افتادن تشت محتواگرایی

به گزارش «فرهیختگان»، امیر ابیلی منتقد سینما نوشت: غایت و مقصد «محتواگرا»یی و سینمای مطلوب «محتوازده»ها چیزی است که در «دادِستان» مسعود ده‌نمکی می‌بینیم. حالا گندِ کار انقدر درآمده که هر مخاطب عامی هم متوجه انباشت شعار، بدون هیچگونه ظرافت در ساخت و روایت می‌شود. «دادستان» در بررسی «محتوا»یی اتفاقا سریال خوبی است. از همان تیتراژ آغازین با یک رپ انقلابی! تمامی مفاهیم مطلوب جبهه انقلاب مرور می‌شود. انگار تمام شعارهای 42 سال گذشته را در 3-4 دقیقه جمع کرده باشید.‌

خود سریال هم پر از دیالوگ‌های پرمحتوا! است. داعش داخل ساختمان مجلس است و شروع کرده است به کشتن همه. دانشجویان انقلابی و نماینده مجلس ولی در کمال آرامش در حال بحث درباره جنگ فقیر و غنی‌اند. بدون اینکه کشتار مردم توسط داعش در همان ساختمان ذره‌ای برایشان غیرعادی باشد. انگار که یک اتفاق روتین و هرروزه درحال روی دادن است. انقدر که بحث در مورد فقیر و غنی برایشان مهم است.‌

در بررسی «محتوا»یی اتفاقا کار ده‌نمکی قابل تقدیر است. ولی چرا صدای اعتراض همه درآمده؟ چون حالا همه به وضوح می‌بینند که وقتی تسلطی به بر مدیوم ندارید. وقتی ساختار و «فرم» را نمی‌شناسید، درواقع دارید علیه محتوا و پیام مطلوب‌تان هم عمل و آن‌ها را به مضحکه تبدیل می‌کنید. درواقع «مضمون» با عبور از فیلتر «فرم» است که می‌تواند به «محتوا» تبدیل شود و بدون «فرم» اساسا محتوایی وجود ندارد.‌

ده‌نمکی مادامی که اعتماد به نفس کاذب فیلمسازی نداشت و خود را جدی نگرفته بود. با اتکا به غریزه و مشاوره دیگران، گلیم خود را در «اخراجی‌ها 1 و 2» از آب بیرون کشید. اما درست از وقتی خود را به عنوان یک کارگردان کاربلد جدی گرفت، نه‌تنها آثارش رو به سقوط گذاشت، بلکه حتی در مخاطب هم سیر نزولی طی کرد و حالا پخش «دادستان» درست بعد از «روزهای ابدی» شمقدری می‌تواند زنگ پایان نسلی از فیلمسازان انقلاب باشد که دیگر جز هدر دادن بودجه و مضحکه کردن موضوعات مهم‌ کار دیگری از دست‌شان ساخته نیست.‌

«دادستان» از گران‌ترین محصولات سال‌های اخیر تلویزیون است. با برآوردی چندبرابر عرف سریال‌های هم‌ردیف خود. یعنی ده‌نمکی سریالی ساخته است ظاهرا علیه رانت و تبعیض و درباره عدالت و فقیر و غنی، ولی خودش برای دادن این شعارها، با تبعیض چندبرابر پول روتین چنین سریالی خرج روی دست بیت‌المال گذاشته. طبعا با رانت نمی‌شود سریالی علیه رانت ساخت. با گرفتن چندبرابر بودجه روتین هم نمی‌شود علیه ویژه‌خواری حرف زد. ده‌نمکی شعار می‌دهد، همانطور که در ساخته‌هایش.