به گزارش «فرهیختگان»، واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور، هر یک به‌قدر توانمندی‌های علمی‌شان میزبان هسته‌‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. تیم‌هایی که رفته‌رفته محصولات و دستاوردهایشان پس از طی مراحل آزمایشی و کسب استانداردها آماده ورود به بازار و اصطلاحا تجاری‌سازی می‌شود. یکی از واحدهای فعال این حوزه هم واحد قم بوده و هست. واحدی که هفته گذشته گوشه‌ای از دستاوردهای دانش‌بنیان خود در نمایشگاه محصولات و خدمات فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی استان قم را به نمایش گذاشته بود. سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری هم میهمان ویژه این نمایشگاه بود. همین امر بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با نجفی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، فعالیت‌های و دستاوردهای فناورانه دانشگاه آزاد در استان قم را بررسی کنیم.

غلامرضا نجفی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «بیش از یک‌سال است که دانشگاه آزاد اسلامی با ایجاد معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری، عزم جدی خود بر ایجاد یک دانشگاه پیشرو در حل مساله و کارآفرین را نشان داده است. این دانشگاه با دیدگاهی استراتژیک در حوزه آموزش عالی، معاونت فناوری و نوآوری خود را از معاونت پژوهش جدا کرده و این اقدام، منطق جالبی برای سه مقوله علم (دانستن حقایق)، فناوری (به‌کارگیری علم برای حل یک مساله) و نوآوری (اختراع یا ترکیب چند فناوری برای دسترسی به روش، مدل یا محصولی که پیش از این وجود نداشته) است.»

نجفی بیان کرد: «داشتن علم ارزش است، فناوری نیاز امروز و نوآوری، آینده‌ساز و نیاز فردا را حل می‌کند بنابراین علم، فناوری و نوآوری سه مقوله جدا از هم هستند که هرکدام به پژوهش و آموزش‌های خاص خود نیاز دارند. در همین راستا دانشگاه آزاد اسلامی استان قم نیز با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر خیری، درجهت توسعه فناوری و نوآوری اقدام به تجهیز و حمایت از مرکز رشد کرده و در قالب آیین‌نامه‌های سازمان مرکزی شرایط ایجاد مراکز شتاب‌دهنده و سرای نوآوری را فراهم کرده است.»

نجفی گفت: «اخیرا با برگزاری جلسات حضوری و مجازی تبیین آیین‌نامه‌های فناورانه و ایجاد جنبش فناوری و نوآوری شور و نشاط خوبی در استان قم ایجاد شده است و همین امر باعث برگزاری نمایشگاه محصولات فناورانه و نوآورانه اعضای هیات‌علمی، کارکنان و دانشجویان این دانشگاه شد. برگزاری این نمایشگاه همزمان با سفر ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اسلامی ایران به استان قم بود که شرایط بازدید ایشان، به‌همراه استاندار، رئیس بنیاد نخبگان استان و رئیس پارک علم و فناوری استان قم فراهم شد.»

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم عنوان کرد: «در جریان این بازدید ستاری از غرفه‌های مختلف موجود در نمایشگاه بازدیدکرده و با فناوران به گفت‌وگو پرداخت و ضمن شنیدن نکته‌نظرات آنها، دستور پیگیری درخصوص برآورده شدن مطالبات آنان را صادر کرد.»

نجفی گفت: «اخیرا مذاکراتی با مدیران معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی و مدیران ابرشتاب‌دهنده شمسا برگزار شده و در پی بازدید ستاری مقرر شده است که خانه خلاق در استان قم توسط دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی شود. خانه‌های خلاق در مقیاس محلی و جهانی ابزاری برای ایجاد ارزش‌های اقتصادی و اجتماعی هستند. ماموریت خانه‌های خلاق حمایت از کارآفرینان جوان و سرمایه‌های نوپا با ایجاد فضایی برای تبادل نظر و توسعه ایده‌هاست. در این راستا قرار شد طی هماهنگی با سازمان میراث فرهنگی استان قم، ساختمانی مناسب با معماری سنتی و قدیمی انتخاب شده و خانه خلاق در آنجا استقرار یابد.»

وی هدف از راه‌اندازی این خانه خلاق را گردهم‌آوردن و استفاده از ظرفیت توانمندان و اندیشمندان در حوزه استارتاپی عنوان کرد و گفت: «هدف از راه‌اندازی این خانه خلاق گردهم‌آوردن و استفاده از ظرفیت توانمندان و اندیشمندانی است که در حوزه استارتاپی، ایده‌ها و صنایع خلاق و نگاه‌های نو می‌توانند در عرصه‌های مختلف تاثیرگذار باشند.»

نجفی افزود: «این ایده‌ها می‌توانند در عرصه‌های گردشگری مذهبی، گیاهان دارویی، تولید محتوا، فرش و تولید و بازیافت مواد و انرژی مورد هدف و بررسی قرار گیرند.»

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم گفت: «در نمایشگاه محصولات و خدمات فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی استان قم انواع متنوعی از محصولات و خدمات ارائه شد. به‌عنوان نمونه محصولات بهداشتی با پایه گیاهی برای حیوانات توسط شرکت آروین‌پرشین‌گستر ارائه شد که از‌جمله این محصولات می‌توان به شامپوهای ضدشپش و کک و کنه مخصوص اسب، کرم‌درمانی بیماری جرب، محلول‌های آنتی‌باکتریال و ضد بوی طبیعی، شامپوی نرم‌کننده، براق‌کننده یال اسب و شامپوهای فرموله شده متناسب با پوست حیوانات اهلی اشاره کرد که تمامی این نمونه‌ها مراحل تست آزمایشگاهی را طی کرده‌اند.»

وی اضافه کرد: «همچنین شرکت میکروبیولوژی برتر، محیط کشت میکروبی TSB+، را معرفی کرد. قابل توجه است این محصول به فناوری و مصرف رسیده و خصوصیات بی‌نظیری دارد: مانند سرعت بالای جواب‌دهی نمونه (از 24 تا 48 ساعت به 6 تا 8 ساعت)، جواب‌دهی با دقت صددرصد، فاقد آنتی‌بیوتیک‌ها و سایر مواد بازدارنده رشد با حفظ میکروارگانیسم‌های موجود و کمک به ترمیم میکروارگانیسم‌های آسیب‌دیده، محیطی مناسب برای میکروارگانیسم‌های سخت‌رشد است. همچنین محصول قابلیت ارائه همراه با انکوباتور شیکر دار دورانی دارد که این دستگاه نیز توسط همین نوآروان ابداع شده است. این محیط کشت کاملا قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است.»

نجفی عنوان کرد: «شرکت مبدع دیگر، زیست فناور ژن سامان آراد است که سیستم یکپارچه الکتروفورزی حاوی تانک‌الکتروفورز، سیستم آشکارساز نور به‌همراه منبع انرژی را تولید کرده است که هم‌اکنون توسط همکاران مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.  الکتروفورز ریل تایم شرکت سامان ژن آراد یک محصول جدید است که در بخش POST، PCR آزمایشگاه‌های بیولوژی مولکولی کارایی دو دستگاه الکتروفورز و ژل داک را می‌توان در یک دستگاه مشاهده کرد. اغلب تجهیزات مربوطه به‌صورت مجزا است. تولید این دستگاه به‌منظور تسریع در فعالیت‌های مهندسی ژنتیک و همچنین بررسی بهتر در آنالیزهای دقیق که نور UV موردنیاز است، انجام گرفته و همچنین با توجه به قیمت بسیار بالای دستگاه‌های تصویربرداری، با ساخت این دستگاه می‌توان با هزینه بسیار کمتر و کیفیت بهتر به آزمایش‌های تحقیقاتی پرداخت. امکانات این دستگاه شامل به‌کارگیری رنگ‌های Safe به‌جای اتیدیوم بروماید و مشاهده همزمان باند‌ها همراه با حرکت روی ژل، مانیتورینگ ولتاژ مصرفی، سیستم خنک‌کننده بافر، دقت در تفکیکی باند، عدم‌استفاده از نور UV، دارای صفحه محافظ با قابلیت جداسازی باندها، مجهز به سیستم نوری blue LED و صرفه‌جویی در زمان و مواد مصرفی است.»

وی افزود: «شرکت آروند پندار کاوش ویرا، با هدف تهیه پودر و داروی بهبوددهنده زخم کیتوسان آغاز به کار کرد و اکنون درحال ساخت پارچه از کیتوسان است. این شرکت اقداماتی در تولید تجهیزات پزشکی، از‌جمله ماسک‌های شفاف فیلتردار سورین کرد که در دومین رویداد کارآفرینی فناوری‌های تجهیزات پزشکی، دندانپزشکی، آزمایشگاهی در شهریورماه سال 1399 به‌عنوان تیم برگزیده انتخاب شد. همچنین از ابداعات این شرکت می‌توان به تولید دستگاه رگ‌یاب (vein show) و دستگاه احیای قلبی ریوی پیشرفته اشاره کرد.»

نجفی ادامه داد: «شرکت کیمیا پژوهان صنعت گستر قم که در تولید رنگ و پرایمرهای مخصوص سطوح صاف پلاستیکی مانند دمپایی، صندل و کفش‌ماشینی فعالیت دارد، از دیگر شرکت‌های غرفه‌دار این نمایشگاه بود. استان قم قطب اصلی تولید کفش‌ماشینی و زیره‌کفش با مواد پلیمری EVA، PU و PVC در کشور است. رنگ و پرایمر موردنیاز در این صنعت به‌ویژه محصولات EVA در گذشته کاملا وارداتی بوده و برای اولین‌بار در کشور توسط متخصصان دانشگاه آزاد اسلامی قم با کیفیت بسیار بالا و قابل رقابت با نمونه‌های معروف خارجی تولید شد.»

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم گفت: «مدرسه عالی مهارتی فرش، در تولید رنگ‌های گیاهی به‌منظور رنگ‌آمیزی ابریشم و پشم و همچنین رنگ‌آمیزی موی سر فعال است. در این مرکز از گیاهان رنگی برای رنگ‌آمیزی الیاف ابریشم و پشم استفاده می‌شود. با اینکه امروزه این نوع رنگرزی تقریبا کنار گذاشته شده و از رنگ‌های شیمیایی استفاده می‌شود، اما رنگ‌های شیمیایی ثبات و ماندگاری لازم را ندارند. رنگ‌های گیاهی موردنظر در این ایده دارای ثبات رنگی بالا هستند و بیش از یکصد سال مانایی دارند.»

وی افزود: «گیاهان نیل، قرمزدانه، روناس، اسپرک، سماق، جفت، پوست انار، پوست گردو، برگ مو، کاه‌گندم و اشنان برای تولید رنگ استفاده می‌شوند. همچنین تهیه رنگ مو از گیاهان رنگی بخش دیگری از فعالیت‌های این مرکز است. از آنجا که رنگ‌های شیمیایی مورد استفاده در بازار به‌شدت مضرند و به سلامت موها آسیب وارد می‌کنند و معمولا سرطان‌زا هستند (به‌جهت استفاده از اکسیدان‌ها)، رنگ‌های گیاهی موردنظر در این ایده دارای ثبات رنگی بالا، ضد قارچ و دارای خواص آنتی‌اکسیدانی هستند. در این رنگ مو نه‌تنها از اکسیدان استفاده نمی‌شود بلکه نیاز به استابلایزر هم نیست.»

نجفی اضافه کرد: «در این نمایشگاه هریک از فناوران و نوآوران درمورد محصولات نوآورانه خود توضیحات لازم را ارائه کرده و درخواست‌های خود را به معاونت فناوری ریاست‌جمهوری ارائه کردند. تعدادی از ایده‌ها توسط ستاری مورد استقبال قرار گرفت و آنها را در لیست حمایت معاونت ریاست‌جمهوری قرار داد.»

* نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه نگار