به گزارش «فرهیختگان»، دانشگاه‌های آزاد اسلامی مستقر در خراسان رضوی با توجه به گستردگی این استان ازجمله واحدهای مهم در کشور به‌شمار می‌روند. واحدهایی که در آن آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های تحقیقاتی زیادی اقدام به ارائه خدمات موردنیاز به دانشجویان، اعضای هیات‌علمی و بالطبع پژوهشگران می‌کنند و تجهیزات به‌کار گرفته شده در آنها به قدری به روز است که بخش اعظمی از آنها جزء آزمایشگاه‌های استاندارد و همکار در سطح کشور به‌شمار می‌روند. اهمیت فعالیت این آزمایشگاه‌ها به حدی است که این روزها مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان توانسته اقدامات قابل‌توجهی را در این زمینه برداشته و در دوران شیوع بیماری کرونا نقش بسزایی در کنترل و پیشگیری از گسترش بیماری در سطح استان ایفا کنند.

در همین راستا مسعود طاهری‌لاری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره جزئیات فعالیت مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان خراسان رضوی گفت: «آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی از مهم‌ترین ابزارهای دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و کاربردی و مبنایی برای تولید محصولات فناورانه و دانش‌بنیان هستند. با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی مراکز خدمات و شبکه‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی از سوی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با محوریت شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی و مراکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی در استان‌ها و واحدهای جامع مستقل، افق حرکت جدیدی برای به‌کارگیری بهینه و استفاده از ظرفیت‌های ساختاری و تجهیزاتی آزمایشگاهی، کارگاهی و مراکز تحقیقاتی ایجاد شد.»

او درخصوص دستاوردهای حوزه آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های این استان و وضعیت آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها اظهار داشت: «خدمات آزمایشگاهی، کارگاهی و تحقیقاتی در بیش از 34 هزار مترمربع در دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی ارائه می‌شود. دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی، 10 واحد دانشگاهی، 6 مرکز دانشگاهی و 8 مرکز آموزشی و فرهنگی سما دارد. این استان تعداد 355 باب آزمایشگاه، 143 باب کارگاه، 6 مرکز تحقیقاتی و بیش از 7900 تجهیز تخصصی دارد. این استان مرکز تحقیقاتی مهندسی پزشکی، مرکز تحقیقاتی بیولوژی کاربردی و تکوین جانوری، مرکز تحقیقاتی محیط‌های خشک، مرکز تحقیقاتی نوآوری در پزشکی، مرکز تحقیقاتی فناوری و فراورش مواد نو و مرکز تحقیقات گیاهان دارویی را داراست.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد با بیان اینکه دستگاه‌ها و تجهیزات بسیار شاخص و گرانبهایی در آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی استان وجود دارد، تصریح کرد: «تجهیزات حوزه علوم پایه، مهندسی کشاورزی، مهندسی نفت و مهندسی شیمی ازجمله آنهاست. همچنین در حوزه علوم پزشکی می‌توان به اسپکتروفتومتر جذب اتمی (AAS)، اسپکتروفتومتر مرئی- فرابنفش (UV-VIS)، اسپکتروفتومتر نشر شعله‌ای (FP)، اسپکتروفتومتر مادون‌قرمز (FT-IR)، اسپکتروفتومتر دورنگ‌نمایی دورانی (CD)، کروماتوگرافی گازی (GC)، کروماتوگرافی گازی طیف‌سنجی جرمی (GC-MS)، کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC)، سنتز‌کننده ذرات نانو (پارتیکل سایزر)، سنتز مایکروویو مواد، میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)، میکروسکوپ نوری، میکروسکوپ معکوس (IM)، تقاضای بیوشیمیایی اکسیژن (BOD)، تقاضای شیمیایی اکسیژن (COD)، واکنش زنجیره‌ای پلیمراز در زمان واقعی (RT-PCR)، ترموسایکلر PCR، پمپ پریستالتیک (PP)، اولترا سانتریفیوژ (UC)، سانتریفیوژ آزمایشگاهی یخچال‌دار، آون خلأ (VO)، فریزر80- درجه سانتیگراد، انکوباتور شیکردار، انکوباتور یخچال‌دار، انکوباتور دی‌اکسیدکربن (CO2)، هودلامینار، پتانسیو استات-گالوانواستات، اتوآنالیزر بیوشیمی، الیزا واشر، تیشو پروسسور و سل کانتر اشاره کرد. همچنین کوره خلأ، کوره‌ الکتریکی، کوره تونلی، ماشین فرز CNC، الکترود دیسک چرخان (RDE)، آزمون تحکیم (CE)، جک بتن‌شکن نمونه خمشی (FTB)، سختی‌سنج (HM)، آزمون ضربه، آزمون برش مستقیم (STE)، دستگاه آزمون کشش مدل TE، آزمون خزش، برش و ساب وتریم مغزه تیپ 1، اندازه‌گیری تخلخل و تراوایی سنگ با استفاده از گاز، آزمون خواص مکانیکی (یونیورسال)، آزمون اندازه‌گیری نرخ کرنش آهسته و ترک‌خوردگی تنشی (SSRT+SCC)، آزمون التراسونیک، محاسبات سریع (HPC)، دستگاه پرایمری (تزریق جریان)، دستگاه کشش SMC و رله دیفرانسیلی ازجمله تجهیزات حوزه فنی و مهندسی به‌شمار می‌روند.»

   آغاز حرکت به سمت آزمایشگاه‌های اکرودیته دارای گواهینامه از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران

طاهری‌لاری افزود: «از زمان تاسیس مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان‌ خراسان رضوی زیر نظر شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی، حرکت به‌سوی آزمایشگاه‌های اکرودیته دارای گواهینامه از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران (ISO/IEC17025) در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی اقدام به ظرفیت‌سنجی، امکان‌سنجی و آمایش کلیه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی کرد و در جهت تحقق این برنامه با توجه به قطب بودن صنایع غذایی در شمال شرق کشور و وجود امکانات و ظرفیت‌ها در دانشگاه، اولین آزمایشگاه اکرودیته همکار استاندارد رازی با همکاری مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان و گروه شیمی دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در مردادماه سال جاری موفق به دریافت گواهینامه ISO/IEC17025 از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران شد. به عبارت دیگر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و تبریز موفق به دستیابی به این مهم شدند تا دانشگاه را به یک منبع درآمد غیرشهریه‌ای نزدیک کنند.»

او با بیان اینکه این گواهینامه در دامنه‌های مختلف در ارزیابی و سنجش غلات و فرآورده‌های آن می‌پردازد، تصریح کرد: «در کنار ارزیابی شیر و فرآورده‌های آن با اندازه‌گیری آزمون افلاتوکسین – M1 به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و خالص‌سازی با ستون ایمونوافینیتی انجام می‌شود. ارزیابی خوراک انسان و دام با اندازه‌گیری آزمون افلاتوکسین‌های گروه B و G به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و خالص‌سازی با ستون ایمونوافینیتی، غلات با انداز‌‌گیری آزمون تعیین مقدار داکسی نیوالنول تخلیص به‌وسیله ستون ایمونوافینیتی به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و مواد غذایی – آب با اندازه‌گیری آزمون مقدار سرب و کادمیوم به روش طیف‌سنجی نوری جذب اتمی هم انجام می‌شود.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی گفت: «این آزمایشگاه تلاش دارد با ارائه خدمات مطلوب و با صحت بالا در زمینه سنجش انواع سموم و عناصر سنگین، صنعت مواد غذایی کشور و به‌ویژه در منطقه شرق کشور را پوشش داده و علاوه‌بر تایید سلامت تولیدات داخل کشور و آسودگی خاطر مصرف‌کنندگان، شرایط خوبی را برای صادرات آن فراهم کرده و قطعا به اعتلای این صنعت کمک کند.»

طاهری‌لاری با بیان اینکه استان خراسان رضوی آزمایشگاه‌های همکار متعددی دارد، اظهار داشت: «آزمایشگاه همکار استاندارد در حوزه کنترل مواد و فرآورده‌های خوردنی و آشامیدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان دارای مجوز از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد در حوزه کنترل مواد و فرآورده‌های خوردنی و آشامیدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار دارای مجوز از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه دارای مجوز از اداره کل استاندارد استان خراسان رضوی و آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد دارای مجوز از اداره‌کل استاندارد استان خراسان رضوی است که این مساله بسیار مهمی به‌شمار می‌آید.»

   تولید گوشت گیاهی قابل استفاده در صنایع غذایی توسط واحد قوچان

او تصریح کرد: «به‌عنوان نمونه تولید گوشت گیاهی یا به‌اصطلاح آنالوگ از گیاه خُلَر یا سَنـگِـنَک با نام علمی (Lathyrus sativus) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان یکی از دستاوردهای ویژه فناورانه آزمایشگاهی اخیر محسوب می‌شود. از گوشت گیاهی می‌توان در صنایع غذایی، تولید سوسیس، کالباس و همبرگر استفاده کرده و در طعم‌های مختلف برای اقشار مختلف مردم این محصول را تولید کرد.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد گفت: «یکی از مسائل موردنیاز و ضروری حوزه آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی تهیه بانک اطلاعاتی دقیق و به‌روز درخصوص تجهیزات تخصصی، میزان و نوع موجودی مواد مصرفی و تنظیم تعرفه خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی در سطح استان بود که این مهم به همت مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان و واحدهای دانشگاهی استان به انجام رسید. همچنین اخذ تفاهمنامه‌ها و قراردادهای برون‌دانشگاهی با صنایع، موسسات و شرکت‌های مختلف استان برای ارائه خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی یکی دیگر از فعالیت‌های درحال پیگیری است.»

طاهری‌لاری با بیان اینکه باهدف انتقال تجربه و گسترش خدمات در هر نیمسال تحصیلی، تعدادی دوره آموزشی کوتاه‌مدت آزمایشگاهی و کارگاهی برای افزایش دانش فنی دانشجویان، کارکنان و علاقه‌مندان برگزار می‌شود، گفت: «سامانه آزمایشگاه‌های همکار آزاد (ساها) به کلیه آزمایشگاه‌های آموزشی، آموزشی و تحقیقاتی (دانشجویی) و کارگاه‌های مستقر در واحدهای دانشگاهی خدمات اراهه می‌کنند و دانشجویان، اعضای هیات‌علمی، پژوهشگران و صاحبان صنایع خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی از آن بهره‌مند می‌شوند.»

   همه آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان عضو سامانه ساها هستند

او اظهار داشت: «همه آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های واحدهای دانشگاهی استان خراسان رضوی عضو ساها هستند و خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی مطابق با تعرفه‌های تعیین‌شده در این سامانه ارائه می‌شود. همچنین سامانه آزمایشگاه‌های تحقیقاتی آزاد (ساتا) مجموعه آزمایشگاه‌های تحقیقاتی پیشرفته مستقر در دانشکده‌ها، مجتمع‌های آزمایشگاهی، مراکز تحقیقاتی، شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز رشد و پارک‌های علم‌وفناوری است که توسط شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی تایید صلاحیت شده باشند.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد اظهار داشت: «مطابق آیین‌نامه اجرایی مراکز خدمات و شبکه‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی، همه آزمایشگاه‌های تحقیقاتی همکار سازمان ملی استاندارد، مرجع سایر سازمان‌های تایید صلاحیت‌کننده و عضو شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری عضو ساتا هستند. در این خصوص آزمایشگاه همکار سازمان ملی استاندارد گروه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، آزمایشگاه همکار استاندارد صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار از سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریه از اداره‌کل استاندارد استان خراسان رضوی و آزمایشگاه همکار استاندارد بتن دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد از اداره‌کل استاندارد استان خراسان رضوی جزء آزمایشگاه‌های مرجع به‌شمار می‌روند.»

طاهری‌لاری گفت: «با پیگیری‌های ویژه مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان، مجموعه آزمایشگاه‌های نفت دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان، مجموعه آزمایشگاه‌های مرکز تحقیقات فناوری و فراورش مواد نو دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور موفق به دریافت عضویت فعال شبکه آزمایشگاهی و فناوری‌های راهبردی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری شده و به عضویت ساتا درآمدند. همچنین مجموعه آزمایشگاه‌های مرکز تحقیقات فناوری و فراورش مواد نو دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور عضویت شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو را نیز دارند. مجموعه آزمایشگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار نیز مستعد عضویت در شبکه آزمایشگاهی و فناوری‌های راهبردی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری است.»

   فعالیت آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان برای مقابله با بیماری کرونا

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی ادامه داد: «با پیگیری‌های مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان فعالیت‌های اولیه برای راه‌اندازی آزمایشگاه‌های استاندارد خیام گروه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، آزمایشگاه استاندارد گروه علوم دامی پردیس بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی خراسان (گلبهار) و آزمایشگاه استاندارد متالوگرافی و خواص مواد گروه مهندسی مواد متالورژی و سرامیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد نیز شروع شده است. خوشبختانه مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان برای اولین بار در سطح استان مطابق شیوه‌نامه ارزیابی و رتبه‌بندی مراکز خدمات و شبکه‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی به ارزیابی و رتبه‌بندی آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی پرداخته و مجوز تمامی مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به‌روز تمدید شده‌اند.»

او با تاکید بر اینکه آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی ذیل رئیس کمیته فنی ستاد پیشگیری و کنترل بیماری کرونا دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی که فعالیت‌هایی را در راستای پیشگیری و مقابله با بیماری کرونا انجام دادنده‌اند، گفت: «استقرار دوربین FLIR T 62101 به‌منظور غربالگری حرارتی و پیشگیری از ورود بیماران مبتلا به تب در پایانه شماره 3 پروازهای خارجی فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد در بهمن‌ماه 1398، استقرار دوربین FLIR T 62101 به‌منظور غربالگری حرارتی و پیشگیری از ورود بیماران مبتلا به تب در پایانه شماره 2 پروازهای داخلی فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد در اسفندماه 1398، تولید محفظه ایزوله حمل بیمار به‌منظور ایزوله کردن بیماران عفونی دارای اپیدمی همچون کرونا در فروردین‌ماه 1399، تولید دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) در فروردین‌ماه 1399، تولید تب‌سنج مادون‌قرمز و کالیبراتور تب‌سنج در مردادماه 1399، تولید مایع ضدعفونی‌کننده‌ دست در آزمایشگاه گروه شیمی، تولید ژل ضدعفونی‌کننده‌ دست، تولید ماسک، شیلد و مایع ضدعفونی‌کننده دست با همکاری بسیج دانشجویی در فروردین ماه 1399، تهیه و تنظیم دستورالعمل‌های پیشگیری از کرونا ویروس برای اماکن مختلف دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد و مجوز تولید 200 تن محلول ضدعفونی‌کننده‌ سطوح در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان ازجمله فعالیت‌های این دانشگاه در زمینه بیماری کرونا به‌شمار می‌رود.»

طاهری‌لاری خاطرنشان کرد: «با توجه به ابلاغ شیوه‌نامه راه‌اندازی و بهره‌برداری از آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مرکزی (تحقیقاتی/کاربردی) دانشگاه از سوی شبکه پژوهشی و آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز خدمات آزمایشگاهی و تحقیقاتی استان برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات اولیه خوبی برای راه‌اندازی آزمایشگاه و کارگاه مرکزی در سطح استان در واحدهای گناباد، نیشابور و قوچان انجام داده است.»