خانه‌ای که برای اهالی موسیقی نیست

عاطفه جعفری، خبرنگار:این روزها صدای اعتراض هنرمندان درخصوص عضویت یا تمدید عضویت‌شان در صندوق اعتباری هنر بیشتر شده است. صندوق اعتباری هنر تحت‌نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از فروردین سال1383 کارش را شروع کرد. حمایت از امنیت شغلی هنرمندان و همچنین حمایت مستمر از هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران ازجمله اهداف این صندوق است. مساله‌ای که با اجرایی شدن بیمه تامین اجتماعی، بیمه تکمیلی و برخورداری از تسهیلات مالی می‌توانست تا حدی به رفع دغدغه‌های اهالی هنر بینجامد. با توجه به اتفاقات اخیر و گلایه‌هایی که نسبت به عضویت در این صندوق وجود داشته است پای درددل هنرمندان نشستیم تا از مسائل‌شان در این حوزه بگویند. برای تهیه گزارش پیش‌رو سراغ مسلم کریمی، معاون اعضای صندوق اعتباری هنر رفتیم تا با او در این موضوع صحبت کنیم. 

  واروژ کریم‌مسیحی هنرمند نیست؟
یکی از صنوفی که این روزها از صندوق اعتباری هنر شکایت دارند، اهالی سینما هستند و دانش اقباشاوی از اعضای خانه سینما و عضو کانون کارگردانان سینمای ایران، یادداشتی را منتشر کرد و گلایه‌هایی صنوف سینمایی این گونه مطرح کرد: «امروز ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ است که من با شما صحبت می‌کنم. اعلام می‌کنم مشکلی که یکی، دوسال اخیر صندوق اعتباری هنر «به‌شکل شخصی» با اهالی سینما در میان گذاشته است، مشکل بروکراتیک (اداری) دارد. من مشخصا درباره‌ اهالی سینما صحبت می‌کنم؛ چراکه صندوق اعتباری هنر متعلق به تمام اقشار هنری است. اما من به‌عنوان عضوی از سینما به اهالی سینما و وضعیت آنها اشاره دارم.» 
او در بخشی دیگر از نامه‌اش، به مدل ارتباط‌گیری این صندوق با هنرمندان اعتراض کرد و نوشت: «به‌نظر من و خیلی از فعالان صنفی خانه سینما این نوع ارتباط‌گیری صندوق اعتباری هنر، اشکال مبنایی و ریشه‌ای دارد. در دو دوره گذشته و به‌خصوص در دوره‌ جدید، گویا صندوق اعتباری هنر، خانه سینما و صنوف مرتبط با آن را به‌عنوان «مرجع معرفی اعضای صنوف» به‌رسمیت نمی‌شناسد و برای ارتباط با سینماگران مرتبط با صندوق اعتباری هنر، به‌صورت شخصی به آنها پیامک می‌زند! حال این سوال مطرح است که صندوق اعتباری هنر می‌تواند به حدود 6 هزار نفر عضو خانه سینما پیامک بزند و ارتباط بگیرد؟ اینجا پس فلسفه وجودی‌ «شماره نظام سینمایی» و «عضویت در خانه سینما»، چیست؟ مگر نه اینکه صندوق اعتباری هنر طبق قوانین بروکراتیک مرجعی قانونی را -که خانه سینما باشد- باید مبنا قرار دهد و بر همین اساس هنرمندان را مورد شناسایی قرار دهد؟ چطور می‌شود که با یک قاعده اشتباه، این خدمات از اعضا سلب می‌شود که اصلی‌ترین آن بیمه‌ هنرمندان است.» 
نکته مهم در پیامکی که به فعالان حوزه هنر ارسال شده، به‌روزرسانی اطلاعات اعضای این صندوق است که مثلا اگر درحوزه سینما فعالیت دارید، باید کارهای جدید را در این صندوق بارگذاری کنید، اقباشاوی در نامه‌اش به این موضوع هم اشاره کرده و درادامه آن یادداشت گلایه‌آمیز آورده است: «به‌عنوان مثال حقیقی، واروژ کریم‌مسیحی دو فیلم بسیار خوب ساخته است و به هر دلیلی دیگر فیلمسازی نکرده است. آقای کریم‌مسیحی دیگر هنرمند محسوب نمی‌شود؟ یا مثالی غیرسینمایی بخواهم بزنم، آقا فرهاد مهراد بعد از انقلاب، دو آلبوم رسمی عرضه کرد که اگر اشتباه نکنم، یکی «وحدت» بود و دیگری «خواب در بیداری.» اگر آقای مهراد، الان در قید حیات بودند و آلبوم دیگری هم عرضه نمی‌کردند و فقط تک‌آهنگ گاهی بیرون می‌دادند، هنرمند محسوب نمی‌شدند؟ طبق این قاعده که باید هر سال نمونه کار آپلود شود، قراردادها آپلود شود و ادامه مراحل که هر کدام‌شان خون‌دل است!» 

  چرا خانه موسیقی کاری انجام نمی‌دهد؟
وقتی با اهالی موسیقی صحبت می‌کردیم گلایه‌های بیشتری نیست به سایر اهالی هنر داشتند و به نظر می‌رسد که برای اهالی موسیقی شرایط عضویت در صندوق هنر خیلی سخت‌تر از مابقی صنوف هنری باشد؛ ماجرا برای این هنرمندان هم از یک پیامک شروع شد: «عضو محترم صندوق اعتباری هنر با توجه به تعهد شما در زمان ثبت‌نام بیمه تکمیلی مبنی‌بر تمدید عضویت تا پایان آذرماه 1401 و عدم اقدام شما در این خصوص، جهت جلوگیری از قطع خدمات به خدمات بیمه تامین اجتماعی تا تاریخ 1402/02/15 به معاونت امور هنری (تالار وحدت) یا اداره ارشاد محل سکونت خود مراجعه نمایید.» 
هنرمندان موسیقی برای دریافت معرفی نامه ملزم هستند که از صنف خود تایید بیاورند. صنوف شرایطی را برای صدور تاییدیه مشخص کرده است که عمده هنرمندان این حوزه مشمول آن شرایط نخواهند شد. واضح است برای اینکه یک فرد خودش را به‌عنوان یک هنرمند به نهادهای حمایتی اثبات کند، باید مستند به فعالیت مستمر هنری اش باشد، اما در حوزه موسیقی این موضوع کمی متفاوت است. دوسال درگیری با کرونا، ضربه سنگینی را پیکره هنر وارد کرد و بخش مهمی از فعالیت اهالی موسیقی معلق ماند. ضمن اینکه بخش دیگری از هنرمندانی که این پیامک برایشان آمده هم در شرایط سنی اجرای هنری نیستند یا این توانایی را ندارند اطلاعات به‌روزشده‌ای از فعالیت‌هایشان را در صندوق وارد کنند. 
بعد از اعتراضات اهالی موسیقی، خانه موسیقی که صنف اصلی در این حوزه است، بیانیه‌ای را منتشر کرد و ارتباط این قطع شدن بیمه با خودشان را تکذیب کرد. در بخشی از این بیانیه به فعالیت‌های خانه موسیقی برای بیمه شدن هنرمندان موسیقی اشاره شده و آمده است: «یکی از مطالبات جدی خانه موسیقی از ابتدای تاسیس تاکنون، بیمه شدن همه هنرمندان حوزه موسیقی بوده و همواره در این زمینه از هیچ کوششی فروگذار نکرده است. این‌ نهاد به‌عنوان حامی اهالی صنف، هیچ دخالتی در قطع بیمه هنرمندان موسیقی نداشته و حتی در صورت قطع بیمه از سوی سازمان تامین اجتماعی، تمام تلاش خود را در راستای برقراری مجدد بیمه هنرمندان این حوزه به کار برده است. خوشبختانه همه اعضای متقاضی این نهاد که دارای شرایط قانونی بوده‌اند از سوی خانه موسیقی به صندوق اعتباری هنر معرفی و بیمه آنها برقرار شده است.» 
برای تکمیل این گزارش با مسئولان خانه موسیقی و همین‌طور دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تماس گرفتیم تا علت این موضوع و اقداماتی که انجام شده را بپرسیم، اما متاسفانه پاسخگو نبودند. 
روندهای اداری پردردسر و ناهماهنگی بین صنوف و صندوق اعتباری هنری باعث سردرگمی بین اهالی هنر شده و عدم پاسخگویی نهادهای مربوطه در این زمینه قابل تامل است. برای برخی هنرمندان، شرایط احراز فعالیت هنری مشخص نیست و این سوال مطرح است که چگونه صنوف این موضوع را ارزیابی می‌کنند. صندوق اعتباری هنر یک‌سری ملاک‌های عمومی برای تشخیص این موضوع دارد و بقیه موارد را به خود صوف سپرده است. طی این چندسال هنرمندان در حوزه‌های موسیقی و تئاتر گلایه‌های زیادی را نسبت به این ملاک‌ها مطرح کردند و خواستار تغییر آن شده‌اند اما تاکنون اتفاقی نیفتاده است و صنوف وظیفه‌ای را که به عهده دارند به دوش دیگران انداختند! با چندین نفر از هنرمندان این حوزه هم که صحبت کردیم، مشخصا خانه موسیقی را به‌عنوان متولی این حوزه که می‌تواند مشکلات را حل کند، مقصر دانسته و می‌گویند حتی به سوالات‌شان جوابی نمی‌دهند!
برخی فعالان موسیقی معتقدند که باید ملاک‌های ارزیابی هنرمند فعال و غیرفعال به‌روز‌رسانی شود و شرایط جامعه را هم درنظر بگیرند. محمد نیازی ازجمله فعالان هنرموسیقی دراین باره می‌گوید: «دوسال کرونا تقریبا در حوزه موسیقی اتفاقی نیفتاد و عملا همه بیکار بودیم، درحال‌حاضر هم فعالیت در این حوزه مانند حوزه‌های دیگر نیست و صنف و صندوق هنر باید این موضوع را درک کنند و برایش فکر جدیدی داشته باشند و گرنه عده زیادی از اهالی موسیقی از صندوق اعتباری هنر حذف خواهند شد.» 
صندوق هنر همان‌طور که در ابتدا اشاره شد برای کمک به هنرمندان در همه صنوف راه‌اندازی شده است، صنوف مختلف می‌توانند با همکاری با این صندوق تسهیلات را برای اعضای خود فراهم کنند. در حوزه مطبوعاتی شاید شاهد کامل‌ترین نوع همکاری بین صندوق و معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد باشیم که اهالی رسانه با به‌روز کردن فعالیت‌هایشان آن هم با تعاملی که معاونت مطبوعاتی با رسانه‌ها دارد، توانسته‌اند بسیاری از اهالی رسانه را عضو این صندوق کنند. اما درسایر صنوف، نتوانسته‌اند آنقدر قوی حاضر شوند و شرایط احراز هنرمند و غیرهنرمند را تعیین کنند.