طرح پاییزه ۹۹ فروش کتاب را بالا برد
به گزارش «فرهیختگان»، برخی طرح‌های فصلی خانه کتاب را قبول ندارند و عده‌ای دیگر هم می‌گویند باید این طرح‌ها باشد تا کتابفروشی‌ها رونقی پیدا کند. پاییزه کتاب 99 هم در اوج همه‌گیری این ویروس کوچک که زندگی‌مان را تغییر داده است برگزار شد تا کتابفروشی‌ها هم بتوانند حال و روزشان در این روزهای کسادی بازار نشر را بهتر کنند. در گزارش امروز آمار پاییزه کتاب 99 و جزئیات آن و اینکه کتاب‌های چه حوزه‌ای پرفروش بوده است و بعد آماری از استان‌ها در این طرح جدید و همچنین مقایسه با پاییزه کتاب 98 و 97 ارائه کردیم تا بدانیم میزان خرید کتاب‌ها افزایش داشته یا کم شده است. پاییزه کتاب 99 با شعار «دانایی، مانایی» از 24 آبان کار خود را به مدت 6 روز شروع کرد و در روز جمعه 30 آبان ماه به کار خود پایان داد. شاید فرق این طرح با طرح‌های قبلی در آنلاین خرید کردن از کتابفروشی‌ها بود. اما بازهم این خرید آنلاین باعث فروش کم کتاب‌ها نشد.
پول طرح‌ها را زود حساب کنید
درست است که در تهران طرح‌های فصلی خیلی تاثیری در خرید مردم از کتابفروشی‌های بزرگ نداشته و آنقدر خرید از آنها انجام می‌شود که خرید در طرح‌های پاییزه و بهاره و زمستانه برایشان فرقی نداشته باشد اما برای کتابفروشی‌های کوچک می‌تواند موثر باشد. احمد محمدی در یکی از کوچه‌های فرعی خیابان کریمخان تهران کتابفروشی دارد. کتابفروشی کوچکی که خیلی دوستش دارد و همه‌چیزش را برای این کتابفروشی محلی خرج کرده است تا این کسب‌وکار را نگه دارد. وقتی از طرح‌های فصلی می‌پرسم، می‌گوید: «ببینید اگر جوری باشد که کتابفروشی‌های محلی مثل کتابفروشی من بتوانند ثبت‌نام کنند، خیلی بهتر است. کتابفروشی‌هایی که محل گذر مخاطب هستند خواه‌وناخواه مشتری دارند اما برای کتابفروشی‌های محلی اینطور نیست. به خاطر همین، این طرح‌ها باید برای امثال ما گذاشته شود.» از طرح پاییزه 99 و شرایط فروش کتاب می‌پرسم که می‌گوید: «من امسال رضایت داشتم و تقریبا توانستم تعدادی کتاب خوب با توجه به مخاطب‌های محدودی که دارم به فروش برسانم. البته کرونا کمی کار را برایمان سخت کرد و به خاطر این بیماری، به‌صورت حضوری، فروش زیادی نداشتیم اما به‌صورت آنلاین و حتی تلفنی خرید زیادی انجام گرفت.» وقتی از تسویه ارشاد و خانه کتاب برای این طرح‌ها می‌پرسم با کشیدن آهی می‌گوید: «تنها مشکل طرح‌های فصلی ارشاد همین تسویه‌هایی است که باید با کتابفروشی‌ها صورت گیرد. طرح قبلی که داشتیم را به سرعت تسویه کردند اما گاهی این تسویه‌ها به کندی انجام می‌گیرد. بالاخره اگر ما، در این مدل طرح‌ها شرکت می‌کنیم برای این است که بتوانیم کمی به کسب‌وکارمان رونق دهیم. اگر قرار باشد این کتاب‌ها را با تخفیف به مخاطب بدهیم و درنهایت با یک پروسه چندماهه پول به دست‌مان برسد اذیت‌کننده می‌شود و نمی‌توانیم روی پول‌مان حساب کنیم.»
کتاب را به دست کتابفروش‌های شهرستانی برسانید
در شهرستان‌ها اما اوضاع متفاوت است، چون خرید کتاب در این شهرها کم است، مخاطب به دنبال خرید با تخفیف است و برایش حتی تخفیف 10درصدی هم مهم است. برای همین از این طرح‌ها استقبال می‌شود. برای اینکه از اوضاع فروش کتاب در استان‌ها بدانم به سراغ یک کتابفروشی در سیستان‌وبلوچستان رفتم تا بدانیم در این استان اوضاع چطور بوده است.
ایرجی یک کتابفروشی کوچک در زاهدان دارد و کسب‌وکارش به قول خودش رونق مناسبی دارد چون، کتابفروشی در این شهر کم است و برای همین مردم، خریدهایشان را از این کتابفروشی انجام می‌دهند.
از ایرجی درمورد طرح پاییزه کتاب امسال پرسیدم که می‌گوید: «طرح امسال خوب بود و برایم جالب بود که مردم استقبال کردند. البته در شهرستان‌ها معمولا مردم از این طرح‌ها استقبال می‌کنند. چون خرید با تخفیف برایشان مهم است. برای همین هر وقت این طرح‌ها را داریم خرید هم بیشتر می‌شود و خیلی سعی می‌کنم با توجه به کمبود کتابفروشی در شهرمان، کتاب‌های جدید را بیاورم تا مردم بتوانند این کتاب‌ها را با تخفیف خریداری کنند. طرح پاییزه جدید هم که روز جمعه به پایان رسید. خرید خوبی انجام گرفت و امیدوارم بازهم از این طرح‌های تخفیفی گذاشته شود تا مردم بتوانند کتاب‌های موردنیازشان را خریداری کنند. در استان ما کتابفروشی‌های زیادی وجود ندارد و برای همین مردم قدرت انتخاب برای کتابفروشی ندارند و باید از همین تعداد کم کتابفروشی برای خرید کتاب‌هایشان استفاده کنند. دلم می‌خواهد از همین‌جا بگویم مشکل ما، در اینجا پخش کتاب و رسیدن کتاب‌های جدید است که امیدوارم فکر مناسبی برای آن شود. در شهرستان‌های ما کتابفروشی وجود ندارد و خیلی‌ها برای خرید کتاب به زاهدان می‌آیند و گاهی کتاب‌های جدیدی را که بازار نشر می‌آیند، نداریم. خیلی مهم است که بتوانیم برای قشر جوان این کتاب‌ها را بیاوریم و تنها درخواست‌مان رسیدن کتاب‌های جدید است.»
آمار‌ها چه می‌گویند؟
روز شنبه اول آذرماه، با اعلام موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، این دوره از طرح پاییزه کتاب۹۹ که همزمان با بیست‌وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران آغاز شده بود به مدت هفت روز با مشارکت و استقبال ۸۱۶ کتابفروشی فعال از ۳۱ استان کشور به پایان رسید. تعداد کتابفروشی‌های این دوره در مقایسه با طرح پاییزه کتاب سال گذشته که به مدت ۱۳روز در ۵۸۵ کتابفروشی برگزار شد، رشد ۳۹درصدی را نشان می‌دهد. در این دوره از کل کتابفروشی‌های متقاضی طرح پاییزه کتاب۹۹، ۱۲۸ کتابفروشی از تهران و ۶۸۸ کتابفروشی از سایر استان‌ها در طرح مشارکت داشتند که در مقایسه با طرح مشابه سال گذشته افزایش ۴۱درصدی و ۳۲درصدی را تجربه کرده است.
در پاییزه کتاب ۹۸، ۳۲۰هزار و ۹۸۶ نسخه کتاب به مبلغ ۹۸میلیارد و ۵۹۴میلیون و ۵۹۸هزار و ۳۹۷ ریال فروخته شد اما تعداد کتاب‌های فروخته‌شده در پاییزه امسال با افزایش ۴۳درصدی به ۴۵۸ هزار و ۸۳۳ نسخه کتاب به مبلغ ۱۹۸میلیارد و ۱۳۷میلیون و ۵۹۱هزار و ۷۳۰ریال رسیده است. ۹۷کتابفروشی در تهران در پاییزه کتاب سال گذشته ۴۳هزار و ۸۳۵نسخه کتاب فروختند اما ۱۲۸کتابفروشی در پاییزه کتاب امسال توانستند ۷۰هزار و ۵۴۸نسخه کتاب بفروشند که در مقایسه با طرح مشابه سال گذشته ۶۱درصد افزایش داشته است. از کل کتاب‌های به فروش رفته در پاییزه کتاب ۹۸، ۲۷۷هزار و ۱۵۱نسخه کتاب در استان تهران به فروش رفته بود که این رقم در طرح پاییزه ۹۹ با افزایش ۴۰درصدی به ۳۸۸هزار و ۲۸۵نسخه کتاب رسیده است.۶۵هزار و ۳۴۷ نفر در پاییزه کتاب سال گذشته، کتاب خریدند که این تعداد با افزایش ۸۷درصدی در پاییزه کتاب سال جاری به ۱۲۲هزار و ۱۲۷نفر رسیده است، ۱۱هزار و ۱۸۰ شهروند تهرانی در پاییزه کتاب ۹۸ کتاب خریدند که این رقم در پاییزه کتاب ۹۹ با افزایش ۸۵درصدی به ۲۰هزار و ۶۶۹نفر رسید. همچنین ۵۴هزار و ۱۶۷نفر در پاییزه سال گذشته در سایر استان‌ها کتاب خریدند که در پاییزه سال جاری با افزایش ۸۷درصدی به ۱۰۱هزار و ۴۵۸ نفر رسید.
استان‌های تهران، خراسان‌رضوی، اصفهان، قم، فارس، کردستان، آذربایجان‌شرقی، گیلان، خوزستان و مازندران جزء پرفروش‌ترین استان‌ها براساس مبلغ فروش بودند و استان‌های تهران، خراسان‌رضوی، اصفهان، قم، فارس، گیلان، خوزستان، آذربایجان‌شرقی، مازندران و مرکزی جزء پرفروش‌ترین استان‌ها براساس تعداد کتاب شناخته شدند.
دنیای کتاب قم، پاتوق کتاب شهرکرد، کتاب فرازمند رشت، نشر ثالث تهران، پاتوق کتاب شیراز، شهر کتاب مشهد، کتاب آبان مشهد، ماه‌پیشونی تهران، پاتوق کتاب اراک و فروشگاه بوکتاب بندرعباس رتبه‌های یکم تا دهم کتابفروشی‌ها را به‌لحاظ تعداد کتاب‌های فروخته‌شده به خود اختصاص داده‌اند.
البته همه می‌دانیم به خاطر شرایط خاص سال گذشته و تعطیلی‌های آبان سال 98، اجرای طرح پاییزه کتاب 98 وضعیت خوبی نداشت و برای همین طرح پاییزه کتاب 97 را با پاییزه کتاب امسال مقایسه کردیم. طرح پاییزه کتاب 97 با شعار «حال خوش خواندن با پاییزه کتاب» با 675 کتابفروشی عضو در سراسر کشور، شامل 523 کتابفروشی در مراکز استان و 152 کتابفروشی در سایر شهرها و شهرستان‌های استان‌ها از 24 آبان در استان‌ها و از 26 آبان در تهران آغاز به کار کرد. در این طرح، استان تهران با 101 کتابفروشی توانست با فروش 55هزار و 720نسخه کتاب، رتبه پرفروش‌ترین استان براساس کتاب را به خود اختصاص دهد که این میزان در پاییزه کتاب 99 به 70هزار و 548 نسخه کتاب برسد و مبلغ فروش در تهران هم به عدد سه‌میلیارد و 310 هزار تومان رسیده است. در پاییزه 97، ۶۵۸ کتابفروشی سراسر کشور، با فروش ۳۳۸ هزار و ۹۷ نسخه کتاب به مبلغ ۸۰میلیارد و ۷۶۶میلیون و ۸۴۰ هزار و ۷۱۱ ریال توانستند رکورد خوبی را ثبت کنند و اما در پاییز 99، ۸۱۶ کتابفروشی با فروش ۴۵۸هزار و ۸۳۳نسخه کتاب به مبلغ ۱۹۸میلیارد و ۱۳۷میلیون و ۵۹۱هزار و ۷۳۰ریال رشد خوبی را برای فروش کتاب به نسبت دو سال قبل رقم زدند.
بیشترین آمار فروش آنلاین از آن غیرتهرانی‌ها
یکی از ویژگی‌های پاییزه 99 افزایش فروش مجازی کتاب‌ها بود که از بین کتابفروشی‌های حاضر در طرح، ۲۱۴ کتابفروشی در کنار فروش حضوری، فروش مجازی نیز داشتند. از این تعداد، ۲۶ کتابفروشی در استان تهران و ۱۸۸ کتابفروشی از سایر استان‌ها فروش مجازی داشتند. این کتابفروشی‌ها توانستند ۱۳هزار و ۱۹۸ نسخه کتاب بفروشند که از این رقم کتابفروشی‌های تهران سهم هزارو۷۱۱ نسخه‌ای و سایر استان‌ها سهم ۱۱هزار و ۴۸۷ نسخه‌ای داشتند. در پاییزه کتاب ۹۹، دوهزار و ۹۸۳ نفر به صورت مجازی کتاب خریدند که از این تعداد ۲۸۴ نفر تهرانی و دوهزار ۶۹۹ غیرتهرانی از فرصت خرید مجازی در این طرح استفاده کردند.
پاییزه در استان‌ها استقبال زیاد، تعداد کتابفروشی ها کم
همان‌طور که گفتیم طرح‌های فصلی خانه کتاب در شهرستان‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفت و کتابفروشان شهرستانی از این طرح استقبال کردند اما مشکل اینجاست که در شهرستان‌ها تعداد کتابفروشی‌ها کم است و نمی‌توانند همه استان را در قالب این طرح پوشش بدهند. برای اینکه بدانیم در هر استان چه اتفاقی افتاده است جدولی را با آمار پاییزه کتاب 99 آماده کردیم که می‌توان دید در هر استان چه تعداد کتابفروشی وجود دارد و چه مبلغی کتاب به فروش رفته است. نکته مهم این است که بیشتر کتابفروشی‌ها در مرکز استان قرار دارند و در شهرستان‌ها تعداد کتابفروشی‌ها کم است.
چه کتاب‌هایی در پاییزه پرفروش هستند؟
تا چند سال پیش در طرح‌های فصلی اسم کتاب‌های پرفروش گفته می‌شد تا مخاطبان بدانند چه کتاب‌هایی پرفروش هستند. اما این مساله با اعتراض بسیاری از ناشران روبه‌رو شد و خواستار این بودند که پرفروش‌ها اعلام نشود، چون باعث می‌شود تا در هر فصل دوباره همان کتاب‌ها خریداری شود و برای مخاطب دیگر انگیزه‌ای برای انتخاب کتاب‌های جدید باقی نمی‌ماند. برای همین موسسه خانه کتاب دیگر، کتاب‌های پرفروش طرح‌ها را اعلام نمی‌کند.
برای اینکه بدانیم در طرح پاییزه کتاب امسال چه کتاب‌هایی و با چه محتوایی خریداری شده است به سراغ، کتابفروشی‌ها رفتیم و از آنها در مورد محتوای خریداری شده کتاب‌ها پرسیدیم و درنهایت کتاب‌های رمان و داستانی، پرفروش‌ترین بودند و کتاب‌های موفقیت و روانشناسی در رده دوم و کتاب‌های خاطرات در رده سوم قرار گرفتند. این خاطرات شامل کتاب‌هایی است که بیشتر ترجمه شده‌اند، مثل خاطرات جان بولتون که انتشارات امیرکبیر این کتاب را منتشر کرده و یکی از کتاب‌های پرفروش طرح پاییزه کتاب بوده است. کتابفروشان حاضر در طرح پاییزه 99 معتقد بودند در سلیقه مخاطب همچنان تفاوتی با طرح‌های قبلی وجود ندارد و همچنان کتاب‌های رمان و داستان در صدر جدول خرید مخاطبان کتاب قرار دارند.
* نویسنده: عاطفه جعفری، روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
