به گزارش «فرهیختگان»،  بسیاری از مسئولان آموزش عالی کشور معتقدند نقص نظام آموزشی کشور این است که فقط توان ساختن هنرشناس یا هنرمند مدرن داشته و برای تربیت هنرمند ایرانی-اسلامی عقیم است، بنابراین تاسیس دانشگاهی که بتواند این نقص را برطرف کند لازم و ضروری به نظر می‌رسید. نقصی که با تاسیس دانشگاه استاد فرشچیان برطرف شد. طراحی و برنامه‌ریزی دانشگاه آزاد اسلامی استاد فرشچیان از سال ۸۳ از سوی فرهنگستان هنر و شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز شد، پس از سال‌ها راه‌اندازی این دانشگاه از طرف وزارت علوم ممکن نشد اما دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۹۷ زمینه راه‌‌اندازی این دانشگاه را فراهم کرد. تعالی رشته‌‌های هنر هدفی است که در دانشگاه استاد فرشچیان دنبال می‌شود؛ این دانشگاه چندی است «تربیت هنرمند ایرانی اسلامی برای آینده ایران» را برعهده گرفته و قصد دارد شیوه استاد-شاگردی را احیا کند؛ شیوه‌ای که البته نظام جدیدی در آموزش عالی کشور نیست بلکه تنها یک شیوه آموزشی است. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی استاد فرشچیان تصمیم دارند شیوه استاد-شاگردی را احیا کرده تا بتوانند استادان و هنرمندان خوبی تربیت کنند.

در شیوه استاد-شاگردی، دانشجو در دوره تحصیلات تکمیلی در ابتدای امر با یک استاد درس‌‌های اصلی خود را اخذ می‌کند و تا انتها با این استاد پایان‌نامه خود را می‌‌گذراند. در این دانشگاه همچنین یک کارگروه برای بازآرایی و بازمهندسی رشته‌های هنرهای سنتی و نگارش رشته‌های جدید وجود دارد تا یک نگاه جامع به بازنگری دروس هنری داشته باشد. هرچند مسئولان وزارت علوم تصور می‌کردند این شیوه یک نظام جدید آموزشی است اما مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی می‌گویند شیوه استاد-شاگردی یک نظام آموزشی نیست بلکه تنها یک شیوه آموزشی و همسو با نظام فعلی است. میثم یزدی، معاون امور آموزشی و پژوهشی دانشگاه استاد فرشچیان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید دانشگاه آزاد اسلامی تلاش کرده ابهامات وزارت علوم درخصوص این شیوه را برطرف کند، چراکه این شیوه با سیستم مرسوم کل کشور تداخل نداشته و بنابراین هیچ‌گونه جای نگرانی نیز وجود ندارد.

به گفته او حتی در دانشگاه‌های دنیا نیز شیوه استاد-شاگردی یک شیوه شناخته‌شده است و اکثر دانشگاه‌ها در دنیا برای جذب دانشجو امتحان ورودی و کنکور ندارند و دانشجو با علاقه‌ای که به استاد و کادر دانشگاهی دارد، وارد دانشگاه می‌شود. دانشگاه ویژه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان در چهار رشته نقاشی، معماری داخلی، فرش و صنایع‌دستی امکانات و کارگاه‌های مدرنی را تجهیز کرده است. امکانات تجهیز‌شده برای رشته‌های نگارگری و سفال در کشور بی‌‌نظیر است، همچنین فضاهای نمایشگاهی و گالری در فضای این دانشگاه پیش‌بینی شده است.

قصد مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی استاد فرشچیان ارائه یک الگوی بومی از دانشگاه برای هنر است. این دانشگاه براساس نظام سنتی راه‌اندازی شده اما قرار نیست به گذشته برگردد بلکه بنا دارد تجربیات گذشته را با تجربیات جهان امروز آمیخته و یک الگوی تازه برای پرورش و تربیت استادان هنر ایرانی ارائه دهد.

هدف دانشگاه استاد فرشچیان تربیت هنرمند خلاق، مولف و حکیم است؛ چراکه هنرمندان کشور سال‌هاست نسبت به تضعیف خلق هنری نگران هستند. درواقع خلق هنر دچار یک وقفه شده و به همین دلیل این دانشگاه قرار است پاسخگوی نیازهای بومی کشور بوده و هنرمند خلاق، مولف و حکیم تربیت کند. در واقع هدف این دانشگاه تربیت استادان هنرهای سنتی است؛ استادان مولف و خلاق تا هم بتوانند اثر هنری ایرانی اسلامی خلق کنند و هم شاگردانی را در این زمینه تربیت کنند. مسئولان این دانشگاه برای جذب اساتید فقط سراغ اساتیدی رفته‌اند که دارای درجه هنری یک بوده و پیشکسوت هستند.

یکی از اقداماتی که دانشگاه استاد فرشچیان در دستورکار خود قرار داده است، راه‌اندازی هنرستان دانشگاه استاد فرشچیان است که به گفته معاون واحد دانشگاهی استاد فرشچیان این هنرستان سال آینده با رویکرد آموزش هنرهای سنتی راه‌اندازی خواهد شد. کسانی که در این هنرستان پذیرفته شوند در اولویت پذیرش در دانشگاه استاد فرشچیان هستند.

  در 2 رشته معماری داخلی و نقاشی، پذیرش و آموزش دانشجو آغاز شده است

دانشگاه استاد فرشچیان کلاس‌های خود را در رشته معماری داخلی 6 گروه 25 نفره و در رشته نقاشی دو گروه 15 نفره تشکیل داده است و دانشجویان به صورت آنلاین می‌توانند در این کلاس‌ها شرکت کنند.

میثم یزدی، معاون علمی و هنری  (آموزشی و پژوهشی) دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد فرشچیان درخصوص جذب دانشجویان جدید در این دانشگاه گفت: «در حال حاضر براساس پایه سوابق تحصیلی در دو رشته یعنی رشته معماری داخلی، نقاشی، پذیرش و آموزش دانشجو آغاز شده است و همچنین در رشته فرش و صنایع‌دستی در حال تکمیل‌ظرفیت و جذب دانشجویان جدید هستیم.»

  اساتید توانسته‌اند کلاس‌ها را روی سامانه دان و با استفاده از کانال‌ها پیش ببرند

او درباره تعداد دانشجویان جذب‌شده در هر رشته نیز توضیح داد: «در رشته معماری داخلی 6 گروه 25 نفره و در رشته نقاشی دو گروه 15 نفره کلاس‌ها تشکیل شده است. البته با توجه به شرایط کرونایی کشور و برای حفظ سلامت دانشجویان،کلاس‌ها به‌صورت آنلاین و در سامانه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی(دان) درحال برگزاری است. کلاس‌ها از ابتدای این هفته آغاز شده و اساتید حتی درس‌هایی که به‌صورت عملی است را توانسته‌اند روی سامانه دان و با استفاده از کانال‌ها و گروه‌های مجازی به خوبی پیش ببرند.»

یزدی تصریح کرد: «دانشگاه استاد فرشچیان نیز مانند سایر واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی تابع پروتکل‌های ستاد ملی کرونا بوده و طبق دستورالعمل‌های این ستاد و همچنین سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی عمل می‌کند. بنابراین فعلا نمی‌توانیم کلاس‌های عملی را برگزار کنیم اما به محض آن که شرایط مهیا شد با مجوز سازمان مرکزی، کلاس‌های عملی را نیز با تعداد کمتر و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و همچنین گروه‌بندی توسط اساتید شاخص، برگزار خواهیم کرد.»

  شیوه استاد-شاگردی شیوه مرسوم آموزش هنر و پرورش استادان بزرگ هنری است

معاون علمی و هنری واحد دانشگاهی استاد فرشچیان با تاکید بر اینکه شیوه آموزشی این واحد به روش استاد-شاگردی است بیان کرد که این شیوه اصیل و ریشه‌دار آموزش هنراست: از یک‌سو بسترهای فرهنگی و پیشینه تاریخی این شیوه در ایران مرسوم است و از سوی دیگر در دانشگاه‌های دنیا نیز شیوه استاد-شاگردی یک شیوه شناخته‌شده و درحال اجراست. همان‌طور که می‌دانید اکثر دانشگاه‌های دنیا برای جذب دانشجو امتحان ورودی و کنکور ندارند و دانشجو با علاقه‌ای که به استاد و کادر دانشگاهی دارد، وارد دانشگاه می‌شود و از سوی دیگر استاد نیز با پذیرش دانشجو شرایط پرورش یک متخصص را تسهیل می‌کند.

  با انتخاب از طریق سوابق تحصیلی، می‌توان کنکور را به انتخاب دانشجو توسط استاد و انتخاب استاد توسط دانشجو تغییر داد

او گفت: «پذیرش دانشجو براساس سوابق تحصیلی با شیوه استاد-شاگردی همسو است و از مقطع کارشناسی و از بدو ورود به دانشگاه شروع شده و در مقاطع تحصیلات تکمیلی ادامه پیدا می‌کند. در واقع این شیوه پذیرش دانشجو راهکاری است برای اینکه کنکور و آزمون‌های ورودی را به انتخاب دانشجو توسط استاد و انتخاب استاد توسط دانشجو تغییر دهیم و امکان انتخاب‌رشته بر مبنای علاقه را به دانشجو می‌دهد. باعث خرسندی است که پذیرش دانشجو براساس سوابق تحصیلی که اخیرا در نظام آموزش عالی کشور فعال شده بستر این نوع گزینش و ورود دانشجو به دانشگاه را فراهم کرده است.»

  نگاه جامع به بازنگری دروس هنری با شیوه استاد-شاگردی

یزدی درخصوص کارگروه بازآرایی و بازمهندسی رشته‌های هنرهای سنتی در واحد دانشگاهی استاد فرشچیان نیز صحبت به میان آورد و گفت: «در این دانشگاه یک کارگروه برای بازآرایی و تدوین رشته‌های هنرهای سنتی و نگارش رشته‌های جدید وجود دارد. سرفصل رشته‌های هنرهای سنتی مثل صنایع‌دستی در سال‌های دور یعنی در سال‌های 68 نگارش و حتی سرفصل برخی رشته‌ها نیز منسوخ شده و فعال نیستند. اتفاقی که افتاد این بود که این کارگروه تلاش کرد تا یک نگاه جامع به بازنگری دروس هنری داشته باشد و با رویکردی که بتوان آن را با شیوه استاد-شاگردی پیش برد و آن را فعال کرد کار خود را انجام داده و درحال فعالیت است.»

  رشته‌های جدید طراحی و برخی رشته‌ها نیز بازآرایی و بازمهندسی می‌شوند

معاون علمی و هنری واحد دانشگاهی استاد فرشچیان اضافه کرد: «بنابراین در این کارگروه تلاش کردیم دوره‌ها را بازآرایی کرده و سرفصل‌های جدیدی را پیشنهاد کنیم. در این خصوص سرفصل رشته خوشنویسی و نمایش ایرانی نیز به سرانجام رسید. البته نیاز است فرآیندهای اداری و اجرایی آن در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت علوم طی شود. بنابراین در این دانشگاه رشته‌های جدید طراحی و برخی رشته‌ها نیز بازآرایی و بازمهندسی می‌شوند.»

یزدی در پاسخ به این سوال که چه مولفه‌هایی برای تعالی هنر وجود دارد، توضیح داد: «یکی از مولفه‌ها اخلاق است؛ اینکه هنرمند بتواند به اخلاق اسلامی و شاخص‌های ایرانی متعهد باشد. دوم مهارت‌‌ورزی و استادی در خلق اثر و سومین چیزی که می‌‌تواند باعث تعالی شود، پیوند هنر با جامعه است. یعنی هنر متعهد است به اینکه نیازهای جامعه را بشناسد و متناسب با آن نیازها و با توجه به سنت، اخلاق و ارزش‌های دینی، اسلامی و ایرانی بتواند آن را در خود متجلی کند.»

او در پاسخ به اینکه چه برنامه‌هایی برای تعالی هنر در دانشگاه استاد فرشچیان وجود دارد، گفت: «کارگاه‌هایی داریم که دانشجویان بتوانند با هنرهای مردمی و شیوه‌‌ای که این شاخص‌‌ها در آن پیاده شده، آموزش ببینند. همچنین با مدل‌های هنرمندان برجسته که آثار، شیوه، سبک و سلوک آنها برجای مانده، آشنا شوند. این برنامه هم در درس‌های بچه‌ها و هم در نشست‌ها و هم‌اندیشی‌ها گنجانده شده است.»

  یکی از فلسفه‌های شکل‌گیری دانشگاه استاد فرشچیان تعالی هنر است

او در ادامه اظهار کرد: «یکی از فلسفه‌های شکل‌گیری دانشگاه استاد فرشچیان نیز تعالی هنر است؛ اینکه بتواند هنر را در جایگاه متعالی خود قرار دهد که چه در شیوه آموزش و چه ورودی‌ها و آثار این تعالی دیده شود. یکی از اقداماتی که درحال حاضر انجام می‌دهیم این است که بتوانیم از اساتید درجه یک استفاده کرده و آنها را فعال کنیم که درحال حاضر این اتفاق در حال پیگیری است. همچنین شیوه آموزش، امکانات و از سوی دیگر استفاده از تجربیات بین‌المللی که در این شیوه وجود دارد از روش‌هایی است که در دانشگاه استاد فرشچیان برای تعالی هنر پیش گرفته شده و کمیته تدوین و بازنگری نیز در همین راستا راه‌اندازی شده است.»

  هنرستان استاد فرشچیان در بستر سازمان سما تا سال آینده راه‌اندازی می‌شود

چندی پیش بود که خبر راه‌اندازی هنرستان‌ استاد فرشچیان با کمک سازمان سما و معاونت مهارت‌های عمومی این دانشگاه منتشر شد. اقدامی که می‌تواند کیفیت آموزش‌ هنرهای ایرانی اسلامی را در سطوح پایه تقویت کند. تسهیلات و تمهیدات ویژه‌ای هم قرار است برای متقاضیان هنرستانی در نظر گرفته شود. در همین راستا معاون واحد دانشگاهی استاد فرشچیان درخصوص هنرستان استاد فرشچیان نیز صحبت به میان آورد و گفت: «در جلسه اخیری که با سازمان سمای دانشگاه آزاد اسلامی داشتیم راه‌اندازی هنرستان استاد فرشچیان مصوب شد و دوستان این قول را دادند که در بستر سازمان سما در قالب مدارس سما بتوانیم هنرستان استاد فرشچیان را نیز فعال کنیم. ان‌شاءالله تا سال آینده اولین هنرستان استاد فرشچیان با رویکرد آموزش هنرهای سنتی راه‌اندازی خواهد شد.»

او در پایان گفت: «کسانی که در این هنرستان پذیرفته شوند در اولویت پذیرش در دانشگاه استاد فرشچیان هستند. همچنین امکانات نمایشگاهی، تولید اثر، فروش و بازاریابی و آموزش حرفه‌ای توسط استادان درجه یک و فارغ‌التحصیلان برجسته دانشگاه استاد فرشچیان از تمهیداتی است که متقاضیان ورود به این هنرستان می‌توانند از آن استفاده کنند.»

 * نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار