تجربه آموزش با واقعیت مجازی

به گزارش «فرهیختگان»، بازار فناوری‌های جدید با همه‌گیری کرونا شکل دیگری به خود گرفته است. این رشد چشمگیر فناوری‌ها به‌ویژه با تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و تغییر سیستم آموزش عالی شکل دیگری به خود گرفته‌ و به‌طور گسترده وارد شبکه آموزشی کشورهای مختلف دنیا شده‌ است. این فناوری‌ها چند سالی است در دنیا معرفی شده و به‌صورت نسبتا محدودتری مورد استفاده قرار می‌گرفتند اما معمولا دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی کمی در دنیا بودند که از این قابلیت‌های فناورانه استفاده می‌کردند تا اینکه ویروس کرونا از راه رسید و بسیاری از معادلات را برهم زد و مقامات دانشگاهی مجبور شدند با توجه به تعطیلی کلاس‌های درس حضوری و آنلاین شدن آموزش‌ها، از فناوری‌های روز دنیا برای پیشبرد آموزش‌ها استفاده کنند تا دانشجویان نیز راحت‌تر بتوانند از راه دور دوره‌های آموزشی را پشت‌سر بگذارند. فناوری واقعیت مجازی و واقعیت افزوده دو فناوری نوینی است که چند سالی است مورد توجه قرار گرفته و حالا در همه‌گیری کرونا تا حد زیادی می‌توانند به آموزش دانشجویان کمک کنند.

 راهکاری برای حل گره پیچیده آموزش

با ترس از ادامه‌دار بودن کووید-19 در جهان و احتمال آغاز به کار مجدد دانشگاه‌ها از ماه‌های آینده، درحال حاضر، به نظر می‌رسد یادگیری آنلاین نقش مهمی را در بسیاری از دانشگاه‌ها ایفا می‌کند. اما آیا سخنرانی‌های اسکایپی، سمینارهای مجازی و مواد یادگیری آنلاینی که دانشجویان در آموزش‌های از راه دور با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، می‌توانند سال تحصیلی کامل و بی‌نقصی را برای دانشجویان به همراه داشته باشند؟ بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این موارد به تنهایی قادر به تامین نیازهای دانشجویان نیستند و بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا مانند واقعیت مجازی می‌تواند تجربه یادگیری متفاوتی را برای آنها فراهم کند که حداقل در دوران قرنطینه و تعطیلی دانشگاه‌ها می‌تواند روش کاربردی و خوبی برای کنفرانس‌های از راه دور باشد. لیرون بنتوویم، مدیر اجرایی گروه Glimpse، یک شرکت واقعیت مجازی مستقر در نیویورک که از این فناوری برای آموزش دانشجویان در دانشگاه «فوردهام» استفاده می‌کرد، توضیح می‌دهد که استفاده از فناوری واقعیت مجازی همه مشکلات را حل نخواهد کرد اما می‌تواند بخش مهمی از این معضل پیچیده را حل و فصل کند.

در کلاس‌های درس پروفسور بنتوویم، دانشجویان رشته مدیریت بازرگانی می‌توانند از هدست‌های واقعیت مجازی استفاده کنند تا از این طریق در بحث‌های میزگرد مجازی شرکت کنند. دانشجویان از این طریق به‌عنوان آواتارهای متحرک در واقعیت مجازی ظاهر می‌شوند و نیز می‌توانند در قالب گروه‌های جداگانه، در مورد برخی مسائل بحث و گفت‌وگو کنند. آنها همچنین با کمک فناوری واقعیت مجازی می‌توانند مکان‌های تجاری را هم شبیه‌سازی کنند؛ تجربه‌ای که حتی پیش از شیوع کرونا هم کار دشواری بود. بهترین مساله‌ای که درمورد یادگیری واقعیت مجازی مطرح می‌شود، این است که تصاویر حاصل از واقعیت مجازی در بخش خاصی از مغز شکل می‌گیرد بنابراین، وقتی دانشجویان در اتاقی با افرادی غریبه مواجه می‌شوند، احساس می‌کنند خودشان این کار را انجام داده‌اند.

این نوع یادگیری تعاملی برخلاف آنچه بسیاری از محققان به آن امیدوار بودند، گاهی نمی‌تواند آن هیجان موردانتظار را برآورده کند. اما اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم، نمی‌توان تاثیر مثبت این فناوری را در آموزش عالی نادیده گرفت. اگر شما بتوانید برخی وقایع را با کمک این فناوری انجام دهید، کارهای ساده‌تری را هم با آن می‌توانید انجام دهید که به دانشجویان در یادگیری چگونگی انجام کار شبکه‌ای، بحث و گفت‌وگو و حضور در کلاس کمک می‌کند. درواقع، طرح یک ایده تجاری برای یک پنل آواتار کار دشواری است که از نظر برخی دانشجویان شبیه کابوس است. درواقع، شما می‌توانید ویدئوهایی از پرش شیرها و سایر موارد سفارش‌شده را در قالب واقعیت مجازی مشاهده کنید اما محققان به‌دنبال تولید ابزاری هستند که استادان دانشگاه بتوانند خودشان از آنها استفاده کنند. برخی معتقدند هیچ چیزی پیچیده‌تر از استفاده از فضای یادگیری مجازی نیست و در حال حاضر، با وجود همه‌گیری کرونا تقریبا تمام دانشگاه‌های دنیا ملزم به استفاده از آن شده‌اند.

 قیمت بالا، مانعی برای رواج فناوری

به گزارش تایم، یکی از دلایل ناکام بودن فناوری واقعیت مجازی و رواج استفاده از آن، گران‌بودن قیمت سخت‌افزاری است که برای مشاهده تصاویر مجازی از آن استفاده می‌شود. معمول‌ترین نوع هدست استفاده‌شده در واقعیت مجازی، هدست Oculus Rift است که حدود 400 پوند قیمت دارد، درحالی که انواع ارزان‌تر آن در بازار با قیمت 310 پوند به فروش می‌رسند. اگر دانشجویان پس از شیوع کرونا از دانشگاه محروم شوند، به نظر می‌رسد قیمت 400 پوندی که باید برای خرید یک هدست واقعیت مجازی بپردازند، با هزینه 40هزار دلاری که یک دانشجوی آمریکایی برای یک سال تحصیل در دانشگاه باید بپردازد، بسیار متفاوت است. از سوی دیگر، برخی نیز هنوز مطمئن نیستند که واقعیت مجازی بتواند جایگزین مناسبی برای نرم‌افزارهایی چون اسکایپ باشد. در سال 2015، استاد تاریخ هنر دانشگاه ایالتی جورجیا قصد داشت از فناوری واقعیت مجازی در آموزش تاریخ معاصر استفاده کند. با وجود این، مشخص شد هزینه خرید این فناوری گران تمام می‌شود و از طرفی، ممکن است این فناوری در مدت زمان کوتاهی منسوخ شود و دانشجویان برای آن هزینه گزافی پرداخت کرده باشند و بی‌استفاده باقی بماند.

دسترسی گسترده دانشجویان به خدمات اینترنت چالش دیگری بود که پیش‌روی آنها قرار داشت. زمانی که کلاس‌های دانشگاهی به دوره‌های آنلاین تغییر شکل داد، بسیاری از دانشجویان به دلیل عدم‌دسترسی به اینترنت حتی قادر به مشاهده ویدئوها و پاورپوینت‌های آموزشی نبوده‌اند. ویدئوها و پاورپوینت‌ها در دوران کرونا جایگزین کلاس‌های حضوری شدند. استفاده از واقعیت مجازی برای کلاس‌های 12نفره یا کمتر راهکار خوبی است که استادان می‌توانند از آن برای آموزش بهتر دانشجویان خود بهره ببرند. اگرچه، شرکت‌کنندگان در کلاس‌های واقعیت مجازی تنها در قالب آواتار یا هویت‌های مجازی سه‌بعدی ظاهر می‌شوند، فضای سه‌بعدی طراحی شده، احساسی واقعی از حضور دانشجویان را در کلاس‌های درس دانشگاهی خلق می‌کند که درکنار آن، موسیقی دوبعدی نیز به گوش می‌رسد.

 حل واقعیت مجازی با رسیدن نسل 5 اینترنت

به گفته جیمز بنت، استاد فرهنگ تلویزیون و دیجیتال دانشگاه لندن که سرپرستی پروژه تحقیقاتی پنج‌میلیون پوندی StoryFutures را برعهده دارد، اینترنت 5G که چند سالی است محققان قول آن را داده‌اند، به‌زودی از راه می‌رسد و با توجه به سرعت 10 برابری آن نسبت به اینترنت 4G، سرعت واقعیت مجازی را نیز افزایش می‌دهد. این استاد دانشگاه با آموزش فناوری واقعیت مجازی و واقعیت افزوده که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2023 به صنعتی 8.5 میلیارد دلاری تبدیل شود، قصد دارد به رشد 1000 شرکت داستان‌نویسی کمک کند. با آغاز به کار اینترنت 5G در انگلیس، هدست‌های واقعیت مجازی قیمت پایین‌تری پیدا می‌کنند و استفاده از آنها مانند عینک‌های آفتابی رایج خواهد شد. درحال حاضر، خرید هدست‌ها کمی دشوار است؛ چراکه صنایع مختلف با ایده آموزش از راه دور و آنلاین دانشجویان و افراد مختلف درگیر هستند. پروژه پروفسور بنت شامل هشت گروه «آموزش مربیان» است که به بهبود قابلیت‌های واقعیت مجازی در دانشگاه‌های انگلیس کمک می‌کند و دانشمندان حوزه کامپیوتر هم درکنار دانشگاهیان فعال در صنایع خلاق برای اطمینان از تجربه واقعی و جذاب واقعیت مجازی فعالیت می‌کنند.

 تدریس رشته‌های مهندسی، معماری و پزشکی

با اینکه فناوری واقعیت مجازی در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی کاربرد دارد و به آموزش دانشجویان به‌ویژه در دوران کرونا کمک می‌کند، اما بیش از هرچیز، این فناوری در آموزش رشته‌های مهندسی و معماری کاربرد دارد و می‌تواند به دانشجویان در فهم بهتر مفاهیم کمک کند. دانشجویان با گذاشتن هدست واقعیت مجازی روی چشم، قادرند سازه‌های مجازی را طراحی و حتی دستکاری کنند. کونراد تاکر، استادیار مهندسی دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا مدتی پیش بودجه‌ای را برای احداث آزمایشگاه واقعیت مجازی مهندسی برای دانشجویان دریافت کرد. او می‌گوید: «کاری که درحال حاضر باید انجام دهیم، این است که به اصل ماجرا بپردازیم به‌طوری که به دانشجویان مهندسی اجازه دهیم همه‌چیز را مانند در دست گرفتن چکش یا مهره تجربه کنند؛ این کار شاید همیشه در دنیای واقعی امکان‌پذیر نباشد اما با فناوری واقعیت مجازی می‌توان به آن دست یافت. فناوری شبیه‌سازی محیط‌های واقعی از نظر فیزیکی به‌گونه‌ای که دانشجویان بتوانند آن را همانگونه که در دنیای واقعی است، تجربه کنند، همان چیزی است که در روزهای کرونایی که دانشگاه‌ها تعطیل شده‌اند و حتی آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها هم فعالیت محدودی دارند، می‌تواند به آموزش دانشجویان کمک کند.»

در قالب واقعیت مجازی، حتی دانشجویان می‌توانند خودرویی را با قطعات مجازی بسازند و آن را طبق قوانین فیزیک در محیطی مجازی به حرکت درآورند. سوالی که در این پروژه مطرح شده، این است که آیا فرآیند آموزش در واقعیت مجازی مانند کلاس‌های واقعی دانشگاهی است؟ چیزی که در آموزش مجازی و آنلاین وجود ندارد، مهارت‌هایی است که در قالب کار گروهی به دست می‌آید اما تنها امکانی است که استادان می‌توانند از آن برای آموزش واقعی‌تر مفاهیم به‌ویژه در رشته‌های عملیاتی ازقبیل مهندسی، معماری و حتی پزشکی استفاده کنند. به‌عنوان مثال، واقعیت مجازی یکی از امکانات خاص و بالقوه در رشته‌های پزشکی به شمار می‌رود. دانشجویان این قبیل رشته‌ها که درحال حاضر از حضور در کلاس‌های حضوری بی‌بهره هستند، می‌توانند با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی، اجزای بدن انسان و موجودات دیگر را با شبیه‌سازی از طریق این دستگاه‌ها مشاهده کنند. کالبدشکافی جسد از دیگر کارهایی است که از این طریق امکان‌پذیر است و دانشجویان می‌توانند از این طریق با اندام‌های مختلف بدن و کارکردهای آن آشنا شوند.

به گزارش turnto23، برخی استادان دانشگاهی از واقعیت مجازی برای آشنایی دانشجویان خود با فرهنگ‌های مختلف استفاده می‌کنند. آنها با استفاده از تورهای واقعیت مجازی در مکان‌ها و کشورهای مختلف مانند موزه‌ها یا معابد مختلف توانسته‌اند نادیده‌های دنیا را به آنها نشان دهند. به‌عبارتی، واقعیت مجازی علاوه‌بر اینکه برای آموزش همه دانشجویان مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما به‌طور اختصاصی برای یادگیری دانشجویان معلول یا دانشجویانی که دارای مشکل احساسی- اجتماعی و موانع زبانی هستند، کاربرد دارند و آنها می‌توانند دروس دانشگاهی را به خوبی درک کنند. این روش تا حدی موثر بوده که دانشجویانی که به شیوه‌های سنتی آموزش عادت داشته‌اند، حالا این فناوری را با آغوش باز پذیرفته‌اند. استادان دانشگاهی بر این باورند که واقعیت مجازی و واقعیت افزوده به دانشجویان کمک می‌کند حتی بدون وجود شرایط عادی دانشگاه، با احساسات خود به فراگیری درس بپردازند. درواقع، هرچه دانشجویان، مفاهیم آموزشی را در بطن زندگی خود مشاهده کنند، یادگیری برای آنها ساده‌تر می‌شود. گاهی پلتفرم مستقیم واقعیت مجازی برای خلق و تبادل تجربه‌های واقعیت مجازی در دستگاه‌های مختلفی قابل استفاده است، به این معنا که می‌توان آن را با استفاده از هدست مخصوص، روی وب‌سایت یا گوشی موبایل هم به کار برد. تمام این تجربه‌های مجازی ازجمله کلاس‌های درس یا کنفرانس‌ها در این هدست‌ها ذخیره شده و دوباره هم قابل استفاده است. با کمک فناوری واقعیت مجازی، دانشجویان و استادان بدون ترس از ابتلا به ویروس و گسترش بیشتر آن می‌توانند به مکان‌های مختلفی ازجمله موزه‌ها رفته و آثار موسیقی مختلف را گوش کنند و همه اینها به‌صورت مجازی و بدون هیچ‌گونه ارتباط و تماسی با دیگران صورت می‌گیرد.

 *  مترجم:ندا اظهری