شاهرخ: مدیران فوتبال علاقه‌مند به استفاده از VAR داخلی نیستند!

محمدرضا حاجی‌عبدالرزاق، روزنامه‌نگار: کمک‌داور ویدئوی امروز به یک نگرانی و دغدغه برای فوتبال ایران مبدل شده از آنجایی که کمی تا قسمتی میزبانی‌های بین‌المللی را تحت‌الشعاع قرار داده است، البته چندی پیش در «فرهیختگان» نوشتیم که این موضوع خیلی جای نگرانی ندارد؛ چراکه شرکت‌های طرف حساب کنفدراسیون فوتبال آسیا به‌صورت مقطعی حاضر به تجهیز ورزشگاه‌های کشورمان هستند، اما جالب است بدانید که یک شرکت داخلی به این زمینه ورود کرده تا اخبار خوبی برای فوتبال ایران درخصوص بومی‌سازی تکنولوژی کمک‌داور ویدئویی به گوش برسد. برای کسب اطلاعات بیشتر بهتر است گفت‌وگوی «فرهیختگان» با حسام‌الدین شاهرخ، مدیر شرکت دانش‌بنیان سبحان پایا را ‌در ادامه بخوانید.

از چه زمانی ایده تولید کمک‌داور ویدئویی به ذهن‌تان خطور کرد؟

از آنجایی که ما سال‌هاست تجهیزات برودکست را تولید می‌کنیم و از سوی دیگر یکی از چیزهایی که موردنیاز سازمان صداوسیما بود همین موضوع اسلوموشن بوده که واحد سیارهای اسپرت صداوسیما باید این سیستم را داشته باشد، بنابراین در این خصوص یک قرارداد با نهادهای مختلف ذیربط در سازمان صداوسیما به‌منظور بومی‌سازی این محصول امضا کردیم و سه سال این امر به‌طول انجامید تا یک تکنولوژی پیشرفته در این زمینه به کار گرفته شود. این درحالی است که در دنیا نیز تعداد شرکت‌های زیادی برای تولید این محصول وجود ندارد. ما این محصول را تولید کردیم و تست‌های لازم در سازمان صداوسیما انجام شد و الان این تکنولوژی‌ها در صداوسیمای تبریز و اصفهان درحال راه‌اندازی هستند.

این موضوع چه زمانی به تجهیز ورزشگاه‌ها برای کمک‌داور ویدئویی می‌رسد؟ هرچند باید با هماهنگی و کمک فدراسیون فوتبال این اتفاق بیفتد.

نمی‌دانم دوستان در فدراسیون فوتبال متاسفانه با چه رفرنسی برخی مسائل را مطرح کرده‌اند و انگار با بومی‌سازی این موضوع مشکلاتی دارند. این درحالی است که درخصوص کمک‌داور ویدئویی تمام قوانینی که فدراسیون جهانی فوتبال روی سایت خود قرار داده است را در تکنولوژی خود رعایت کردیم؛ چراکه فیفا به‌صورت کامل توضیحات خود را داده و یک‌سری مینیموم نیازها را تعریف کرده که آنها باید تامین شود که ما همه اینها را چک کرده و روی سیستم‌های خود اضافه کردیم و با نامه‌ای که به پارک فناوری دانشگاه تهران زدیم، آنها نیز بررسی‌های لازم را انجام دادند. بنابراین با همه این بررسی‌ها ما اعلام کردیم که این تکنولوژی از نظر نهادهای ذیربط موردتایید بوده و هیچ مشکلی ندارد و فقط باید این سیر طی شود. باید این تجهیزات در یک ورزشگاه حدود ۳۰ تا ۴۰ روز قبل از یک مسابقه نصب شده و نماینده فیفا با رعایت پروتکل‌های مربوطه این تجهیزات را مورد بررسی نهایی قرار دهد و ۱۴ روز بعد به ورزشگاه و احتمالا این محصول تاییدیه خواهد داد، همانطور که چند شرکت تایید شده‌اند.

گویا یکی از این شرکت‌ها طرف حساب کنفدراسیون فوتبال آسیا محسوب می‌شود؟

خیر، این‌طور نیست که یک شرکت باشد، بلکه همه این شرکت‌ها طرف حساب کنفدراسیون آسیا هستند و اینکه می‌گویند فقط شرکت چشم عقاب که سازنده تجهیزات کمک‌داور ویدئویی محسوب می‌شود، طرف حساب کنفدراسیون آسیا بوده است، درست نیست. دوستانی که در سازمان لیگ فدراسیون فوتبال این صحبت‌ها را مطرح می‌کنند شاید خیلی اهل مطالعه نیستند و شاید هم روی داکیومنت‌های غیرفارسی راحت نباشند و از روی شنیده‌ها و مباحث به‌صورت استنباطی صحبت می‌کنند.

از چه زمانی این امر را به اطلاع فدراسیون فوتبال رساندید؟

ما در زمان آقای تاج این موضوع را با وی مطرح کردیم و ایشان این موضوع را ممکن و شدنی اعلام و صحت صحبت‌های ما را تایید کرد و در ادامه نیز آقای ممبینی، رئیس وقت کمیته داوران نیز همان زمان اعلام کرد که از نظر او نیز این اتفاق شدنی است. در ادامه با شیوع ویروس کرونا و زمانی که سپری شد و البته تغییرات مدیریتی که به‌وجود آمد ما این نامه و درخواست را به‌دست آقای سهرابی که رئیس کمیته داوران هستند رسانده و صحبت‌های لازم را انجام دادیم که ابتدا به ما اعلام کرد که این موضوع در ایران شدنی نیست، اما در ادامه با توضیحاتی که داده شد او در پاسخ به ما گفت از لحاظ منطقی این اتفاق شدنی است و فقط از لحاظ اجرایی ما باید خودمان آن را از نزدیک ببینیم و تایید کنیم. مقرر شد شرایطی را فراهم کنیم تا از نزدیک عملکرد این تکنولوژی را ببینند، بنابراین به این شکل نیست که یک شرکت حتما مورد تایید کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا باشد؛ چراکه اگر قرار باشد آنها شرکت‌های مختلف را انحصار کنند مطمئنا تمام قوانین بین‌المللی را زیر سوال برده‌اند. انحصاری در این زمینه وجود ندارد. مگر می‌شود که کنفدراسیون فوتبال آسیا اعلام کند چمن ورزشگاه باید چنین مشخصات را داشته باشد و بعد بگوید که فقط از این دو شرکت چمن را تهیه کنید! بنابراین این موضوع اصلا شدنی نیست، آنها می‌توانند بگویند ما یک استانداردهایی داریم. به‌طور مثال اگر ورزشگاهی می‌سازید به ازای هر تعداد تماشاگر باید یک سرویس بهداشتی را تعبیه کنید و یا چمن چنین مشخصاتی داشته باشد، دیگر نمی‌توانند یک برند را انحصار کرده و بگویند فقط از آنجا تجهیزات را تامین کنید، البته برای آنکه به شرکت‌های سازنده کمک کنند یک لیستی را روی خروجی سایت گذاشته‌اند و اعلام کردند که این شرکت‌ها از آنجایی که این تجهیزات را تولید کرده و خروجی آن تایید شده است، تاییدیه‌های لازم را دارند و این موضوع هیچ ارتباطی با انحصار برند‌ها ندارد. شاید برایتان جالب باشد بدانید اولین شرکتی که در این زمینه ورود کرده و تجهیزات کمک‌داور ویدئویی را ساخته اصلا تولیدکننده کمک‌داور ویدئویی نیست و این شرکت تولیدکننده واحد سیار محسوب می‌شود و نکته قابل توجه اینکه ۴ واحد سیار اخیر خریداری شده در ایران از همین شرکت آلمانی بوده و حداقل حدود ۳۰ نفر از ایران از این شرکت بازدید کرده‌اند و آنها نیز به ایران آمدند و ما از نزدیک با عوامل و تولیدات این شرکت آشنا هستیم. آنها خودشان برای کمک‌داور ویدئویی از برخی محصولات مرتبط با واحد سیار استفاده می‌کنند، چون به‌صورت تخصصی واحد سیار تولید می‌کنند. فیفا هم می‌گوید از نظر ما این شرکت‌ها به‌عنوان یک تولیدکننده موردتایید هستند؛ چراکه قبلا تجهیزات لازم را تولید و در ورزشگاه‌ها نصب کرده و خروجی درست گرفتند. این درحالی است که خیلی از اسم‌های مطرح صنعت برودکست مثل سونی در این لیست حضور ندارد بنابراین به استناد اینکه شرکت چشم عقاب هم در این لیست حضور دارد در برخی حرف‌ها مطرح می‌شود که پایه و اساس درستی نداشته و بر اساس گمانه‌زنی و شایعات به تبعیت از دوستان در فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ گفته می‌شود و از آنجایی که درحال حاضر نیز برای مرحله یک‌هشتم نهایی لیگ قهرمانان آسیا و همچنین مرحله نهایی مقدماتی جام‌جهانی چند کشور مثل ایران و عراق از داشتن تجهیزات کمک‌داور ویدئویی در ورزشگاه‌ها محروم هستند، شرکت چشم عقاب که با کنفدراسیون فوتبال آسیا قرارداد بسته حالا یا برای تبلیغ خودش و یا هر نیت دیگری اعلام کرده حاضر است سیستم پرتابل خود را در این کشورها مورد استفاده قرار دهد تا این کشورها از جمله ایران نیز کمک‌داور ویدئویی داشته باشند تا مسابقات در این مقطع به‌صورت دوطرفه و رفت و برگشت برگزار شود به‌خصوص در کشور ایران که تحریم است و شاید این امر به‌سختی صورت بگیرد.

یعنی ورزشگاهی را تجهیز کرده و بعد از انجام مسابقات این تکنولوژی را دوباره جمع‌آوری کنند.

طبق استاندارد فیفا تجهیز ورزشگاه‌ها به کمک‌داور ویدئویی به دو شکل است، یا اینکه باید یک فضای کاملا مرتبط با این قضیه به‌صورت شخصی یا همان پرایوت در استادیوم وجود داشته باشد یا یک واحد سیار مستقل از پرتابل و فقط مخصوص کمک‌داور ویدئویی در ورزشگاه حضور داشته باشد، یعنی نمی‌توان از این واحد سیار برای پخش تلویزیونی استفاده کرد. احتمالا شرکت چشم عقاب نیز می‌خواهد این واحد سیار‌ها را نیز در کشورهایی که فاقد تکنولوژی کمک‌داور ویدئویی هستند، ارسال کند که مطمئنا با توجه به اینکه تحریم هستیم و قوانین گمرکی‌ای که وجود دارد این امر بسیار کار دشواری محسوب شده و از آنجایی که باید ورود و خروج موقت روی این زیرساخت‌ها و وسایل زده شود، مطمئنا این موضوع دردسر‌ها و تبعات خودش را خواهد داشت که به هر حال به‌خاطر تحریم‌ها آنها پاسخ منفی دادند، اما اینطور نیست که اگر بقیه شرکت‌ها بتوانند این تکنولوژی را تولید کنند، فیفا بخواهد به این موضوع پاسخ منفی بدهد. با این حال متاسفانه مسئولان سازمان لیگ در برنامه زنده تلویزیونی اعلام کرده‌اند که نمی‌توان از محصول ایرانی به این منظور استفاده کرد، ولی هرچند به‌صراحت این مطلب عنوان نشده است، اما مورد استناد غلط برخی رسانه‌های معتبر قرار گرفته و آنها به اشتباه اینطور نوشتند که بومی‌سازی کمک‌داور ویدئویی منتفی است، درصورتی که اصلا این موضوع کنسل نیست و اتفاقا این موضوع می‌تواند بومی‌سازی شود و اصل کار و اصل تکنولوژی در داخل کشور تولید و موجود است‌.

آخرین مذاکرات شما با فدراسیون فوتبال به کجا رسیده است؟

نامه‌ای برای فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش ارسال کرده‌ایم که رونوشتی از آن به دست آقای سهرابی رسیده است و در آخرین تماسی که با وی داشتم اعلام کرد که هنوز نتوانسته با ریاست جدید فدراسیون فوتبال جلسه حضوری برگزار کند و به‌نظر الان مشکلات درون‌سازمانی به‌منظور تحقق این امر وجود دارد‌. سهرابی اعلام کرد که به عزیزی‌خادم موضوع را اعلام کرده و حتی نامه ما را به دفتر وی رسانده که اگر می‌خواهیم در قضیه کمک‌داور ویدئویی از تولید داخل استفاده کنیم این شرکت این آمادگی را دارد تا با مجوزها و تاییدیه‌هایی که دارد ورود کرده و ورزشگاه را تجهیز کند، اما دوستان ظاهرا خیلی تمایلی ندارند این داستان به صورت داخلی انجام شود و به این دلیل که دست دست می‌کنند تا به دقیقه ۹۰ برسد و بعد با شلوغ‌بازی یک مجوز از شورای امنیت ملی گرفته و بعد چند درصد هم اضافه‌تر هزینه کنند و یک شرکت مثلا اماراتی تحریم‌ها را دور زده و بعد چون دیر شده است مجبور شوند از همان تجهیزات خارجی استفاده کنند. واقعیت این است یک بخشی دارد تعمدا این کار را انجام می‌دهد و یک بخشی هم به‌صورت سهوی و از روی کم‌‌اطلاعی برخی حرف‌ها را زده است و اقداماتی را انجام می‌دهد و متاسفانه یک حرفی هم که زده می‌شود یک‌کلاغ چهل‌کلاغ شده و یک خبر اشتباه توسط رسانه‌ها برجسته شده و اعلام می‌کنند که دیگر امکان بومی‌سازی وجود ندارد بقیه هم به همان اخبار و صحبت‌های اولیه رفرنس داده و استناد می‌کنند.

شما عملکرد این تجهیزات را چقدر تضمین می‌کنید؟

این سیستم عملکردش با عملکرد اسلوموشن یکی است و از سویی سختگیری و استانداردهای سازمان صداوسیما جزء یکی از سخت‌ترین استانداردهای زنده بودن آنتن است و من این سوال را می‌پرسم چندبار تا به حال پیش آمده که آنتن تلویزیون قطع شود آن‌هم با این همه شبکه که وجود دارد. علاوه‌بر این از سوی سازمان تست‌های عجیب و غریب روی این تکنولوژی گرفته شده است، مثلا قبل از اینکه پخش k 4 انجام شود ۳۲ روز بدون توقف سیستم روشن بوده و کار کرده است و بعد تاییدیه خرید آن را دادند، یعنی تست‌های این‌طوری داده شده است. از لحاظ قوانین فیفا نیز باید عرض کنم که کاملا همه چیز شفاف است و اصولا چیز عجیب و غریبی را فیفا نخواسته و آنها اعلام کردند که نیازمندی‌ها چه چیزهایی هستند و تکنولوژی ما تمام مینیموم‌ها را پوشش می‌دهد. آنها یک آپشن اضافه به اسم خط آفساید دارند که البته جزء این مینیموم‌ها نیست و اگر سیستم خط آفساید نداشت این موضوع ارتباطی به کمک‌داور ویدئویی نداشته و می‌تواند تاییدیه را بگیرد، اما این خط هم نباید صددرصد اتوماتیک باشد و باید داور بتواند آن را جابه‌جا کند و درواقع برای آن توضیحاتی وجود دارد و برای تعبیه آن باید حداقل‌ها رعایت شود، در غیر این صورت این یک آپشن است که ما هم می‌توانیم آن را عملیاتی کنیم که فقط حدود یک‌ماه تا یک‌ماه‌ونیم زمان می‌برد.