حشد الشعبی؛ تنها علیه داعش

به گزارش «فرهیختگان»، سال 2017 که دونالد ترامپ وارد کاخ سفید شد، عراق در آستانه شکست داعش و حرکت به سمت ثبات بود. سیاست‌های منطقه‌ای او به ویژه در یک‌سال و نیم گذشته، به احیای گروهک‌های تروریستی کمک کرد تا با ترک کاخ سفید توسط او و روی کار آمدن جو بایدن، عراق دوباره به سمت درگیری با تروریسم پیش برود. دو هفته پیش در صبح روز پنجشنبه یعنی کمتر از یک روز پس از مراسم تحلیف بایدن، دو بمب گذاری انتحاری در میدان الطیران عراق، نخستین  نشانه از عصر جدیدی که عراق در دوره بایدن با آن روبه‌روست، خودنمایی کرد. شیوه این عملیات تروریستی که عاملان آن به‌دنبال گرفتن بیشترین قربانی بودند، نشان می‌داد که آنها می‌خواهند خطر خود را بزرگ‌تر از آن چیزی که هست نشان دهند. از همین رو برخی تحلیلگران معتقد بودند نمی‌توان این عملیات را بی‌ارتباط با دولت تازه‌کار آمریکا دانست؛ دولتی که فرمان آن در دست لیبرال‌های مداخله‌گر است و سال‌ها قبل درست در زمانی که جورج بوش به‌دنبال خروج مرحله‌ای از باتلاق عراق بود، با تحلیل‌هایی همچون «انتخاب پیروزی: برنامه‌ای برای موفقیت در عراق» جورج بوش را مجبور کردند که به‌صورت رسمی از تغییر استراتژی در عراق سخن بگوید.

اکنون با پیروزی بایدن بار دیگر مداخله‌گرایان به منطقه سرازیر خواهند شد و نقشه‌هایشان را برای یک آتش‌افروزی جدید طرح‌ریزی می‌کنند. با وجود اینکه به‌نظر می‌رسد بایدن برنامه‌ای برای دخالت جدی در غرب آسیا ندارد، اما آنها بر پایه اقدام اخیر انتحاری در عراق، تلاش می‌کنند تا عراق را به‌بهانه تاثیر استراتژیک آن در سیاست‌های خاورمیانه و پیامدهای موفقیت یا عدم‌موفقیت عراق بر جایگاه ایالات متحده در جهان، در دستور‌کار دولت بایدن قرار دهند. این مساله با توجه به اینکه عراق در ماه اکتبر درگیر انتخابات پارلمانی خواهد شد و ترکیب پارلمان می‌تواند به‌ نفوذ آمریکا در این کشور عمق ببخشد، میل به دخالت جدی در این کشور دارند.

اگر لیبرال‌های مداخله‌گر که در دولت عمیق آمریکا قدرت را در دست دارند، بتوانند بایدن را به‌جای چین، به‌سمت غرب آسیا منحرف کنند، شرایط در عراق کمی متفاوت‌تر از آنچه امروز است، خواهد شد. ملت عراق از بایدن و سابقه عملکردی او دل خوشی ندارند. او در زمانی که رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود نقش بسزایی در دادن مجوز به جورج بوش برای جنگ عراق در سال 2002 داشت. در سال 2006 نیز پیشنهاد تجزیه عراق را داد. حالا در دولت او، لوید آستین، وزیر دفاع و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه هر دو به‌خوبی با عراق آشنایی دارند. آستین در جنگ 2003 عراق به‌عنوان فرمانده خدمت کرد و بعدا فرماندهی مرکزی آمریکا را برعهده گرفت و در آنجا بر عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی و بازگشت آنها برای جنگ با داعش نظارت کرد.

 عراق تغییر کرده است

عراق 2021 تفاوت نسبتا معناداری با عراق 2016 دارد. اگرچه اکنون در این کشور مصطفی الکاظمی نخست وزیر، برهم صالح رئیس‌جمهور و محمد الحلبوسی رئیس‌مجلس، از طرفداران حکومت غیرنظامی و غیرمذهبی در عراق و خواستار همکاری تنگاتنگ با آمریکا هستند اما در سوی دیگر، در عراق نیروی قدرتمند نظامی به‌ نام حشدالشعبی قوت گرفته است که در نقطه مقابل سران قوا در عراق حضور دارند. آنها از مخالفان سرسخت حضور آمریکا در کشورشان هستند و با توجه به مصوبه پارلمان، با فشار سیاسی و حتی نظامی در حال اجرای این مصوبه هستند. در دولت ترامپ، تلاش‌های زیادی برای انحلال این گروه صورت گرفت اما عادل عبدالمهدی با هوشیاری و درقالب یک فرمان 10 ماده‌ای این تشکیلات را زیرمجموعه نیروهای نظامی عراق کرد تا برای همیشه حشدالشعبی بخشی از توان دفاعی عراق شود.

حشدالشعبی در دو هفته اخیر تقابل با بقایای داعش که گفته می‌شود «اکثر آنها از سوریه وارد عراق شده‌اند» را آغاز کرده است. این تروریست‌ها که کمتر از ۳۰۰ نفر هستند، به‌صورت باند و غیرمنظم علیه نیروهای نظامی و مردم، عملیات می‌کنند. روز سه‌شنبه تروریست‌های وابسته به داعش در یک عملیات به مواضع حشدالشعبی در شمال‌شرق دیاله حمله کردند و 5 نفر از اعضای حشدالشعبی را به شهادت رساندند. پس از این عملیات، سازمان حشدالشعبی عراق عملیات امنیتی گسترده در شرق استان دیالی را در واکنش به این حمله آغاز کرد. به گزارش اسپوتنیک، اداره اطلاع‌رسانی سازمان حشدالشعبی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، نیروهای حشدالشعبی عملیات امنیتی گسترده‌ای را در مناطق «نفط خانه» از توابع شهرستان خانقین، واقع در شرق دیالی آغاز کردند. در میانه عملیات شناسایی حشدالعشبی، بار دیگر این گروه مورد حمله گروه تروریستی داعش قرار گرفت و 2 نفر از نیروهایش شهید شدند. پس از این اتفاقات، نصر الشمری، سخنگوی جنبش نجباء عراق در سخنانی از نوعی خیانت به حشدالشعبی خبر داد. او در پیامی با انتقاد از برخی سیاست‌ها و اقدامات درمورد مبارزه با داعش و عدم‌حمایت از حشدالشعبی گفت: «تن‌ دادن برخی افراد ترسو، فرومایه و شکست‌خورده به اراده آمریکا برای رها ساختن حشدالشعبی در نبرد با داعش موجب شهادت تعداد بسیاری از رزمندگان بسیج مردمی عراق شد.» وی افزود: «این توطئه‌ها اما خللی در اراده حشدالشعبی که برخاسته از فرهنگ حسینی است ایجاد نمی‌کند.»  سخنگوی جنبش نجباء خواستار مبارزه جدی‌تر با داعش شد و تاکید کرد: «پاسخ باید هم‌تراز با حملات و با تکیه بر عملیات ویژه‌ای باشد که مراکز تروریسم و منابع مالی آنها را هدف قرار دهد.» الشمری خاطرنشان کرد: «به این واسطه داعشی‌های عرصه سیاست و رسانه و همچنین مزدوران اشغالگر (آمریکا) برملا خواهند شد.»

  بازهم مصطفی‌الکاظمی

اظهارات سخنگوی جنبش نجبا نشان می‌دهد بخش‌های دیگر نیروهای مسلح عراق در این عملیات، پشت نیروهای مردمی را خالی کرده‌اند و باعث شهادت چند نیروی حشدالعشبی شدند. در هفته‌های اخیر و پس از مخالفت نمایندگان با انحلال پارلمان، الکاظمی تضعیف محور مقاومت را در دستورکار خود قرار داد. اشاره به آنچه او «اسلحه غیرقانونی» و تلاش برای جمع‌آوری آن کرده، به‌نوعی رمز عملیات علیه گروه‌های مقاومت در عراق بود. او حتی تلاش کرد جریان صدر را در برابر گروه‌های دیگر مقاومت قرار دهد و از ظرفیت صدر برای مقابله با گروه‌های مقاومت بهره‌برداری کند تا ضمن تضعیف آنها باعث ایجاد سوءتفاهم میان گروه‌های مقاومت و مقتدی صدر شود.

الکاظمی حالا و در میانه نبرد حشدالشعبی با داعش، مانع از پیوستن سایر نیروهای مسلح به عملیات شده تا از این طریق، ضربه خود را به این گروه بزند و شرایط را برای حضور طولانی‌مدت آمریکا در عراق فراهم کند. اگرچه آمریکا پس از تشکیل حشدالشعبی گمان نمی‌کرد این گروه به این سرعت در عراق قدرت بگیرد و بر همین اساس در روند آن کارشکنی چندانی نکرد اما پس از شکست داعش، آنها انحلال حشدالشعبی را دنبال کردند و در این زمینه به عراق فشار آوردند. اوج این فشارها از سال97 و همزمان با خروج آمریکا از برجام آغاز شد. در آن زمان جنبش عصائب اهل‌الحق که ریاست آن برعهده «قیس الخزعلی» بود اعلام کرد فشارهایی ازسوی آمریکا علیه دولت عراق اعمال می‌شود تا ابومهدی المهندس را از پستش برکنار و الحشدالشعبی را منحل کند؛ اما این درخواست امکان‌پذیر نبود چراکه حشدالشعبی پشتوانه قانونی داشت و انحلال آن جز با قانون ممکن نبود. این درخواست آمریکا با دستور 10ماده‌ای عبدالمهدی، رسما رد شد اما آمریکا به هر شکل درصدد نابودی این گروه مقاومت در عراق است و بر همین اساس با بمباران مواضع حشدالشعبی و حتی تحریم مقامات آن سعی کرده شرایط را برای این روند مهیا کند. به‌طور حتم در هفته‌های آینده الکاظمی برای بقا در قدرت و تغییر ترکیب پارلمان به‌نفع جریان غربگرا، فشار بر گروه‌های مقاومت را بیشتر خواهد کرد و حتی همچون سال گذشته حملات به دفاتر این گروه‌ها را ادامه خواهد داد. بعید است این اقدامات بتواند حیات سیاسی او را در عراق تضمین کند اما اگر هم چنین شود، بحران‌هایی که به‌دلیل ناکارآمدی اقدامات او در عراق به‌ویژه در حوزه بیکاری و فقر به وجود آمده، دولت او را نیز ناپایدار خواهد کرد. اینها البته جدا از تبعاتی است که الکاظمی به‌دلیل اجرای اوامر آمریکا به امنیت عراق خواهد زد.