به گزارش «فرهیختگان»،  یک‌سال می‌گذرد و هنوز داغ از دست دادن فرماندهان مقاومت بر دل ملت‌های مقاومت در ایران، لبنان، یمن، سوریه و عراق مانده است. مردم عراق دیروز در سالروز ترور شهیدان قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و همراهان‌شان، در بغداد و سایر استان‌ها به خیابان آمدند تا نشان دهند که یادشان نرفته آمریکا میهمان‌شان را در خانه‌ آنها کشت و این برای ملتی که به میهمان‌نوازی شهره هستند، می‌تواند بزرگ‌ترین تحقیر باشد. عراق نمی‌خواهد تاریخ پس از کربلا، این‌بار در بغداد برایش تکرار شود. به همین دلیل نیز آنها دیروز در میدان التحریر، جدا از شعار علیه آمریکا، مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق را که تلاش می‌کند آمریکا بدون هیچ هزینه‌ای از تبعات جنایتش در امان بماند را با شعارهای «ای کاظمی، ‌ای ترسو، ‌ای مزدور آمریکا» خطاب قرار دادند. عنوان این راهپیمایی عظیم یعنی «شهادت و حاکمیت» به خوبی تداعی‌کننده هدفی است که راهپیمایان عراقی دنبال می‌کنند. آنها یک‌سال پس از شهادت سرداران مقاومت و مصوبه مجلس عراق برای خروج آمریکا از این کشور، همچنان خواهان اخراج نظامیان آمریکایی از کشورشان هستند.

اما اصلی‌ترین مراسم سالگرد شهادت فرماندهان مقاومت دیروز در میدان التحریر برگزار شد. از شب پیش از آغاز مراسم، نیروهای الحشد الشعبی، پلیس و ارتش عراق در خیابان‌های اطراف محل مراسم حضور پیدا کردند تا امنیت مردم را تامین کنند.

از صبح دیروز اقشار مختلف مردم عراق از بغداد و سایر شهرها برای برگزاری مراسم سالگرد شهادت فرماندهان مقاومت به میدان التحریر آمدند. التحریر همان میدانی است که سال گذشته نقطه تجمع معترضان عراقی به وضع موجود بود. رسانه‌های عراقی دیروز از ازدحام و ترافیک بی‌سابقه در ورودی‌های پایتخت عراق از سمت جاده بین‌المللی و پایگاه کالسو الحله تا ایست ۵۷ بغداد خبر دادند و اعلام کردند چنین تصاویری تنها در روزهای برگزاری مراسم بزرگ مذهبی در ورودی‌های بغداد مشاهده می‌شود. گفته می‌شود شمار زیادی از ساکنان آمرلی، تلعفر و دشت نینوی نیز برای تجدیدپیمان با فرماندهان شهید مقاومت خود را به میدان التحریر رسانده‌اند. مردمی که خود را از نقاط مختلف بغداد و عراق به میدان التحریر رسانده بودند، پرچم‌های عراق و حشدالشعبی و تصاویر شهیدان سلیمانی و المهندس و بنرهایی که روی آنها شعارهای ضدآمریکایی نوشته شده است را در دست داشتند.

اصلی‌ترین شعارهای راهپیمایان «کلا کلا آمریکا»، «کلا، کلا اسرائیل»، «کلا کلا آل‌سعود» و «الله‌اکبر، آمریکا الشیطان الاکبر» بود. خبرنگار روسیا الیوم گزارش داد، از بین شعارهایی که سر داده می‌شد، مهم‌ترین شعارها گرفتن انتقام این دو فرمانده شهید و تاکید بر اخراج آمریکا از عراق بود. یکی دیگر از شعارهای مردم عراق، تشکر از قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس بود. آنها شعار می دادند «مشکور حجی قاسم ما قصرت ویانه» یعنی «از تو ممنونیم حاج قاسم؛ تو در حق ما هیچ کوتاهی نکردی.» در این مراسم مقامات سیاسی و فرماندهان مقاومت نیز سخنرانی کردند و خواهان اخراج آمریکا از عراق شدند. 

هادی العامری، رئیس ائتلاف فتح در پارلمان عراق با تاکید بر اینکه برای اخراج اشغالگران آمریکایی باید اقدام شود، گفت: «باید حاکمیت ملی عراق به صورت کامل محقق و نیروهای نظامی خارجی از عراق خارج شوند.» او با تاکید بر اینکه نمی‌توان بر سر مصوبه اخراج نیروهای نظامی خارجی از عراق سازش کرد، گفت: «دولت باید جدول زمان‌بندی خروج نیروهای نظامی خارجی از عراق را آماده کرده و نقش قوی عراق را به آن بازگرداند.» او تاکید کرد که عراق فقط در صورت اخراج نیروهای آمریکایی به ثبات می‌رسد. وی در بخش دیگری از سخنانش به نقش اصلی شهیدان سلیمانی و ابومهدی المهندس در شکست گروه تروریستی داعش اشاره کرد و گفت که این دو شهید چشم امید به کمک به ملت‌های مستضعف داشتند.

رئیس ائتلاف فتح در پارلمان عراق در سالروز شهادت این دو شهید به دست آمریکا گفت که شهید سلیمانی با پشت‌سر گذاشتن فرقه‌گرایی و قوم‌گرایی در میدان‌های جهاد مبارزه کرد و اظهار داشت که خون این دو شهید درخت آزادی را آبیاری می‌کند. 

فالح فیاض، رئیس سازمان حشدالشعبی عراق نیز در این مراسم تصریح کرد: «تظاهرات میلیونی امروز پاسخ و انتقام خون فرماندهان شهید است. ما به شهدای خود وفاداریم، بر ضرورت قصاص تمام کسانی که در جنایت ترور فرماندهان پیروزی دست داشتند، تاکید داریم.»  وی افزود: «با عزت و حاکمیت از کلیه حقوق و منافع خود محافظت می‌کنیم. فتنه‌انگیری، طائفه‌گری مذهبی و قومی‌‌گرایی موجب عقب‌رفت عراق طی دهه‌های گذشته شد. مردم طرفدار الحشد الشعبی، از خود این سازمان وسیع‌ترند و ما به‌واسطه شما با هرکس که فرزندان این ملت را هدف قرار می‌دهد مقابله می‌کنیم. وحدت عراق راز قدرت آن است و من از شما می‌خواهم که زیر لوای وطن و مرجعیت بمانید.»

  سلاح زمین نمی‌گذاریم

در ماه‌های گذشته مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق تلاش متمرکزی برای خلع سلاح مقاومت در عراق داشته است. او با وجود اینکه اصلی‌ترین وظیفه‌اش برگزاری انتخابات است، ادعا کرده برای برگزاری انتخابات باید سلاح‌هایی که به‌زعم او غیرمجاز هستند را جمع‌آوری کرد. دیروز ابوحسین الحمیداوی، دبیرکل گردان‌های حزب‌الله عراق به این تلاش‌ها واکنش نشان داد و گفت: «سلاح‌ مقاومت منضبط‌تر، سازمان‌یافته‌تر و قانونمندتر از بسیاری از ارتش‌ها و نهادهای نظامی در طول تاریخ است و تا زمانی که خدا بخواهد در دست ما خواهد ماند و به هیچ‌کس اجازه نخواهیم داد تا این سلاح مقدس را که باعث حفظ سرزمین، آبرو و جان ماست، کوچک بشمارد.»

او با بیان اینکه حضور امروز ما در صحنه برای بیعت با خدا، پیامبرش و مومنان مقاوم و پایدار است، افزود: «این حضور همچنین مجوزی است برای اینکه هرچه‌ سریع‌تر انتقام خون سرداران مقاومت گرفته شود، چراکه خون ما همچنان می‌جوشد.» الحمیداوی ادامه داد: «امروز وارد سفارت شر (سفارتخانه آمریکا) نخواهیم شد و این دولت را سرنگون نخواهیم کرد؛ چراکه هنوز زمان کافی وجود دارد.»

  راهپیمایی یمنی‌ها

جدا از عراق، در یمن نیز ده‌هاهزار یمنی در راهپیمایی بزرگ «وفاداری به خون شهدا» در صنعا شرکت کردند. در این مراسم تظاهرات‌کنندگان شعارهایی در محکومیت سیاست آمریکا در منطقه و سلطه‌جویی این کشور سر دادند. آنها تصاویر سردار قاسم سلیمانی و شهدای انصارالله ازجمله حسین بدرالدین الحوثی و سایر شهدا را در دست داشتند و فریاد «از صعده تا بغداد... یک دروازه به سوی استقلال»، «با خون شهدا مسیر را ساختیم»، «این راه الصماد است و ما به جهاد ادامه می‌دهیم» و «با سلیمانی عهد می‌بندیم که انتقام او را از جنایتکاران بگیریم»، سر دادند. محمدجابر عوض، استاندار صعده در این مراسم بر لزوم حرکت در مسیر شهدا برای آزادی خاک کشور از مستکبران و تلاش برای گرفتن انتقام خون شهدا و پیروزی بر دشمنان تاکید کرد.  اگرچه این مراسم یک بزرگداشت نمادین برای فرماندهان محور مقاومت بود اما نباید از معنای آن در فضای سیاسی عراق به سادگی گذشت. این اجتماع در واقع نمایش بخشی از لشکری است که آماده مقابله با آمریکاست. این حضور می‌تواند معادلات در عراق را تا حدودی دگرگون کند.

  گذر از «تعارض» به «تنازع» با آمریکا

تجمعات و تظاهرات شنبه‌شب و روز یکشنبه عراق دارای پیامدهای مختلفی است. برای فهم بهتر این اعتراضات و تجمعات باید مقاصد اهداف و نظرات موجود در میان گروه‌های مقاومت را با تفکیک و شفافیت بالاتری مورد بررسی قرار داد تا پیامدهای آن قابل درک‌تر باشند.  افرادی که در این اعتراضات شرکت کرده‌اند که به‌نوعی حامیان دیدگاه‌های مقاومتی در عراق به‌حساب می‌آیند و پیش‌تر نیز نظراتی علیه آمریکا داشته‌اند اما از سال 2014 تا پیش از ترور سرداران مقاومت در اولین روزهای سال 2020 به‌گونه‌ای پنهان و آشکارا اقدامی فیزیکی علیه حضور نظامی آمریکا در این کشور انجام نداده بودند. گروه‌های مقاومت عراق که تعداد نیروهای آن به صدها هزار نفر و تعداد طرفداران مردمی‌اش به میلیون‌ها تن می‌رسد، در گذشته نیز آمریکا را عنصری مزاحم و اشغالگر می‌دانستند اما آن را به‌گونه‌ای در کشورشان «تحمل» می‌کردند. اقدامی که آمریکا در ترور فرماندهان مقاومت انجام داد باعث شد سطح درگیری‌ها در این کشور با گذر از «تعارض» به حد «تنازع» برسد. تعارض به‌معنی ناسازگاری کردن و دشمنی است. این حالت پیش از ترور بین گروه‌های مقاومت و آمریکا در عراق وجود داشت و درگیری میان آنها در سطوحی پایین انجام می‌پذیرفت که نشانه و شاهد آن کشیده نشدن درگیری‌ها به انجام اقدامات نظامی علیه حضور سربازان آمریکایی در این کشور بود. تعارض بیشتر اختلافات را در حوزه «ذهنی» بیان می‌کند، پس از جنایت ترور جاده بغداد اما وضعیت به حد «تنازع» رسیده است. یکی از معانی این کلمه «چیزی را از کسی گرفتن است.» در این مرحله درگیری و چالش معمول و ذهنی وجود ندارد، بلکه اختلافات از لحاظ فکری گذشته و به‌شدت وارد امور مادی می‌شود. شما در این مرحله با دشمن خود در حال تنازع هستید و باید چیزی را به‌طور کامل از او گرفته و تحت کنترل خود بگیرید. 

بر این اساس ترجمان اعتراضات ضدآمریکایی یک‌سال اخیر در عراق آن است که این کشور یا جای چندمیلیون عراقی است یا جای چندهزار سرباز آمریکایی. میلیون‌ها عراقی با حضور در این تظاهرات آن هم در اوج تلاش‌های واشنگتن برای قدرت‌نمایی در منطقه حاکی از آمادگی مردمی برای ورود به دوران تنازع با آمریکاست. این مساله میراثی است که ترامپ نه‌تنها برای بایدن، بلکه برای دیگر روسای جمهور آتی کشورش نیز برجای گذاشته است. دولت دموکرات‌ها نیز با این چالش روبه‌رو است، زیرا علی‌رغم آگاهی مردم و گروه‌های عراقی از توانمندی‌های آمریکا آنها ضدحضور نظامی آمریکا در کشورشان قیام کرده و به‌شکلی علنی از مبارزه نظامی ضدواشنگتن حمایت می‌کنند و ضربات سنگینی را در یک‌سال گذشته به آمریکایی‌ها وارد کرده‌اند.
 
  برنامه آمریکا چیست؟

آمریکا تلاش دارد برای باقی ماندن در عراق در شرایط جدید تنازع به‌وجود آمده میان جریان بومی مقاومت در عراق و خود طرف‌های دیگری را با ایجاد فتنه در مقابل گروه‌های مقاومت عراقی قرار دهد. تلاش برای ایجاد درگیری میان دولت و گروه‌های حشدالشعبی و تلاش برای ایجاد درگیری میان گروه‌های مقاومت و نیروهای سازمان مبارزه با تروریست عراق از این جمله است. آمریکا می‌داند درصورتی‌که فتنه‌ای عراقی- عراقی ایجاد کند می‌تواند از غلظت فضای تنازع فعلی کاسته و آن را به شرایط «تعارض» پیشین بازگرداند. در این صورت گروه‌های مقاومت با گروه‌هایی عراقی درگیر شده و توان‌شان مصروف مبارزه با گروهی بومی در کشورشان خواهد شد. تلاش‌های فتنه‌انگیزانه وابستگان آمریکا تا بغداد این مساله بوده که البته با هوشیاری مقاومت به جایی نرسیده است. 

الکاظمی و نفوذی‌های آمریکا در دولت وی تلاش کرده‌اند در یک‌سال اخیر به اشکال مختلف پای گروه‌های مقاومت عراقی را به درگیری بکشانند و به همین دلیل دست به اقدامات شاز امنیتی زده‌اند تا فضایی را برای به‌حاشیه کشاندن اهداف گروه‌های مقاومت ایجاد کنند. در این دوره ده‌ها تن از اعضای گروه‌های مقاومت دستگیر شده‌اند و در دو مورد نیز به پایگاه‌های آنان حمله شده که طی این دو حمله نیروهای آمریکایی نیز حضور داشته‌اند.  نخستین مورد این اقدامات یورش بامداد روز جمعه 6 تیر سال جاری (26 ژوئن 2020) بود که طی آن نیروهای سازمان مبارزه با تروریسم عراق به یکی از مقر‌های حشدالشعبی تعداد 13 تن از آنان را دستگیر کردند. برخی منابع مدعی هستند در این حمله نیروهای آمریکایی نیز افراد سازمان مبارزه با تروریسم عراق را همراهی می‌کرده‌اند. این نیروها با فشار گروه‌های مقاومتی و هوشمندی گروه‌های سیاسی حشدالشعبی آزاد شدند اما این دستگیری‌ها مجددا در مدت کوتاهی بعد تکرار شدند و نیروهای آمریکایی با یورش مستقیم به یکی از مقرهای عصائب اهل حق سه تن از آنان را در استان الانبار عراق با مجوز نیروهای امنیتی عراق بازداشت کردند.  آخرین نمونه از تنش‌آفرینی‌های دولت الکاظمی به‌نفع آمریکا دستگیری یکی از اعضای گروه عصائب اهل عراق به جرم انجام عملیات موشکی علیه سفارت آمریکا در بغداد بوده است. پس از این دستگیری بازوهای رسانه‌ای سفارت آمریکا در بغداد دست به دروغ‌پراکنی زده و مدعی واکنش نظامی عصائب اهل حق شدند درحالی‌که این گروه به‌شدت اقدام نظامی در بغداد را تکذیب کرد. این اقدامات رسانه‌ای از سوی آمریکا و اعضای دولت الکاظمی به آن جهت شکل گرفت که بتواند باعث ایجاد درگیری عراقی- عراقی شود.

  مقاومت در پی چه سیاستی است؟

حشدالشعبی عراق از گروه‌های زیادی تشکیل شده است که هرکدام نظرات خود را دارند. گفته می‌شود برخلاف دیدگاه‌های بسیاری تنها 60 درصد آنان شیعه بوده و 40 درصد آنان از میان اهل تسنن، مسیحیان و دیگر اقلیت‌ها هستند که البته برخی از این گروه‌های اقلیتی بیشتر از بعضی گروه‌های شیعه دارای دیدگاه‌های مقاومتی هستند. در میان شیعیان تمامی گروه‌ها با آمریکا ضدیت ندارند و به همین دلیل نیز به‌تازگی بخش از آنها به بهانه حمایت از مرجعیت از حشدالشعبی جدا شده‌اند و حشدعتبات را تشکیل داده‌اند.

گفته می‌شود در سال 2019 و در هنگامی که عبدالوهاب الساعدی معاون وقت سازمان مبارزه با تروریسم عراق قصد کودتا علیه دولت عادل عبدالمهدی را به نیابت از آمریکایی‌ها داشت تعدادی از فرماندهان حشد الشعبی نیز قصد همکاری با او را داشتند. گرچه آمریکا نه‌تنها حشدالشعبی، بلکه هر نیروی نظامی قدرتمندی در عراق را نمی‌تواند تحمل کند اما در مرحله فعلی قصد دارد به‌شکلی مستقیم از آنها بهره‌برداری کرده تا ضمن دستیابی به اهدافش این همکاران عراقی خود را نیز دچار فرسایش و ضعف کند.  گروه‌های مقاومت که تنها بخشی از حشدالشعبی هستند با شناخت این مساله در عراق تغییر آرایش داده و به‌شکل فعالیت‌های مخفیانه بازگشته‌اند تا مقری رسمی برای هدف قرار گرفتن نداشته باشند. آنها گرچه در برخی خطوط مقدم در شمال و غرب عراق حضوری رسمی دارند اما در عمق خاک این کشور و در جنوب به شکل فعالیت‌های غیررسمی بازگشته‌اند تا جلو سواستفاده‌های احتمالی را در حد امکان بگیرند. این تغییر جهت باعث شد آمریکا در آخرین حمله نظامی خود در عراق که در بامداد جمعه 23 اسفند 1398 انجام شد نتواند عضوی از گروه‌های مقاومت را مورد هدف قرار دهد.  آمریکا گرچه پس از آن با انجام اقدامات اطلاعاتی و کمک مزدوران عراقی خود برخی از این پایگاه‌ها را شناسایی کرد اما موفق به انجام اقدامی نشد. در جریان یورش به مقر کتائب حزب‌الله عراق به‌بهانه پرتاب موشک علیه سفارت آمریکا مزدوران عراقی واشگتن و بازجویان آمریکایی نتوانستند با شکنجه اعضای مقاومت عراق بالاجبار از آنها اعتراف بگیرند و ناگزیر پس از ناکامی در اثبات ادله خود آنها را آزاد کردند، زیرا در غیر این صورت فرصت واکنشی مشروع را به مقاومت می‌دادند. 

گروه‌های مقاومت عراق با تاسیس گروه‌های متعدد جدید مانند «عصبه الثائرین» و «شهید کریم درعم» که گروه‌هایی مخفی، با اعضا و فرماندهانی نامشخص هستند انتقام‌گیری از آمریکا را در سال گذشته آغاز کردند و بارها پایگاه‌های آمریکایی را مورد هدف موشک قرار دادند. در پی این اقدام آمریکایی‌ها از چندین پایگاه خود که به‌گفته منابع مختلف عراقی تعدادشان هفت تا 9 پایگاه بوده عقب‌نشینی کردند و در دو پایگاه «عین الاسد» در غرب و الحریر در شمال عراق متمرکز شدند. پس از این عقب‌نشینی و تغییر آرایش آمریکا، نیروهای مقاومت دست به انجام حملات علیه کاروان‌های تدارکاتی آمریکا در کشورشان زدند. سیاست گروه‌های عراقی عادی‌سازی انجام حملات نظامی علیه آمریکا، بالابردن تدریجی درجه حرارت درگیری‌ها و ایجاد فشار روانی بر ذهن سربازان میدانی و سیاستگذاران آمریکایی بوده است. به‌نظر می‌رسد گروه‌های عراقی در فضای پس از سالگرد شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس وارد مرحله جدیدی از رویارویی با نظامیان آمریکایی شوند. در دور قبلی درگیری‌ها در مرحله نخست پایگاه‌های نظامی آمریکا در نزدیکی مناطق شیعه‌نشین مورد هدف موشک‌های کوتاه برد قرار گرفتند اما پایگاه‌های آمریکایی در مناطق غربی و شمالی عراق از حملات در امان بودند و گروه‌های مقاومت نیز از سلاح‌های سنگین خاصی استفاده نمی‌کردند. این سلاح‌ها بیشتر شامل «مینی‌کاتیوشا» و در سطح محدودتری راکت‌های «کاتیوشا» بود. در مرحله دوم کاروان‌های لجستیکی آمریکا در نواحی مرکزی و جنوبی مورد حملات بمب‌های کنار جاده‌ای قرار گرفتند. این کاروان‌ها تنها تجهیزات نیروهای آمریکایی را حمل می‌کردند، درحالی‌که هیچ‌سرباز آمریکایی همراه آنها نبود و تنها رانندگان عراقی با پشتیبانی نظامیان عراقی این کار را انجام می‌دادند.  در مرحله سوم رویارویی احتمالا شاهد زیر آتش رفتن پایگاه‌های عین الاسد در استان الانبار و الحریر در اقلیم کردستان و نیز حملات با پهپادهای انتحاری به آنها باشیم. این اقدامات ضمن عادی‌سازی حمله به این پایگاه‌های بزرگ نظامی، فشار روانی بزرگ دیگری به نظامیان و سیاستگذاران آمریکایی وارد خواهد ساخت. هرگونه واکنش شدید آمریکا به این اقدامات گروه‌های مقاومت نیز امضای مشروعیت حملات آتی با سلاح‌های سنگین‌تر و به‌ تبع آن تلفات بیشتر سربازان آمریکایی خواهد بود. تظاهرات مردمی عراق در سالگرد شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس تایید حملات قبلی به آمریکا و مجوز تهاجمات آتی به آنهاست.