بررسی‌های «فرهیختگان» کاهش دانشجویان مشروط در ایام شیوع کرونا را نشان می‌دهد
به گزارش «فرهیختگان»، این روزها نوشتن از کرونا هم به اندازه مبارزه با آن سخت شده است؛ ویروسی که هر روز درصدر اخبار رسانه‌های مکتوب و غیرمکتوب قرار دارد و مشخص هم نیست چه زمانی بشر می‌تواند کروناویروس را از تخت پادشاهی‌اش به زیر بکشد. همین حضور دائمی این ویروس‌ها در زندگی باعث شده تا نوشتن و گفتن از آن دیگر همانند روزهای اول کار چندان ساده‌ای نباشد. ویروسی که ناشناخته‌بودنش از همان ابتدا باعث شد تا راه‌های جدیدی پیش‌روی کشورها برای پیشبرد برنامه‌هایشان در حوزه‌های مختلف قرار بگیرد و شاید بتوان اصلی‌ترین آن را در نظام آموزسی دنیا دید؛ چراکه مسئولان این حوزه مجبور شدند برای اولین‌بار از بدو ایجاد مراکز آموزشی نوین مسیری جدیدی برای ارائه آموزش‌ها به دانشجویان در سطح گسترده طی کنند.
حالا دوترمی می‌شود که دانشگاه‌ها هرکدام شیوه‌های مخصوص به خودشان را برای انجام فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دنبال می‌کنند؛ شیوه‌ای که البته همه‌شان از یک مسیر و آن هم بستر اینترنت می‌گذرد و واحدهای مختلف آموزشی تنها توانسته‌اند با توجه به زیرساخت‌ها و استعدادهای خود در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، در فضای مجازی اقدام به برنامه‌ریزی برگزاری کلاس‌های علمی و تئوری‌شان کنند.
شاید در ترم جاری دیگر خبری از استرس‌ها و سردرگمی‌های روزهای اولیه جامعه آکادمیک برای رفتن به سمت این آموزش نباشد، اما هنوز نمی‌توان با قاطعیت گفت که سیستم آموزشی کشور در یک کلام به این وضع عادت کرده و دیگر خبری از مشکلات گذشته نیست و همچنین مشخص نیست نظام آموزشی کشورها تا چه زمانی می‌تواند این مساله را تاب بیاورد. درکنار توفیق اجباری دانشگاه‌ها برای استفاده از فضای مجازی با همه ضعف‌هایش برای پیگیری امور آموزشی و پژوهشی خود، آنچه در این میان بیش از بقیه مولفه‌های دانشگاهی خودنمایی می‌کند، این است که بالاخره یک ترم کرونایی در دانشگاه‌ها پشت‌سر گذاشته شده و دانشجویان توانستند واحدهای آن ترم را علی‌رغم همه مسائل پشت‌سر بگذارند.
قطعا پایان‌ترم هر اندازه که برای بخش عمده‌ای از دانشجویان لذت‌بخش است، اما هستند دانشجویانی که نتوانستند نمره قبولی را در دروس مختلف کسب کنند یا حتی در زمره مشروطی‌ها قرار گرفته‌اند. دراصل دانشجویان مشروطی چه کرونا باشد و چه نباشد، همیشه بخشی از جامعه دانشگاهی محسوب می‌شوند، اما به نظر می‌رسد کرونا برای مشروطی‌ها چندان هم بد نبوده است و حالا به اذعان برخی از فعالان آموزشی کشور تعداد دانشجویانی که نتوانسته‌اند معدل قبولی را در پایان ترم کسب کنند، کاهش یافته و درمقابل بخش اعظمی از دروس توسط دانشجویان پاس شده است.
موضوعی که برای رد یا قبول آن باید به سراغ دست‌اندرکاران آموزشی دانشگاه‌ها رفت؛ چراکه آنها در وسط میدان قرار دارند و طبیعی است که نظرات دقیق‌تری در این زمینه خواهند داشت. به همین دلیل به سراغ برخی معاونان و مدیران آموزشی دانشگاه‌ها رفتیم تا برایمان از وضعیت آموزشی و نمرات دانشجویان در ترم گذشته بگویند.
معاون آموزشی دانشگاه تهران:
تسهیلات آموزشی باعث کاهش تعداد مشروطی‌ها شده است
سیدحسین حسینی، معاون آموزشی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که کرونا و شرایط خاص آموزشی باعث کاهش تعداد دانشجویان مشروطی و بالارفتن قبولی این قشر در امتحانات پایان‌ترم شده است به «فرهیختگان» گفت: «براساس بررسی‌هایی که در این دانشگاه انجام گرفته، می‌گویم از حیث تعداد مشروطی‌ها و میانگین نمره دانشجویان در نیمسال گذشته به نسبت دوره مشابه خود یعنی نیمسال دوم سال تحصیلی 98- 97، تفاوت معناداری نداشته‌ایم و طبیعی است که در این شرایط میزان نمره دانشجویان تا حدی در مقایسه با نیمسال دوم سال تحصیلی گذشته، بیشتر هم شده است. به‌عبارت دیگر ما دانشجویان را در مقاطع مختلف و در هر رشته مورد بررسی قرار دادیم که طبق آمار به‌دست‌آمده باید بگویم خوشبختانه ما کاهش نمرات دانشجویان را در هیچ رشته‌ای نداشته‌ایم.»
او با بیان اینکه خوشبختانه تا حدودی نیز دانشجویان ما توانستند افزایش نمره را در دروس و رشته‌های مختلف داشته باشند، اظهار داشت: «درخصوص آنچه درباره کاهش مشروطی‌ها عنوان می‌شود نمی‌توان بحث تسهیلات ارائه‌شده را نیز نادیده گرفت، همچنین از لحاظ امکاناتی که در دانشگاه‌های کشور به خاطر شرایط کرونایی ایجاد شده، طبیعی است که دانشجویان با بهره‌گیری از آن موقعیت بهتری را دراختیار داشته‌اند؛ چراکه دانشجویان در مقطع کارشناسی در ترم گذشته می‌توانستند سه درس و در کارشناسی‌ارشد یک درس را حذف کنند و این مولفه کمک کرده تا تعداد دانشجویان مشروطی نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کند.»
معاون آموزشی دانشگاه تهران درباره ملاحظات درسی توسط اساتید در شرایط کرونایی بیان داشت: «شاید بخشی از کاهش مشروط‌ها و افزایش نمرات نیز به دلیل این باشد که اساتید با توجه به واقعیت‌های موجود کمی با دانشجویان مدارا کنند، اما این مهم به این معنا نیست که هیچ سختگیری‌ای وجود نداشته؛ بلکه معتقدم بخش عمده اثرگذاری در این زمینه همان بحث تسهیلات آموزشی است که در کل دانشگاه‌ها وجود داشته است. به‌عبارت دیگر امکان حذف دروس در مقاطع مختلف باعث شده تا دانشجویانی که تا لحظه آخر مطمئن هستند نمی‌توانند در فلان درس موفق باشند، اقدام به حذف آن کنند و این مولفه نیز باعث می‌شود تا معدل کلی دانشجویان کاهش پیدا نکند، درحالی‌که چنین ویژگی‌ای در ترم‌های گذشته که شرایط عادی بر دانشگاه‌ها حاکم بود، وجود نداشته است.»
حسینی افزود: «در ترم جاری نیز تلاش‌مان این بوده که بخش عمده‌ای از تسهیلاتی که در ترم گذشته در حوزه آموزشی برای دانشجویان لحاظ کرده‌ایم، همچنان برقرار باشد تا مشکلی از این بابت ایجاد نشود.»
او با تاکید بر اینکه خوشبختانه با گذشت زمان در دوران کرونا شرایط آموزشی در دانشگاه‌ها بهتر شده است، اظهار داشت: «با این حال باید همچنان به سمت هرچه بهترشدن شرایط حرکت کنیم و قطعا نمی‌توان به وضع موجود قانع بود؛ طبیعی است که نیاز به بهبود وضعیت و ارتقای زیرساخت‌ها در سطح کلی همچنان باقی باشد. البته امروزه آموزش غیرحضوری جایگاه ویژه‌ای در کشور پیدا کرده، اما حتما آموزش فیزیکی همچنان جایگاه خاص خودش را خواهد داشت و نمی‌توان این مساله را نادیده گرفت.»
سیدحسین حسینی، معاون آموزشی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که کرونا و شرایط خاص آموزشی باعث کاهش تعداد دانشجویان مشروطی و بالارفتن قبولی این قشر در امتحانات پایان‌ترم شده است به «فرهیختگان» گفت: «براساس بررسی‌هایی که در این دانشگاه انجام گرفته، می‌گویم از حیث تعداد مشروطی‌ها و میانگین نمره دانشجویان در نیمسال گذشته به نسبت دوره مشابه خود یعنی نیمسال دوم سال تحصیلی 98- 97، تفاوت معناداری نداشته‌ایم و طبیعی است که در این شرایط میزان نمره دانشجویان تا حدی در مقایسه با نیمسال دوم سال تحصیلی گذشته، بیشتر هم شده است. به‌عبارت دیگر ما دانشجویان را در مقاطع مختلف و در هر رشته مورد بررسی قرار دادیم که طبق آمار به‌دست‌آمده باید بگویم خوشبختانه ما کاهش نمرات دانشجویان را در هیچ رشته‌ای نداشته‌ایم.»
او با بیان اینکه خوشبختانه تا حدودی نیز دانشجویان ما توانستند افزایش نمره را در دروس و رشته‌های مختلف داشته باشند، اظهار داشت: «درخصوص آنچه درباره کاهش مشروطی‌ها عنوان می‌شود نمی‌توان بحث تسهیلات ارائه‌شده را نیز نادیده گرفت، همچنین از لحاظ امکاناتی که در دانشگاه‌های کشور به خاطر شرایط کرونایی ایجاد شده، طبیعی است که دانشجویان با بهره‌گیری از آن موقعیت بهتری را دراختیار داشته‌اند؛ چراکه دانشجویان در مقطع کارشناسی در ترم گذشته می‌توانستند سه درس و در کارشناسی‌ارشد یک درس را حذف کنند و این مولفه کمک کرده تا تعداد دانشجویان مشروطی نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کند.»
معاون آموزشی دانشگاه تهران درباره ملاحظات درسی توسط اساتید در شرایط کرونایی بیان داشت: «شاید بخشی از کاهش مشروط‌ها و افزایش نمرات نیز به دلیل این باشد که اساتید با توجه به واقعیت‌های موجود کمی با دانشجویان مدارا کنند، اما این مهم به این معنا نیست که هیچ سختگیری‌ای وجود نداشته؛ بلکه معتقدم بخش عمده اثرگذاری در این زمینه همان بحث تسهیلات آموزشی است که در کل دانشگاه‌ها وجود داشته است. به‌عبارت دیگر امکان حذف دروس در مقاطع مختلف باعث شده تا دانشجویانی که تا لحظه آخر مطمئن هستند نمی‌توانند در فلان درس موفق باشند، اقدام به حذف آن کنند و این مولفه نیز باعث می‌شود تا معدل کلی دانشجویان کاهش پیدا نکند، درحالی‌که چنین ویژگی‌ای در ترم‌های گذشته که شرایط عادی بر دانشگاه‌ها حاکم بود، وجود نداشته است.»
حسینی افزود: «در ترم جاری نیز تلاش‌مان این بوده که بخش عمده‌ای از تسهیلاتی که در ترم گذشته در حوزه آموزشی برای دانشجویان لحاظ کرده‌ایم، همچنان برقرار باشد تا مشکلی از این بابت ایجاد نشود.»
او با تاکید بر اینکه خوشبختانه با گذشت زمان در دوران کرونا شرایط آموزشی در دانشگاه‌ها بهتر شده است، اظهار داشت: «با این حال باید همچنان به سمت هرچه بهترشدن شرایط حرکت کنیم و قطعا نمی‌توان به وضع موجود قانع بود؛ طبیعی است که نیاز به بهبود وضعیت و ارتقای زیرساخت‌ها در سطح کلی همچنان باقی باشد. البته امروزه آموزش غیرحضوری جایگاه ویژه‌ای در کشور پیدا کرده، اما حتما آموزش فیزیکی همچنان جایگاه خاص خودش را خواهد داشت و نمی‌توان این مساله را نادیده گرفت.»
معاون آموزشی دانشگاه اصفهان:
معدل دانشجویان در برخی رشته‌ها افزایش داشت
یوسف شاقول، معاون آموزشی دانشگاه اصفهان با تاکید بر اینکه بعد از پایان ترم گذشته روی وضعیت معدل دانشجویان و ارزشیابی اساتید حساس بوده و به همین دلیل تغییرات این دو حوزه را مورد بررسی قرار دادیم، گفت: «تغییرات صورت‌گرفته در معدل دانشجویان در ترم گذشته نسبت به ترم‌های قبل‌تر چندان معنادار نبوده که بخواهیم بگوییم اتفاق ویژه‌ای در این زمینه رخ داده است، البته در برخی رشته‌ها نمرات دانشجویان افزایش یافته اما درمقابل رشته‌هایی را هم داشتیم که با کاهش معدل دانشجویان همراه بوده است.»
او در همین زمینه تصریح کرد: «در ارزشیابی اساتید و نمراتی که دانشجویان به استادان خود داده بودند نیز خوشبختانه شاهد تغییر زیادی نبوده‌ایم، درحالی‌که با توجه به شرایط ویژه‌ای که با آن روبه‌رو بودیم و بعضا ممکن بود اساتید چندان نتوانند آن‌طور که باید آموزش‌ها را ارائه کنند و بالطبع ناراحتی‌ها افزایش یابد، تصور می‌کردیم شاید دانشجویان نمرات پایین‌تری را به نسبت به ترم‌های گذشته به اساتید بدهند که بعد از بررسی‌ها مشخص شد این‌گونه نیست.»
معاون آموزشی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه عدم‌تغییر چندان بارز نمره معدل دانشجویان به این معنا خواهد بود که اتفاق ویژه‌ای در این زمینه رخ نداده است، تصریح کرد: «قطعا نحوه ارائه درس اساتید در کلاس‌های حضوری با غیرحضوری تفاوت‌های بسیاری دارد، اما اگر در آن شرایط اساتید با 60 تا 70 درصد آمادگی بر سر کلاس‌های فیزیکی حضور پیدا می‌کردند، الان در شرایط فعلی باید از آمادگی صددرصدی برخوردار باشند. همچنین تمام اقداماتی که اساتید بر سر کلاس‌ها انجام می‌دهند در شرایط فعلی قابل‌ضبط است، تا جایی که امروزه کل روند کلاسی اساتید ضبط شده و مدیران گروه‌ها و روسای دانشکده‌ها امکان ورود به کلاس‌ها را دارند. همچنین اغلب اساتید عنوان می‌کنند کارهایشان چندبرابر شده و طبیعی است که افزایش کمیت، باعث ارتقای کیفیت نیز شده است.»
شاقول با بیان اینکه استفاده از امکان آموزش مجازی در شرایط فعلی ارزشمند است، ادامه داد: «به دانشجویان و گروه‌های مختلف اعلام کرده‌ایم هر دانشجویی هر میزان از وقفه‌ای که در کار کلاسی و پایان‌نامه‌اش بیفتد که خارج از اختیارش بوده و تنها به دلیل تاثیرپذیری از شرایط کرونایی ایجاد شده باشد را جبران می‌کنیم؛ اما پیشاپیش نگفته‌ایم که چه تسهیلاتی را برای آنها فراهم می‌کنیم. البته جبران کردن شرایط برای دانشجویان به انتخاب خود دانشجو نیست و آنها جز امکان استفاده از تسهیلات آموزشی که در همان شرایط عادی نیز وجود داشته، امکان دیگری ندارند؛ با این حال اگر دانشجویی اعلام کند بنا به شیوع کرونا مشکل پیدا کرده و این مهم را از طریق مسیر تعیین‌شده به اطلاع مسئولان برساند، حتما دانشگاه شرایط لازم را برای او فراهم می‌کند.»
شاقول گفت: «به دانشکده‌ها اعلام کرده‌ایم ب‌صورت هدفمند از دانشجویان نیازمند حمایت شود و حتما این کار را خواهیم کرد؛ به‌طور مثال شاید پنج نفر از دانشجویان عنوان می‌کنند که نمی‌توانند دفاع پایان‌نامه خود را انجام دهند، طبیعی است که درخواست همه آنها قابل‌قبول نیست اما حتما دانشجویی که به معنای واقعی با مشکل مواجه شده باشد، می‌تواند از تسهیلات تعیین‌شده استفاده کند و مشکلی از این بابت وجود ندارد.»
مدیر خدمات آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد:
کاهش مشروطی‌ها در دانشگاه‌ها عوامل مختلفی دارد
جواد ساده، مدیر خدمات آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه تصورمان این است که تعداد مشروطی‌ها در دانشگاه کاهش یافته است، گفت: «در جلسات مختلف و بررسی اولیه‌های صورت‌گرفته این‌گونه تلقی می‌شود که در ترم گذشته شاهد کاهش تعداد دانشجویانی بودیم که مشروط شده‌اند. باوجود اینکه هنوز بررسی‌های همه‌جانبه برای شناخت مولفه‌های اثرگذار در این زمینه صورت نگرفته، اما شاید بتوان بحث تقلب را تا حدی در کاهش میزان مشروطی‌ها تاثیرگذار دانست.»
او با اشاره به تسهیلات آموزشی ارائه‌شده ویژه شرایط کرونا ادامه داد: «دانشجویان در طول ترم اجازه دارند یک درس را حذف کنند، اما در ترم گذشته به‌خاطر شرایط خاص آن زمان به دانشجویان این اجازه داده شد تا تعداد بیشتری از دروس خود را بنا به مقطع تحصیلی‌شان و درصورت نیاز حذف کنند، حتما این امکان نیز در کاهش تعداد مشروطی‌ها بی‌اثر نبوده؛ البته برای ترم جاری نیز چنین درخواستی وجود داشت که شخصا با این کار موافق نبوده‌ایم؛ چراکه دیگر شرایط آموزشی کم از ثبات برخوردار شده و دانشجویان و اساتید نیز به این روند عادت کرده‌اند.»
مدیر خدمات آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: «زمانی که دانشجویی به هر دلیل احساس کند نمی‌تواند در امتحانات پایان‌ترم درسی نمره قابل‌قبولی را کسب کند، اقدام به حذف آن درس می‌کند و طبیعی است که وقتی یکی از دروسی که اگر دانشجو در آن امتحان می‌داد و نمره قابل‌قبولی کسب نمی‌کرد، حالا حذف شده بر نمره نهایی معدل نیز اثرگذار خواهد بود. با این حال نباید این مساله را هم نادیده گرفت که منظور از مشروطی‌ها، براساس چه میزان واحد است؟ چراکه وقتی تعداد واحد دانشجو به زیر تعداد سقف مجاز کاهش پیدا می‌کند، براساس آیین‌نامه اگر این مقوله در اختیار دانشجو نباشد، می‌توان مشروطی آن را لحاظ نکرد. ما نیز از همان روز اول به دانشجویان اعلام کردیم اگر درخواست حذف درسی را بدهند و با آن موافقت هم شود، تعداد واحد باقی‌مانده ملاکی برای مشروط شدن یا نشدن نخواهد بود و دانشگاه تمام واحدها را لحاظ خواهیم کرد.»
ساده درباره افزایش تعداد قبولی دانشجویان در امتحانات تصریح کرد: «با توجه به شرایط خاص حاکم در دانشگاه‌ها ممکن است برخی اساتید مساعدت کرده و امتحانات را آسان‌تر برگزار کرده باشند، اما اینکه بگوییم واقعا مشروط نشدن یا کسب معدل بالاتر توسط دانشجویان صرفا برای این مساله بوده، موضوعی نیست که به‌راحتی بتوان آن را اثبات کرد.
طبیعتا چنین اقداماتی و همچنین ارائه تسهیلات آموزشی به دانشجویان می‌تواند اثرگذار باشد، اما برای اثبات آن باید بررسی‌های علمی صورت بگیرد.» مدیر خدمات آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه ما در اسفندماه آموزش مجازی را در دانشگاه شروع کرده‌ایم، گفت: «ارائه همین تصمیم در آن بازه زمانی باعث شد تا اساتید پای کار بیایند و حتی کلاس‌های عقب‌مانده را نیز جبران کنند؛ از سوی دیگر ما تلاش کردیم کمبودهای زیرساختی را نیز به‌سرعت رفع کنیم تا در طول ترم با کمترین مشکلی مواجه باشیم؛ با این حال قطعا وقتی قرار بود به یک‌باره از آموزش مجازی برای 30 رشته به 200 یا 300 رشته برسیم، با موانعی نیز روبه‌رو بودیم که خوشبختانه عمده آنها امروز برطرف شده و تنها مشکل‌مان بحث سرعت اینترنت دانشجویان و اساتید است.»
* نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
