به گزارش «فرهیختگان»، دونالد ترامپ مارس 2017 درحالی‌که از آغاز ریاست‌جمهوری‌اش 2ماه نگذشته بود، در گفت‌و‌گو با فاکس‌نیوز گفت: «فکر می‌کنم بدون توئیتر شاید من اینجا نبودم.» حالا کمتر از 2هفته به پایان ریاست‌جمهوری او، توئیتر حساب کاربری دونالد ترامپ را برای همیشه تعلیق کرد تا اصلی‌ترین رسانه رئیس‌جمهور مستقر آمریکا را از دستش خارج کنند. دونالد ترامپ که به‌دلیل دیدگاه‌های متفاوتش، همواره رسانه‌ها را متهم به دروغ‌پردازی می‌کرد، در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری 2016 و پس از آن تلاش کرد از ظرفیت این شبکه و سایر شبکه‌های اجتماعی برای انتقال پیام خود به مخاطبانش استفاده کند. ترامپ با شیوه مختص به خود در شبکه‌های اجتماعی نزدیک به 100میلیون دنبال‌کننده داشت که سهم توئیتر از این رقم بیش از 26میلیون نفر بود. ترامپ با توجه به جایگاهش، یکی از کاربران فعال این شبکه بود. او براساس گزارشی که نیویورک‌تایمز منتشر کرده است در اوایل دوره ریاست‌جمهوری‌اش به‌طور متوسط روزانه 9توئیت منتشر کرده است. این آمار در سال به حدود 29توئیت در روز افزایش یافته است. اما با این حال ترامپ رکود 108توئیت در یک‌روز را نیز زده است. با این حال توئیتر روز جمعه حساب کاربری رئیس‌جمهور آمریکا را که توانسته بود دنبال‌کنندگان خود را به رقم 89میلیون نفر افزایش دهد، برای همیشه بست. مسئولان شبکه اجتماعی توئیتر روز جمعه ۸ژانویه (۱۹دی) با اعلام این موضوع در بیانیه‌ای گفتند که «بررسی دقیق» توئیت‌های اخیر این حساب کاربری و به‌دلیل «خطر تحریک بیشتر به خشونت» این تصمیم را گرفته‌اند. این اقدام پس از آن انجام گرفت که توئیتر روز چهارشنبه به‌دنبال هجوم هواداران دونالد ترامپ به ساختمان کنگره حساب کاربری رئیس‌جمهور آمریکا را به‌مدت ۱۲ساعت بست ولی پس از بازگشایی این حساب، دونالد ترامپ در روز جمعه دو توئیت زد که توئیتر مدعی است این دو توئیت درجهت «تجلیل از خشونت» و در تناقض با خط‌مشی و سیاست این شرکت هستند. در بیانیه توئیتر آمده است: «با توجه به وقایع وحشتناک این هفته، ما روز چهارشنبه روشن کردیم که تخلفات تازه از قوانین توئیتر می‌تواند به‌طور بالقوه به چنین اقدامی منجر شود.»

توئیتر تنها شبکه اجتماعی‌ای نیست که مانع اظهارنظر رئیس‌جمهور شده است. فیس‌بوک نیز دست به چنین اقدامی -البته به شکل محدود- زده و اعلام کرده حداقل تا پایان مراسم تحلیف و انتقال قدرت به جو بایدن، حساب کاربری ترامپ در‌ فیسبوک و اینستاگرام تعلیق می‌شود. مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیسبوک روز پنجشنبه در پستی نوشت: «ما اعتقاد داریم خطرات اجازه دادن به رئیس‌جمهور برای ادامه استفاده از خدمات ما در این مدت بسیار زیاد است.»

در بین شبکه‌های اجتماعی، توئیتر شدیدترین واکنش را به عملکرد دونالد ترامپ داشت. این شبکه اجتماعی پس از اینکه حساب شخصی ترامپ را بست، توئیت دونالد ترامپ از حساب دیگرش در توئیتر که به نام رئیس‌جمهور آمریکاست را نیز که در آن مسئولان توئیتر را به هماهنگی با دموکرات‌ها و چپ‌های تندرو برای اینکه صدای او و ۷۵میلیون طرفدارش را خاموش کند، متهم کرد. توئیتر این رشته‌توئیت را نیز بلافاصله حذف کرد تا نشان دهد در هیچ قالبی اجازه فعالیت به رئیس‌جمهور آمریکا را نمی‌دهد. توئیتر در ترامپ متوقف نشد و ساعاتی بعد حساب کاربری کارزار انتخاباتی ترامپ و همچنین حساب مایکل فلین مشاور پیشین امنیت ملی دولت ترامپ، سیدنی پاول بازرس ویژه منتخب ترامپ برای تحقیق درباره تقلب در انتخابات و چند نفر دیگر که آنان را تئوری‌پردازان توطئه کیواِنان (QAnon) خواند، مسدود کرد.

هرچند مسدود کردن حساب کاربران شبکه‌های اجتماعی امر بی‌سابقه‌ای نیست و پیش از این، توئیتر حساب‌های بسیاری را ازجمله هواداران ترامپ را به دلایل مختلف مسدود کرده بود اما این‌بار ماجرا متفاوت‌تر از قبل است. توئیتر حساب کاربری فردی را مسدود کرده است که رسانه‌های غربی از او به‌عنوان قدرتمندترین فرد جهان یاد می‌کنند. دونالد ترامپ می‌تواند بدون دخالت دیگران «کیف مدرسه اضطراری رئیس‌جمهور» را باز کند و بدون تلف شدن وقت، فرمان حمله یا دفاع با تسلیحات هسته‌ای را صادر کند اما نمی‌تواند در کمتر از ۲۸۰ کاراکتر، دیدگاه خود را درباره نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری منتشر کند! هرچند ترامپ متهم به ترویج خشونت است اما به‌هرحال او رئیس‌جمهور و فرمانده‌کل قوای آمریکاست و حتی اگر اقدامات او تا حدی خلاف قوانین توئیتر باشد، این شبکه همچون گذشته می‌توانست با برچسب‌گذاری و یا در بدترین حالت با حذف توئیت با آن مقابله بکند اما اکنون با مسدود کردن دائمی حساب کاربری ترامپ، توئیتر حق اظهارنظر را برای رئیس‌جمهور فعلی آمریکا و دونالد ترامپ تا زمان مرگ او بسته و این در تعارض با آزادی بیان است. البته سرکوب آزادی بیان در بالاترین سطح در آمریکا مسبوق‌به‌سابقه است. پس از برگزاری انتخابات نیز علاوه‌بر دو شبکه اجتماعی توئیتر و فیسبوک، شبکه‌های خبریABS ، CBS و MSNBC  در اقدامی بی‌سابقه پخش زنده سخنان رئیس‌جمهور آمریکا را به‌دلیل آنچه آن را دروغ‌پردازی می‌خواندند، قطع کردند و از ادامه پخش آن خودداری کردند. این شبکه‌ها به این حد هم اکتفا نکردند و مجری یکی از آنها پس از اینکه ترامپ کل سیستم آمریکا را فاسد خواند، با تاکید بر اینکه «نه‌تنها در این لحظه غیرعادی حرف‌های رئیس‌جمهور آمریکا را قطع می‌کنیم، بلکه حرف‌های رئیس‌جمهور آمریکا را هم تصحیح می‌کنیم.» واقعیت پنهان‌شده آمریکا را به نمایش جهانی گذاشت.

نکته قابل‌توجه در حذف دائمی ترامپ از توئیتر به اتهام ترویج خشونت اینجاست که پیش از این توئیتر در زمانی که ترامپ از این شبکه برای تهدید ایران استفاده می‌کرد، عده‌ای در آمریکا از جک دروسی، مدیرعامل شرکت توئیتر خواسته بودند که استفاده رئیس‌جمهور از این سیستم‌عامل را محدود کند اما توئیتر گفت که هیچ‌یک از پیام‌های رئیس‌جمهور را نقض سیاست‌های شرکت نمی‌داند و به‌طور کلی، توئیت رهبران سیاسی را حتی اگر نقض شرایط خدمات مربوط به سایر کاربران باشد، حذف نمی‌کند. سال 2019 توئیتر سیاستی را اعلام کرد که طبق آن هشداری را برای توئیت‌هایی که به نظر می‌رسد قوانین توئیتر را نقض می‌کنند، اضافه می‌کند اما این سیاست درمورد ترامپ یا هر شخص دیگری اعمال نشد.

یا حتی وقتی ترامپ تهدید به بمباران سایت‌های فرهنگی ایران کرد، توئیتر واکنشی به این مساله نشان نداد اما از ابتدای خردادماه سال جاری و با داغ‌تر شدن فضای انتخاباتی در آمریکا، این شبکه روند مقابله خود با ترامپ را آغاز کرد و پس از اینکه ترامپ در دو توئیت نوشته بود که رای دادن از طریق پست در انتخابات پیش‌روی آمریکا به «تقلب» گسترده منجر می‌شود و پیش‌بینی کرد که «صندوق‌های پستی به سرقت بروند»، برای اولین‌بار برچسبی به توئیت‌‌های ترامپ اضافه کرد و دنبال‌کنندگان او را به راستی‌آزمایی در این زمینه دعوت کرد و نوشت: «حقایق درباره رای دادن از طریق پست را دریافت کنید.»

  چه کسانی خواستار حذف حساب ترامپ شدند؟

با وجود برچسب‌گذاری‌های مکرر توئیتر روی توئیت‌های ترامپ، او حاضر به چشم‌پوشی از این شبکه اجتماعی که اصلی‌ترین رسانه‌اش بود، نشد و فعالیت‌هایش را ادامه داد اما دموکرات‌ها با وجود تاکید بر آزادی بیان، از مدت‌ها قبل به‌دنبال سرکوب آزادی بیان و از بین بردن این تریبون رئیس‌جمهور آمریکا بودند. کامالا هریس معاون جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، بالاترین مقامی است که چنین درخواستی داشته است. او اوایل اکتبر ۲۰۱۹ در توئیتی خواستار تعلیق حساب کاربری دونالد ترامپ شده و در نامه‌ای به مدیرعامل توئیتر با اشاره به ۶ توئیت ترامپ، از جک دورسی خواسته بود دسترسی رئیس‌جمهور آمریکا به این رسانه اجتماعی را قطع کند. در ماه‌های گذشته نیز بسیاری از دموکرات‌ها خواستار تعلیق حساب توئیتری ترامپ حداقل تا پایان شمارش آرا و اعلام نتایج انتخابات شدند. در روزهای گذشته نیز بسیاری از دموکرات‌ها چنین درخواستی داشتند. کار تا آنجا جدی شد که میشل اوباما، بانوی نخست سابق روز پنجشنبه در یادداشتی که در توئیتر منتشر کرد، از شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی خواست حساب رئیس‌جمهور ترامپ را به‌طور دائم مسدود کنند. به نظر برای دموکرات‌هایی که به آزادی بیان به‌عنوان یک ارزش پافشاری می‌کردند، بستن دهان رئیس‌جمهور آمریکا که کمتر از 2 هفته دیگر باید از کاخ سفید خارج شود، آنقدر ارزش داشته که بدون توجه به این موضوع خواهان سرکوب این حق حتی برای رئیس‌جمهور آمریکا شده‌اند.

  تصمیم توئیتر یا فرمان امنیتی؟

اما آیا تصمیم به مسدودسازی حساب توئیتر ترامپ، در توئیتر گرفته شده است؟ شبکه‌های اجتماعی در آمریکا براساس بخش 230 قانون ارتباطات، از مصونیت‌هایی برخوردارند، اما بااین‌حال باید در چارچوب سیاست‌های آمریکا فعالیت کنند. علاوه‌بر این سیاست‌ها، این شبکه‌ها در پروژه‌های داخلی و جهانی آمریکا نیز به ایفای نقش می‌پردازند و به‌نوعی با نهادهای امنیتی و اطلاعاتی آمریکا همکاری می‌کنند. این مساله البته موضوع پنهانی نیست و در ژانویه 2018، توئیتر صراحتا اعلام کرد که در پاییز گذشته در کنگره ایالات‌متحده توئیتر علنا متعهد شد که به‌طور مرتب هر دو کمیته کنگره و عموم مردم را درمورد یافته‌های حاصل از بررسی مداوم درباره وقایع پیرامون انتخابات ایالات‌متحده 2016 مطلع کند. توئیتر حتی در پرونده مداخلات روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری 2016، با نهادهای آمریکا نهایت همکاری را داشته است. شاید بخشی از این همکاری به‌ فشار دموکرات‌ها و پیگیری این پرونده از سوی بازرس مولر ربط داشته باشد، اما یک‌سال بعد، در نوامبر 2019 توئیتر رسما اعلام کرد که تعداد درخواست‌های دولتی برای دریافت اطلاعات کاربران به بالاترین حد خود از زمان آغاز به‌کار این رسانه در سال 2006 رسیده است. عمده همکاری‌های شبکه‌های اجتماعی و دولت آمریکا، مخفیانه و محرمانه است. بخشی از این همکاری را هیلاری کلینتون، وزیرخارجه اسبق آمریکا سال‌ها قبل افشا کرد و از همکاری وزارت خارجه و توئیتر در حوادث سال 88 ایران پرده برداشت. او در کتاب خاطراتش درباره حوادث سال 88 ایران نوشت: «...مقامات وزارت امورخارجه که پیگیر تلاش‌های مخالفان دولت ایران در فضای مجازی بودند، متوجه بروز یک مشکل شدند. توئیتر قصد داشت به‌منظور انجام تعمیرات دوره‌ای برای مدت زمان کوتاهی خدمات جهانی خود را محدود کند که دقیقا نیمه روز در تهران بود. برای حل این مساله یکی از اعضای واحد برنامه‌ریزی سیاسی وزارت امورخارجه به‌نام کوهن که جوانی 27ساله بود، انتخاب شد.» کوهن طی سفری که به بغداد داشت با جک دورسی، یکی از بنیانگذاران و مدیران توئیتر ملاقات می‌کند. او ضمن ارتباط با دورسی به او هشدار می‌دهد که محدود ساختن خدمات توئیتر در آن بازه زمانی چه ضربه‌ای به فعالان اجتماعی در ایران وارد می‌کند. درنتیجه همین گفت‌وگوها، توئیتر برنامه تعمیرات خود را تا نیمه‌شب بعد به تعویق می‌اندازد. این شرکت در توضیح علت این کار در یادداشتی که در وبلاگ خود منتشر کرد، نوشت: «به نظر می‌رسد در‌حال‌حاضر توئیتر نقش ارتباطی مهمی در ایران ایفا می‌کند.»

  تعامل توئیتر و دموکرات‌ها

ترامپ و هوادارانش مدیران اصلی توئیتر را متهم به همکاری با دموکرات‌ها می‌کنند. آنها برای این ادعا، به نقش مقامات توئیتر در کمپین‌های انتخاباتی دموکرات‌ها اشاره می‌کنند. به‌عنوان نمونه پاول اسپری عضو سابق رسانه موسسه هوور آگوست 2018 در گزارشی از کمک‌های مالی مدیران توئیتر به دموکرات‌ها پرده برداشت و نوشت که «مدیرعامل و بنیانگذار توئیتر، جک دورسی به دموکرات‌ها کمک مالی می‌کند. در سال 2017، وی و امید کردستانی با هم 530 هزار دلار به اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا (ACLU) کمک کردند تا با دستورالعمل ترامپ مبنی‌بر ممنوعیت سفر موقت مهاجران از کشورهای مسلمان مقابله کنند. مدیرعامل سابق توئیتر، مدیر فعلی هیات‌مدیره و سهامدار عمده ایوان ویلیامز بیش از 600 هزار دلار برای حزب دموکرات و دموکرات‌ها که نامزد انتخابات فدرال هستند، جمع‌آوری کرده است. ویلیامز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران توئیتر، نفوذ زیادی در هیات‌مدیره دارد.

پس از انتخابات سال 2016، ویلیامز از اینکه ممکن است توئیتر به انتخاب ترامپ کمک کرده باشد، ابراز تاسف کرد. به نوشته اسژری در جولای سال 2018، توئیتر بیش از 380 هزار کاربر توئیتری را که از طرفداران ترامپ بودند، مسدود و ادعا کرد که آنها حساب‌های جعلی بوده‌اند.»

یکی از انتقادهای رایج درحال‌حاضر علیه سیستم‌عامل‌های رسانه‌های اجتماعی مانند توئیتر، فیسبوک و یوتیوب این است که گویا آنها در برابر دیدگاه‌های محافظه‌کارانه مغرضانه عمل می‌کنند. یک نظرسنجی از مرکز تحقیقات پیو در ماه آگوست 2020 نشان داد که 90درصد جمهوری‌خواهان معتقدند سایت‌های رسانه‌های اجتماعی دیدگاه‌های سیاسی را سانسور می‌کنند. حدود 59درصد دموکرات‌ها نیز همین عقیده را داشتند.

Reddit
ردیت یک وبسایت جمع‌آوری اخبار اجتماعی آمریکایی، رتبه‌بندی محتوای وب، وبسایت بحث و دارای تالار گفت‌وگو است. اعضای عضو شده (ثبت‌نام کرده) مطالب مورد نظر خود را مانند پیوندها، پست‌های متنی و تصاویر به سایت ارسال می‌کنند و سپس، توسط اعضای دیگر رای داده می‌شود. در ردیت اگرچه رئیس‌جمهور آمریکا صفحه رسمی ندارد اما یکی از بزرگ‌ترین جوامع سیاسی آن به حمایت از رئیس‌جمهور ترامپ اختصاص داشت که توسط شرکت مسدود شد.

Twitch
توییچ یک سرویس پخش زنده ویدئوی آمریکایی است و توسط ارتباط توییچ که تابعه آمازون است، اداره می‌شود. توییچ از لحاظ حداکثر ترافیکی، در رتبه ۴ کشور آمریکاست. توییچ کانال ترامپ را مسدود کرد و این اقدام را «اقدامی ضروری» برای محافظت از جامعه خود و «جلوگیری از استفاده Twitch برای تحریک خشونت بیشتر» عنوان کرده است. مبنای تصمیم این شرکت، حمله تکان‌دهنده به پایتخت بود که پس از آن کانال Twitch ترامپ غیرفعال شد.

  Shopify
شاپیفای نام یک پلتفرم تجارت الکترونیک اختصاصی برای فروشگاه‌های آنلاین و سیستم‌های فروش خرده‌فروشی است. این پلتفرم دو فروشگاه آنلاین وابسته به ترامپ -‌سازمان و سایت‌های تجاری کمپین او- را به‌دلیل نقض سیاست‌های خود در حمایت از خشونت برای همیشه حذف کرد. شاپیفای با تاکید بر اینکه اقداماتی که موجب خشونت می‌شوند را تحمل نمی‌کند، مدعی است بر‌اساس وقایع اخیر، تشخیص دادیم اقدامات ترامپ سیاست ما را نقض می‌کند.

Parler

پارلر یک سرویس شبکه‌های اجتماعی آمریکایی است که به‌عنوان جایگزینی برای توئیتر راه‌اندازی شده ‌است. این اپلیکیشن که در بستر گوگل‌پلی عرضه شده، پس از وقایع اخیر به‌حالت تعلیق درآمده است. این برنامه بیشتر مورد استفاده محافظه‌کاران و افراط‌گرایان راست افراطی بوده است. آنگونه که سخنگوی‌Google  گفته برنامه‌هایی که محتوای تولیدشده توسط کاربر را به‌ نمایش می‌گذارند، باید از سیاست‌های تعدیل برخوردار باشند تا محتوای خشونت‌آمیز را بتوان از بین برد.

Youtube
یوتیوب یک پلتفرم سرویس اشتراک ویدئو است. دومین وبگاه پرطرفدار در جهان پس از گوگل است که در نوار ابزار این وبگاه دیده می‌شود. یوتیوب ویدئویی را که ترامپ روز چهارشنبه ارسال کرده و به خشونت در کاپیتول پرداخته بود بدون اینکه آن را کاملا محکوم کند، حذف کرد. این پلتفرم اعلام کرده هر کانالی که ویدئوهای جدیدی را با این ادعاهای نادرست مغایر با خط‌مشی‌های ما ارسال کند، اخطار می‌گیرد و مجازات می‌شود.

tiktok
تیک تاک یک شبکه اجتماعی چینی است که از طریق سیستم‌عامل‌های آی‌آواس و اندروید قابل دسترس است. این شبکه چینی درحال حذف موارد نقض محتوا و هشتگ‌هایی مانندstormthecapitol# و patriotparty # به رهنمودهای انجمن خود است. تیک‌تاک اعلام کرده «رفتارهای نفرت‌انگیز و خشونت در TikTok جایی ندارد. محتوا یا حساب‌هایی که به‌دنبال تحریک، تسبیح یا ترویج خشونت هستند، دستورالعمل‌های انجمن ما را نقض می‌کنند و حذف خواهند شد.»

Snapchat
اسنپ چت یک اپلیکیشن ارسال و دریافت تصاویر مخصوص سکوی تلفن همراه از شرکت اسنپ‌اینک است. این اپلیکیشن هم همراه با سایر شبکه‌های اجتماعی حساب ترامپ را مسدود کرد. سخنگویSnap ، راشل راکوسن به Axios گفته است: «ما می‌توانیم تایید کنیم که حساب Snapchat رئیس‌جمهور ترامپ را قفل کردیم.» اسنپ‌چت یکی از اولین سیستم عامل‌های بزرگ اجتماعی بود که در ماه ژوئن درمورد تهدید به دموکراسی درمورد حساب ترامپ اقدامات جدی انجام داد.

discord
دیسکورد یک نرم‌افزار برقراری تماس تلفنی در بستر شبکه است. دیسکورد می‌گوید سرور The Donald را مسدود کرده است. درحالی‌که هیچ مدرکی مبنی‌بر استفاده از سرور برای سازماندهی شورش‌های 6ژانویه وجود ندارد، دیسکورد تصمیم گرفت کل سرور را به‌دلیل ارتباط آشکار آن با یک انجمن آنلاین که برای تحریک خشونت و برنامه‌ریزی یک شورش مسلحانه در ایالات متحده استفاده می‌شود، ممنوع کند.

Pinterest
پینترست نام وبسایت شبکه اجتماعی شناخته‌شده برای اشتراک‌گذاری تصاویر است که به کاربران اجازه می‌دهد براساس علاقه خود به اصطلاح «پین» کنند و سایر اعضا این تصاویر را لایک زده یا درصورت لزوم «ریپین» کنند. سخنگوی پینترست گفته از حدود انتخابات نوامبر هشتگ‌های مربوط به موضوعات طرفدار ترامپ مانند StopTheSalal#را محدود کرده است. او گفته است این شبکه محلی برای تهدید، تبلیغ خشونت یا محتوای نفرت‌انگیز نیست. ترامپ حساب Pinterest ندارد.