دکتر طهرانچی در رونمایی از نشریه نوآفرین مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع):
به گزارش «فرهیختگان»، آیین رونمایی از شماره چهارم نشریه نوآفرین با پرونده ویژه «امام تحول»، چهارشنبه اول بهمن 1399 با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و جمعی از معاونان و مدیران وی در مرکز رشد دانشگاه امام‌صادق(ع) برگزار شد.
دکتر طهرانچی در این نشست ضمن تقدیر از تولید این نشریه در زمینه «امام تحول» گفت: «اگر امام تحول را دالّ مرکزی مباحث علمی قرار دهیم، بسیاری از مشکلات ما در علوم پشتیبان حکمرانی حل خواهد شد. بعضی بخش‌های فنی کشور، امام تحول را درک کردند و به‌نظر من، هشت سال جنگ این جرأت را به ما داد که به خودباوری برسیم و در آن شرایط جنگی، مثلا روی اروند پل بسازیم. البته باور تحول در علوم پایه، مهندسی بسیار سختی بود. در دوره ما اگر در دانشگاه شهیدبهشتی، فردی می‌توانست کتاب کارشناسی‌ارشد فیزیک را تدریس کند، واقعا معجزه می‌کرد. به‌سختی استاد دانشگاهی پیدا می‌شد که یک مقاله علمی داشته باشد، اما امروز در همان‌جا افرادی حضور دارند که لبه فناورانه پشتیبان حکمرانی را فراهم می‌کنند.»
در ادامه دکتر محمدمهدی طهرانچی با اشاره به جایگاه محوری امام تحول در پیشرفت علوم‌انسانی پرداخت: «علوم‌انسانی ما به‌شدت گرفتار نظام سلطه است. نظام علمی ما فرانسوی بوده و بعد از 28 مرداد چرخیده و آمریکایی شده است. بعد از آن ما کارهایی انجام دادیم، ولی این نظامِ کلاس‌محورِ دانشگاهی، یک نظام انسان‌ساز نشده است. ما در هیچ کشوری وزارت علوم، پژوهش و فناوری نداریم، ولی در ایران گرفتار این پارادایم غلط هستیم. طبیعی است که وقتی وزارت علم باشد، آموزش، پژوهش و کاربرد در دل آن هست. با نظام علمیِ «تنسی تاکسیدویی» و تمرکز صرف بر نگاه تاریخی به پژوهش در کشورهای دیگر، ما از خودمان منفک شده‌ایم. نظام علمی ما در ابتدا هم دچار نازایی بود و هم مشکل شاگردپروری داشت. با آموزش‌عالی، تاحدودی مساله شاگردپروری برطرف شد، ولی مشکل نازایی و نامولدی آن حل نشد و مقلد باقی ماندیم.»
دکتر طهرانچی با برشماری مصادیق متعددی از گرفتاری‌های علوم‌انسانی ما در نظام سلطه، به اهمیت رهایی از تارهای تنیده‌شده پارادایمی پرداخت: «40سال است ما گرفتار اسناد برنامه و بودجه‌ای هستیم که آمریکا برای ما نوشته است. پنج‌ساله بودن برنامه‌های توسعه ما نه با دوره دولت سازگار است و نه با مجلس! کسی هم نمی‌داند چرا پنج‌ساله شده است؟ رئیس‌جمهور برای دولت بعدی برنامه می‌نویسد و مجلس شورای اسلامی برای تیم بعدی... در نیروگاه هم با همین مشکل مواجهیم. ما مطالعه کردیم که چرا در ایران اینقدر نیروگاه هسته‌ای داریم؟ در آخر به این رسیدیم که آمریکایی‌ها برای ما تحقیقاتی انجام دادند و درنتیجه آن، الان 20 هزار مگاواتی بعد از 40 سال برنامه ملی ما می‌شود! در معماری همین است، در کشاورزی همین است، در هنر و اخلاق هم همین است... با این سابقه درخشان تمدنی ما، هیچ‌وقت معماری گنبد در رشته‌های دانشگاهی ما وارد نشد... در آینده ایران، با مشکلات جدی غذایی مواجه هستیم، ولی در رشته کشاورزی، هیچ‌وقت به امنیت غذایی نپرداختیم... یکی از سه‌نفری که زمان عباس‌میرزا برای تحصیل به فرنگ رفتند، به رشته نقاشی رفت. در دور دوم هم که پنج نفر رفتند، یکی از آنها نقاشی یاد گرفت. الان در ایران، رشته نقاشی را تا مقطع دکتری داریم، ولی با این میراثی که داریم، خطاطی در دانشگاه ما، مقطع لیسانس هم ندارد... با قالب یکسان کلاسی، دو واحد اخلاق اسلامی و چهار واحد اندیشه اسلامی در دروس دانشگاهی گذاشتیم که به‌جرأت می‌توانم بگویم بعد از 40سال، بی‌خاصیت‌ترین کاری که می‌توانستیم انجام دهیم، همین کلاس اخلاق اسلامی بوده است ... ما را چه شده است؟»
ایشان با اشاره به آیه 83 سوره غافر و آیه 26 سوره احقاف، ترس از استهزاء را یکی از مهم‌ترین ریشه‌های تحول‌گریزی درطول تاریخ بیان کرد: «پیامبران مردم را دعوت به تحول می‌کردند و عده‌ای از ترس استهزاء و انکار عقب می‌نشستند. آن چیزی که از غرب می‌آوریم، گلدان مصنوعی است و از آن رشد و تحولی درنمی‌آید. عده‌ای به‌خاطر این گلدان مصنوعی می‌ترسند به بی‌دانشی متهم شوند. من یک قاعده دارم؛ اگر در حکمرانی و دولت‌داری در پارادیم‌های نظام سلطه عمل کنیم، نتیجه‌اش این است که هرچقدر در این قطار دعا و توسل داشته باشیم بازهم به مشهد نمی‌رسیم! مسیر توسعه و پیشرفت، مسیر تقلیدی نیست. توسعه پل پشت سرش را خراب می‌کند. دکتر داوری اردکانی در کتاب فلسفه و آینده‌نگری، جمله جالبی دارد: 150 سال است از غرب یک بخشنامه‌ای را کپی می‌کنیم و بعد می‌بینیم ثمر نداد؛ می‌گوییم بخشنامه را بد فهمیدیم و دوباره این چرخه را تکرار می‌کنیم. تا زمانی که پارادایمشکنی نکنیم و در چارچوب‌های دیکته‌شده نظام سلطه حرکت کنیم، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت یک شوخی بزرگ است.»
عضو هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به پارادایم‌شکنی‌های عظیم امام‌خمینی(ره)، سبک و سیاق امام(ره) را چراغ راه پیشرفت کشور بیان کردند؛ «امام(ره) فرمودند: جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم؛ نه یک کلمه زیاد... این یک پارادایمشکنی بود هم نسبت‌به غرب و هم نسبت‌به حکومت اسلامی. امام(ره) با لغت بازی نمی‌کردند. در پذیرش قطعنامه، پارادایمشکنی مسئولیت‌پذیری در اوج خود بود. جنگ‌جنگ تا پیروزی در خون ما بود، ولی اقدام امام در پذیرش قطعنامه پارادایمشکنی بزرگی بود. امام(ره) هیچ قالبی برای خودشان قائل نبودند: خودم این را گفتم و خودم هم آن را به‌هم می‌زنم. در شبکه‌سازی هم امام(ره) منحصربه‌فرد بودند و در هر شهر یک آدم داشتند. یک عالم-یک مسجد سبک شبکه‌سازی امام(ره) بود. امام(ره) یک بیانیه در نجف صادر می‌کردند و فردا ظهر در کل شبکه پخش شده بود. این هنر امام(ره) در آن دوره بود.»
در این نشست که باحضور هسته‌های علمی مرکز رشد دانشگاه امام‌صادق(ع) برگزار شد، استاد تمام فیزیک به واکنش نظام سلطه به عدم تبعیت و تحول‌خواهی اشاره کردند: «همه شهدای جهاد علمی را جلوی همسران‌شان شهید کردند: شهریاری، علی‌محمدی، فخری‌زاده، رضایی‌نژاد و... مشخصه اینها تحول در نگاه به علم است و اسیر چارچوب‌های پارادایمی نبودن! این اتفاق یک پیام دارد: اگر دنبال خروج از نظام سلطه باشی، مثل کربلا بر پیکرها اسب می‌تازند... در همین اواخر و بعد از تصویب برجام، کشورهای مختلفی به ایران آمدند تا دوباره نظام آموزش‌عالی ایران را تسخیر کنند. آمریکایی‌ها یک سند نوشتند به‌نام «بازسازی دوباره ارتباط آموزش‌عالی ایران و آمریکا» که نشد و رفتند. بعد رئیس دآآد آلمان آمد، بعد فرانسوی‌ها آمدند... یعنی همه طمع دارند که نظام آموزش‌عالی ما را در دست خود بگیرند که مبادا کارکرد تحولی خودش را پیدا کند.»
دکتر طهرانچی از رویکردهای تحولی خود در دانشگاه آزاد اسلامی هم سخن گفتند که چه تحولاتی را پی می‌گیرند و چه ساختارهایی دربرابر آنها مقاومت می‌کند: «در نظام علمی فعلی، دانشجوی دکتری باید از رساله خود در یک شورای پنج‌نفره دفاع کند. ما گفتیم کفایت دستاورد علمی باید در یک شورای متمرکز ملی رخ دهد. از ابتدایی که دوره دکتری در کشور باب شد، گفتند نتیجه رساله باید در یک ژورنال علمی چاپ شود، اما گفتیم یک جمع تخصصی باید نتیجه رساله را در یک کلاس ملی بررسی کند... ما گفتیم در دانشگاه، معاونت آموزشی و پژوهشی نمی‌خواهیم، ولی همه مقابله کردند. به‌جای آن معاونت فناوری و نوآوری می‌خواهیم و یک‌سری معاونت‌های موضوعی مثل علوم‌انسانی، هنر، پزشکی و مهندسی. چون ساختار فعلی اینقدر سُلب است که اگر این معاونت را بپذیری، باید مدیرکل آن را هم بپذیری، باید ساختار آن را هم بپذیری، باید و... تا انتها پیش بروی و هیچ تحولی را هم نمی‌توانی رقم بزنی... من گفتم در دانشگاه آزاد، پارک فناوری نمی‌خواهم، چون در مفهوم فارسی پارک جایی برای استراحت است. ما در سنت خودمان چهارسوق، سرا، حجره و بازار داریم و با همین واژگان سرای نوآوری ایجاد کردیم و مدلی هم برای آن توسعه دادیم. کلمات بار معنایی دارند. این چه بازار فناوری است که وقتی جوان وارد آن می‌شود، با اصول مکاسب آشنایی ندارد. وقتی به مفاهیم بازار دقت نمی‌شود، علم که یک کالای عمومی است به کالای خصوصی تبدیل می‌شود. این شرایط، حبس علم نیست؟ پس زکات العلم نشره چه می‌شود؟.... بدانیم که تحول از دل تقلید بیرون نمی‌آید.»
در بخش پایانی این جلسه، بعد از ارائه آخرین پژوهش‌ها و مسائل علمی هسته‌های عدالت‌پژوهی، بازاریابی سیاسی، مکتب امام و فضای مجازی مرکز رشد، رضا پاینده سردبیر نشریه نوآفرین، به معرفی شماره اخیر این نشریه پرداخت. شماره چهارم نشریه نوآفرین، اولین اثر منسجم علمی است که تلاش کرده با انتشار 10 یادداشت علمی از اساتیدی همچون علی‌اصغر خندان، ابوطالب شفقت، علی جعفری هُرستانی و... به شرح نظریه «امام تحول» و کاربست آن در حوزه‌های گوناگون اشاره کند. «امام تحول»، کلیدواژه‌ای بود که رهبر معظم انقلاب حفظه‌الله تعالی در 14 خرداد 1399 در وصف حضرت امام‌خمینی(ره) به‌کار بردند و این سخنرانی، خردمایه‌ای برای پرداخت به این مفهوم شد. علاوه بر موضوع امام تحول، این نشریه بنا به سنت خود در سه‌شماره پیشین، موضوع نوآوری را در جای‌جای جامعه رصد کرده است؛ با سه مقاله به نوآوری‌های آموزشی در دوره کرونا پرداخته... با بازخوانی میراث شهید فخری‌زاده، به سیر زمانی تحولات صنعت هسته‌ای ایران اشاره کرده... با مروری بر آثار مدرس صادقی، به نوآوری‌های او در بازآفرینی زبان فارسی پرداخته... در گفت‌وگو با فاضل نظری به کتاب داستان ازمنظر کارآفرینی فرهنگی نظر کرده... مدل کسب‌وکار نشانک را در گفت‌وگو با کارآفرین آن بررسی کرده است و... . لازم به‌ذکر است شماره چهارم نشریه نوآفرین مرکز رشد دانشگاه امام‌صادق(ع) مشتمل‌بر 27 مطلب، از 24 نگارنده و در 232 صفحه تنظیم شده است. جهت تهیه این نشریه می‌توانید به سایت https://rushda.ir/مراجعه کنید. همچنین این نشریه در پایگاه علم‌نت و مگ‌ایران نمایه می‌شود و در فیدیبو و طاقچه نیز قابل‌مطالعه است.
مطالب پیشنهادی
