ترمز توسعه حمل‌ونقل عمومی تهران کجا کشیده شد؟

به گزارش «فرهیختگان»،  این روزها و روزهای قبل‌تر و بعدترش حتما دیده‌اید و می‌بینید تصاویری از شلوغی مترو و اتوبوس‌های شهری که مردم در شرایط سخت کرونایی که باید فواصل فیزیکی و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند اما نمی‌توانند و نمی‌شود. علتش را هم که هزاربار گفته‌ایم و حالا هم برای هزارویکمین‌بار تکرار می‌کنیم؛ «کاستی‌های موجود و عدم‌پوشش کافی سیستم حمل‌ونقل عمومی». یعنی هربار که دنبال نقیضی برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌گشتیم، کافی بود سری به اتوبوس‌های شهری و مترو‌ها بزنیم. جوری مردم از سر و کله هم بالا می‌رفتند و در نزدیک‌ترین فاصله از هم قرار داشتند و دارند که هوا از بین‌شان رد نمی‌شود، چه برسد به گردش آزادانه هوا در محیط! هزاری هم ماسک و شیلد و... باشد، توفیری نمی‌کند وقتی نفس نفر روبه‌رویی به شما نزدیک‌تر از بازدم تنفس خودتان است! همان روزهای اول شیوع کرونا، خیلی از متخصصان و کارشناسان از این وضعیت ابراز نگرانی کرده بودند و گفتند مادامی که سیستم حمل‌ونقل عمومی و رعایت فواصل فیزیکی در اینجا رعایت نشود، محدودیت‌ها آنطور که باید خروجی و نتیجه مطلوب نخواهد داشت. منتها اینجا هم مثل تمام جاهای دیگر، نه دغدغه‌ای و نه گشایشی وجود داشت، نه یک اتوبوس و نه یک واگن مترو به سیستم فشل فرسوده حمل‌ونقل عمومی، در تهران و سایر شهرستان‌ها اضافه نشد. پیرو همین مساله بد نیست نگاهی به وضعیت توسعه حمل‌ونقل عمومی در دوره مدیریت شهری شوراها و شهرداران مختلف در تهران بیندازیم، حداقل چند دوره اخیر! قبل‌ترها، نگرانی بیشتر معطوف به آلودگی هوا و مساله ترافیک بود و برای این می‌گفتیم حمل‌ونقل عمومی توسعه پیدا کند، این‌بار اما پای سلامتی و جان مردم بیش از گذشته وسط است و فکری می‌شد، که نشد. جالب‌تر اینکه مدیریت شهری هم در خواب عمیقی فرورفته است. انگار آنها هم در سراشیبی پایان دوره مسئولیت‌شان خلاص کرده‌اند و مثل تمام این سه سال گذشته، عزمی برای اقدام ندارند و درگیر همان افعال یومیه و پرداخت حقوق کارکنان شهرداری و این‌طور مسائل هستند. شورایی که ماه‌هاست خبر خاصی از آن مخابره نمی‌شود و حتی همان نامگذاری خیابان‌ها و میادین و... هم که بزرگ‌ترین آورده آن بود از کارافتاده و برنامه‌ای برای آن ندارند.

وعده دور تزریق 5هزار اتوبوس به شبکه حمل‌ونقل درون‌شهری

سوای ماجرای کرونا و لزوم توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی و اضافه شدن مترو و اتوبوس، بهانه اصلی نوشتن این گزارش، ادعای دولت مبنی‌بر اضافه‌شدن پنج‌هزار دستگاه اتوبوس به شبکه حمل‌ونقل عمومی در شهرهاست. البته این پنج‌هزار تا گویا برای تمام کشور لحاظ شده و قرار نیست تمام آن به پایتخت برسد؛ اتفاقی که به گفته مسئولان به‌خاطر شرایط کرونایی است! محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور  با اعلام این خبر گفت: «در زمینه افزایش ظرفیت حمل‌ونقل درون‌شهری با توجه به نامعلوم بودن آینده وضعیت شیوع بیماری و کافی نبودن نوسازی و گسترش ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری با روال معمول، قرار شد تعداد پنج‌هزار اتوبوس جدی به ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری کشور اضافه شود. هماهنگی‌های لازم به‌منظور واردات قطعات لازم برای ساخت این تعداد اتوبوس انجام شده است. با هماهنگی‌‌ای که بین وزارت صمت، وزارت کشور و وزارت نفت صورت گرفته است، مقرر شد تا سه تا چهار ماه آینده ‌این قطعات وارد کشور شود.» نکته جالب این خبر وعده سه، چهار ماه آینده‌ای است که مشخص نیست با چه استدلالی این میزان تاخیر توجیه‌پذیر است. مثلا کرونا تا چهارماه آینده کاری به مسافران اتوبوس‌ها ندارد یا... . یا مثلا چرا فقط توسعه اتوبوس؟ پس مترو چه می‌شود؟ به‌هرحال در چندماه گذشته با اجرای برخی سیاست‌ها متوجه این شدیم که دولت خیلی در تصمیماتش عقلانیت و استدلال را درنظر نمی‌گیرد و صرفا ادعا می‌کند، اگر نتیجه مثبتی داشت که پروپاگاندای آن آغاز می‌شود، اگر نداشت هم که، خب نداشته است دیگر، تحریم بودیم!

شهرداری جلوی ریاست‌جمهوری لحاف‌تشک بیندازد تا پولش را بگیرد!

برای اینکه به این خبر و اطلاع دلخوش کنیم یا نه، بد نیست به سابقه دولت در انجام وظایفش اشاره کنیم. اینکه می‌گویم دولت، برای این است که ماجرای عدم‌تحقق وعده و وظایف دولت‌ها در مواجهه با شهرداری‌ها محدود به یک دولت نیست و روحانی و احمدی‌نژادش خیلی فرقی نمی‌کند. روایتی هم مصطلح است که روسای‌جمهور شهرداران تهران را هووی خود می‌دانند! به هرشکل آنچه برایش سند و مدرک زیاد داریم، خلف‌وعده دولت‌ها در انجام وظایف و تعهدات‌شان نسبت به شهرداری‌ها خصوصا در پایتخت بوده است. به‌طوری که دیگر این خلف‌وعده‌ها محدود به شهرداران جریانات سیاسی رقیب نمانده است و حتی جریانات موافق هم دل‌خوشی از رئیس‌جمهور هم‌حزب و جریان‌شان ندارند. مصداقش هم همین دوره مدیریت شهری است. برخلاف ادعاها و وعده‌هایی که پیش از تصدی مسئولیت مدیریت شهری در دوره پنجم توسط اصلاح‌طلبان مبنی‌بر نزدیکی جریانی دولت و شهرداری و عایدی این قرابت برای مردم وجود داشت، خروجی هیچ نشانی از مودت و همراهی دولت و شهرداری ندارد.

در همین فقره توسعه حمل‌ونقل عمومی در پایتخت، محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران درمورد همراهی دولت با شهرداری تهران گفت: «مدیریت پنجم شهری یک کیلومتر مترو هم در پایتخت نساخته و دستگاه‌های حفاری مدرنی که برای کندن تونل‌های مترو و ساخت سازه تونل در دوره گذشته تامین و به کشور وارد شده بود، الان سه سال است بیکار افتاده، درحالی که اصولا ساخت تونل مترو بسیار کم‌هزینه است و مشکل مالی یا اجرایی ندارد. مهم‌ترین مساله در پیشگیری از مدیریت کرونا، جلوگیری از ازدحام در سیستم حمل‌ونقل عمومی است و اگر به همین شکل کمبودها باقی بماند، باید برای هر اتوبوس یا واگن که ممکن است یک فرد مبتلا در آن باشد، ضریب 10 را در شیوع کرونا در نظر گرفت. تاکنون هیچ‌ یک از مطالبات شهرداری از دولت محقق نشده است. شهرداری لحاف و تشک بیندازد جلوی ریاست‌جمهوری تا پولش را بگیرد. دولتی‌ها عملا به شهرداری پولی نمی‌دهند و درحال حاضر وضعیت در سیستم حمل‌ونقل عمومی بحرانی است.» البته وقتی رئیس‌جمهور شهردار تهران را به جلسات هیات‌دولت راه نمی‌دهد، پهن کردن لحاف و تشک جلوی ریاست‌جمهوری هم دردی را دوا نخواهد کرد! دو روز پیش هم محمد سالاری، محمدجواد حق‌شناس، حسن خلیل‌آبادی، حجت نظری و مجید فراهانی پنج عضو شورای شهر تهران در تذکری به نهاد ریاست‌جمهوری خواستار عمل به تعهدات قانونی خود در قبال مدیریت شهری شدند.

این آمارها تا سال 98 است، چون آمارها تا سال 98 منتشر شده است و از 98 تا این جای 99 هم تغییر خاصی در وضعیت حمل‌ونقل عمومی ایجاد نشده است و صرفا سن و وضعیت آنها وخامت بیشتری داشته است! نکته قابل‌توجه دیگر اینکه در طول مدیریت شهری شورای پنجمی‌ها به اذعان رئیس شورا، یک متر هم خطوط مترو توسعه نیافت و آنچه از آمارها می‌بینیم، صرفا بهره‌برداری و افتتاح خطوطی است که در دوره قبلی مدیریت شهری ساخته شده بود

کمبود 5هزار اتوبوس و 3هزار واگن مترو فقط در تهران!

در پایان هم گفت‌وگویی با ابوالفضل قناعتی، عضو سابق شورای شهر تهران در رابطه با وضعیت حمل‌ونقل عمومی در پایتخت و وظایف دولت در قبال توسعه و نوسازی آن انجام دادیم و او در این رابطه به «فرهیختگان» گفت: «ما صحبت کنیم دوستان جریان حاکم فکر می‌کنند انتقاد می‌کنیم یا بحث‌های ما جنبه سیاسی دارد. بارها در شورای شهر از زبان هاشمی‌رفسنجانی، رئیس شورا شنیده‌اید بیان کرده دولت در رابطه با حمل‌ونقل عمومی هیچ کاری نکرده است. اگر این حرف را ما بیان کنیم، دوستان می‌گویند ما جریانی اظهارنظر می‌کنیم. الحمدلله حضرات به این نتیجه رسیده‌اند هیچ اتفاقی نیفتاده است. به گذشته حمل‌ونقل تهران رجوع کنیم، در مصوبات دولت داریم بعد از هدفمند کردن یارانه‌ها قرار شد برای اینکه بنزین گران شد و وسیله حمل‌ونقل شخصی خود را استفاده نکنند تا مصرف بنزین کاهش یابد و کاهش آلودگی داشته باشیم، دولت گفت هزینه 50 درصد ساخت مترو و 30 درصد هزینه بلیت افرادی که از اتوبوس و مترو استفاده می‌کنند به‌علاوه هزینه خرید اتوبوس تا 82.5 درصد را پرداخت می‌کند. این در زمان دولت احمدی‌نژاد اتفاق افتاد که هدفمندی یارانه‌ها انجام شد. یعنی اگر هزینه بلیت سه‌هزار تومان است، هزار تومان را دولت پرداخت کند، هزار تومان را شهرداری پرداخت کند و هزار تومان را مسافر بپردازد ولی‌ هم در دوره احمدی‌نژاد و هم در دوره روحانی این تعهدات در حوزه حمل‌ونقل عمومی اتفاق نیفتاد. اگر خرید اتوبوس و ساخت مترو بوده از ظرفیت کمک‌های مالی شهرداری بوده و دولت کمکی نکرده است. دولت روحانی هم هفت سال است که کمکی نکرده است. چهار سال اول که با روحانی بودیم و کمکی نکرد و حساب‌ها را در شورا داشتیم. الان هم شورای هم‌فکر جریان خود روحانی است، بارها رئیس شورا اذعان کرده دولت در زمینه حمل‌ونقل عمومی هیچ کمکی نمی‌کند. در سال 96 که از شورا می‌رفتیم تهران 6 هزار تا 6500 اتوبوس داشت که دوهزار اتوبوس همان زمان عمر خود را کرده بودند. یعنی زمان مفید قابل‌بهره‌برداری از دست رفته بود. نهایتا با همان وسایل تا امروز سر کردند. من فکر می‌کنم در تهران اتوبوس مفیدی که داریم شاید چهارهزار تا چهارهزارو500 اتوبوس باشد. برای مترو هم کارهای بزرگی در زیرساخت در شورای قبل انجام شد که خط سه کامل تمام شد و خط 6 و 7 هم 95 درصد پیشرفت فیزیکی داشت و عمدتا ایستگاه‌ها یکی پس از دیگری بهره‌برداری می‌شد. مشکل واگن وجود داشت. همان زمان به دولت اعلام کردیم خط 6 و 7 افتتاح شود و خط سه باشد‌، ما سه‌هزار واگن نیاز داریم. نه آن زمان که ما در شورا بودیم روحانی کاری کرد و نه الان که این حضرات هستند. نزدیک به هزار تا هزار و 200 واگن قطار شهری کم داریم و در تهران با توجه به جمعیتی که از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند باید 9هزار اتوبوس داشته باشیم که الان فکر می‌کنم چهارهزار تا چهارهزارو500 مورد قابل‌استفاده است. قالیباف اگر می‌خواست منتظر احمدی‌نژاد و روحانی بماند الان باید اتوبوس‌های تهران زیر هزار دستگاه می‌بود. بالاخره بخشی را با شرکت‌های خودروسازی ایران انجام داد و بخشی را با خارج انجام داده است.»

* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه