به گزارش «فرهیختگان»، با منصور آرامی، نایب‌رئیس کمیسیون عمران و رئیس فراکسیون توسعه اقتصاد دریامحور در مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه از نظر می‌گذرانید. وی معتقد است اولین مشکل ایران در حوزه دریا، اتکا به نفت است. در سال‌های گذشته وابستگی شدیدی به این موضوع داشته‌ایم. بارها مقام معظم رهبری در فرمایشات‌شان درخصوص اقتصاد دریامحور صحبت کرده‌اند، ولی متاسفانه نگاه به این بخش، نگاه برنامه‌ای نیست.

وضعیت توسعه دریایی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ایران هم در شمال و هم در جنوب دو پهنای دریایی وسیعی دارد که در جنوب خلیج‌فارس و دریای عمان و در شمال هم دریای خزر است. ضمن اینکه دریاچه ارومیه و رودخانه‌هایی هم در داخل کشور وجود دارد. این دو پهنه بزرگ دریایی باعث شده ایران به یک کشور بزرگ دریایی تبدیل شود. این دریا به خودی خود شاید کارکرد اقتصادی نداشته باشد، مگر اینکه از این ظرفیت به‌درستی درجهت رشد اقتصادی استفاده کنیم. موضوع مورد بحث این است که سهم دریا در تولید ناخالص داخلی ایران همچنان سهم قابل‌توجهی نیست. اگر نفت را درنظر نگیریم، بخش‌های دیگر مانند بخش ترانزیت و تجارت، بخش گردشگری دریایی، بخش کشاورزی و آب، بخش شیلات و صیادی بیش از این می‌تواند در ایجاد اشتغال، تولید ناخالص داخلی و تولید سرانه در داخل کشور سهم داشته باشند که متاسفانه آن نقش لازم را نداشته و نتوانسته‌اند کمک موثری به اقتصاد کشور کنند. هرچند الان باتوجه به وضعیت شیلات، تجارت و فعال بودن بنادر و همچنین بحث آب شیرین، اقداماتی انجام می‌شود، ولی اینها سهم کمی است. رتبه بنادر ما در منطقه رتبه پایینی است. شیلات ایران در مقایسه با شیلات منطقه در رتبه پایینی هم در ایجاد اشتغال و هم در میزان توناژ ظرفیت ماهیگیری و شیرین کردن آب قرار دارد. شیرین کردن آب را تازه شروع کرده‌ایم. در بخش‌های دیگر همچون گردشگری هم که  عدد ما فوق‌العاده پایین است. ضمن اینکه سواحل ما بعضا هم با مشکل آب مواجه هستند و هم با عدم توسعه‌یافتگی. سواحل و شهرهای ساحلی آن‌طور که باید جزء مناطق توسعه‌یافته قرار نگرفته‌اند. به همین دلیل می‌طلبد در این زمینه کمک بیشتری شود. مجلس فراکسیون توسعه اقتصاد دریامحور را تشکیل داده و کارهایی را شروع کرده است. در حوزه سازمان بنادر، شیلات، صنایع دریایی و حوزه آب شروع به تصویب قوانینی کمک‌کننده و راهگشا کردیم که هم دولت را ملزم به استفاده بیشتر از ظرفیت دریا کند و هم قوانین موجود را اصلاح کند. درحال حاضر سازمان بنادر در حوزه بنادر و گردشگری و مسافری خیلی الزامی ندارد. در این بخش به‌خصوص در ظرفیت‌سازی در بنادر برای استفاده از بار و استفاده از ظرفیت بنادر کوچک می‌توان ورود و اقدام کرد. همچنین در حوزه شیلات و شناورهای فعال در این بخش، اختلاف نظرات زیادی وجود دارد. ما تعداد بسیار زیادی قایق داریم که کار ماهیگیری انجام می‌دهند، اما متاسفانه شیلات نتوانسته به اینها مجوز بدهد. باید در این زمینه فکری کرده و تعاونی تشکیل شود. در هر صورت باید مشکلات اینها حل شده و اشتغال ایجاد شود. تعمیرات برخی از کشتی‌ها خارج از آب‌های حوزه ایران صورت می‌گیرد و همه اینها ظرفیت است. نیاز به اصلاح قانون در هر صورت وجود دارد که فراکسیون توسعه اقتصاد دریامحور در همه این بحث‌ها ورود خواهد کرد و امیدواریم در این دوره بتوانیم تاثیرگذاری خوبی در این بخش داشته باشیم.

در این زمینه چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

اولا باید قوانین راهگشا و الزام‌آور برای دولت و دستگاه‌های متولی داشته باشیم تا براساس آنها از ظرفیت دریا بیشتر استفاده شده و بتوانند فرصتی برای استفاده شرکت‌های دانش‌بنیان از دریا ایجاد کنند. در حقیقت دریا به پایه اصلی کار تبدیل شود و در حوزه ایجاد اشتغال و بخش تولید موثرتر باشد. همان‌طور که در بسیاری از کشورها دریا تا 50 درصد در جی‌دی‌پی موثر است، ولی متاسفانه این تاثیر در ایران کمتر است. امیدواریم بتوانیم این مسیر را دنبال کرده و به نتیجه برسیم. ‌

بحث عدم توسعه‌یافتگی و مشکلات فعلی ناشی از آن چیست؟

اولین مشکل ایران اتکا به نفت است. در سال‌های گذشته وابستگی شدیدی به این موضوع داشتیم. بارها مقام معظم رهبری در فرمایشات‌شان درخصوص اقتصاد دریامحور صحبت کردند، ولی متاسفانه نگاه به این بخش، نگاه برنامه‌ای نیست. سیاست‌های کلان ما در حوزه دریا مغفول بوده و عملا سیاستی وجود ندارد. درحقیقت سیاست کلی در این حوزه باید در بخش‌های مختلف وجود داشته باشد که متاسفانه شاهد آن نیستیم. برنامه کلان در این بخش بسیار ضعیف است. ایران باید درمقایسه خود با سایر کشورها، خود را با کشورهای پیشرفته برابر بداند، زیرا پهنه دریایی ما در شمال و جنوب کشور بسیار وسیع است. باید اتکای خود را از نفت به حوزه دریا، معدن، کشاورزی و خدمات تغییر دهیم. در آن بخشی که مربوط به دریا است انرژی و توانمندی تجدیدپذیر است و همیشه وجود دارد. بنابراین مهم‌ترین مشکل، برنامه‌ریزی و دیگری نداشتن قوانین راهگشا و درنهایت عدم اجرای این قوانین است. در بسیاری از موارد قانون داریم، ولی اجرا نمی‌کنیم. قطعا بخش مدیریت هم در این حوزه تاثیرگذار است. در بسیاری از موارد همه شرایط مهیا است، ولی مدیریت ضعیف است و این مدیریت ضعیف، نتوانسته از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری کند. امیدواریم در هر چهارحوزه هم در برنامه‌ریزی، هم قوانین و هم اجرا و مدیریت بتوانیم ورود کرده و وضعیت را اصلاح کنیم.

در حال حاضر مهم‌ترین برنامه در فراکسیون توسعه اقتصاد دریامحور چیست؟

یک تیم در بخش صنایع، بنادر و شیلات قرار دادیم که کار کنند. قوانین موجود و الزامات را استخراج می‌کنیم، ولی هم‌اکنون در حال بررسی و فعالیت در بخش سازمان بنادر، شیلات و صنعت هستیم که تا روزهای آتی پیش‌نویس طرح‌ها ارائه خواهد شد.

توسعه دریایی چقدر در پیشرفت ایران موثر است؟

به‌نظر من تنها جایی که در این زمینه خیلی خوب کار کرده، نیروی دریایی ماست. این نشان می‌دهد الگو و نمونه خوبی است. نیروی راهبردی دریایی از این ظرفیت به‌درستی استفاده کرده و قابل مقایسه با بسیاری از کشورها است و این امر نشان می‌دهد که در این ظرفیت توانمندی وجود دارد. به‌نظر می‌رسد اگر از ظرفیت دریا استفاده کنیم، نه‌تنها سواحل ما آباد و توسعه‌یافته می‌شود، بلکه بر روی کل کشور موثر است. ترانزیت و حمل‌ونقل دریایی فعال‌تر، موجب تاثیرگذاری در داخل کشور هم می‌شود. حمل‌ونقل وسیع موجب افزایش رفت‌وآمد درون کشور می‌شود. شیلات قوی‌تر، فراهم‌کننده صادرات قوی‌تر و افزایش تولیدات است. درنهایت همه این مورد بر تولید ناخالص داخلی تاثیر داشته و به‌سمت توسعه‌یافتگی حرکت خواهیم کرد. این تاثیر تنها برای سواحل نیست و صنعت کشتی‌سازی می‌تواند روی کل کشور تاثیر داشته باشد. صنایع مرتبط با دریا اعم از تعمیرات کشتی، سکوهای دریایی و نفتی، شناورسازی‌های مختلف و غیره نیز اینچنین است. هم‌اکنون شناورهای گردشگری یا ساخته نمی‌شوند یا بسیار کم هستند. هریک از اینها موجب افزایش اشتغال شده و می‌تواند ایران را در حوزه صنایع دریایی کارآمد کند. الان کره‌جنوبی، ژاپن و مالزی را نگاه کنید، در این زمینه به خوبی کار می‌کنند. در هر صورت با اینکه با پهنه اقیانوسی هم مرتبط هستیم، در این زمینه فعالیت نمی‌کنیم. در جنوب ایران به‌غیر از بندر چابهار که الان هم به‌درستی از آن استفاده می‌شود، محرومیت زیادی در این مناطق وجود دارد و استفاده از ظرفیت دریا می‌تواند در توسعه‌یافتگی کشور و پیشرفت آن موثر باشد.