به گزارش «فرهیختگان»، قسمت پایانـــی ســریــال «021» شب‌گذشته از شبکه سه سیما پخش شد؛ سریالی به کارگردانی مشترک جواد رضویان و سیامک انصاری که قرار بود با نام «نیوجرسی» و با قسمت‌های بیشتری از تلویزیون تماشاگرش باشیم. شبکه سه از ابتدای سال 99 تنها مجموعه طنز «دوپینگ» در نوروز را داشت و پس از آن با سریال‌هایی مانند «سرباز»، «زمین گرم» و «نجلا» نتوانست توفیقی در ساخت سریال‌های طنز پیدا کند. «021» قرار بود این خلأ را پر کند و بنا نبود که به این زودی میدان را خالی کند. اسفند سال‌گذشته بود که علی فروغی، مدیر شبکه سه درباره این سریال گفته بود: «سریال 90 شبی با نام موقت «نیوجرسی» به کارگردانی سیدجواد رضویان و سیامک انصاری و تهیه‌کنندگی مهدی فرجی قرار است بعد از مدت‌ها خلأ سریال‌های 90 شبی کمدی را پر کند.»

حالا اما تجربه مشترک رضویان و انصاری با وجود جمع کردن چهره‌های مشهور و موفق طنز در مجموعه‌های دیگر، نظیر امیرحسین رستمی، سروش جمشیدی و خود رضویان و انصاری نتوانسته توفیقی در جذب نظر مخاطبان تلویزیونی و منتقدان کسب کند. 021 نه در ساختار و فرم و نه در شخصیت‌پردازی موفق نبوده و شاید غرور و اعتماد بیش از حد سازندگان‌شان به خودشان دلیل این خروجی ضعیف باشد. پایبند نبودن کامل به فیلمنامه و نقش پررنگ بداهه‌پردازی در قسمت‌ها و شخصیت‌های مختلف معجونی به‌دست مخاطب داده که گویی شاهد مجموعه طنز آیتمی یا حتی اپیزودیک هستند. استفاده از شوخی‌های سیاسی نخ‌نما شده و تکیه بیش از حد بر استفاده از شوخی‌های فضای مجازی و حتی شوخی‌های جنسی آشکار و نهان هم نتوانست موفقیتی حاصل کند. به دلیل نبود یک الگو و نقشه مشخص برای خنداندن مردم، شاهد حذف و اضافه‌هایی از سوی سازندگان 021 برای جلب نظر مردم هم بوده‌ایم که استفاده از پشت‌صحنه، به تقلید از سریال‌های مهران مدیری و تند کردن ریتم سریال حتی به قیمت ناقص کردن موضوع واحد هر قسمت از این دست تغییرات بود. شوخی‌های تکراری و نبود خلاقیت و تکیه بر راه‌های امتحان‌شده برای خنداندن مردم تمام چیزی بود که از کارگردانی رضویان و انصاری دیدیم. کاش تهیه‌کننده و سازندگان این سریال که ‌هنگام تجربه‌های موفق قبلی مدام در رسانه‌ها بودند و در هر برنامه و روزنامه‌ای دیده می‌شدند زمان ساخت یا تهیه برنامه‌های ناموفق هم پاسخگوی عملکرد خودشان بودند.

  رضویان علیه رضویان

همکاری رضویان و انصاری اتفاق تازه‌ای نیست. اولین فیلم سینمایی رضویان با نام «زهر مار» هم با حضور سیامک انصاری ساخته شد و البته که نه در گیشه و نه در نگاه منتقدان موفق نبود. رضویان اما در سریال‌سازی شروع خوبی داشت. بسیاری از بازیگران طنز مانند مهران مدیری، رضا عطاران، مهران غفوریان و سعید آقاخانی هم از بازیگری به‌حیطه کارگردانی رفتند و به‌شدت هم موفق بودند و حضور رضویان در مسیر کارگردانی بدیع و تازه نبود. رضویان با سریال‌های «ارث بابام» و «قرارگاه مسکونی» شروع کرد که مورد توجه فوق‌العاده مخاطبان قرار گرفت و خصوصا این دومی هنوز هم از شبکه‌های مختلف بازپخش می‌شود. رضویان در این دو کار نشان داد که هم طنز را می‌شناسد و هم با آدم‌های داستان‌هایش آشناست. «میهمان‌های ویژه» کار دیگری از رضویان بود که در نوروز 91 از شبکه پنج روی آنتن رفت. سریالی که بارها تکرار شد و حتی از آن به اندازه فیلم سینمایی هم تدوین و پخش شد. شاید بتوان گفت که میهمان‌های ویژه بهترین کار رضویان در حوزه فیلمسازی است. «سه شو» هم برنامه دیگری بود که توسط رضویان ساخته و از شبکه سه سیما پخش شد.

021 اما درمیان فهرست کوتاه ساخته‌های رضویان اما جایگاه بالایی ندارد. نه کاراکترها و شوخی‌های جذاب «میهمان‌های ویژه» را دارد و نه فضای صمیمی و قصه سرراست «قرارگاه مسکونی» را. رضویان و انصاری در 021 حتی زحمت تنوع لوکیشن هم به خود نداده‌اند؛ اکثر سکانس‌ها در اداره، خانه و رستوران گرفته شده است و انصافا این را نمی‌توان به ویروس کرونا ربط داد. سریال‌هایی در حال‌حاضر و همچنین در ماه‌های قبل در روستاها و شهرهای بیرون از تهران ساخته شدند و می‌شوند و کمتر کارگردانی به‌خاطر شرایط موجود، تغییراتی در فیلمنامه داده است.

  پشیمانم!

برای اولین‌بار نیست که بازیگری از حضور در فیلم یا سریالی پشیمان شود. هنوز چندماهی بیشتر از پشیمانی سعید راد به‌خاطر حضورش در سریال «دل» نگذشته است و این‌بار یک بازیگر قدیمی دیگر از حضورش در یک پروژه اعلام پشیمانی کرد. از همان ابتدا که فهرست بازیگران سریال 021 منتشر شد وجود اسم سیاوش طهمورث هم کنجکاوی مخاطب را برمی‌انگیخت و هم منتظر بودند تا ببینند حضور این بازیگر قدیمی تئاتر و تلویزیون در سریال طنز چه خروجی دارد. چندروز پیش اما طهمورث گفت: «زمانی که فیلمنامه این مجموعه به دستم رسید، کار را پسندیدم، چراکه احساس کردم این سریال با دیگر آثار طنز متفاوت است، اما متاسفانه آنچه ساخته شد، چیزی نبود که در فیلمنامه خوانده بودم و به‌همین دلیل چندان از حضورم در این سریال راضی نیستم.»

شاید یکی از مهم‌ترین دلایل ضعف 021 در همینجا و با توجه به صحبت‌های طهمورث مشخص شود. ظاهرا آنچه ساخته‌شده با آنچه ابتدا در فیلمنامه بوده، تفاوت‌های چشمگیری داشته و همین باعث بروز اختلافات و سطح پایین کیفیت سریال شده است. البته دخالت کارگردان در فیلمنامه امر تازه‌ای نیست اما این دخالت‌ها و اعمال‌نظرها معمولا با مشورت با فیلمنامه‌نویس و حتی بازیگر صورت می‌گیرد و نتیجه یک اجماع گروهی است. البته این سریال به‌جز این واکنش حاشیه‌های دیگری هم داشته است؛ یکی از آنها حضور میلاد کیانی به‌عنوان خواننده تیتراژ و البته بازیگر در 021 بود. انتخابی که هم تعجب اهالی موسیقی را برانگیخت و هم اهالی تلویزیون را. ظاهرا حضور یک خواننده در فیلمنامه بوده اما اینکه چه کسی و با چه معیاری انتخاب شود مساله مهم و اصلی بوده است؛ خواننده‌ای که برای شناختنش نیاز به جست‌وجو بود و حتی نراقیان، مدیر دفتر موسیقی تلویزیون در گفت‌وگوی چندروز پیش با ما گفته بود که اگر می‌دانستیم در سریال بازی کرده است، نمی‌گذاشتیم تیتراژ را بخواند. تیتراژی که البته کپی‌برداری از یک قطعه معروف هندی بود.

آقای تلویزیون! یادت نرود چه طنزهایی ساختی

 * نویسنده: سیدمهدی موسوی‌تبار، روزنامه‌نگار