به گزارش «فرهیختگان»، آذر ماه سال ۱۳۶۴ بود که زمزمه‌های دانشگاه آزاد اسلامی در قم شکل گرفت. در نخستین آزمون ورودی این دانشگاه در سال 65، 340 دانشجو در ۷ رشته تخصصی حوزه‌های علوم پزشکی، علوم پایه و علوم‌انسانی مشغول به تحصیل شدند. در طول دهه‌های اخیر، توسعه دانشگاه آزاد اسلامی در این استان پیگیری شد اما هنوز پتانسیل‌های زیادی در این استان وجود دارد که از حیث علمی ارزشمند اما مورد غفلت قرار گرفته‌اند. از ابتدای مهرماه سال جاری با حضور  حسن خیری به‌عنوان سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان قم، رشد فعالیت‌های علمی به‌ویژه در حوزه‌های پزشکی و علوم انسانی شتاب و سرعت بیشتری گرفته است. «فرهیختگان» در شماره امروز خود در گفت‌وگو با  خیری ابعاد مختلف گسترش فعالیت‌های علمی در این استان را بررسی کرده که در ادامه می‌خوانید.

   استفاده دانشگاه آزاد از ظرفیت حوزه علمیه در مباحث علوم‌انسانی

حسن خیری، سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان قم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره فعالیت‌های این دانشگاه اظهار کرد: «همان‌طور که می‌دانید، دانشگاه آزاد اسلامی در دور جدید فعالیت مصمم است که دانشگاهی در تراز انقلاب اسلامی ظاهر شود و طبیعی است که برای رسیدن به این قسمت از معیار دانشگاهی باید از تمام ظرفیت‌ها استفاده کرد و در حوزه علوم‌انسانی طبیعتا باید از ظرفیت همه مراکز علمی به‌ویژه حوزه علمیه قم استفاده شود.»

وی با بیان اینکه در راستای سیاست‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم اهدافی را دنبال می‌کند، افزود: «تاکنون به این دانشگاه نسبت‌به استان‌های دیگر نگاه جدی نشده است و نسبت‌به بسیاری از مراکز استانی هم ازجهت توسعه کمی و هم ازجهت عمرانی و زیرساختی عقب مانده است، لذا عزم رئیس محترم دانشگاه آزاد اسلامی برای رفع عقب‌ماندگی‌های این دانشگاه است. برای واحد قم رویکرد جدید، جدی و در راستای اهداف دانشگاه پیش‌بینی می‌شود تا به‌عنوان یک دانشگاه پیشرو در راستای رسیدن به سیاست‌های اصولی دانشگاه مبنی‌بر اسلامی شدن دانشگاه گام بردارد.»

خیری با بیان اینکه ماموریت دانشگاه آزاد قم در دو قلمرو تعریف شده است، ادامه داد: «برای رسیدن به این اهداف، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به مسئولان، معاونان و همین‌طور رئیس حوزه ریاست ماموریت دادند که نگاه ویژه‌ای به دانشگاه آزاد اسلامی استان قم داشته باشند، لذا هر هفته شاهد حضور مدیران سازمان مرکزی دانشگاه آزاد در این واحد دانشگاهی هستیم تا پروژه‌های دردست اقدام این استان به‌سرعت پیگیری شود.»

   فعالیت دانشگاه آزاد اسلامی استان قم درقالب سه واحد مستقل

سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان قم افزود: «برای این توسعه در مرحله اول پیش‌بینی شده که در این استان به‌جای یک واحد، سه واحد مستقل مستقر شود؛ یکی واحد جامع فعلی، دیگری استقلال حوزه پزشکی و سوم تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌انسانی اسلامی که این واحد در زمینی که در جمکران دانشگاه دارد مستقر می‌شود.» وی افزود: «برای اینکه این سیاست‌ها تحقق پیدا کند 6 پروژه ساخت مجتمع آموزشی در زمین جمکران، ساخت مجتمع سما و خوابگاه، تکمیل و اتمام ساختمان نیمه‌کاره سایت پردیسان، توسعه واحد علوم‌پزشکی و توسعه و تجهیز درمانگاه در اولویت قرار گرفته است.»

   تاسیس واحد علوم‌انسانی اسلامی تولید و پشتیبانی محتوایی

خیری درخصوص تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌انسانی اسلامی تصریح کرد: «ساختمان این مجتمع آموزشی در جمکران احداث می‌شود. واحد علوم‌انسانی اسلامی یک واحد نخبه‌گر با ماموریت‌های ویژه است و در راستای پشتیبانی علمی و محتوایی برای کل کشور ازنظر درسی، تعریف رشته‌های جدید، برگزاری دوره‌های سوادافزایی و تعاملات ارتباطات حوزوی فعالیت خواهد کرد. این مجتمع در زمینی به مساحت 30 هزار مترمربع که فضای آموزشی رفاهی و خدماتی آن با 20 هزار مترمربع در چهار طبقه در سایت جمکران ساخته خواهد شد. مراحل نقشه‌برداری و مجوزهای لازم برای این کار در دست اقدام است. در این خصوص کمیته سه‌جانبه از دانشگاه، شورای شهر و شهرداری مناطق شورای شهر قم تشکیل شده که همه پای‌کار آمده‌اند که شهرداری و شورای شهر به کمک دانشگاه آمده‌اند تا این عزم تحقق پیدا کند. قول مساعدت برای تامین اعتبار آن با دستور رئیس دانشگاه آزاد از معاونت توسعه اخذ شده است. ساختمان این مجتمع قرار است از الگو و معماری سنتی اسلامی بهره ببرد. درحال حاضر ساخت این مجتمع آغاز و کارهای مقدماتی و نقشه‌های آن تهیه شده است. اخذ مجوزهای لازم در کمیته‌های سه‌نفره در دست پیگیری است و بنا است فاز اول واحد علوم‌انسانی اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی استان قم ابتدای شهریورماه افتتاح شود.»

   رشته‌های اقتصادی اولین رشته‌های واحد علوم‌انسانی اسلامی

سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی قم بیان کرد: «رشته‌های این مجتمع باید سنخیت اسلامی داشته باشد که اولین رشته‌هایی که در شورای گسترش معاونت علوم‌انسانی و هنر تصویب شد و مراحل تصمیم نهایی را در شورای گسترش و سنجش می‌گذراند رشته‌هایی است که می‌تواند در آینده به‌عنوان دانشکده اقتصاد مقاومتی مطرح شود، ولی الان رشته‌های اقتصادی مثل اقتصاد اسلامی، بانکداری اسلامی و مالی اسلامی تصویب شده است. طبیعتا برای تدریس و توضیح محتوا و تغییر سرفصل‌ها از ظرفیت علمی قم هم حوزه علمیه و هم پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌هایی که در این خصوص فعال هستند، استفاده خواهد شد.»

خیری درخصوص تحصیل دانشجویان خارجی هم گفت: «همان‌طور که در دانشگاه آزاد اسلامی اتباع خارجی مشغول به تحصیل هستند، در این مجتمع آموزشی هم تحصیل خواهند کرد، چراکه ماهیت دانشگاه آزاد اسلامی این‌طور است که حالت بین‌المللی دارد؛ یعنی هم دانشجوی ایرانی و هم دانشجوی غیرایرانی پذیرش می‌شود.»

   سایت 15 خرداد در‌اختیار توسعه علوم‌پزشکی قرار خواهد گرفت

وی گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی قم برای اینکه در حوزه علوم‌پزشکی به استقلال برسد، باید فضاهای آموزشی، کارگاهی و رفاهی را توسعه داد و آن دانشکده‌هایی که در سایت وجود دارد به سایت پردیسان منتقل شود تا سایت 15 خرداد فقط در اختیار علوم‌پزشکی به‌عنوان یک واحد مستقل قرار بگیرد.»

خیری ادامه داد: «برای این‌کار، قرار شد ساخت یک ساختمان نیمه‌کاره از سال 87 که ساخت آن متوقف شده بود، در فضای هفت‌هزار مترمربعی انجام شود که مشکلات کمبود امکانات فضای آموزشی، خدماتی و رفاهی مرتفع شود. تاکید مسئولان دانشگاه این است که باید در شهریورماه شاهد افتتاح باشیم و قرار است تا شهریورماه گزارش مناسبی از پیشرفت کار داشته باشد مگر اینکه فاز نخست آن در شهریورماه به بهره‌برداری برسد.»

وی اظهار کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی قم ازجهت خوابگاه دانشجویی در مضیقه است و وضعیت مناسبی ندارد. زمین موقوفه‌ای که سال‌ها پیش به دانشگاه واگذار شده بود، مقرر شد این خوابگاه در خیابان ۱۵ خرداد قم برای دانشجویان احداث شده و مشکل خوابگاهی دانشجویان مرتفع شود. این خوابگاه در زمینی به مساحت دو هزار مترمربع ساخته می‌شود. این خوابگاه نزدیک مجتمع قرار دارد و برای بهره‌برداری دانشجویان به‌خصوص دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی است و تلاش می‌شود با استفاده از نیروها اتفاق خوبی در شهریورماه رخ بدهد.»

خیری عنوان کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی قم قدیمی‌ترین واحد پزشکی و حوزه پزشکی را دارد، اما متاسفانه به‌لحاظ بیمارستانی مشکل دارد و بیمارستان مستقلی ندارد. از این‌رو قرار شد بیمارستانی که متعلق به حوزه معاونت علوم‌پزشکی دانشگاه قم است را در اختیار بگیرد و از آن به‌عنوان بیمارستان آموزشی استفاده شود. همچنین به‌منظور توسعه بیمارستان شهدا و دراختیار گرفتن این بیمارستان و تجهیز و توسعه آن باید اقداماتی صورت بگیرد، که البته از خیرین کمک گرفته خواهد شد.»

وی افزود: «در دستورکار قرار گرفت تا فضای مناسب برای استقرار تجهیزات و کلاس‌ها و نیازهای دیگر که در یک فضای بیمارستان آموزشی لازم است فراهم شده و مشکل دانشجویان پزشکی مرتفع شود. درحال حاضر از این بیمارستان استفاده می‌شود، منتها کامل نیست. ضمن اینکه برای استقرار کامل و تامین نیازهای بیمارستانی و تلقی شدن آن به‌عنوان بیمارستان آموزشی لازم است اقداماتی صورت گیرد. البته دانشجویان دانشگاه آزاد مانند دانشجوهای دولتی پزشکی از بیمارستان‌های مختلف قم استفاده می‌کنند.»

خیری در ادامه گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی استان قم در میدان پلیس شهر قم درمانگاهی نسبتا فعال دارد، اما به‌دلیل کوچک بودن فضا و لازمه چندجانبه بودن و ارائه خدمات مختلف، باید توسعه‌ای در آن اتفاق بیفتد که این توسعه هم جزئی از برنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی قم است تا بتوان بخشی از فضای غیردرمانگاهی که در آن مجتمع وجود دارد را آماده و به درمانگاه ملحق کنند. همچنین باید تجهیزات و امکانات دیگری ازجمله تاسیس داروخانه در آن درمانگاه تحقق پیدا کند تا رونق بیشتری به آن درمانگاه داده شود.»

   احداث مجتمع دانش‌آموزی درکنار سایت پردیسان قم

سرپرست واحد قم عنوان کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی در این استان مجتمع دانش‌آموزی سما ندارد. از همین‌رو درنظر داریم در زمینی به مساحت 24 هزار مترمربع درکنار سایت پردیسان، مجتمع حوزه سما که مطالعات آن درحال انجام است، احداث شود. این کارها به‌عنوان هدف‌گذاری درنظر گرفته شده که شهریورماه بخشی از این پروژه‌ها به بهره‌برداری برسد. ممکن است بخشی از کار کمتر یا بیشتر پیش برود، اما هدف این است که این 6 پروژه تا آغاز سال تحصیلی آینده پیش برود.»

خیری درخصوص ظرفیت‌های دانشگاه آزاد در استان قم اظهار کرد: «پتانسیل‌های دانشگاه آزاد اسلامی قم به سه بخش آموزشی، پژوهشی و توسعه‌ای تقسیم می‌شود که در قسمت آموزشی: تاسیس واحد علوم‌انسانی است که دقیقا براساس شناخت پتانسیل و ظرفیت شهرستان قم به‌عنوان یک شهر علمی حوزوی پیش می‌رود که بیشترین فعالیت‌های علمی علوم‌انسانی در جهان تشیع در این شهر اتفاق می‌افتد، بنابراین اگر بخواهیم در این شهر در راستای سیاست‌های دانشگاه یعنی رسیدن به یک تراز قابل‌قبول و گام‌برداشتن برای یک دانشگاه اسلامی تلاش کنیم، باید به این شهر توجه کرد که خوشبختانه با عزم دکتر طهرانچی و بقیه مسئولان ان‌شاءالله در بخش آموزشی و پژوهشی اتفاق خوبی خواهد افتاد.»

سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان قم بیان کرد: «علاوه‌بر این ظرفیت‌ها قم شهری صنعتی، توریستی و مذهبی هم هست و برای تحقق سیاست‌های پژوهشی حوزه پژوهشی فعال و در قالب‌هایی مثل سرای نوآوری، مرکز رشد، قطب‌های علمی، انجمن‌های علمی، پژوهشگران جوان، پایش آزاد و امثال آن استفاده می‌کنیم و درحال حاضر رایزنی‌های مفیدی با بنیاد نخبگان، پارک علم‌وفناوری استان، با مراکز صنعتی و شهرک صنعتی استان در دست انجام است. تیم فعال و مجرب از اعضای هیات‌علمی آماده شده که این کار را پیگیری کنند.»

خیری ادامه داد: «در توسعه فضاها هم مکان ویژه‌ای برای مرکز رشد و سراهای نوآوری پیش‌بینی شده و جزء اولویت‌های کاری است که جزء آن 6 پروژه محسوب می‌شود. این مورد یک کار روتین این دانشگاه است.»

وی درخصوص رشته‌ها عنوان کرد: «رشته‌هایی که پیگیری می‌شود باید متناسب با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های استانی باشد که کمتر به آن توجه شده است؛ مثلا در بحث هنر و معماری حرفی برای گفتن نداریم، درحالی که یک شهر سنتی و مذهبی با انواع هنرها و معماری سنتی و جنبه‌های زیارتی و توریستی طبیعتا اقتضائات خود را دارد و بنا داریم این اتفاق بیفتد. جنسیت نظام آموزشی و قابلیت‌های نیازهای شهر موردتوجه قرار بگیرد و در این خصوص در بحث علوم‌انسانی و هنر بنا است هیات اندیشه‌ورز فعالی داشته باشیم که یک اتفاق فکری تلقی شوند و به حوزه علوم‌انسانی اسلامی و به فرآیند پژوهشی، توسعه آموزشی و دیگر بخش‌های دانشگاهی کمک کنند.»

خیری ادامه داد: «قرار است این واحد منطبق با یک دانشگاه اسلامی به‌لحاظ کارآمدی و کارآیی اعضای هیات‌علمی باشد. طبیعتا در دانشگاه آزاد اسلامی آن ضوابط منطبق با تولید دانش، مرجعیت علمی دانشگاه و حضور مفید و ارزشمند باید موردتوجه قرار بگیرد. دانشگاه نباید صرفا محلی برای تدریس تلقی شود، بلکه جایی برای تعامل، گفت‌وگو، برگزاری کرسی‌های ترویجی، برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی و در بخش دانشجویی اهتمام به تشکل‌ها، اهتمام برای انجمن‌های علمی دانشگاهی، برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی و تولید ظرفیت برای گفتمان باید باشد.»

وی افزود: «حاصل رفتار مناسبات انسانی ما باید منتهی شود به هویت انقلابی ملی و مذهبی، یعنی اگر توانستیم یک چنین هدف‌گذاری را محقق کنیم، حکمت اقتضا می‌کند رعایت روابط علمی و سلوک اخلاقی، دست‌به‌دست هم می‌دهند که یک خروجی مناسب یعنی یک دانشگاه پیشرو هم به‌لحاظ مفید بودن، رضایتمندی و استفاده از ظرفیت‌ها برای استاد، دانشجو و کارمند ایجاد شود. طبیعی است که اگر این اتفاق بیفتد اقبال داخلی و خارجی خواهیم داشت. همان‌طور که مستحضر هستید، در جهان اسلام بیشترین متقاضی برای تحصیل برای استان قم وجود دارد و علاقه‌مند هستند که در قم تحصیل کنند، بنابراین باید امکانات تحصیل در قم را فراهم کنیم.»

سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان قم درخصوص ظرفیت‌های این دانشگاه بیان کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی قم باید به این قابلیت‌ها توجه داشته باشد و مزیت‌های نسبی دانشگاه آزاد اسلامی قم آنقدر زیاد است که اگر سرمایه‌گذاری و درست برنامه‌ریزی شود، قطعا اتقافات درست و خوبی می‌افتد.»

   مرکز تحقیقات گیاهان دارویی در دانشگاه آزاد قم راه‌اندازی می‌شود

خیری ادامه داد: «در حوزه گیاهان دارویی بیشترین گونه‌های گیاهان دارویی در استان قم است و از این جهت این دانشگاه می‌تواند کارهای بزرگی انجام دهد. البته یکی از پروژه‌ها درحال انجام است و درصدد هستیم یک مرکز تحقیقات گیاه‌دارویی مناسب در قم مستقر کنیم که مقدمات آن فراهم شده است. البته رشته کشاورزی در این دانشگاه وجود ندارد، اما ما به‌سمت مرکز تحقیقات گیاهان دارویی رفتیم و حتما باید روی رشته‌های کشاورزی سرمایه‌گذاری کنیم.»

وی گفت: «ما به‌سمت یک دانشگاه جامع که همه عرصه‌های حیاتی علمی را موردتوجه قرار می‌دهد حرکت می‌کنیم، اما باتوجه به اولویت‌هایی که می‌بینید، لازم است در بخشی از آن تمرکز بیشتری صورت بگیرد. قابلیت‌های استان زیاد است، چراکه علاوه‌بر توریستی و مذهبی بودن، صنعتی هم هست و در حوزه کشاورزی امتیازات زیادی دارد. اهتمام ویژه وجود دارد تا به‌عنوان یک دانشگاه جامع در همه عرصه‌ها توسعه پیدا کند. این قابلیت در قم هست، اما متاسفانه در حد قد و قواره خود هنوز ظاهر نشده است.»

 * نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه‌نگار