چهار تن از فعالان تشکلهای دانشجویی در گفتوگو با «فرهیختگان» از دغدغهها و چالشهای فعالیت در حوزه زنان میگویندبه سراغ ۵ تن از مسئولان تشکلهای دانشجویی رفتیم تا برایمان نهتنها از حالوهوای فعالیت در شرایط کرونایی بگویند، بلکه نقش تشکلها در پیگیری مطالبات زنان را هم مشخص کنند.
دغدغههایمان بهروز شده اما در پوشش خلأها موفق نبودیم
زهرا رمضانیبه گزارش «فرهیختگان»، حضور و فعالیت زنان در عرصههای مختلف کشور همیشه یکی از مباحث جنجال برانگیز کشور بهشمار رفته است. مسالهای که به نظر میرسد مشکلات و نیازهای آن بهدرستی احصا نشده و همین مهم سرآغاز بسیاری از مشکلات فعلی این قشر است. واحد خواهران تشکلهای دانشجویی را میتوان تا حد زیادی مأمنی برای رساندن صدای مشکلات و خلأهای حوزه زنان به گوش مسئولان دانست؛ اما به نظر میرسد فعالان این واحدها خود با برخی مشکلات روبهرو هستند. این مساله باعث شد تا به سراغ 5 تن از مسئولان تشکلهای دانشجویی برویم تا برایمان نهتنها از حالوهوای فعالیت در شرایط کرونایی بگویند، بلکه نقش تشکلها در پیگیری مطالبات زنان را هم مشخص کنند.
متن کامل میزگرد «فرهیختگان» با محدثه مصفا، دبیر واحد خواهران اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان مستقل فاطمه سیهچهره مسئول واحد خواهران بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی سهند تبریز، تینا حاجمحمدی دبیر واحد خواهران جامعه اسلامی دانشگاه شهید رجایی و فاطمهسادات کاظمی دبیر واحد خواهران تشکل آرمان عدالتخواه دانشگاه تهران به شرح ذیل است.
کرونا شرایط ویژهای را برای فعالیتهای تشکلها ایجاد کرده و حتی باعث تعطیلی بخشی از برنامهها هم شده است، کمی درباره حالوهوای فعالیتهای واحد خواهران در شرایط فعلی صحبت کنید.
محدثه مصفا: برای انجام فعالیتهای مربوط به زنان و خانواده در تشکلها، حضور دختران از اهمیت بالایی برخوردار است و ما نیز تلاش کردهایم تا برنامههایمان در همین راستا باشد؛ اما با توجه به فضای کرونا قطعا نمیتوان جمع حضوریای که هر سال در اردوها و برنامههای مختلف شاهد آن بودیم را داشته باشیم. با توجه به اینکه امسال سال انتخابات نیز هست و آن هم در شرایط کرونایی که باعث شده اکثر اعضای خانواده در کنار هم و تحتتاثیر عقاید و افکار مادر بهعنوان رکن اصلی خانواده باشند. این مساله اهمیت بسیار بالایی دارد که بتوانیم روی قشر دختران، تفکر مناسب را غالب کرده و پرورش دهیم اما با توجه به اینکه امروزه به سمت فضای مجازی رفتهایم، این مساله با آسیب روبهرو شده است. از طرف دیگر شاهد تعدد دورههای مربوط به زنان و خانواده هستیم درحالی که طی سالهای گذشته چنین وضعیتی را شاهد نبودیم و هزینه برگزاری دورهها نیز کاهش یافته است.
به همین دلیل نهادهای مختلفی متولی برگزاری برنامههای مربوط به این حوزه شدهاند، اما مساله اصلی این است که ما بازخوردی از مخاطبان را شاهد نیستیم؛ البته این آسیب صرفا برای برنامه زنان و خانواده نیست و اگر این مساله رفع نشود، احتمال دارد در آینده شاهد آسیبهایی باشیم. امروزه کلاسهای مربوط به حوزه زنان و خانواده مورد توجه قرار گرفته ولی انتظار داریم درصورت پایان دوران کرونا، باز هم شاهد تعدد برنامههای مربوط به این حوزه باشیم و نهادها این مهم را به دلیل بار اقتصادی کنار نگذارند.
فاطمه سیهچهره: کرونا بسیاری از مباحث را تحتالشعاع قرار داد و از همان بازه زمانی اسفندماه تا امروز مانع بزرگی محسوب شده؛ با این حال در حوزه زنان مسبب اتفاقات خیر هم بوده است. بهطوریکه شروع فعالیتهای مربوط به بخش زنان در فضای مجازی به خاطر بیماری کرونا اتفاق افتاد. البته پیشتر تصمیم داشتیم که به صورت میدانی وارد برخی حوزهها شویم، اما به دلیل شرایط ایجادشده با توجه به اینکه اغلب دانشجویان دانشگاه ما بومی هم نبودند، مجبور شدیم در بستر مجازی کار را دنبال کنیم و احساسم این است که جواب خوبی هم دریافت کردیم.
تینا حاجمحمدی: کرونا محدودیتهای زیادی را برای فعالیتهایمان ایجاد کرده و با توجه به اینکه اکثر اعضای تشکل ما در دانشگاه شهید رجایی ورودی 98 هستند، نتوانستیم آنطور که باید با آنها ارتباط بگیریم. اما مساله مهم این است که بتوانیم این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم؛ از این رو ما طرحی را با نام «طهورا» اجرا کردیم که بعد از استقبال در دیگر دانشگاهها نیز به اجرا درآمد. این یک طرح تخصصی واحد خواهران است که رویکرد جدیدی را نسبت به مسائل این حوزه دارند. باید بگویم که متاسفانه آنطور که باید نتوانستیم در این زمینه اثرگذاری داشته باشیم و به همین دلیل قرار است این طرح نهتنها بخش خواهران بلکه عموم جامعه را هم شامل شود. مساله اصلی بحث هویت اجتماعی دختران است که طی سالهای اخیر نهتنها در این مهم کمکاری شده بلکه دچار بحران نیز شدهایم تا جایی که زنان برای مثمرثمر بودن در جامعه یا باید به سمت فعالیتهای مردانه سوق پیدا کنند یا دچار سرخوردگی شوند. البته زنان و دختران ما در چارچوبهایی که خانواده و جامعه برای آنها تعریف کرده رشد پیدا میکنند و همین مساله باعث میشود تا بعضا ضربههای جبرانناپذیری نیز به آنها وارد شود. از این رو تلاش میکنیم تا این مساله را از پایینترین سطح یعنی خودشناسی شروع کنیم.در نظر داریم تا طی چند روز آینده اولین نشریه تخصصی مربوط به زنان را منتشر کنیم و همچنین طی امروز و فردا نشست تخصصی را با محوریت حضور انقلابی و بررسی بیانیه دوم گام انقلاب داریم. با توجه به اینکه رهبری عنوان کردند باید دولت جوان انقلابی داشته باشیم، بحث بر سر این است که سیاسیون این دولت باید در خانواده و دامان مادرانی رشد پیدا کرده باشند که بتوانند این ویژگیها را در خود پرورش دهند. قطعا مهمترین تاثیر را روی مادران دارند و برای رسیدن به جوان انقلابی نیاز به مادران اثرگذار داریم.امام خمینی(ره) عنوان کردند که انقلابمان را از حضور زنان داریم اما متاسفانه جزء بازه زمانی انقلاب، دیگر فعالیت اثرگذاری را از دختران و زنان ندیدهایم. متاسفانه اثربخشی و هویت اجتماعی زنان درحال کمرنگ شدن است؛ چراکه ارزشگذاری برای زنان توسط رسانه ملی و فضای مجازی بهگونهای دنبال میشود که ما را از الگوی اصلی و انقلابیمان دور کرده و ما تلاش میکنیم تا بار دیگر این الگو را تعریف کنیم.
فاطمهسادات کاظمی: مشکل کرونا کل تشکلهای دانشجویی را تحتتاثیر قرار داده و برخی فعالیتهای مهمشان را دچار اختلال کرده است.در این میان تفاوت خاصی بین واحد خواهران و برادران نیست. برای مثال قبل از کرونا فرآیند جذب برای تشکل خیلی بیشتر و قویتر انجام میگرفت. زیرا ارتباط چهرهبهچهره و دوستانه برقرار میشد، اما حالا چنین بستری مهیا نیست. همچنین در حوزه فعالیتهای سیاسی اگر نیاز به تجمع بود قبلا بهسادگی انجام میگرفت اما حالا ملاحظات بسیاری دارد و برای تعداد خیلی کمتری از موضوعات تجمع میشود؛ با این حال کرونا بیشترین تاثیر را روی فعالیتهای فرهنگی گذاشته است؛ چراکه محتوا در قالبهای رسانهای ارائه میشود و رسانهها پر است از محصولات فرهنگی. در این میان فعالیت تشکلها امتیاز خاصی نسبت به رقبا ندارند. البته کرونا مزیتهای خوبی هم داشته و توسعه بسترهای ارتباط مجازی باعث شده بتوانیم زمانهای نسبتا بیشتری را به جلسات داخل تشکل اختصاص بدهیم.
هنوز با شرایط ایدهآل برای فعالیت واحد خواهران در تشکلهای دانشجویی فاصله زیادی داریم
طی سالهای گذشته همیشه انتقاداتی ازسوی واحد خواهران به کلیت تشکلها مبنیبر اینکه آنطور که باید به این بخش بها داده نمیشود، وارد شده. این نگاه تشکلها به فعالیت زنان طی سالهای اخیر تغییر کرده است؟
محدثه مصفا: همانطور که رهبری نیز عنوان کردند اگر مساله و مشکلی درا ین حوزه وجود دارد، خود زنان باید برای رفع آن وارد میدان شوند. البته این مساله بدان معنا نیست که آقایان اصلا نباید وارد آن شوند، چراکه ما الان اساتید مردی را در این حوزه داریم که به صورت تخصصی مباحث را دنبال میکنند، اما باید این مهم را هم در نظر گرفت که اکثر تشکلها برآمده از یک فکر سیاسی هستند و به همین دلیل در دیگر حوزهها فعالیتهای چندانی ندارد. با این حال نیاز است که تشکلها در حوزه زنان و خانواده نگاه غیرسیاسی داشته باشند و این انتقاد همچنان به بحث فعالیتهای تشکیلاتی وارد است.
فاطمه سیهچهره: نمیتوانم درباره وضعیت گذشته اظهارنظر کنم؛ اما نمیگویم چنین انتقادی به تشکلها وارد نیست. متاسفانه در برخی موارد این مساله چالشهای زیادی نیز به فعالیت واحد خواهران وارد میکند. بهطور مثال زمانی که قرار بود واحد خواهران دانشگاه سهند تبریز بهصورت حضوری در بحث اعتراضات کارگری بخش اتوبوسرانی شهر وارد شود، بهدلیل عدم اعتماد به واحد خواهران و تصمیمات آن با مشکلات زیادی روبهرو شده بودیم و همین مساله باعث میشد یا مانع از فعالیتهای ما شوند یا اگر نیاز به حضور واحد برادران بود، آنطور که باید وارد نشوند. اگر بخواهم در اینباره صحبت کنم باید گفت این نوع نگاه مشکلات بسیار جدیدی برای فعالیت واحد خواهران ایجاد کرده و همچنان جزء مهمترین مساله واحد خواهران محسوب میشود. متاسفانه شاهد هستیم که در جامعه نیز بعضا پذیرش خانمها در برخی حوزهها صورت نمیگیرد و این نگاه نهتنها در تشکلها بلکه در کل کشور وجود دارد.
تینا حاجمحمدی: این مساله به دیدگاه دانشجویان دختر تشکیلاتی بستگی زیادی دارد؛ طبیعتا این دیدگاه از بازخوردهایی که افراد در شرایط مختلف دریافت میکنند، وابسته است. اینکه عنوان میشود خواهران حضور کمرنگی در فعالیتها داشته یا امکان شرکت در بسیاری از برنامهها بهخصوص در حوزههای سیاسی را ندارند، به شخصه با آن موافق نیستم. معتقدم عمدهترین مشکل در این حوزه آن است که فضای فکری برای واحد خواهران شکل گرفته و این مساله باعث میشود تا آنها در بسیاری از مباحث ورود نکنند، هر چند طی سالهای اخیر، شرایط بسیار بهتر شده اما هنوز با شرایط ایدهآل فاصله داریم. به اعتقاد بنده زنان، رهبران جامعه هستند چراکه بهطور طبیعی روی فرزندان و همسر خود اثرگذار بوده و به همین دلیل نهتنها زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل میدهند، بلکه در نیم دیگر هم به صورت غیرمستقیم تاثیرگذار هستند. با این حال در نظر گرفتن برخی عوامل اجتماعی باعث شده تا واحد خواهران در برخی حوزهها وارد نشود که طبیعتا این مقوله باید آسیبشناسی شود، شاید این مساله به خانوادهها و دوران رشد دختران ارتباط داشته باشد. از طرف دیگر گاهی شنیدهایم که دیدگاه برادران درباره فعالیت واحد خواهران چندان مثبت نیست، با این حال معتقدم این دیدگاه نیز به توانمندی واحد خواهران در تشکلها بستگی دارد. قطعا زمانی که توانمندیها به آنها اثبات شود، تصور نمیکنم ممانعتی برای تداوم فعالیتها از سوی واحد برادران ایجاد شود.
فاطمهسادات کاظمی: در پاسخ به این سوال یک تعریف صریح و کمتر شنیده شده از واحد خواهران برای شما ارائه میدهم. واحد خواهران جایی است که عدهای از خواهران متمایل به فعالیت تشکیلاتی در آن فعالیت میکنند. این افراد به اصطلاح احساساتی هستند و تصمیمها و پیشنهادهای درجه ۲ دارند. معمولا تشکلهای انقلابی واحد خواهران یک سرزمین جداست. خواهران داخل این واحد پیشنهادهایی را با هم بررسی میکنند و تصمیمهایی میگیرند و بعد این مطالب را برای گزینش به واحد برادران انتقال میدهند. درمقابل با تصمیمات واحد برادران بهسختی میشود مخالفت کرد؛ یک علتش روحیات خود برادران است. برادرانی که در تشکلهای دانشجویی وقت زیادی را برای فعالیت میگذارند جوانهای ۱۸ تا ۲۱ ساله هستند و در این سن بیش از هر زمان دیگر هیجان، غرور و میل به تغییر در محیط پیرامون خود دارند. گاهی اوقات این عناصر تبدیل به خودرایی میشود. یک علت دیگر سخت بودن مخالفت با واحد برادران، وجود باورهای مردمحور است. اگر برادر همتشکلی ما کسی باشد که در محیط خانواده و مدرسه تفاوتهایی که با خواهران دارد را بهعنوان وجه برتری خود دیده باشد، طبیعتا در همکاری با آنها هم همیشه رای خود را نافذتر دانسته و اهمیت کمتری برای خواهران قائل میشود. خوشبختانه این خودبرتربینی نسبت به سالهای گذشته کاهش قابل قبولی پیدا کرده است. عامل مهم سوم خود فضای مردانه عالم سیاست است. یعنی سیاست روی حسابوکتابهای مردانه میچرخد و این مساله باعث میشود کنشهایی که رنگ زنانگی نیز دارند به اندازه کافی موثر نباشند. در برخی تشکلها مانند تشکل ما و آنطور که شنیدهام تشکلهای انجمن اسلامی مستقل که واحد خواهران یک جزیره دورافتاده از خط مقدم نیست، خواهران برای پیشرفت و تاثیر در تصمیمگیریها فرصت برابری با برادران دارند و همین باعث میشود که تبعیض کمتری رخ دهد. قشر مذهبی معمولا از اختلاط بین خانمها و آقایان دوری میکنند و به همین خاطر معمولا تشکلهای دانشجویی واحد خواهران و برادران کاملا از هم جدا میشود اما ما توانستهایم به فضایی برسیم که ضمن حفظ شدن امنیت روانی خواهران و وجود حدومرزهای لازم، فرصت همفکری موثرتر خواهران و برادران را فراهم آوریم و یکی از عدالت جنسیتی را برداریم. در عین حال این هراس وجود دارد که خواهران با وجود حضور در مراکز تصمیمگیری دست به کنشهای مردانه بزنند نه کنشهایی که روح زنانگی در آنها جاری است.
فقدان هویتی و نبود بستر فعالیت برای رشد زنان؛ چالش اصلی این قشر در کشور محسوب میشود
با توجه به نزدیکی ایام انتخابات، اولویتهای اصلی تبیینشده و مهمترین چالشها در حوزه زنان با وجود شرایط فعلی سیاسی و اجتماعی کشور را در چه میدانید؟
محدثه مصفا: مساله اصلی زنان در فعل حاضر فراهمآوردن بستر مناسب برای رشد اجتماعی زنان است، از طرف دیگر دغدغههایی که درباره زنان جامعه در کشور ما مطرح میشود، از ارزش بالایی برخوردار نبوده و عمومیتی ندارد.
فاطمه سیهچهره: هرچند چالشهای متفاوتی را در این حوزه شاهد هستیم اما مهمترین آن را میتوان بحث فقدان هویت دانست که خود حیطههای گستردهای را شامل میشود و رهبری نیز به آن اشاره و عنوان کردهاند باید بهدنبال بازیابی هویت حقیقی زنان باشیم. مشکلات مربوط به اشتغال، فعالیتهای اجتماعی، فعالیتهای علمی و... همگی در زمره فقدان هویت زن تعریف میشود. البته بخشی از این مساله بهخاطر خود زنان است که به این مقوله ضریب میدهند و بخش دیگری نیز مربوط به جامعه میشود. متاسفانه ما در کشورمان نهتنها با خلأهای قانونی نیز در این زمینه روبهرو هستیم، بلکه با قوانینی نیز روبهرو هستیم که فعالیت زنان را بهشدت با مشکل مواجه کرده است.متاسفانه هرگاه نزدیک به ایام انتخابات میشویم میبینیم که عدهای موضوعاتی مانند دوچرخهسواری یا ورود زنان به استادیوم را بهعنوان دغدغه اصلی این قشر مطرح میکنند، اما در عمل مشکل زنان جامعه این موارد نیست. متاسفانه ما شاهد هستیم که تنها دغدغه بخشی از زنان وایرال شده و بهعنوان نیاز اصلی در جامعه مطرح میشود، تا جایی که اینگونه تصور میشود درد اصلی جامعه واقعا چنین موضوعاتی است و دلیل این مساله نیز بهدلیل آن است که قشر حزباللهی اولویتبندی درستی در این حوزه نداشته و ورودمان به مسائل تا حدی بدون اهم و غیراهم کردن اتفاق افتاده که شاهد وضعیت فعلی هستیم. از طرف دیگر بهدلیل کنارکشیدن تشکلها از حوزه زنان شاهد هستیم که هرگاه نزدیک انتخابات میشویم، موضوعات اینچنینی در جامعه مطرح میشود، اما هیچگاه درباره زنان سرپرست خانوار، اشتغال زنان و... صحبت نکردهایم.
تینا حاجمحمدی: بحث هویتی یکی از اصلیترین دغدغههاست چراکه کنشگری زنان در مباحث سیاسی و اجتماعی نیز به آن مربوط میشود. یکی از مشکلاتی که ما با آن روبهرو هستیم این است که عرصه فعالیت زنان آنطور که باید در جامعه وجود ندارد و یکزن اگر قرار باشد توانمندی خود را نشان دهد، مجبور میشود برخی فعالیتهای مردانه را انجام دهد و در غیر این صورت باید آن مهم را رها کرده که قطعا باعث سرخوردگی او میشود. فعالیت در حوزه خواهران در تشکلها همانند راهرفتن روی یک شمشیر دولبه میماند، چراکه هربار میخواهیم درباره زنان در جامعه صحبت کنیم، برچسبهای مختلفی به آن زده میشود. از یک سو یا متهم به فمنیستبودن و گرایشداشتن بهسمت غرب میشویم یا اعلام میکنند که دچار تحجر شدهایم؛ با توجه به این مهم باید بتوانیم بعد از 40 سال الگوی زن انقلابی را تدوین کنیم. بهعبارت دیگر هنوز برای زنان کشور ما این مساله تبیین نشده که یکزن مسلمان انقلابی باید چه فعالیتهایی را داشته باشد و حتی مشخص نکردهایم که زنان برای اثرگذاری چطور میتوانند هم در خانواده فعالیت کرده و هم در جامعه نقشآفرینی کنند و بهنظرم برای رسیدن به آن نیازمند گفتمان هستیم. مشکل دیگر اینکه در حوزه قانونگذاری هم مشکلات زیادی را شاهد هستیم تا جایی که میبینیم تعریف اشتغال برای زنان به این صورت است که آنها باید پابهپای یکمرد کار کنند تا بتوانند خودشان را در جامعه اثبات کرده و این تنها راه ظهور زنان در عرصههای مختلف اجتماع است.
فاطمهسادات کاظمی: عملیاتروانی رسانههای خارجی و کجفهمی برخی فعالان حوزه زنان، دغدغههای اساسی زنان در ایران را تحریف کرده و به برخی موضوعات فرعی و جنجالی ازجمله حجاب اجباری/اختیاری و بهرسمیت شناختن بعد بدنی زنان تقلیل میدهد؛ درحالیکه بسیاری از مسائل در اولویتند. اگر در خانوادهها و مدارس تفاوتهای زن و مرد درست تبیین شده و روح زنانه را بهرسمیت بشناسیم در فرآیندی بلندمدت خیلی از مسائل حتی در حوزه کلان نیز حل میشود. جدای از این معضل مهم، مشکلات دیگری در سطوح کمعمقتر و درعینحال بااهمیت وجود دارد. مثلا حضور کمرنگ زنان در مواضع تصمیمگیری کلان، کمرنگشدن حمایت از نهاد خانواده بهعنوان مامن افراد که برای زنان بهعنوان جنس لطیفتر از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است، عدمحمایت بیمهها از مساله درمان ناباروری در شرایط اجتماعی که وجود فرزند را برای یک زوج در اکثر نقاط ایران لازم و واجب میداند. ضمن اینکه برای حل معضل جمعیت نیز اهمیت بسیاری دارد.
موضوعات مرتبط با زنان آنطور که باید توسط سیاستمداران کشور جدی گرفته نمیشود
مطالبهگری در حوزه زنان توسط تشکلها را چطور ارزیابی میکنید؟
محدثه مصفا: یک مشکلی که وجود دارد این است که تشکلها برخی مطالبات مربوط به حوزه زنان را از مسئولان متولی درخواست میکنند اما مطالبات تا جایی که دغدغه خود مسئولان باشد، مورد توجه قرار میگیرند و اگر مطالبهای داشته باشیم که دغدغه اصلی مسئول نباشد، ولو آنکه آن مطالبه از فضای جامعه هم نشأت گرفته باشد، چندان مورد توجه قرار نمیگیرد. اینکه تشکل دانشجویی حلقه وصل بین جامعه و فضای سیاسی کشور است، از اهمیت ویژهای برخوردار است اما از طرف سیاسیون کمتر مورد اهمیت قرار میگیرد و عمدتا تشکلهای دانشجویی در حوزه زنان و خانواده به ابزارهایی تبدیل میشوند که صرفا صدای سیاستمداران را بهگوش مردم میرسانند و اگر قرار باشد دغدغه متفاوتی را مطرح کنند چندان مورد توجه سیاسیون قرار نمیگیرد.
فاطمه سیهچهره: پاسخ این سوال را بهصورت مصداقی میگویم. ما احساس کردیم در شهر تبریز باید به گفتمان خودمان درباره زنان ضریب دهیم و این مساله نیازمند آن بود که واحد خواهران دیگر تشکلها نیز وارد میدان شوند، اما دیدیم وقتی با دیگر تشکلها صحبت میکنیم، بخش اندکی همکاری میکردند. متاسفانه واحد خواهران تشکلها هنوز موضوعات و مباحث مربوط به 4 دهه گذشته را دغدغه خود میدانند تا جایی که میتوان گفت نگرانیشان درباره حجاب است و برای آن هم صرفا به برگزاری چند نمایشگاه اکتفا میکنند و متاسفانه قالبهای فعالیتی تشکلها هنوز بهروز نشده و شاید به همین دلیل است که طبق برخی برآوردها فاصله قشر حزباللهی با مردم کف جامعه بیشتر میشود. متاسفانه این نوع نگاه باعثشده تا تشکلها از درد زنان جامعه فاصله زیادی بگیرند و اولویتهای این حوزه را براساس تفکرات خودشان احصا میکنند به همین دلیل است که میبینیم مساله مهمی مانند هویت و اشتغال زنان که بهسمت آسیب حرکت میکند، هنوز اولویت تشکلها نباشد.
تینا حاجمحمدی: در پاسخ به این سوال باید بگویم اگر قرار باشد یک مشکلی را حل کنیم، باید با عامه مردم درارتباط باشیم و تصور میکنم جنبش دانشجویی بیشترین ارتباط با بدنه جامعه دارد، خوشبختانه توانستهایم با برخی مسئولان نیز جلساتی داشته باشیم. بهطور مثال نشست تخصصی را درباره نقش زنان در آموزشوپرورش و با حضور رئیس فراکسیون زنان برگزار کردیم، اما مشکل اصلی ما این است که علیرغم برگزاری این نشستها، اما آنطور که باید موضوعات توسط مسئولان پیگیرینشده و حرف جنبش دانشجویی در این زمینه شنیده نمیشود.
فاطمهسادات کاظمی: تقریبا بیشتر فعالیتهای حوزه زنان در تشکلها در حیطه آموزش است. آموزش درباره تفاوت حقوق زنان در اسلام و غرب، نقد فمنیسم، مهارتها انتخاب همسر و حفظ کانون خانواده و... . گاهی هم به فعالیتهایی در حوزه واسطهگری برای ازدواج میپردازند که متاسفانه نتیجه نمیدهد. علتش را نمیدانم اما معمولا واسطهگریهای اینگونه، منجر به ازدواجهای خیلی کمی میشوند. هرچه به سالهای اخیر میرسیم، تشکلها ضمن حفظ دغدغههای آموزشی به مطالبهگری نیز پرداختهاند. اما هنوز در حد کمی است. جنبش عدالتخواه دانشجویی در این میان فعالیت آموزشی در این حوزه ندارد و تنها به مطالبات پراهمیت در حوزه زنان که مصداق یک بیعدالتی باشد، میپردازد. برای مثال تابعیتدادن به فرزندان مادران ایرانی که همسر غیرایرانی داشتند از مطالباتی بود که جنبش خیلی پیگیری کرد و الحمدلله به سرانجام رسید. درحالحاضر مساله درمان ناباروری از اولویتهای ماست. مطالبه ما در اینجا یکی تخصیص بیمه متناسب است و یکی افزایش تعداد متخصصان این حوزه. مافیای آموزش مانع از این شده که متخصصان درمان ناباروری بهاندازه کافی پرورش پیدا کنند، ضمن اینکه اکثر این متخصصان در تهران و کلانشهرها هستند. در اینجا هم سختی تامین درمان هزینههای ناباروری توسط قشر متوسط و ضعیف بیعدالتی است و هم توزیع نامناسب جغرافیایی متخصصان که هردو اینها درحال پیگیری جدی است. جنبش عدالتخواه الان درحال آموزش حدود ۵۰ نفر مطالبهگر حرفهای حوزه زنان است.
برنامه واحد خواهران در سطح دانشگاهها چطور دنبال میشود؟ مهمترین مسائل دانشجویان دختر چیست؟
محدثه مصفا: خوشبختانه ارتباط خوبی را با دانشجویان دختر در دانشگاه داریم، اما مساله اینجاست که درحال حاضر نقش دانشجویی بهخصوص برای ورودیهای جدید با توجه به شرایط ایجادشده، وجود ندارد؛ چراکه دانشجو در فضای خانواده و تنها از طریق فضای مجازی با دانشگاه ارتباط دارد و مهمترین موضوع این است که دختران ما هویت خود را در داخل خانواده بشناسند و نقش تربیتیشان را جدی بگیرند. نگاه کنید در ماههای اولیه شیوع این بیماری دیدیم که بسیاری از دانشجویان نمیتوانستند هویت خود را در خانواده پیدا کنند؛ چراکه زمان زیادی را در خوابگاهها سپریکرده و هویت مجردی بهخود گرفته بودند و به همین دلیل نیاز بود تا در ابتدا شناختی از نقش و جایگاه خود در فضای خانواده پیدا کنند که این مساله کمک زیادی کرد و حتی شاهد هستیم که در ایام کرونا آمار ازدواجها نیز بالا برود.
فاطمه سیهچهره: با توجه به اینکه دانشگاه سهند تبریز جزء مراکز دانشگاهی است، میبینیم علیرغم اینکه استان ما جزء استانهای صنعتی محسوب میشود و کارخانههای فراوانی در شهر تبریز وجود دارد، اما فارغالتحصیلان دختر یا عملا بیکار بوده یا وارد حوزههای کاری شدهاند که با شرایط جسمانی زنان تناسبی ندارد و عملا فضاهای کاری نامناسبی برای اشتغال زنان وجود دارد. همین مساله باعثشده تا از 6 ماه پیش پروژه اشتغال زنان را آغاز کنیم و از 2 یا 3 ماه پیش کارهای مطالعاتی عمیقی را در این زمینه انجام دهیم و متوجه شویم که بهطور کلی فضای اشتغال برای زنان چندان مطلوب نیست و امروز نیز بحث گفتمان اشتغال زنان را دنبال میکنیم. معتقدم در حوزه اولویتبندی صحیح مسائل باید تغییراتی صورت گیرد تا بتوانیم از این طریق برای حل مشکلات ورود کنیم. متاسفانه در بسیاری از موارد ما قدرت ریشهیابی مشکلات را نداریم و حتی اگر دست روی مشکلی بگذاریم، همه ابعاد آن بهجز ریشه اصلیاش را بررسی میکنیم، به همین دلیل است که نمیتوانیم آن را حل کنیم.
فاطمهسادات کاظمی: همانطور که قبلا عرض کردم داخل جنبش خواهران و برادران تفاوت خاصی باهم ندارد. اینکه برخی مسائل فقط مساله خواهران باشد را تا به حال نداشتهایم. همان فعالیتهای رایج که نیاز است انجام شود را انجام میدهیم. حلقه مطالعاتی برگزار میکنیم، از اساتید دعوت میکنیم، مثلا یک کارشناس اقتصاد را دعوت میکنیم و از او راهنمایی میخواهیم و... . فعالیتی نداریم که تنها و تنها خواهران آن را انجام دهند.
آینده فعالیتهای واحد خواهران در تشکلهای دانشجویی را چطور پیشبینی میکنید؟
محدثه مصفا: یک بخش آن نیازمند سیاستگذاریهای درست در کشور است و در غیر این صورت باز شاهد تداوم روند فعلی هستیم و هرچه تشکلهای دانشجویی تلاش کنند، اگر سیاستمداران ما همراه نبوده و فضای کشور را برای ظهور و رشد زنان هموار نکنند باز مجبور هستیم که همین حرفها را تکرار کنیم. با این حال تصور میکنم افقهای روشنی پیشروی واحد زنان و خانواده وجود دارد؛ چراکه وقتی وضعیت فعلی را با سالهای گذشته مقایسه میکنیم، میبینیم که دغدغههایمان بهروز شده است.
تینا حاجمحمدی: تا امروز فعالیتهای خوبی صورت گرفته است اما هنوز نتوانستهایم خلأهای موجود را بهخوبی پوشش دهیم. خوشبختانه طی سالهای اخیر رویکردهای خوبی را در این زمینه شاهد هستیم و مطالعات جدی از سوی واحد خواهران درحال شکلگیری است که باعث میشود در آینده نقش خواهران در تشکلهای دانشجویی بسیار پررنگتر از وضعیت امروز باشد و قاعدتا با کنشگریهای بهتری نیز روبهرو باشیم. میتوانیم فعالیتهای مثمرثمرتری را شاهد باشیم، بهشرط اینکه خواهران تشکیلاتی در ابتدا، جایگاه درست یکزن مسلمان انقلابی و ایرانی را بدانند و آن را برای دیگران نیز تبیین کنند و با تحقق این مساله میتوان در عرصههای مختلف جهتگیری متفاوتی را داشته باشند تا درنهایت شاهد پیشرفت روزافزون در مساله زنان و خانواده را که یکی از موضوعات اولویتدار کشور است، باشیم.
*نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامهنگار
مطالب پیشنهادی
.gif?v=0)
