گزارش «فرهیختگان» از مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران و هند 
به گزارش «فرهیختگان»، تولیدات و فناوری‌های هر کشور علاوه‌بر اینکه برای صنعت و پیشرفت همان کشور موثر و کاربردی است و می‌تواند جایگاه آن را میان کشورهای دیگر ارتقا دهد، در بالاتر بردن جایگاه جهانی و نگاه جهانیان به آن کشور نیز تاثیر به‌سزایی دارد. ایران در سال‌های اخیر با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های غرب، توانسته در زمینه تولید داخل حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد و در برخی زمینه‌ها حتی وارد امر صادرات شود و محصولات تولید داخل را به کشورهای دیگر صادر کند. این کار علاوه‌بر اینکه اعتمادبه‌نفس محققان و دانشمندان ایرانی را بالا می‌برد، مهر تاییدی بر توانمندی پژوهشگران ایرانی در حوزه‌های علمی مختلف است. در این میان، سال‌هاست ایران در رده‌های بالا از نظر فناوری‌های نانو فعالیت می‌کند به‌طوری‌که طی سال‌های گذشته توانسته به رتبه چهارم جهان از نظر تولید مقالات دست یابد؛ جایگاهی که با توجه به تحریم‌های درازمدت شاید کسی تصورش را هم نمی‌کرد که چنین کشوری با این حجم از محدودیت‌ها بتواند تا این اندازه در یک حوزه علمی پیشرفت کرده و نگاه‌ها را به سمت خود بکشاند.
حوزه فناوری نانو تا جایی در کشور پیشرفت کرده است که بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان و فعال در زمینه فناوری نانو به مرحله تولید محصول و حتی صادرات رسیده‌اند و این قدرت را دارند که در تعامل با دیگر کشورها بتوانند محصولات نانویی خود را با کیفیتی قابل رقابت با کشورهای دیگر صادر کرده و به آنها بفروشند. صادرات محصولات نانو نه‌تنها اعتبار جهانی ما را در دنیا بالاتر می‌برد، بلکه به‌عنوان یک قطب درآمدزایی در کشور تلقی می‌شود که سالانه از خروج مقادیر بالایی ارز جلوگیری می‌کند. به‌دلیل تحریم‌های خارجی، ایران درحال حاضر قادر است بیشتر تعاملات خود را با کشورهای منطقه انجام دهد. به‌دلیل هماهنگی‌ها و مقدماتی که کارهای صادراتی نیاز دارند، چند سالی است که به همت و حمایت ستاد فناوری نانو، مراکزی در کشور فعال شده‌اند که وظیفه آنها برقراری ارتباط و تعامل با کشورهای همسایه و منطقه است. مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران و هند یکی از این مراکز است که حدودا یکسال از عمر آن می‌گذرد و طی همین مدت اندک توانسته مقدماتی را برای صادرات چند محصول نانو و دانش‌بنیان ایران به هندوستان به سرانجام برساند که قرار است در آینده‌ای نزدیک، این مرکز حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد و در امر درآمدزایی برای کشور هم فعال شود.
شروع فعالیت مرکز با محصولات نانو
مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران و هند از حوالی آذر98 به‌طور رسمی با هدف فروش محصولات دانش‌بنیان ازجمله محصولات نانو به هندوستان راه‌اندازی شد. به گفته سیدمجتبی قدمگاهی، مدیر مرکز ایران و هند، کار تسهیل صادرات ازجمله بازاریابی شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف ازجمله نانوفناوری را به هندوستان پیگیری می‌کند. شروع فعالیت‌های مرکز اساسا با محصولات نانو کلید خورد و مذاکراتی هم که انجام‌شده در زمینه صادرات محصولات نانو به هندوستان بوده است که در این میان، ستاد فناوری‌های نانو پایه‌گذار این موضوع بود. مدتی پس از آن، مرکز مورد استقبال معاونت علم‌وفناوری ریاست‌جمهوری قرار گرفت و قرار شد درکنار محصولات نانو، تمام محصولات دانش‌بنیان را در سبد کاری مرکز داشته باشیم و برای آنها هم فعالیت کنیم. او ادامه داد: «از آنجایی که این پلتفرم، یک پلتفرم خصوصی است و این بیزینس با یک شریک تجاری در هند اتصال پیدا کرده و همکاری مشترکی در آن کشور شکل گرفته و درحال انجام هستیم، ما این را جریان پایداری در نظر گرفته‌ایم که این اتفاق با فروش محصولات دانش‌بنیان ایران برای ذی‌نفعان مختلف در این حوزه ثابت و پایدار می‌ماند.»
فعالیت دوجانبه مرکز
این مرکز به‌عنوان یک مرکز واسط که کار واردات و صادرات بین دو کشور ایران و هند را تسهیل می‌کند، برنامه‌هایی را در دستورکار خود دارد. مدیر مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران و هند در گفت‌وگو با «فرهیختگان» دراین‌باره اشاره می‌کند: «این مرکز برنامه‌های متنوعی را برای خود در نظر گرفته است که از این میان می‌توان به خدمات تجاری، خدمات حقوقی، انعقاد قرارداد، وصول مطالبات، بازاریابی، تبلیغ و حتی ثبت اختراع و... اشاره کرد که همه این موارد را پوشش می‌دهیم و حتی اگر شرکت‌های دانش‌بنیان علاقه‌مند باشند که در بازار هند، نیروی متخصصی را به‌کار بگیرند و امکان راه‌اندازی دفتری را هم در هند دراختیار نداشته باشند، ما درقالب این مرکز چنین کاری را برای آنها انجام می‌دهیم و می‌توانند از ظرفیت‌های مرکز ما در کشور هندوستان استفاده کنند و نیروی مخصوص خود را برای بازاریابی‌ها و برقراری ارتباط با مجموعه‌های مختلف در هند داشته باشند.»
قدمگاهی در اشاره به دیگر فعالیت‌های این مرکز می‌گوید: «از دیگر فعالیت‌هایی که مرکز طی یکسال گذشته درحال انجام است، پیگیری انتقال تکنولوژی است که در هر دو طرف ایران و هند صورت می‌گیرد به‌طوری که هر طرفی که تمایل به صادر کردن تکنولوژی داشته باشد، ما مقدمات این امر را انجام خواهیم داد به‌طوری که حتی اگر هند هم تمایل به صادر کردن محصول و فروش به ایران داشته باشد، ما از آنها حمایت کرده و همکاران ما به‌طور جدی مساله را پیگیری می‌کنند تا به سرانجام برسد.»
جایگاه فناوری نانو هند
هند در سال‌های اخیر همواره در زمینه تولید تعداد مقالات در حوزه فناوری نانو یک پله از ایران بالاتر بوده است و ما این رقابت را همیشه با هندی‌ها داشته‌ایم. البته این مساله را هم باید در نظر گرفت که هند یک‌میلیارد و 400میلیون نفر جمعیت دارد و به همین نسبت، تعداد دانشگاه‌های بیشتری دارد و ازسوی دیگر، در حوزه نانوفناوری هم جمعیت دانشجویی و استادان بالاتری دارد اما اگر بخواهیم نسبت به تولید مقالات حساب کنیم، با در نظر گرفتن این موارد، تعداد مقالات ما همیشه نزدیک به هند در حرکت بوده و تفاوت فاحشی با هم نداریم و یک برابری وجود دارد. طبق آخرین آمارها چین، آمریکا، هند و ایران رده‌های اول تا چهارم جهان را در حوزه نانوفناوری از نظر تولید مقالات در این زمینه به خود اختصاص داده‌اند. حدود 40درصد مقالات نانوی جهان دراختیار چینی‌هاست و بیش از 74هزار مقاله در زمینه نانوفناوری دارد. سهم ایران در این میان بیش از 10هزار و سهم هند بیش از 15هزار مقاله است که نزدیکی زیادی با هم دارند.
قدمگاهی اشاره می‌کند که در هندوستان مراکز مختلفی در حوزه فناوری نانو درحال فعالیت هستند که مهم‌ترین آنها، انستیتوی نانو در شهر بنگلور هندوستان است. در دانشگاه‌های مختلفی در شهرهای بمبئی، حیدرآباد و دهلی هم موضوع نانو فناوری به‌طور جدی درحال پیگیری است و کاربردهایی از آن هم وارد صنعت و تولیدات این کشور شده و آنها نیز پیگیر این موضوع هستند. جالب اینجاست که هندی‌ها به موضوع نانو علاقه بسیار زیادی دارند که با ایرانیان وارد تعامل شوند چراکه این سطح و فهم مشترکی که در فناوری نانو بین دو کشور وجود دارد، کمک می‌کند که دانشمندان و فناوران ما ادبیات طرف مقابل را به‌طور متقابل درک کرده و بتوانند با هم تعامل برقرار کرده و کار مشترکی داشته باشند.
پیگیری طرح‌های صادراتی به هند
مدیر مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران و هند تاکید می‌کند که ما در ابتدای راه‌اندازی مرکز، پروژه نشست تجاری هند را در برنامه داشتیم که قرار بود شرکت‌های مختلفی از ایران در آن حضور پیدا کنند که متاسفانه به‌دلیل همزمان شدن با همه‌گیری کرونا و شرایط پیش‌رو، به‌رغم انجام شدن همه مقدمات کار، برنامه لغو شد اما به موازات آن، اقداماتی را انجام دادیم و با شرکت‌های ایرانی طرف قرارداد شدیم و درحال حاضر با حدود 6شرکت ایرانی قرارداد نمایندگی امضا کرده‌ایم و نماینده تام‌الاختیار این شرکت‌ها در هند هستیم. تاکنون هم پیگیری‌هایی را انجام داده‌ایم و نزدیک به بحث فروش صادرات در برخی پروژه‌ها هستیم و به‌محض اینکه این اتفاق رقم خورد، می‌توانیم آن را رسانه‌ای کنیم.او همچنین در ادامه به بحث کمک به تامین ملزومات شرکت‌های ایرانی به‌ویژه در بحث‌های دارویی، تجهیزات پزشکی و فناوری‌های دیگر اشاره می‌کند و می‌گوید: «نیاز است تا برای تامین ملزومات تولیدات دانش‌بنیان وارداتی صورت گیرد که این مساله را هم برای برخی شرکت‌ها انجام داده‌ایم. به‌عنوان مثال، برای تکمیل فرآیند خط تولید شرکت‌های دانش‌بنیان نیاز است قطعه‌ای را تامین کنیم.»
حمایت از شرکت‌ها تا فروش محصول
قدمگاهی در ادامه گفت و‌گو به برگزاری آنلاین یک نشست تجاری با طرف‌های ایرانی و هندی اشاره کرد و گفت: «فرصت ثبت‌نام برای حضور در این نشست تا پایان 22دی‌ماه است و شرکت‌ها می‌توانند از این رویداد استفاده کنند. درواقع، ما از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی ثبت‌نام می‌کنیم و حمایت 70درصدی از هزینه ثبت‌نام این رویداد را معاونت علم‌وفناوری برعهده گرفته و شرکت‌ها تنها 30درصد این هزینه را باید پرداخت کنند. متناظر محصولاتی که شرکت‌های ایرانی دارند و متمایل به‌کار بازاریابی در کشور هند هستند، به‌ازای هر شرکت، سه متناظر هندی را با تایید شرکت انتخاب کرده و جلسه نشست تجاری را برگزار می‌کنیم.» او تاکید کرد که درصورت موفقیت‌آمیز بودن نشست و احتمال برگزاری نشست‌های بعدی برای آشنایی بیشتر با محصول و تست و بررسی محصول، تا زمان انعقاد قرارداد و فروش نهایی به بازار هند در کنار شرکت‌ها خواهیم بود.این رویداد و نشست قرار است با حمایت مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علم‌وفناوری ریاست‌جمهوری و همکاری کریدور صادرات محصولات دانش‌بنیان ایران برگزار شود. به گفته مدیر این مرکز، هندوستان بزرگ‌ترین بازار خرده‌فروشی دنیا را دراختیار دارد و ازسوی دیگر، با تولید ناخالص داخلی ۲هزار و ۸۷۵میلیارد دلار، سومین کشور دنیا به شمار می‌رود که در مقایسه با برخی کشورها طی سال‌های گذشته، با رشد GDP روبه‌رو بوده به‌طوری که نسبت به دیگر کشورهای درحال توسعه، با رشد اقتصادی قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است. بازار واردات هندی‌ها چیزی بالغ بر 570میلیارد دلار است بنابراین، این می‌تواند فرصتی بسیار طلایی برای بازار صادرات ایران باشد تا بتوانیم محصولات دانش‌بنیان خود را به این کشور درحال رشد بفروشیم. برگزاری چنین نشست‌هایی با توجه به موقعیت کنونی بازار هند و آمادگی شرکت‌های ایرانی برای مذاکره و عقد قرارداد به‌طور قطع می‌تواند اثرات مثبتی را روی درآمد ناشی از صادرات کشور داشته باشد.قدمگاهی در ادامه به سابقه تاریخی ایران و هند در زمینه صادرات و تعاملات تجاری اشاره کرد و گفت: «پیش از این، هندی‌ها از مسیر جاده ابریشم و عبور از مرزهای ایران اقدام به خرید از کالاهای ایرانی می‌کردند و امروز با توجه به اینکه هند درحال تبدیل شدن به یک ابرقدرت اقتصادی در جهان است، این فرصت برای ما فراهم است تا از مزیت‌های این کشور پرجمعیت با ظرفیت‌های علمی قوی، نهایت استفاده را ببریم.» او هدف از برگزاری این نشست را صادرات و تبادل فناوری بین دو کشور عنوان کرد. حوزه‌های مختلفی که در این نشست قرار است مورد بحث قرار گیرد، علاوه‌بر فناوری نانو، در زمینه‌های عمران و ساخت، صنایع کامپوزیت و مواد پیشرفته، خودرو و صنایع وابسته، صنایع و محصولات پلیمری، صنایع داروهای گیاهی و صنعتی، سلامت و بهداشت و تجهیزات پزشکی، فناوری اطلاعات و پویانمایی است. نشست‌ها قرار است از 12بهمن آغاز به‌کار کنند.
برنامه برای فروش محصولات نانو به هند
مدیر مرکز فناوری‌های پیشرفته ایران و هند درباره وضعیت شرکت‌های نانو و فروش محصولات آنها به کشور هند گفت: «از جمع 6شرکتی که طی یکسال گذشته با آنها مذاکره کرده و نمایندگی آنها را گرفته‌ایم، 3شرکت نانویی هستند که فعالیت‌های عمده آنها روی لایه نشانی، کامپوزیت پلیمر و تجهیزات آزمایشگاهی است. تمام مذاکرات و مقدمات کار این شرکت‌ها انجام شده و منتظریم تا در فرصتی مناسب فرآیند فروش و صادرات به هندوستان را انجام دهیم.»
درآمدزایی و ارزآوری از صادرات محصولات نانو به هند
قدمگاهی با اشاره به درآمدزایی محصولات تولیدشده توسط این سه شرکت نانویی و فروش آنها به هندوستان افزود: «فرآیند صادرات گام‌به‌گام است اما هدف‌گذاری‌هایی که ما در این یکسال انجام داده‌ایم این‌گونه است که برای گام نخست، ما در نظر گرفته‌ایم که بتوانیم حدود 5میلیون دلار درآمدزایی ناشی از صادرات محصولات این سه شرکت را داشته باشیم که این سودآوری باید طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته طی دوسال آینده محقق شود. همچنین برای آینده بخش صادرات محصولات نانو توسط مرکز هم چشم‌اندازی را پیش‌بینی کرده‌ایم و امیدواریم تنها در حوزه فناوری‌های نانو بتوانیم طی 4سال آینده به رقم 20میلیون دلاری دست پیدا کنیم.» او در ادامه تاکید کرد هنوز در زمینه واردات محصولات نانو اتفاقی رخ نداده و تمایلی ازسوی شرکای هندی برای واردکردن محصول وجود نداشته است.
* نویسنده: ندا اظهری، روزنامه نگار
مطالب پیشنهادی
