به گزارش «فرهیختگان»، از شروع همه‌گیری کرونا ماه‌ها می‌گذرد و تداوم این ویروس باعث شده بسیاری از دانشگاه‌های دنیا همچنان تعطیل شوند و بیشتر کلاس‌های درس را به‌طور آنلاین و در موارد محدودی، به‌طور حضوری ادامه دهند. اما همین دور ماندن دانشجویان از محیط دوستان، دانشگاه و کلاس‌های درس و قرنطینه‌های گاه‌وبی‌گاه سبب شده از نظر روحی و روانی دچار آزردگی و خستگی شوند که در برخی موارد منجر به بروز افسردگی می‌شود. این مساله بیش از هر چیز در روزهای کرونایی که دنیا با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، اهمیت پیدا کرده و با توجه به این مساله، زنگ خطر برای دانشگاه‌ها به‌صدا درآمده است، به‌طوری که مدیران دانشگاهی باید راهکاری برای مقابله با این معضل اساسی پیدا کنند. قطعا با بر هم خوردن تعادل سلامت روانی دانشجویان، کیفیت آموزشی تا حد زیادی کاهش می‌یابد که تبعات فراوانی را به‌دنبال دارد.

 توجه به سلامت روان؛ خواسته عمومی دانشجویان

 از ژوئن سال 2018 در دانشگاه تورنتو، کانادا، پنج دانشجو بر اثر خودکشی جان خود را از دست داده‌اند که یکی از آنها در ماه گذشته اقدام به خودکشی کرد. این موارد، گروه‌های دانشجویی را بر آن داشت تا در اعتراضی از دانشگاه بخواهند اقدامی موثر برای بهبود وضعیت سلامت روانی دانشجویان انجام دهند. این مساله به‌ویژه با بار سنگینی که همه‌گیری کرونا بر دوش دنیا و به‌ویژه دانشجویان گذاشته بیشتر اهمیت پیدا می‌کند. سخنگوی دانشگاه تورنتو گفته است: «سلامت جسمی و روانی دانشجویان و اعضای هیات‌علمی در اولویت اقدامات دانشگاه قرار دارد و به همین دلیل در دوران کرونا اصول قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی را تا حد امکان رعایت کرده‌اند. این دانشگاه آغاز ترم زمستان را برای دانشجویان مقطع کارشناسی به مدت یک هفته به‌تاخیر انداخته تا فرصت خوبی برای استراحت و کسب انرژی بیشتر به‌دست آورند، ازجمله خدمات بهداشت روان که در دسترس دانشجویان قرار گرفته، می‌توان به مشاوره‌های فردی و گروهی اشاره کرد که از طریق گفت‌وگوی آنلاین یا تماس تلفنی به صورت 24 ساعته در اختیار دانشجویان قرار دارد تا بتوانند مشکلات آنها را از راه دور حل کرده یا حتی کمتر کنند. دانشگاه نیز با افزایش سرمایه‌گذاری روی بودجه برنامه‌های سلامت روان و منابع آن تا 40 درصد نسبت به سه سال گذشته سعی کرده به‌نوعی این چالش‌ها را در دوران همه‌گیری کرونا به‌نوعی برطرف کند.»

 ترس از محدودیت‌های مشاوره‌ای

به گزارش huffpost، دانشجویانی که از این خدمات مشاوره‌ای استفاده می‌کنند، عنوان کرده‌اند که به‌گفته مرکز مشاوره، در دو ترم، تنها استفاده از پنج جلسه به‌طور رایگان است و پس از آن، دانشجویان باید برای ادامه جلسات مشاوره، هزینه آنها را هم پرداخت کنند. مساله‌ای که اینجا به‌وجود می‌آید، این است که دانشجویان بعد از طی پنج جلسه، به‌دلیل مشکلات مالی و عدم توانایی در پرداخت هزینه مشاوره، به‌طور ناگهانی آن را متوقف کنند که می‌تواند مشکل را تشدید کند. اما سخنگوی دانشگاه تاکید کرده که هیچ‌ محدودیتی در استفاده از جلسات مشاوره وجود ندارد. مشاوره‌هایی که اغلب مدل راه‌حل‌محورند، در کوتاه‌مدت پاسخ می‌دهند و اختصاص زمان بیشتر برای مشاوره گزینه‌ای است که در موارد خاص از سوی مشاور یا فرد مراجع‌کننده مطرح می‌شود. مشاوران حتی می‌توانند به انتقال دانشجویان به برنامه‌های مراقبت از جامعه کمک کنند.

استادان دانشگاهی که بیش از هر چیز نقش حمایتی دارند، دانشجویان را به استفاده از اپلیکیشنی برای اتصال به متخصصان مشاوره هدایت می‌کنند، اما زمان انتظار برای استفاده از مشاوره حداقل به 45 دقیقه می‌رسد و دانشجویان مجبور می‌شوند اپلیکیشن را فعال نگه دارند تا نوبت به آنها برسد و بتوانند از مشاوره استفاده کنند. در این حالت، روشن ماندن اپلیکیشن باعث خالی شدن باتری گوشی دانشجویان می‌شود. با آنلاین شدن سیستم یادگیری و آموزش‌های دانشگاهی در دوران همه‌گیری کووید- 19 برخی با افزایش حجم بار کلاس‌های درس و نگرانی نسبت به سلامت روان دانشجویان مواجه شده‌اند که حمایت بیشتر دانشگاه‌ها را می‌طلبد تا دانشجویان راحت‌تر بتوانند با این مشکل دست‌وپنجه نرم کنند و بی‌خطر و با کمترین تبعات از آن عبور کنند.

 حال دانشجو و استاد خوب نیست

یک روانشناس بالینی در مرکز سلامت روان Silm در نورث یورک گفته است: «دانستن این مساله اهمیت دارد که همه‌گیری کرونا، تمام دانشجویان را به یک اندازه تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. برخی دانشجویان سیاه پوست و بومی، دانشجویان رنگین پوست و نیز دانشجویان معلولی که به‌دلیل مشکلی که دارند و نیز قرنطینه و تعطیلی دانشگاه‌ها از همکلاسی‌ها و دوستان خود دور افتاده‌اند، بیشترین تاثیر را در این روزهای کرونایی متحمل می‌شوند. حتی پیش از شروع همه‌گیری کرونا هم دانشگاه‌ها و کالج‌ها در دنیا با اعمال فشارهایی به دانشجویان باعث تخریب سلامت روان آنها شده بودند، اما همه‌گیری کرونا هم تیر خلاصی بود بر همه این اتفاقات. بسیاری از دانشجویان اظهار می‌کنند که علاقه و اشتیاق آنها نسبت به آموزش آنلاین نسبت به روزهای نخست همه‌گیری کاهش چشمگیری داشته است. حتی استادان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه هم بر این مساله تاکید دارند که اوضاع و شرایط تدریس آنلاین هم مانند روزهای نخست آموزش نیست و دیگر علاقه‌ای به این کار در آنها وجود ندارد و جذابیت خود را از دست داده است. استادان معتقدند که آشنایی با دانشجویان و شناخت آنها و توانمندی‌هایشان دشوارتر از روزهای نخست شده و همین امر، تدریس و تعامل با دانشجویان را سخت‌تر کرده است.» آلانی ورجی، یکی از استادان دانشگاه تورنتو گفته است: «در ماه مارس که به‌دلیل کرونا دانشگاه تعطیل و کلاس‌ها به‌طور آنلاین فعالیت خود را ادامه دادند، دانشجویان ایمیل‌های زیادی به او فرستادند که همگی آنها حکایت از استرس و نگرانی آنها نسبت به امتحانات و دروسی داشت که باید به‌صورت آنلاین و از راه دور پشت سر می‌گذراندند. او هم در پایان ترم، دو دوره از چهار دوره کلاس‌های آنلاین خود را به‌صورت امتحانات نهایی اختیاری برگزار کرد و بر این اساس، نمرات دانشجویان را تعیین کرد که بتواند تا حدی از استرس و نگرانی آنها بکاهد.» به‌نظر این استاد دانشگاه، آنچه استادان باید از آن مطلع باشند، این است که باید به‌خاطر داشته باشیم که دانشجویان هم انسان هستند و درحال مبارزه و تنها به‌صرف اینکه ما می‌توانیم از عهده هر چیزی برآییم، به این معنا نیست که باید همین انتظار را از دیگران هم داشته باشیم.»

 نگرانی از گسترش مشکلات روانی بین دانشجویان

طبق نظرسنجی به‌عمل آمده از سوی کنفدراسیون انجمن‌های اعضای هیات‌علمی دانشگاهی انتاریو، بیش از نیمی از دانشجویان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها نگران وضعیت سلامت روانی خود هستند. با مطالعه روی 2700 دانشجو و استاد از سوی این مرکز، مشخص شد که 55 درصد از آنها به نوعی در دوران همه‌گیری کرونا از نظر سلامت روان نگرانی‌های عمده‌ای دارند. یک‌سوم دانشجویان و دوسوم اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها اعلام کردند که به‌دلیل مسئولیت‌هایی که برعهده دارند، برقراری تعادل میان تحصیل و کار کردن برای آنها دشوار است و همین مساله با توجه به آنلاین شدن آموزش‌های دانشگاهی، فشار روحی و روانی زیادی را به آنها وارد می‌کند. البته این احساس ناامیدکننده بین بسیاری از دانشجویان کانادایی مشترک است و نمی‌توان آن را تنها محدود به دانشگاه یا منطقه خاصی کرد. محققان و کارشناسان امیدوارند تا ارائه چنین گزارش‌هایی بتواند زنگ خطری باشد برای تمام دانشگاه‌های کانادا تا بتوانند با اعمال تغییراتی، روند آموزش آنلاین را بهبود بخشند. به‌طور قطع برای بهبود این وضعیت، دانشگاه‌ها باید سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهند تا کیفیت آموزش‌ها بالاتر رود.

 خطراتی که سلامت روان را تهدید می‌کنند

یکی از مهم‌ترین عواملی که سلامت روان دانشجویان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، استرس‌ها و فشارهای مالی است. بسیاری از دانشجویان که همزمان مشغول به کار و فعالیت بودند در دوران همه‌گیری کرونا و از رونق افتادن و ورشکسته شدن بسیاری از مشاغل، شغل خود را از دست داده و بیکار شده‌اند و نگرانی از پرداخت کرایه محل سکونت و شهریه و هزینه‌های زندگی از اصلی‌ترین مشکلاتی است که به‌مرور فشارهای روانی را به آنها وارد کرده و باعث بروز افسردگی و حتی در موارد حادتر اقدام به خودکشی در آنها شده است. بیش از نیمی از دانشجویان مورد مطالعه که حدود 53 درصد را تشکیل می‌دهند، اظهار داشته‌اند که همه‌گیری کرونا شرایط مالی آنها را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. پیش از شیوع ویروس کرونا، دانشگاه‌ها راه‌هایی برای ارزیابی دانشجویان از نظر سلامت روانی داشتند که در دوران همه‌گیری کرونا و تعطیلی دانشگاه‌ها، به‌حالت تعلیق درآمد که با توجه به شرایط خاصی که برای دانشجویان ایجاد شده، به‌نظر می‌رسد باید برنامه‌ای درازمدت در نظر گرفت تا دانشگاه‌ها بعد از پایان همه‌گیری کرونا بتوانند در کمترین زمان ممکن حمایت‌های خود را اعمال کرده و به وضعیت روحی و روانی دانشجویان رسیدگی کنند.

 فواید آموزش آنلاین برای برخی دانشجویان

برخی دانشجویان به‌دنبال راه‌هایی برای مدیریت سلامت روان خود در دوران کرونا هستند و با وجود اینکه شمار زیادی از دانشجویان با توجه به آنلاین شدن آموزش‌های دانشگاهی از نظر روحی دچار افسردگی و انزوا شده‌اند، اما در این میان مواردی هم پیدا می‌شود که از آنلاین شدن آموزش‌ها استقبال کرده و آن را برای بهبود وضعیت روانی خود مفید دانسته‌اند. یکی از دانشجویان سال چهارمی رشته میکروبیولوژی و ایمنی‌شناسی دانشگاه بریتیش کلمبیا معتقدند است که آنلاین شدن دانشگاه‌ها در این دوران برای بهبود کیفیت سلامت روح و روان من بسیار مفید بوده است. او می‌گوید: «روزانه باید چهارساعت برای رفت‌وآمد به دانشگاه اختصاص می‌دادم که این امر هم روی خواب من تاثیر گذاشته بود و هم زمان زیادی را باید از خانواده دور می‌بودم. در سال‌های قبل، حتی زمانی برای گذراندن با خانواده و دوستانم نداشتم. اما حالا با وجود شیوع کرونا و تعطیلی دانشگاه‌ها و آنلاین شدن کلاس‌های درس، زمان بیشتری دارم تا بتوانم از طریق تلفن با دوستانم در ارتباط باشم، بازی ویدئویی انجام دهم و زمان بیشتری را با خانواده‌ام بگذرانم؛ کارهایی که روزی آرزویش را داشتم و همین امر باعث‌شده روحیه بهتری پیدا کنم.»

 بحران اصلی روحی برای استادان

بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود دوسوم اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها یعنی حدود 63 درصد از آنها نگران آن هستند که با شیوه تدریس آنلاین به‌خوبی نتوانند دروس را به دانشجویان بفهمانند. یافته‌ها نشان می‌دهد که حدود 77 درصد از اعضای هیات‌علمی مجبور شده‌اند مدت زمانی که به‌طور مستقیم با دانشجویان در ارتباط بوده یا آنها را راهنمایی می‌کردند، کاهش دهند. در این میان 83 درصد هم اعلام کرده‌اند که حجم کاری آنها در مقایسه با دوران قبل از کرونا بیشتر شده است. همه این موارد را که کنار هم می‌گذاریم، نتیجه این می‌شود که آموزش‌های آنلاین دوران همه‌گیری کرونا، اصلی‌ترین عاملی است که سلامت روان استادان دانشگاهی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. استادان حتی در دوران کرونا و دورکاری هم تلاش می‌کنند تعامل خوبی با دانشجویان داشته باشند، اما حجم کاری بالایی که به آنها تحمیل می‌شود، گاهی آنقدر بالاست که نمی‌توانند به تک‌تک خواسته‌ها و نیازهای دانشجویان پاسخ دهند. گاهی برخی استادان با 200 تا 400 دانشجو در ارتباط هستند و تعامل با این حجم بالای دانشجو تنها از طریق فضای مجازی واقعا کار دشواری است. از سوی دیگر، به‌دلیل مشکلات مالی ایجاد‌شده برای برخی دانشگاه‌های کانادا مانند دیگر کشورها در دوران کرونا، حقوق برخی استادان به‌تعویق افتاده و بعضی از آنها بیکار شده‌اند و حتی در صورت ارائه واحدهای کمتر، بعضی ممکن است شغل خود را از دست بدهند. این بی‌ثباتی و وضعیت نامشخصی که پیش‌رو است، فشار روحی سنگینی را به آنها تحمیل می‌کند.

*  مترجم: ندا اظهری