به گزارش «فرهیختگان»، انجمن‌های علمی دانشجویی از نهادهایی هستند که می‌توانند نقش موثری در توسعه اجتماعی و علمی جامعه داشته باشند و بر این اساس دارای کارکردها و وظایف آشکار و پنهان هستند که نتایج قابل پیش‌بینی نیز برای آنها متصور هستند. این انجمن‌ها ازطریق کارکردهای خود می‌توانند به تقویت و توسعه کارآفرینی در جامعه کمک کنند. هدف از تشکیل انجمن‌های علمی دانشجویی گسترش و ارتقای علمی و توسعه کمی و کیفی نیروهای متخصص و بهبود وضعیت آموزشی و پژوهشی در زمینه فعالیت هر انجمن است. انجمن‌های علمی دانشجویی در دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یک نهاد مستقل، برای انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی در بدنه دانشجویی حضور دارند. در این دانشگاه بیش از 2400 انجمن علمی دانشجویی و البته 310 انجمن فعال حضور دارند که مدتی است توسط شاخص‌ها ارزیابی می‌شوند. درواقع ارتقای کیفی و هدفمندسازی فعالیت انجمن‌‌ها یکی از اصولی است که باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان این دانشگاه در دستورکار خود قرار داده و بر همین اساس نیز مدتی است عملکرد انجمن‌های علمی دانشجویی را با شاخص‌هایی رتبه‌بندی می‌کند تا عملکرد هرکدام مشخص شود.

درواقع مسئولان باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان این دانشگاه می‌گویند فعالیت انجمن‌ها فقط نباید روی کاغذ باشد؛ آنها معتقدند هر انجمنی که غیرفعال باشد باید از گردونه خارج شود. البته برای انجمن‌های غیرفعال 6 ماه فرصت درنظر گرفته شده است؛ یعنی مجوز آنهایی که فعالیت ندارند به مدت 6 ماه تعلیق شده و 6ماه هم به آنها فرصت داده شده که فعالیت خود را آغاز کنند، در غیر این‌صورت لغو مجوز خواهند شد. باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی پیش از این رتبه‌بندی‌ها را به‌صورت سالانه انجام داده و به‌صورت سالانه نیز منتشر می‌کرد. اما حالا هم به‌منظور رصد دقیق‌تر فعالیت انجمن‌ها و ایجاد انگیزه بیشتر و مداوم در اعضای انجمن‌ها، ارزیابی به‌صورت فصلی و چهارمرتبه در سال انجام خواهد شد. از این پس رتبه‌بندی‌ها سالانه، اما به‌صورت یک‌چهارم سال به یک‌چهارم سال اعلام می‌شود. سال نیز براساس سال مالی تحصیلی درنظر گرفته شده است. ارزیابی و رتبه‌بندی یک‌‌چهارم اول سال تحصیلی 1400-1399 انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه براساس اطلاعات ثبت‌شده توسط روسای دفاتر باشگاه‌‌های پژوهشگران جوان در واحدهای دانشگاهی در سامانه پیوند صورت گرفته است. تغییرات رتبه درمقایسه با گزارش قبلی به‌دلیل ثبت اطلاعات توسط تعداد بیشتری از واحدهای دانشگاهی، نزدیک‌تر شدن مکانیسم ارزیابی با آیین‌نامه پیشنهادی و دستورالعمل اعلام‌شده و همچنین رعایت سقف امتیاز برای هر فعالیت است.

 جوکار: مجوز انجمن‌های غیرفعال 6 ماه تعلیق می‌شود

محمدمهدی جوکار، مدیرکل هدایت و توانمندسازی دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره ارزیابی جدید انجمن‌های علمی دانشجویی توضیح داد و گفت: «برای اینکه بین دانشجویان رقابت سالم علمی ایجاد کرده و به آنهایی که فعال هستند انگیزه دهیم، ارزیابی و رتبه‌بندی را برای انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه در دستورکار قرار دادیم. ازسوی دیگر به‌دنبال این هستیم تا مجوزها را در کمتر از دوماه بررسی کرده و با دید کمک به آنها مجوزها را تثبیت و ابلاغ کنیم.»

او ادامه داد: «تعداد زیادی انجمن علمی در دانشگاه وجود دارند که مدت زیادی است غیرفعال هستند؛ ما انجمن‌هایی که تا قبل از شرایط کرونایی غیرفعال بودند را احصا کرده و در مدت کرونایی نیز اگر فعالیتی نداشتند، فرض را بر این گذاشتیم که دو سال فعالیت نداشته‌اند.»

مدیرکل هدایت و توانمندسازی دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه مجوز این انجمن‌ها در کمیسیون مرکزی به مدت 6 ماه تعلیق خواهد شد، اظهار کرد: «به این انجمن‌ها 6ماه فرصت داده و به رئیس واحد و رئیس استان طی نامه‌ای اعلام می‌کنیم که انجمن مربوطه 6ماه فرصت دارد که فعالیت خود را آغاز کند و در غیر این صورت لغو مجوز خواهد شد.»

او در ادامه برای ایجاد انگیزه برای فعالیت در انجمن‌ها نیز توضیح داد: «برای ایجاد انگیزه در انجمن‌های فعال و غیرفعال رتبه‌بندی را به‌صورت سالانه و به‌صورت یک‌چهارم سال منتشر می‌کنیم. سال نیز براساس سال مالی تحصیلی درنظر گرفته شده است؛ یعنی برنامه‌ای که داریم برای اول آذر رنکینگ یک‌چهارم اول را انجام داده و برای اسفندماه نیز رنکینگ یک‌چهارم دوم سال را انجام خواهیم داد.»

جوکار در ادامه تصریح کرد: «اتفاقی که می‌افتد این است که انجمن‌های غیرفعال و حتی آنهایی که مجوزشان تعلیق شده تشویق می‌شوند تا خود را ارزیابی کرده و در رتبه‌بندی قرار بگیرند. ازسوی دیگر برای اینکه اطلاعات ارزیابی نرمال شود، شاخص ارزیابی را براساس فعالیت یک‌ساله در بازه‌های زمانی یک‌چهارم سال قرار می‌دهیم. به‌عبارت دیگر شاخص ارزیابی سالانه خواهد بود، اما با تغییر و جابه‌جایی بازه ارزیابی به‌صورت یک‌چهارم سال.»

 تفاوت ارزیابی جدید چیست؟

او درخصوص تفاوت شیوه ارزیابی فعلی با ارزیابی قبلی نیز گفت: «در ارزیابی جدید یک‌سری شاخص‌ها که در آیین‌نامه پیش‌بینی شده و به‌صورت دستورالعمل به واحدها ابلاغ شده بود را در ارزیابی جدید اعمال کردیم (جدول شماره 3). بنابراین رنکینگ‌ها در ارزیابی جدید نسبت‌به ارزیابی قدیم تغییر کرده که این موضوع نیز به دو دلیل اصلی است؛ یک‌سری از انجمن‌ها در ارزیابی قدیم حضور نداشتند یعنی مسئولان آنها در واحدهای دانشگاهی اطلاعات خود را ثبت نکرده بودند.»

مدیرکل هدایت و توانمندسازی دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص دلیل دوم نیز اظهار کرد: «در ارزیابی جدید سقف فعالیت‌ها را رعایت کردیم؛ در ارزیابی قبلی به‌دلیل ایجاد رقابت سقف فعالیت‌ها اعمال نشد، اما در رتبه‌بندی جدید، سقف فعالیت اعمال و این موضوع باعث شد به‌طور مثال امتیاز برخی واحدها همچون علی‌آباد کتول علی‌رغم فعالیت‌های زیاد، نسبت‌به رتبه‌بندی قبلی کمتر شود.»

او با بیان اینکه یک‌سری اصلاحات نیز در گزارش‌گیری انجام دادیم، تصریح کرد: «به‌طور مثال یک انجمن فعالیت خود را ثبت کرده، اما تاریخ فعالیت مشخص نبود یا مخدوش بود. یا برای مثال یک فعالیت برای چند انجمن ثبت شده بود؛ مثلا یک کارگاه مقاله‌نویسی برگزار شده و بچه‌های انجمن شیمی، فیزیک و عمران در این کارگاه حضور داشته و این فعالیت برای هر سه انجمن ثبت شده است. کاری که کردیم این بود که این امتیاز را حذف و اعلام کردیم امتیاز کارگاه فقط به یک انجمن (انجمن اول ذکرشده) تعلق می‌گیرد.»

 تمرکززدایی از یک انجمن واحد و توجه به همه انجمن‌ها

جوکار گفت: «همچنین ممکن است یک واحد دانشگاهی فقط یک انجمن فعال داشته و مسئولان نیز از آن حمایت می‌کنند؛ شاید این تصور پیش آید که مسئولان نسبت‌به بقیه انجمن‌ها کم‌توجه باشند، بنابراین باید تدبیری اندیشدیده شود تا تمرکز واحد دانشگاهی فقط روی یک انجمن نباشد. به‌طور مثال نقطه‌قوت واحد دانشگاهی قزوین رباتیک است، اما نباید از رشته زبان و ادبیات آن غافل شد. برهمین اساس در این گزارش، واحدهای دانشگاهی نیز براساس امتیاز انجمن‌ها رنکینگ شده‌اند. به‌عبارت بهتر به غیر از انجمن‌ها، واحدهای دانشگاهی نیز امتیازبندی شده‌اند.» (جدول شماره 1)

او درخصوص تفاوت دیگر رتبه‌بندی جدید با رتبه‌بندی قدیم بیان کرد: «در ارزیابی جدید رتبه‌بندی حقیقی شد؛ یعنی انجمنی که امتیاز 25 را با 6 فعالیت کسب کرده، بالاتر از انجمنی است که امتیاز 25 را با 5 فعالیت کسب کرده است. همچنین رتبه‌های یک‌سال به انجمن‌های دارای امتیاز مساوی تعلق گرفت.»

 برای تشویق انجمن‌ها چه تدابیری اتخاذ شده است؟

جوکار درخصوص تشویق انجمن‌ها به فعالیت چند پیشنهاد و درخواست نیز مطرح کرد و گفت: «برای تشویق دانشجویان و اعضای هیات‌علمی جهت حمایت از انجمن‌ها موارد مختلفی در دستورکار قرار گرفته است که از آن جمله می‌توان به اختصاص امکانات به انجمن، تخفیف شهریه به دانشجویان عضو هیات‌مدیره انجمن، امتیاز در ترفیع پایه و ارتقای مرتبه اساتید مشاور انجمن و مرخصی تشویقی برای رئیس باشگاه انجمن برگزیده اشاره کرد. درخصوص دانشجویان، اعطای تخفیف شهریه به هیات‌مدیره انجمن را مطرح کردیم. درخواست این بود که تا 14 انجمن برتر، حداکثر 7 نفر و به‌ازای هر انجمن 20 درصد شهریه ثابت و متغیر در ترم بعد از انتشار، به‌صورت پلکانی تا 5 درصد تخفیف شهریه درنظر گرفته شود.»

مدیرکل هدایت و توانمندسازی دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «همچنین تخفیف شهریه 50 درصدی برای هیات موسس‌ پیشنهاد شد؛ برای اساتید مشاور نیز درخواست پایه تشویقی را مطرح کردیم؛ همچنین برای 2 انجمن از 7 انجمن برتر کل کشور، درخواست پایه تشویقی برای استاد و برای استاد مشاورهای 7 انجمن برتر اولیه، 2 امتیاز فعالیت اجرایی ماده 4 آیین‌نامه ارتقا پیشنهاد شد تا اساتید نیز پای کار آمده و از دانشجویان حمایت کنند. البته این درخواست‌ها درحال پیگیری است، اما هنوز به نتیجه نرسیده است.»

او گفت: «در برخی واحدها کارمندانی مدیریت مجموعه انجمن‌ها را برعهده دارند که برای این دسته از کارمندان نیز دو روز مرخصی تشویقی و لوح تقدیر درنظر گرفته شده است.» در این گزارش، رتبه‌بندی یک‌چهارم اول سال تحصیلی  1400-1399 انجمن‌های علمی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در بازه 1/9/1398 تا 30/8/1399آمده است. ( جدول شماره 2)

 * نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار