مدیرکل پژوهش معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» مولفه‌های پژوهشی مدنظر در معاونت را تبیین کرد
به گزارش «فرهیختگان»، سال 98 بود که ساختار کلی دانشگاه آزاد مورد تغییر و اصلاحاتی قرار گرفت. تشکیل معاونت علوم‌انسانی و هنر در دانشگاه آزاد اسلامی یکی از ثمرات این بازنگری بود که براساس آن ساختار یکی از معاونت‌های دانشگاه آزاد به‌صورت ویژه به حوزه علوم‌انسانی و هنر اختصاص پیدا کرد. فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی ذیل این معاونت کماکان درحال پیگیری است و با جدیتی بیش از گذشته دنبال می‌شود. هفته پژوهش بهانه خوبی برای بررسی فعالیت‌های پژوهشی در این معاونت بود. علیرضا عراقیه، مدیرکل پژوهش معاونت علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به تشریح عملکرد پژوهشی معاونت علوم‌انسانی پرداخت که در ادامه می‌خوانید.
علیرضا عراقیه، مدیرکل پژوهش معاونت علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد ضمن تبریک هفته پژوهش به کلیه تلاشگران عرصه علم و دانش و تقدیر از خدمات کلیه تلاشگران عرصه علم و دانش گفت: ««پژوهش فعالیتی هدفمند براساس اندیشه و تفکر برای رسیدن به حقیقت و‌شناختی روشن و راهی برای گسترش مرزهای علم، دانایی و گشودن افق‌های درخشان است. هفته پژوهش بهانه خوبی برای ارج نهادن به مقام شامخ محققان و پژوهشگران خستگی‌ناپذیر و متعهد کشور سربلندمان به‌ویژه 10هزار عضو هیات‌علمی علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی است. از ایشان تشکر کرده و از خداوند متعال توفیقات روزافزون را برای همکارانم برای کلیه سطوح فعالیت‌های پژوهشی در واحدهای دانشگاهی خواستارم.»
به‌روزرسانی، بومی‌سازی و حکمی‌سازی؛ مولفه‌های اصلی پژوهشی در معاونت علوم‌انسانی
عراقیه با اشاره به ماموریت‌های پژوهشی در معاونت علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد تصریح کرد: «اداره‌کل پژوهش علوم‌انسانی و هنر با هدف تعالی علوم‌انسانی و باتوجه به مولفه‌های به‌روزرسانی؛ بومی‌سازی و حکمی‌سازی در تلاش است تا بتواند در حوزه علوم‌انسانی و هنر مشوق اعضای هیات‌علمی و دانشجویان به‌ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی باشد. رهبر انقلاب درخصوص اهمیت پژوهش فرمودند پول فی‌النفسه اقتدار نمی‌آورد. آن چیزی که اقتدار می‌آورد، دانش است. امروز اگر آمریکا پیش‌رفتگی علمی خود را نمی‌داشت، نمی‌توانست در دنیا این همه زورگویی کند و در همه مسائل آدم دخالت کند؛ ثروت هم اگر به‌دست می‌آید، از ناحیه علم به‌دست می‌آید، علم را اهمیت بدهید. اینی که من سال‌هاست بر مساله علم، تحقیق، پژوهش، پیشرفت، نوآوری و شکستن مرزهای علمی موجود تکیه می‌کنم به‌خاطر این است، بدون دانش اقتدار کشور امکان‌پذیر نیست. دانش اقتدار می‌آورد.»
وی در ادامه افزود: «یکی از رشته‌های مهمی که باعث اقتدار می‌شود، مجموعه رشته‌های حوزه علوم‌انسانی و هنر است. یکی از دغدغه‌های مقام‌معظم‌رهبری که در سخنرانی‌های مختلف به‌ویژه چندسال اخیر همواره مساله علوم‌انسانی بوده و هست. از دیدگاه مقام‌معظم‌رهبری علوم‌انسانی به اندازه علوم صنعتی و پزشکی مهم است و پیشرفت و نظریه‌پردازی در آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از دیدگاه ایشان علوم‌انسانی جهت‌دهنده و فکرساز است و مسیر و مقصد حرکت جامعه را تعیین می‌کند. بنابراین می‌توان گفت یکی از دلایل مهم تاکید ایشان بر علوم‌انسانی این است که ایران کشوری درحال توسعه است و برای پیشرفت و توسعه الگوی کاملی لازم است که مقصد و مسیر براساس آن روشن باشد. تعیین این الگو و معیارها و شاخص‌های توسعه برعهده علوم‌انسانی است.»
برنامه‌ریزی حوزه پژوهش معاونت علوم‌انسانی بر مدار 8 رویکرد کلی
عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر درخصوص راهبردهای پژوهشی معاونت علوم‌انسانی و هنر اظهار کرد: «ایجاد ساختاری فعال و پویا و پایدار در ساحت پژوهشی، تدوین سیاستگذاری و راهبردهای تحول و تعالی علوم‌انسانی در ساحت پژوهشی، کشف نخبگان باورمند به تعالی علوم‌انسانی و هنری و توانمندسازی و حمایت و به‌کارگیری آنها در ماموریت‌ها، راه‌اندازی و گسترش و تقویت کرسی‌های ترویجی و تخصصی با هدف نوآوری و نظریه‌پردازی، دانش‌افزایی و کادرسازی منابع انسانی متعهد و متخصص در ساختار پژوهشی دانشگاه، تحول اساسی و ماموریت‌گرایی در محتوای پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و مقالات در راستای تعالی علوم‌انسانی و هنر، راه‌اندازی رسانه مجازی جهت برگزاری کرسی‌های علمی ترویجی با هدف گفتمان‌سازی و شناسایی راهکارهای علمی حل مسائل اجتماعی و مسائل عمده کشور مبتنی‌بر فعالیت‌های پژوهشی با درنظر گرفتن شرایط خاص هر منطقه به‌جهت برنامه‌ریزی برای ارائه آموزش‌های لازم به‌منظور حفظ و تعالی جامعه برمبنای نیازها، هشت راهبرد کلی این معاونت در حوزه فعالیت‌های پژوهشی است. درکنار این موارد توجه به مسائل بومی استان‌ها و ایجاد نظام موضوعات و ساماندهی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها بر اساس آن با هدف توجه به مسائل کشور و حل آنها در دستورکار اداره‌کل پژوهش قرار دارد.»
او در تشریح عملکرد پژوهشی حوزه علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «اداره‌کل پژوهش دارای چهار مدیریت، توانمندسازی علمی اساتید، امور کرسی‌ها همایش‌ها و جشنواره‌ها، تعریف کتب درسی و نشریات علمی و مدیریت خدمات پژوهش‌های تحصیلی است. اداره‌کل پژوهش علوم‌انسانی و هنر برای ارتقای کیفیت فعالیت‌های خود در این مدیریت‌ها همکاری نزدیکی با مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی تعالی علوم‌انسانی و هنر داشته و با تبادل اندیشه با دفاتر هشت‌گانه این مرکز تلاش دارد تا به اهداف خود در تعالی علوم‌انسانی و هنر جامه‌عمل بپوشاند.»
برگزاری 23 دوره تخصصی در تابستان سال‌جاری
مدیرکل پژوهش معاونت علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد ادامه داد: «در قسمت مدیریت توانمندسازی علمی اساتید در تابستان 99 درمجموع 23 دوره تخصصی برای اعضای هیات‌علمی علوم‌انسانی و هنر برگزار شد که در بسیاری از این دوره‌ها حضور اعضای هیات‌علمی و استقبال آنها بسیار چشمگیر بود، به‌عنوان مثال در اولین دوره آموزشی حکمی‌سازی علوم‌انسانی و هنر که از تاریخ 31/3/99 تا 8/5/99 برای نخستین‌بار در کشور برگزار شد، تعداد هزار نفر از اعضای هیات‌علمی علوم‌انسانی و هنر به‌صورت مجازی در این دوره‌ها شرکت کرده و با موضوعات مختلفی آشنا شدند. چیستی، روشن‌شناسی، فرآیند و کارکرد حکمی‌سازی در علوم‌انسانی و هنر، بنیان‌های جامعه‌پردازی حکمی، مبانی انسان‌شناختی علوم‌انسانی حکمی، مبانی دین‌شناختی علوم‌انسانی حکمی، مبانی معرفت‌شناختی علوم‌انسانی و حکمی از اهم موضوعات اولین دوره آموزشی حکمی‌سازی علوم‌انسانی و هنر بود. جدای از این دوره 22 دوره دیگر که درمجموع 23 دوره تخصصی مجازی ذیل دفاتر هشت‌گانه مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شده بود، برای اعضای هیات‌علمی برگزار شد.»
بهره‌مندی 1500 استاد دانشگاه از آموزش‌های مجازی توانمندسازی
عراقیه با اشاره به فعالیت‌های حوزه توانمندسازی در اداره‌کل پژوهش معاونت علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد افزود: «برگزاری وبینارهای تخصصی اداره‌کل پژوهش علوم‌انسانی و هنر با همکاری قسمت‌های مختلف دانشگاه یکی از برنامه‌های این حوزه بوده است. برای مثال می‌توان به همکاری این اداره‌کل در برگزاری وبینار تخصصی دفاع مقدس یا وبینار تخصصی بزرگداشت هفته وحدت حوزه و دانشگاه اشاره کرد. در این فرآیند ابتدا موضوعات رساله‌های دکتری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور ازطریق سامانه پژوهشیار موردبررسی قرار گرفته و متناسب با مناسبت‌های علمی، فرهنگی و مذهبی برترین رساله‌ها یا پایان‌نامه‌های دانشجویان کارشناسی‌ارشد انتخاب شده و ضمن دعوت از دانشجویان به ارائه یافته‌های علمی خود جمعی از اساتید نیز به‌عنوان ناظران علمی و مسئولان علمی وبینار کیفیت فعالیت‌ها را زیرنظر دارند. مدیریت توانمندسازی علمی اساتید در تابستان 99 حدود 1500 نفر را تحت پوشش آموزش‌های مجازی خود قرار داد.»
افزایش 3برابری نشریات فعال حوزه علوم‌انسانی دانشگاه آزاد در سال 99
او در ادامه به فعالیت‌های حوزه تالیف کتب درسی و نشریات علمی دانشگاه اشاره کرد و ادامه داد: «با تلاش و کوشش واحدهای دانشگاهی و مسئولان نشریات دانشگاه و همچنین همکاری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی تعالی علوم‌انسانی و اعضای کمیسیون تعیین اعتبار نشریات علوم‌انسانی و هنر به‌صورت مستمر و منظم هر دو هفته یک‌بار تشکیل جلسه داده و حتی در ایام پاندمی کرونا بدون وقفه فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه را دنبال می‌کنند. در حوزه علوم‌انسانی و هنر موفق شده‌ایم تعداد نشریات فعال و به‌روز را از 38 نشریه در تابستان 98 به 125 نشریه فعال و به‌روز در پاییز 99 برسانیم و همچنین تعداد 50 نشریه جدید برای راه‌اندازی در حوزه علوم‌انسانی و هنر در دستورکار قرار دارند که بیش از 80 درصد آنان تاکنون موفق به اخذ مجوز راه‌اندازی شده‌اند.»
عراقیه خاطرنشان کرد: «همه نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی در علوم‌انسانی و هنر که از گذشته دارای درجه علمی بوده‌اند در ارزیابی تابستان 99 همگی آنها موفق به اخذ درجه علمی شده و بیش از یک‌چهارم از مجلات علمی دانشگاه یک رتبه نسبت‌به رتبه قبل خود پیشرفت داشته‌اند و 26 درصد مجلات علمی دانشگاه از هر رتبه‌ای بوده‌اند به رتبه بالاتر رفته‌اند؛ به‌عنوان مثال از رتبه ج به رتبه ب و از رتبه ب به رتبه الف رفته‌اند که جای مباهات و عرض تبریک دارد. بر این اساس معاونت علوم‌انسانی و هنر نسبت‌به اهدای لوح تقدیر به کلیه مدیران مسئول و سردبیران مجلاتی که نسبت‌به گذشته فعال و به‌روز شده‌اند اقدام کرده است. همچنین مدیران مسئول و سردبیران 26درصد مجلاتی که در ارزیابی تابستان 99 در وزارت علوم تحقیقات و فناوری ارتقای رتبه یافتند، مورد تقدیر قرار گرفتند.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: «با رویکرد تشویقی معاونت علوم‌انسانی و هنر کلیه معاونان پژوهشی واحدهای دانشگاهی که همه نشریات علمی علوم‌انسانی و هنر آن واحد دانشگاهی فعال و به‌روز بوده است، براساس ارزیابی سامانه نشریات دانشگاه آزاد اسلامی موفق به دریافت لوح تقدیر از معاونت شدند و لوح تقدیر در آستانه هفته پژوهش برای این واحدهای دانشگاهی ارسال شد.»
برگزاری کرسی‌ها یکی از راه‌های تعالی آموزش و پژوهش علوم‌انسانی
مدیرکل پژوهش معاونت علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد درخصوص اقدامات صورت‌گرفته در حوزه کرسی‌های آزاداندیشی تصریح کرد: «در امور کرسی‌ها، همایش‌ها و جشنواره‌ها می‌توان به تشکیل کمیته دستگاهی کرسی‌های نظریه‌پردازی در معاونت علوم‌انسانی و هنر اشاره کرد. باتوجه به تداوم پاندمی کرونا در کشور اداره‌کل پژوهش زمینه برگزاری کرسی‌های علمی ترویجی به‌صورت مجازی را در دانشگاه آزاد اسلامی فراهم کرده است. خوشبختانه استقبال بسیار خوب اعضای هیات‌علمی از برگزاری کرسی‌های علمی ترویجی که زمینه‌ساز نواندیشی کرسی‌های علمی اندیشه‌ورزی تفکر و شکل‌گیری فضای همراه با احترام را درپی داشته، زمینه‌ای را فراهم کرده است که اعضای هیات‌علمی بتوانند با برگزاری این کرسی‌ها از امتیازات پژوهشی و فرهنگی آن برخوردار باشند، به‌نوعی که ارائه‌دهنده کرسی علمی ترویجی از امتیاز پژوهشی، ناقد کرسی از امتیاز پژوهشی و مدیر جلسه نیز از امتیاز فرهنگی آن برخوردار است.»
سامانه کرسی‌های معاونت علوم‌انسانی هنر دانشگاه به‌زودی رونمایی می‌شود
عراقیه در ادامه اظهار کرد: «معاونت علوم‌انسانی و هنر درپی تشویق اعضای هیات‌علمی در برگزاری کرسی‌های علمی ترویجی است و برگزاری این کرسی‌ها را یکی از راهبردهای خود درجهت شناسایی و ساماندهی و تعالی آموزش و پژوهش علوم‌انسانی با رویکرد نوآوری و نظریه‌پردازی در راستای به‌روزرسانی کارآمدی بومی‌سازی و اسلامی‌سازی می‌داند. در این خصوص سامانه کرسی‌های معاونت علوم‌انسانی هنر دانشگاه طراحی شده و به‌زودی این سامانه به اعضای محترم هیات‌علمی معرفی خواهد شد تا از این طریق فرصت‌های بهتری دراختیار اعضای محترم هیات‌علمی قرار بگیرد و ایجاد پرتال و سامانه کرسی‌های علوم‌انسانی و هنر به‌شکل کارآمدتری درخدمت اعضای هیات‌علمی علوم‌انسانی و هنر باشد و بتواند در جهت انگیزه‌بخشی برای مشارکت ایشان در این کرسی‌ها گام‌های موثری بردارد.»
تسهیلات پژوهشی دانشگاه ویژه دفاع از رساله دانشجویان دکتری
مدیرکل پژوهش معاونت علوم‌انسانی و هنر دانشگاه آزاد به خدمات ارائه‌شده به دانشجویان تحصیلات تکمیلی نیز اشاره کرد و افزود: «در قسمت مدیریت خدمات پژوهش‌های تحصیلی این اداره‌کل علاوه‌بر خدمات به دانشجویان تحصیلات تکمیلی گام‌هایی را درجهت توجه به نظریه‌پردازی و اندیشه‌ورزی برای دانشجویان برداشته است که ازجمله آن می‌توان به بخشنامه دفاع از رساله دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی در ابتدای اسفندماه سال گذشته اشاره کرد.براساس این بخشنامه، دانشجویان درکنار نگارش مقالات علمی که خوشبختانه درکنار مجلات علمی دارای امتیاز از وزارت علوم نشریات دانشگاه آزاد اسلامی با امتیاز Aو B و C خواهند بود، برگزاری کرسی‌های تخصصی یا نظریه‌پردازی نیز با ارائه گواهی معتبر و تایید معاونت علوم‌انسانی و هنر دارای 7 امتیاز خواهد بود. برگزاری کرسی‌های تخصصی یا نوآوری با ارائه گواهی معتبر دارای 6 امتیاز، برگزاری کرسی‌های تخصصی نقد دارای 4 امتیاز و برگزاری کرسی‌های ترویجی با ارائه گواهی معتبر دارای دو امتیاز خواهد بود؛ یعنی دانشجویان دکتری می‌توانند با برگزاری یک جلسه کرسی ترویجی و بیان یافته‌های رساله‌های دکتری خود در قالب ضوابط و بخشنامه‌هایی که به واحدهای دانشگاهی ارائه شده است، از دو امتیاز درخصوص دفاع از رساله‌های خود و تسویه بهره‌مند شوند.»
عراقیه ادامه داد: «همچنین اگر دانشجویان علوم‌انسانی و هنر بتوانند کتاب تخصصی مستخرج از رساله خود را که توسط انتشارات دانشگاهی و تایید شورای پژوهش و فناوری استان همراه باشد به چاپ برسانند، از سه نمره برخوردار خواهند شد. رساله یا اثر مستخرج از رساله که برگزیده‌شده در جشنواره‌های معتبر ملی و بین‌المللی با تایید معاونت علوم‌انسانی و هنر باشد، از سه امتیاز برخوردار خواهد بود، بنابراین تاکید این معاونت صرفا بر مقالات آی‌اس‌آی و علمی نبوده و به‌عنوان مثال در رشته‌های هنر تولید اثر هنری بدیع و نوآورانه مستخرج از رساله با تایید مرجع ذی‌صلاح دارای 5 امتیاز خواهد بود. این به آن معنی است که درکنار چاپ مقالات علمی ارزش ویژه‌ای به تولید اثر هنری بدیع و نوآورانه رشته‌های هنر قائل شده‌ایم.»
او در پایان با تشکر از تلاش تلاشگران حوزه پژوهش در معاونت علوم‌انسانی گفت: «بدون شک دستاوردهای بی‌شمار دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه پژوهش تحقیقات و فناوری مرهون همت والای اعضای هیات‌علمی و دانشجویان و پژوهشگران و کارکنان علاقه‌مند به این حوزه تحقیقاتی است.»
* نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
