امیرعباس ربیعی، کارگردان «ضد» در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
عاطفه جعفریعاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ: امیرعباس ربیعی می‌گوید «ضد» اثری درباره شخصیت و منش فکری شهید بهشتی یا فیلمی در ارتباط با حزب جمهوری اسلامی، فعالیت‌های آن و زوایای پنهان این مسائل نیست بلکه یک قصه عاشقانه را در بستر فعالیت‌های سیاسی روایت می‌کند یعنی از یک نفوذی می‌گوید و به بُعد شخصیتی و تشکیلاتی آن می‌پردازد.
فیلم سینمایی «ضد» دومین ساخته امیرعباس ربیعی به تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی و نویسندگی حسین تراب‌نژاد، درباره یک عشق در دلِ حوادث سیاسی است که پس از سال‌ها دوباره شعله‌ور می‌شود. قصه این فیلم از زمستان سال ۵۹ شروع می‌شود و تا تابستان ملتهب سال ۶۰ ادامه می‌یابد.
مهدی نصرتی، لیلا زارع، لیندا کیانی، نادر سلیمانی، مهشید جوادی، مجید پتکی، روزبه رئوفی، عماد درویشی، شیرین آقاکاشی و امین خانی بازیگران این فیلم هستند.
آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی کوتاهی با امیرعباس ربیعی، کارگردان فیلم سینمایی «ضد» است.
آقای ربیعی در نشست خبری فیلم «لباس‌شخصی» که در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت، از علاقه خود به ژانر سیاسی گفتید و اظهار کردید که فیلم دوم خود را در همین ژانر خواهید ساخت. برایمان بگویید فیلمنامه «ضد» غیر از آنکه در ژانر سیاسی نوشته شده است چه ویژگی‌هایی داشت که شما را به ساخت این اثر ترغیب کرد؟
در ابتدا باید بگویم فیلم «ضد» در وهله اول به دلیل قصه پُرپیچ و خم، پُرفرازونشیب و پُر از تعلیقی که دارد، در مسیر «لباس‌شخصی» قرار می‌گیرد در حقیقت یکی از ویژگی‌های «لباس‌شخصی» تعلیق درام آن بود و اینکه در طول فرآیند فیلم تماشاگر را به شک می‌انداخت. احساس کردم فیلمنامه «ضد» هم چنین قابلیتی دارد و جزء قصه‌هایی است که برای من جذاب است روی آن تمرکز کنم. همچنین بحث محتوا و به هر حال پرداختن به اتفاقاتی که اسفند ۵۹ تا ۷ تیر ۶۰ در کشور رخ داده یعنی مرتبط با موضوعات تاریخ معاصر است، من را ترغیب کرد که چنین فیلمنامه‌ای را کار کنم.
باتوجه به اینکه «ضد» به شخصیت شهید بهشتی هم می‌پردازد، می‌توان گفت بخش‌هایی از این اثر پرتره شهید یا روح فیلم برگرفته از افکار و اندیشه‌های شهید است؟
«ضد» اثری درباره شخصیت و منش فکری شهید بهشتی یا فیلمی در ارتباط با حزب جمهوری اسلامی، فعالیت‌های آن و زوایای پنهان این مسائل نیست بلکه یک قصه عاشقانه را در بستر فعالیت‌های سیاسی روایت می‌کند یعنی از یک نفوذی می‌گوید و به بُعد شخصیتی و تشکیلاتی آن می‌پردازد و در پشت پرده به ماجرای ۷ تیر شخصیت شهید بهشتی و حزب جمهوری اسلامی اشاره می‌کند. در حقیقت تا جایی که درام قصه این اجازه را داده به شخصیت شهید بهشتی پرداخته شده است اما برای پرداختن به ابعاد پنهانی منش و شخصیت این شهید یک فیلم مستقل نیاز است که پرتره‌ای از این شهید باشد.
پدیده نفوذ از زمان پیروزی انقلاب اسلامی همیشه کشور را تهدید کرده است و تنها مختص دهه 60 که کشور با جنگ هم درگیر بود، نیست. باتوجه به تجربه ساخت 2 اثر در دهه 60 این پدیده از 40 سال پیش تاکنون چه تغییری کرده است؟
مساله نفوذ همیشه در گوشه ذهن من بوده و به یک دغدغه تبدیل شده است. یعنی به راحتی از کنار آن نمی‌توانم بگذرم یا سهل‌انگارانه با آن برخورد کنم. پس فیلم دوم خود یعنی «ضد» را هم مانند «لباس‌شخصی» بر پایه این دغدغه یعنی نفوذ ساختم. البته باید بگویم در «لباس‌شخصی» ما به دنبال نفوذی بودیم و اینجا مساله نفوذ را از زاویه دیگر بررسی می‌کنیم.
قصد دارم به این نکته اشاره کنم که وقتی صحبت از نفوذ می‌شود، ذهن ما به سمت سال‌های ابتدایی دهه ۶۰ و اتفاقاتی که منجر به ترور شخصیت‌های نظام شد، می‌رود به‌گونه‌ای که انگار پرونده آن بسته شده است اما نفوذ همچنان ادامه دارد به‌گونه‌ای که می‌تواند بر روند حاکمیت و اداره کشور تاثیر بگذارد. یعنی به جای ترور به صورت نامحسوس دست به اقدامات دیگری می‌زند و شاید به همین دلیل است که کسی آن را جدی نمی‌گیرد چون اثر محسوسی از آن دیده نمی‌شود.
در این پروژه همانند «لباس‌شخصی» باز هم از بازیگران تئاتر استفاده کرده‌اید؟ البته ترکیب بازیگران پروژه ترکیبی از هنرمندان شناخته شده و غیرچهره است.
من معتقدم باید در پروژه‌های سینمایی از بازیگران تئاتر که بازیگران فنی هستند، استفاده شود. همچنین برای مدیوم سینما باید دایره بازیگران سینما را گسترده و در هر فیلمی از پدیده‌های جدید استقبال کرد. من در «لباس‌شخصی» و «ضد» از هنرمندان گمنام و بازیگران تئاتر استفاده کردم و در استفاده از بازیگران چهره هم به این نتیجه رسیدم که باید قالب‌ها، ساختارها و محدودیت‌ها شکسته شود. برای همین تمایل داشتم از نادر سلیمانی برای یکی از نقش‌های اصلی که تاکنون در این کاراکتر دیده نشده است، دعوت به همکاری کنم؛ چراکه معتقدم بازیگر به‌شدت پُرپتانسیلی است و اطمینان داشتم می‌تواند بدرخشد. درنهایت باید بگویم هم از ترکیب بازیگران این پروژه و هم از بازی نادر سلیمانی بسیار راضی هستم.
پیش‌بینی شما از استقبال مخاطبان در جشنواره فیلم فجر چیست؟
قطعا مخاطبان قضاوت‌های متفاوت و نظرات صفر و صدی درباره «ضد» خواهند داشت اما به این مساله واقفم که فیلم مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چراکه کم‌فروشی نشده است و برای این امر همه عوامل زحمت کشیده‌اند.
