‌هایی است که یا خود را فعال حقوق زنان می‌دانند و یا در چند وقت اخیر در مورد مطالبات زنان اظهار نظر کرده‌اند؛ اما لازم ندیده‌اند که در روز جهانی زن در مورد تحت فشار‌ترین زنان جهان اظهار‌نظر کنند. از نگاه این مدعیان حقوق زنان گویی زنان غزه اساسا وجود ندارند. شاید اگر مردم غزه هم هویت‌شان در تقابل با جمهوری اسلامی تعریف می‌شد اکنون این چهره‌ها با دست بازتری برای حمایت از آنها نطق می‌کردند. برخی از این چهره‌ها نه‌تنها در حمایت از مردم غزه موضعی نگرفته که در تقابل با آنها نیز کنش نشان دادند. در شرایطی که نرگس محمدی، برنده جایزه سیاسی صلح نوبل به اندازه تخریب وجهه جمهوری اسلامی برای حمایت از زنان مردم غزه دغدغه ندارد و در برابر آن سکوت کرده و از درون زندان نطقی منتشر نمی‌کند جای خالی‌اش را شیرین عبادی، دیگر ایرانی برنده جایزه سیاسی صلح نوبل پر کرده است. عبادی البته در این جای خالی کنشی کاملا متعارض با جایزه‌ای که کسب کرده است بروز می‌دهد. شیرین عبادی در پیامی رفتار واکنش مقاومت فلسطین به سال‌ها اشغالگری را آزاردهنده توصیف کرده و آن را مجوزی برای کشتار مردم غزه برشمرد. عبادی در پیام خود جنایت اسرائیل را با عنوان انتقام‌گیری توجیه کرده و متذکر شده است که این رژیم هیچ تعهدی نسبت به موازین حقوق بشری ندارد، پس هیچ نصیحتی لازم ندارد. عبادی از همین فضای به‌وجود‌آمده نیز برای طرح اظهارات ضد‌ایرانی استفاده کرده و تنها مساله ریشه‌ای را مماشات بی‌انتهای دولت‌های غربی با جمهوری اسلامی به‌عنوان حامی حماس و حزب‌الله مطرح ساخته است.