هوش مصنوعی هنوز به‌طور جدی وارد صنایع خاص نشده است

ندا اظهری، خبرنگار:مرتضی موسی‌خانی، رئیس هفدهمین مسابقات ربوکاپ آزاد ایران درباره وضعیت هوش مصنوعی در ایران به «فرهیختگان» گفت: «هوش مصنوعی امروز در تمام صنایع، از صنایع پزشکی گرفته تا خودرویی، لوازم خانگی و... کاربرد دارد. توسعه این فناوری در ایران به شکل خوبی پیش رفته ولی با توجه به گستره جهانی و کاربرد آن در صنایع مختلف تصور می‌کنم هنوز جا دارد مراکز و پژوهشگاه‌های تخصصی و مراکز تحقیقاتی خاص و مراکز به‌کارگیری آن در محصولات خاص را در این زمینه تاسیس کنیم. بخشی از این فرآیند به‌طور طبیعی درحال پیگیری است و بخشی دیگر هم باید جهت‌گیری و سرمایه‌گذاری شده و مورد حمایت قرار گیرد.» 
رئیس هفدهمین دوره مسابقات بین‌المللی ربوکاپ آزاد ایران اظهار کرد: «اگر از بحث نرم‌افزارهای هوش مصنوعی شروع کنیم، عمر طولانی‌تری دارد اما در بحث تخصصی‌تر و کاربردی‌تر در حوزه هوش مصنوعی حدود ۱۰ تا ۱۵ سالی است که در زمینه هوش مصنوعی با جدیت بیشتری مورد مطالعه و کاربرد قرار گرفته است که هم استادان خیلی خوب و هم پژوهشکده‌های خوب و موفقی در این زمینه داریم که در دانشکده‌های متخلفی از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه‌های دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی مشغول فعالیت بوده و در حوزه هوش مصنوعی هم فعالیت کرده‌اند. همچنین تعدادی هم موسسه خصوصی در این زمینه تاسیس شده که با توجه به توسعه آنها می‌توان توسعه بیشتری در این حوزه انجام داد. این مراکز و دانشگاه‌ها از دانش هوش مصنوعی خود در صنایع مختلفی چون صنایع نظامی و خودرویی استفاده می‌کنند. این نخستین باری است که از حدود دو سال پیش راه‌اندازی دانشکده هوش مصنوعی مورد توجه ریاست دانشگاه آزاد قرار گرفته و به فکر راه‌اندازی دانشکده‌های تخصصی هوش مصنوعی در دانشگاه آزاد افتاده‌اند.» 
او درباره تاکید رهبری نسبت به توسعه هوش مصنوعی در کشور که در پیام نوروزی سال گذشته مطرح کردند، به «فرهیختگان» گفت: «مقام‌معظم‌رهبری معمولا خط‌مشی‌های فراگیری نظام را اعلام می‌کنند و بعد از فرمایش ایشان، کشور در پیگیری  این فناوری با جدیت بالاتری پیش رفت و بیشتر مورد توجه مسئولان نظام قرار گرفت.» 
موسی‌خانی درباره مقایسه جایگاه پژوهش‌های نانویی با موقعیت هوش مصنوعی در کشور عنوان کرد: «جایی را که بتوان رتبه‌بندی کرد سراغ نداریم اما در سمینارها و کنفرانس‌ها و مسابقات علمی مشاهده می‌کنیم که هم مقالات ما درباره هوش مصنوعی جزء مقالات برتر قرار می‌گیرد و هم محصولات ساخته شده هم در مسابقات جایگاه خوبی دارند اما در دنیا، منهای این مسابقات و سمینارها به‌طور تخصصی و جدی روی حوزه هوش مصنوعی کار می‌کنند از این رو نسبت به حوزه‌هایی که آشکار کرده‌اند فاصله زیادی داریم اما این فاصله خیلی ناامیدکننده نیست؛ چراکه ما ظرفیت‌های بالقوه بسیار خوبی را ‌شامل هوش و استعداد و علاقه برای توسعه این دانش در کشور داریم.» 
موسی‌خانی در ادامه اشاره کرد که بخش صنعتی ما در زمینه هوش مصنوعی هنوز به‌طور جدی وارد صنایع خاص نشده اما عدم ورود برخی قطعات که نیاز آن در محصولات موردنیاز مانند خودرو احساس می‌شود از جمله معضلاتی است که باعث شده بسیاری از صنایع نتوانند آن‌گونه که باید و شاید در این حوزه از فناوری رشد کنند. از همه مهم‌تر اینکه شرکت‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که برای رقابت در منطقه باید روی کیفیت و قیمت رقابت کنند و این جز با به‌کارگیری دانش اتوماسیون، مکانیزاسیون، هوش مصنوعی و رباتیک امکان‌پذیر نیست و صنعت ما هم ناگزیر باید به سمت این محققان و پژوهشگاه‌ها حرکت کند و به‌زودی شاهد کاربرد وسیع این دانش در کشور خواهیم بود. 
رئیس مسابقات ربوکاپ درباره وضعیت فعالیت اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی در کشور به «فرهیختگان» گفت: «امروز دنیایی است که درواقع رقابت‌ها در حوزه نرم‌افزار و هوش مصنوعی است و هر روز هم شاهد فناوری جدید در این حوزه هستیم. در ایران به‌کارگیری اپلیکیشن‌ها خوب است اما تولید آنها به حدی که باید، نیست اما تصور می‌کنم می‌توان مراکز تحقیقات تخصصی با حمایت صنایع خاص و صنایع بزرگ در این حوزه داشته باشیم تا به‌سرعت بتوانیم در این فناوری پیشرفت کنیم. یک زمانی بود که از اپلیکیشن‌های خارجی برای یافتن مسیر استفاده می‌کردیم اما امروز که خودمان این نرم‌افزارهای نسخه داخلی را تولید کرده‌ایم، بسیاری از کاربران معتقدند که نسبت به اپلیکیشن‌های خارجی به دلیل اینکه برای ایران همسان‌سازی شده، عملکرد بهتری در داخل کشور دارند. از این رو، قابلیت ساخت این قبیل اپلیکیشن‌ها داخل ایران زیاد است و تنها باید مورد حمایت جدی‌تر شرکت‌های بزرگ و سرمایه‌گذاران قرار گیرد. بیشتر این فعالیت‌ها در دنیا مورد حمایت کمپانی‌های بزرگ جهانی است به‌عنوان مثال، در حال حاضر، تسلا در زمینه‌های مختلف این‌گونه فعالیت‌ها را حمایت می‌کند. صنایع بزرگ و خوب کشورمان می‌توانند از بخشی از معافیت‌های مالیاتی بهره ببرند که توسط دولت اعمال شده، صنعت ما هم بتواند از این فرصت استفاده کند و پولی را که قرار است در بخش مالیات هزینه شود، صرف سرمایه‌گذاری در این حوزه‌های فناوری شود که هدفمند و نتیجه‌گراست.» 
موسی‌خانی درباره پرکاربردترین صنایع مرتبط با هوش مصنوعی اظهار کرد: «ما در حال حاضر در صنایع بزرگی چون صنایع نفت و پالایشگاهی، حوزه‌های بانکی (نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موردنیاز)، صنایع خودرویی و جهت‌گیری آنها با خودروهای جدید که ویژگی‌های هوش مصنوعی روی آنها نصب شده‌اند، سیستم‌های متاکرونیکی پیشرفته که در لوازم خانگی نصب شده، در صنعت پزشکی هم امروزه خیلی از روش‌های پزشکی موجود هم دستگاه‌های قدیم و جراحی‌های مستقیم نیست و با سخت‌افزارها یا با نرم‌افزارها انجام می‌شوند که به پزشکان کمک می‌کند عملیات‌های پزشکی را با موفقیت بیشتری انجام دهند. منهای صنعت پرواز و صنایع نظامی که کاربردهای تخصصی دارد، در صنایعی از این دست هم شاهد استفاده از هوش مصنوعی هستیم.» 
موسی‌خانی در انتها به استقبال خیلی خوب تیم‌ها از مسابقات امسال اشاره کرد و گفت: «سال گذشته به دلیل اینکه کرونا تازه کمرنگ شده بود، تعداد تیم‌ها خیلی کم بود اما امسال شاهد رشد بسیار خوب 300 درصدی نسبت به سال گذشته بودیم. امیدواریم که تا یکی دو سال آینده به جایگاه قبلی رسیده و حتی توسعه بیشتری را به‌ویژه در بخش دانش‌آموزی داشته باشیم.»