دفن فوتبال

به گزارش «فرهیختگان»، کمتر ستاره‌ای در دنیای ورزش توانسته شهرت و البته محبوبیت دیه‌گو مارادونا را داشته باشد. در روزگاری که خبرها ازطریق روزنامه، رادیو و تلویزیون به‌دنیا مخابره می‌شد و خبر از فضای مجازی و رسانه پرشمار امروز نبود، کمتر کسی در دنیا وجود داشت که نام مارادونا را نشنیده باشد. اعجوبه‌ای که دنیای توپ گرد را متحول کرد و مانند جادوگری در زمین مسابقه همه را محسور نمایش کم‌نظیر خود می‌کرد. بت مردم ناپل، اسطوره آرژانتینی‌ها و فوتبالیستی که نزدیک به دودهه دنیا را به‌تسخیر خود درآورده بود، دیروز در کشورش به‌خاک سپرده شد. باید فراموش کرد که او در زندگی شخصی‌اش چگونه به‌ورطه سقوط افتاد و در دام اعتیاد به الکل و مواد مخدر گرفتار شد. باید فراموش کرد که برای آخرین حضورش روی نیمکت خیمناستیا به‌سختی و با کمک اطرافیانش راه می‌رفت و از یاد برد که در سال‌های اخیر چه فیلم‌ها و کلیپ‌هایی از زندگی شخصی‌اش منتشر شده است. هوادارانش بی‌شک او را تنها با خاطره سال‌های درخشان او در زمین مسابقه و قهرمانی‌هایش به‌همراه آرژانتین و ناپل به‌یاد خواهند آورد.

نابغه بی‌تکرار

خورخه والدانو، دوست و همبازی قدیمی او توصیف جالبی از مارادونا و دنیای او ارائه می‌کند. والدانو معتقد است هر انسانی دچار خطا و لغزش می‌شود و هیچ‌کس بی‌عیب و کامل نیست: «در زندگی شخصی هر فردی انحراف و لغزش وجود دارد. او سفرش را از انسان به یک افسانه آغاز کرد و در این میان دو جنبه در زندگی‌اش وجود داشت؛ یکی دیه‌گو و دیگری مارادونا. او در محله‌ای فقیرنشین رشد کرده بود و شهرت برایش وسوسه‌های زیادی به‌دنبال داشت که درنهایت باعث لغزش او شد. فوتبال و مارادونا مترادف هم هستند و نمی‌توان این دو را از هم جدا کرد. او یک نابغه بود که از همان سنین نوجوانی توانست به الگویی برای فقرا درمقابل ثروتمندان و مبارزه با آنها تبدیل شود.»

مارادونا خالق چندین لحظه تاریخی در فوتبال دنیاست که بخشی از میراث این رشته ورزشی طی سالیان گذشته را تشکیل می‌دهند. گلی که به «دست خدا» مشهور شد و همچنین یکی از زیباترین و به‌یادماندنی‌ترین گل‌های تاریخ فوتبال است که از قضا آن هم مقابل انگلیس و در همان مسابقه تاریخی به‌ثمر رسید. جمله جالب آندره ویاس‌بواس، سرمربی معروف پرتغالی که گفته است پس از درگذشت مارادونا تمامی باشگاه‌های فوتبال دنیا باید پیراهن شماره 10 خود را بایگانی کنند، نشان می‌دهد که او چه ارزشی در فوتبال دنیا دارد.

یکی دیگر از تصاویر به‌یادماندنی از مارادونا عکسی است که او را پا به توپ و مقابل 6 بازیکن تیم ملی بلژیک به تصویر کشیده است. شاید این عکس تمام واقعیت آن لحظه نباشد اما چه اهمیتی دارد؟ این تصویر درباره یک انسان، یک افسانه و دنیایی است که در ذهن هوادارانش ثبت کرده است. اعجوبه‌ای پا به توپ برابر تمام جهان و همه احتمالاتی که وجود دارند و به‌همین دلیل است که این عکس بسیار زیباست.

خود عکس هم داستان جالبی دارد. استیو پاول در نخستین ماموریت کاری خود برای مجله «اسپورت ایلوستریتد» راهی جام‌جهانی 1982 اسپانیا شد و از آنجا که مجله‌اش در آن زمان شهرت زیادی نداشت یک جایگاه نه‌چندان مناسب دربین تماشاگران نصیب این عکاس شد. با این‌حال او یکی از تاریخی‌ترین عکس‌های فوتبالی را شکار کرد و مارادونا را رخ‌به‌رخ با رقبایش و به‌زیبایی به‌تصویر کشید. این مسابقه دیدار افتتاحیه جام‌جهانی بود و آرژانتین مسابقه را با یک گل به‌حریف باخت. این نخستین حضور دیه‌گو در جام‌های جهانی بود و البته سالی نبود که توانست جام را بالای سر ببرد. آلبی سلسته با تنها 2 برد برابر مجارستان و السالوادور و 3 شکست از دور مسابقات حذف شد و مارادونا هم تنها 2 گل به‌ثمر رساند. در این صحنه شاید خیلی‌ها تصور کنند مارادونا پا به توپ به‌سمت دروازه بلژیک حرکت می‌کند و تیمش به گل می‌رسد اما واقعیت این است که چند لحظه بعد او با یک پاس ضعیف توپ را از دست می‌دهد.

اتفاق اصلی اما 4 سال بعد رخ داد. همه حرکات جادویی او در جام‌جهانی بعدی و در مکزیک اتفاق افتاد و او درعرض 4دقیقه فوتبال دنیا را متحول کرد. 2 گلی که او در دقایق 51 و 55 مسابقه برابر انگلیس به‌ثمر رساند به بخشی از شناسنامه فوتبال تبدیل شدند و از همان روز بود که افسانه مارادونا با سرعت بیشتری شروع به شکل‌گیری کرد.

 کینه دشمنان

آنچه برای هواداران مارادونا اهمیت دارد، انتقامی است که او از انگلیسی‌ها گرفت و این برای بسیاری جدال کلاسیک و قدیمی ضعفا برابر قدرتمندان بود. او به تحقیرآمیزترین شکل ممکن دشمن کشورش را مغلوب کرد. گلی که با دست به‌ثمر رساند و از دید داور پنهان ماند و سپس عبور از 8 بازیکن حریف و گلزنی به این تیم که در آن زمان ستاره‌های زیادی در ترکیب خود داشت. این تازه آغاز راه مارادونا بود، قهرمانی در جام‌جهانی با عملکردی استثنایی که پس از آن هیچ بازیکنی حتی لیونل مسی و کریس رونالدو هم نتوانستند آن را در تورنمنت‌های مهم تکرار و یک‌تنه تیم خود را قهرمان کنند. هواداران افراطی او معتقدند عملکرد درخشان او برابر انگلیسی‌ها سبب شد دشمنان زیادی پیدا کند و درنهایت همین دشمنان بودند که او را به‌دام اعتیاد سوق دادند و باعث شدند او در سال‌های آخر فوتبالش با مشکلات زیادی ازجمله محرومیت به‌دلیل استفاده از کوکائین روبه‌رو شود. مشکلات او با فیفا و مقامات این نهاد و همچنین حمایت آشکار او از تشکیل کشور مستقل فلسطین و آرمان‌های مردم این کشور سبب شد مارادونا در سال‌های آخر فوتبالش و پس از آن با دردسرهای دیگری نیز مواجه شود و هوادارانش کینه و انتقام‌گیری سران فیفا و همچنین صهیونیست‌ها را در اتفاقاتی که درطول این سال‌ها برای اسطوره‌شان رخ داد، بی‌تاثیر نمی‌دانند.

خدای ناپل

جدایی از بارسلونا و حضور در ناپولی نیز دیگر تصمیم جنجالی او بود که با قهرمان کردن این تیم جنوب ایتالیایی، دوران طلایی این باشگاه را رقم زد. تیمی که تا آن زمان رنگ قهرمانی در سری A را ندیده بود برای دوسال پیاپی بر بام فوتبال ایتالیا ایستاد و این‌گونه بود که او به خدای ناپل تبدیل شد. در سه روزی که از درگذشت اسطوره آرژانتینی می‌گذرد شاید مردم ناپل حتی بیش از آرژانتینی‌ها در غم از دست دادن دون دیه‌گو عزاداری کرده‌اند.

مراسم‌های یادبود مارادونا در سراسر دنیا برگزار شد و در خود آرژانتین هواداران او کاروانی بسیار پرجمعیت برای بدرقه یکی از برترین‌های تاریخ فوتبال تشکیل دادند؛ مردی که هیچ‌گاه از حافظه هواداران فوتبال پاک نخواهد شد و شاید اسطوره دیه‌گو دیگر هیچ‌گاه تکرار نشود. تجمع هواداران او در مراسم تدفینش به‌حدی بود که درنهایت پلیس با برخی حاضران درگیر شد و تنها به خانواده و دوستان نزدیکش اجازه داده شد در قبرستان محل دفن او حاضر شوند. دیه‌گو عصرجمعه و درکنار والدینش به‌خاک سپرده شد تا فوتبال با یکی دیگر از اسطوره‌های خود وداع کند.

کالدرون: قضاوت نه، فقط باید از مارادونا تشکر کنیم

گابریل کالدرون، سرمربی سابق پرسپولیس در گفت‌وگو با سایت فرانسوی «فرانس‌بلو» درباره مارادونا و دورانی که درکنار این ستاره بزرگ بازی می‌کرده، گفت: «واقعا اتفاق تلخ و بسیار ناراحت‌کننده‌ای بود، چراکه ما در سه جام جهانی (1979 جوانان، 1982 و 1990) و یک کوپا آمه‌ریکا در کنار هم بازی کردیم. ما هم‌سن بودیم و با او در جوانی آشنا شدم. بسیار انسان خوبی بود و همیشه از همبازیانش حمایت و پشتیبانی می‌کرد. ما در 19 سالگی با هم در جام‌جهانی جوانان در ژاپن عضو تیم ملی بودیم که توانستیم قهرمان شویم. ما آنچه را که شما در تلویزیون تجربه کردید کاملا زندگی کردیم و شوق و اشتیاق بالای او برای بردن و کسب موفقیت در تیم ملی آرژانتین را به‌خوبی حس می‌کردیم. او همیشه عطش بردن و موفقیت داشت، اما در تیم ملی آرژانتین واقعا این روحیه چندین برابر بود و آن‌را به کل بازیکنان نیز منتقل می‌کرد. به‌نظر می‌رسید او بیش از هم بازیکن دیگری مشتاق موفقیت است و این خارق‌العاده بود.»

کالدرون درمورد محبوبیت او در میان مردم دنیا می‌گوید: «او با توپ فوتبال و با استفاده از توانایی‌ها و نبوغ خود، بسیاری از مردم دنیا را خوشحال می‌کرد و این اصلا ربطی به فرهنگ، زبان، رنگ پوست یا مذهب آنها نداشت. تنها نکته مهم این بود که در همه‌جا او را عاشقانه دوست داشتند. او دل میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا را شاد می‌کرد و البته در آرژانتین این علاقه و محبوبیت بسیار بیشتر بود، چراکه مردم در اینجا مشکلات زیادی داشتند. بسیاری از مردم چیزی برای خوردن نداشتند، اما درطول 90 دقیقه یک بازی فوتبال خوشحالی و شادی را تجربه می‌کردند. این باعث می‌شد تا برای مدتی مشکلات و سختی‌های خود را فراموش کنند و به همین دلیل مارادونا جایگاه ویژه‌ای در قلب مردم آرژانتین دارد.»

کالدرون آخرین‌بار سه سال پیش با مارادونا دیدار کرد و درباره زندگی شخصی‌اش و مشکلاتی که داشت، می‌افزاید: «من اصلا دوست ندارم درمورد زندگی خصوصی او و اینکه او با زندگی‌اش چه‌کار کرد قضاوتی داشته باشم و صحبت کنم. فقط باید از او بابت کارهایی که برای زندگی ما انجام داد، تشکر کنم. مارادونا بارها همه ما و تمام کسانی را که عاشق فوتبال هستند، خوشحال کرد.»

* نویسنده : سیامک خاجی،  روزنامه‌نگار