مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
به گزارش «فرهیختگان»، ایجاد «سراهای نوآوری» در استان‌ها به‌عنوان راهی برای کاربردی‌کردن آموزش و پژوهش و تبدیل دانشگاه آزاد اسلامی به دانشگاه نسل سوم و کارآفرین، در دستور کار مسئولان این دانشگاه قرار گرفت و قرار شد با توجه به ظرفیتهای استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی، در هر استان بین یک تا چند سرای نوآوری تاسیس شود که به‌صورت واحد فناوری همانند واحدهای دانشگاهی فعالیت کرده و مسائل مالی و قراردادی آنها کاملا به‌صورت جداگانه انجام شود. درواقع سراهای نوآوری، ایده نابی بود که براساس آن دی‌ماه سال گذشته «آیین‌نامه جامع بازار فناوری و سراهای نوآوری» موردتایید هیات‌امنا قرار گرفت؛ سراهای نوآوری یک نهاد اجتماعی هستند که از طریق ایجاد شبکه نوآوری شامل آموزش‌های فناوری و خلاقیت، مدارس کسب‌وکار، مراکز نوآوری و شتابدهندهها، مراکز رشد، پارک علم و فناوری و بهرهگیری از زیرساخت‌های آزمایشگاهی، کارگاهی و تحقیقاتی، زیرساخت‌های تجاری‌‌سازی، حقوقی و مالی منجر به پیشرفت جامعه می‌شوند. ازجمله اهداف سراهای نوآوری در دانشگاه آزاد اسلامی، گسترش اقتصاد منطقهای، تکنولوژی‌ها، کاهش ریسک‌پذیری دانشگاه با ایجاد درآمدهای غیرشهریه‌ای و متناسب‌سازی منابع درآمدی، کمک به شکلگیری اقتصاد مقاومتی و دانش‌بنیان است.
وظایف سراها نیز ایجاد فضای اکوسیستم نوآوری برای تحقق کارآفرینی و اشتغال پایدار فناوری، ایجاد بستر مناسب برای بهرهگیری از دانش و توانمندی استادان و دانشمندان واحد دانشگاهی برای رسیدن فناوری به جامعه و شکلگیری و توسعه شرکت‌ها و سیستم‌های جمع‌آوری ایده‌‌های نوآورانه است. حالا در دانشگاه آزاد اسلامی 27 سرای نوآوری وجود دارند که به گفته مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی برخی از سراها مانند سرای نوآوری گیاهان زینتی استان گلستان عملکرد بسیار خوبی داشته و به درآمدزایی رسیده‌اند.
مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی برنامه بلندمدتی برای فعالیت سراهای نوآوری دارند که به هر سرا با توجه به ظرفیتهای خاص استان، شهر و منطقه و توانمندی‌های آن دانشگاه مجوز داده می‌شود. این روزها اداره کل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی تمام هم و غم خود را روی توسعه این سراها گذاشته و قرار است از سراهای فعال حمایت کرده و البته مجوز سراهایی که فعالیت چندانی ندارند را نیز تمدید نکند. سرای نوآوری گیاهان زینتی استان گلستان، سرای نوآوری تکنولوژی نساجی اراک، سرای نوآوری فناوری مواد البرز، سرای نوآوری بذر اصفهان و مبل و منبت همدان جزء سراهای نوآوری موفق بوده‌اند که مسئولان دانشگاه نیز از آنها حمایت خواهند کرد.
نظارت بر حسن انجام وظایف محوله به سراهای نوآوری را در دستورکار داریم
سیداحسان شیرنگی، مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص برنامه‌های این اداره کل گفت که این روزها تمام تمرکزشان را روی توسعه سراهای نوآوری گذاشته‌اند. او گفت: «نظارت بر حسن‌انجام وظایف محوله به سراهای نوآوری را نیز در دستور کار داریم؛ همچنین حمایت از طرح‌های دانش‌بنیانی که درحال نتیجه دادن هستند را دنبال خواهیم کرد. درواقع دو برنامه توسعه سراهای نوآوری و حمایت از طرح‌های دانش‌بنیان را در برنامه جدید خود پیگیری می‌کنیم.»
مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص برنامه‌های این اداره کل درباره ویروس کرونا توضیح داد: «طرح‌های متنوعی را در این مدت در دستور کار قرار دادیم؛ ساخت دستگاه ونتیلاتور، ساخت کیت کووید-19، ساخت ماسک در سرای نوآوری اراک، ساخت گان و... را دنبال کردیم. در این مدت واحدهای ما در حوزه کووید-19 خوب عمل کردند تا جایی که بسیاری از سراهای نوآوری‌مان در این زمینه سرآمد هستند. دانشگاه آزاد اسلامی با این ذهنیت که باید گامی اساسی در این زمینه برداشته و به مردم کشور کمک کند، وارد عمل شد تا به قطع زنجیره کرونا کمک کند.»
از طرح‌های دانش‌بنیانی که در سراهای نوآوری شکل می‌گیرد حمایت می‌کنیم
او در ادامه اظهار کرد: «در سازمان از طرح‌های دانش‌بنیانی حمایت خواهیم کرد که در سراهای نوآوری شکل می‌گیرد؛ درواقع حامی سراهای نوآوری هستیم. طرح‌ها و ایده‌ها در سراهای نوآوری توسط اساتید و دانشجویان شکل می‌گیرد و ما از این ایده‌ها حمایت می‌کنیم. درحال حاضر سازمان دادن به سراهای نوآوری که در آنها طرح‌های کووید-19 و سایر طرح‌ها شکل می‌گیرد را در اولویت قرار داده‌ایم. به عبارت بهتر، سرای نوآوری را به شکل یک فضایی می‌بینیم که این طرح‌ها در دل آن شکل گرفته و عملا وقتی سرای نوآوری قدرت داشته باشد این طرح‌ها نیز به همان نسبت موفق خواهند بود. »
شیرنگی با بیان اینکه برخی سراهای نوآوری در دانشگاه آزاد اسلامی بسیار موفق عمل کرده‌اند، تصریح کرد: «ممکن است مجوز بقیه سراهای نوآوری که نتوانستند آنچنان‌که باید به خوبی عمل کنند تمدید نشود.»
رسیدن به درآمدزایی، شاخص ارزیابی عملکرد سراهای نوآوری
او درخصوص مشخصات سراهای نوآوری موفق و وجه‌تمایز آنها از سایر سراهای نوآوری گفت: «شکلگیری شتابدهندهها و مراکز رشد تخصصی و رسیدن به درآمدزایی جزء شاخص‌هایی بوده است که عملکرد سراهای نوآوری مورد ارزیابی قرار گرفته و سراهای نوآوری موفق مشخص شدند. به‌طور مثال سرای نوآوری گیاهان زینتی استان گلستان، سرای نوآوری تکنولوژی نساجی اراک، سرای نوآوری فناوری مواد البرز، سرای نوآوری بذر اصفهان و مبل و منبت همدان جزء سراهای نوآوری موفق بوده‌اند که وظیفه همه این سراهای نوآوری ایجاد یک اکوسیستم نوآوری برای تحقق کارآفرینی و اشتغال پایدار است. البته شاید شتاب چندان بالایی نداشته‌اند اما در مسیری که ما تعریف کرده‌ایم، قرار گرفته‌اند.
مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه بیان کرد: «از ابتدا به سراهای نوآوری اعلام کرده بودیم به دنبال این هستیم تا در مسیری که تعریف شده قرار بگیرند و فقط به دنبال یک اسم نیستیم. درواقع هدف‌گذاری کردیم تا این سراها در راستای اهداف سازمان گام برداشته و به سمت فناوری حرکت کنند؛ در این صورت از سراهای نوآوری با این مشخصات حمایت می‌کنیم ولی اگر صرفا یک سرای نوآوری با یک نام و به‌صورت صوری وجود داشته باشد و هیچ‌گونه فعالیتی برای رسیدن به اهداف سازمان انجام ندهد بدون هیچ‌گونه ملاحظه‌ای مجور آنها لغو خواهد شد.»
او درخصوص نحوه حمایت از سراهای نوآوری موفق نیز گفت: «معرفی و برقراری ارتباط سراهای نوآوری موفق با معاونت علمی ریاست‌جمهوری و همچنین کمک به آنها از لحاظ تجهیز فضاهای ساختمانی آنها ازجمله حمایت‌های ما از آنها خواهد بود. با حمایت دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دهقانی معاون تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه و فداکار معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه تلاش داریم تا روح استقلال سراهای نوآوری حفظ شود.»
ایجاد روح استقلال در سراهای نوآوری
شیرنگی با بیان اینکه تلاش داریم چارت سازمانی سراهای نوآوری مصوب شود، بیان کرد: «البته چارت سازمانی در آیین‌نامه سراهای نوآوری مصوب شده اما به دنبال این هستیم تا هرچه زودتر این چارت ابلاغ شده تا روح استقلال سراها حفظ شود. درواقع به‌دنبال این هستیم که سراهای نوآوری حساب مستقل داشته باشند یعنی بتوانند هزینه‌های خود را تامین کنند.»
او درخصوص حساب مستقل سراهای نوآوری توضیح داد: «در آیین‌نامه جامع بازار فناوری و سراهای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی، ایجاد روح استقلال در سراهای نوآوری و فعالیت مستقل سراها از واحدهای دانشگاهی دیده شده، به‌طوری که حتی حساب بانکی و چرخش مالی سراها از واحدهای دانشگاهی جداگانه در نظر گرفته شده تا سراهای نوآوری مستقل اداره شوند.»
مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: «داشتن یک حساب مستقل در سرای نوآوری و همچنین داشتن یک چارت سازمانی جزء مواردی است که در زمان کوتاه جزء اولویت‌های خود قرار داده و تلاش می‌کنیم این اتفاق هرچه سریع‌تر بیفتد. البته درحال حاضر در سرای نوآوری گیاهان زینتی استان گلستان حساب مستقل ایجاد شده و ما شاهد آن هستیم هم مسائل مالی و هم حساب بانکی آنها مستقل است. درواقع تیم‌های مختلف، ایده خود را می‌آورند و از هسته فناور تبدیل به واحد فناور می‌شوند و با کار و فعالیت در فضاهای اشتراکی، درنهایت به‌صورت شرکت از آنجا خارج می‌شوند. همچنین در تلاش هستیم تا بقیه سراهای نوآوری در دانشگاه آزاد اسلامی به این حساب مستقل برسند تا بتوانند به‌صورت مستقل کارهای خود را پیش ببرند.»
شیرنگی با بیان اینکه یکی از اهداف سراهای نوآوری ایجاد اشتغال و حرکت به سمت بازار است، اظهار کرد: «ما دنبال این هستیم تا دانشجو کسب‌وکار خود را داشته باشد. به‌عبارت بهتر دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه‌‌های نسل سوم، کارآفرین تربیت می‌شوند و نه حقوق‌بگیر بلکه حقوق‌ده هستند. یعنی دانشجویان زمانی که در دانشگاه حضور دارند، همزمان با تحصیل و آموزش آکادمیک، بتوانند یک مهارت نیز پیدا کنند.»
دانشجویان باید بتوانند در دوران تحصیل یک شرکت را تاسیس کنند
او با تاکید بر اینکه این مهارت در فضایی به اسم سرای نوآوری ایجاد می‌شود، توضیح داد: «این سرای نوآوری، دارای شتابدهندهها و مراکز رشد تخصصی هستند که این شتابدهندهها به دانشجویان دارای ایده کمک می‌کند تا ایده آنها تبدیل به یک محصول شود. درواقع به دنبال این هستیم تا دانشجویان بعد از فارغ‌التحصیل شدن، شرکت‌های خود را داشته باشند یعنی به‌دنبال شغل در ادارات دولتی دوندگی نکنند، بلکه در همان دوران تحصیل بتوانند یک شرکت را تاسیس کنند.»
مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه سخنان خود درخصوص دیگر اهداف سرای نوآوری توضیح داد: «به‌دنبال این هستیم صنایع را به دانشگاه بیاوریم، درواقع بازار فناوری یک هیات‌مدیره دارد که یکی از اعضای این هیات‌مدیره افرادی هستند که درآن صنعت مشهور هستند و به جای اینکه یک جوان را پشت در کارخانه بفرستیم مدیرعامل آن کارخانه را به بازار فناوری آورده‌ایم. به‌عبارت بهتر در هیات‌مدیره بازار و فناوری در هر استان، یکی از اعضای هیات‌مدیره باید از افراد صاحب‌نام و دارای صاحب‌تجربه صنعت مرتبط با آن سرای نوآوری در آن استان باشد.»
شیرنگی با ذکر مثالی گفت: «به‌طور مثال در استان خراسان ممکن است سرای نوآوری زعفران را داشته باشیم. نگاه می‌کنیم در استان خراسان در صنعت زعفران، کدام شرکت موفق و معروف است. یکی از اعضای این شرکت می‌تواند عضو هیات‌مدیره بازار و فناوری سرای نوآوری زعفران ما باشد. یعنی لازم نیست حتما ما به سمت صنعت حرکت کنیم بلکه می‌توانیم صنعت را به سرای نوآوری خودمان بیاوریم.»
او اضافه کرد: «به‌طور مثال اگر در کاشان سرای نوآوری فرش ماشینی وجود دارد دنبال این هستیم که یکی از بهترین افرادی که در زمینه تولید فرش ماشینی تبحر داشته و در کاشان کارخانه فرش ماشینی دارد، عضو هیات‌مدیره سرای نوآوری فرش ماشینی دانشگاه آزاد اسلامی شود. یعنی درواقع به‌دنبال این هستیم تا افراد موفق در صنایع مختلف را به سرای نوآوری دانشگاه آورده و عضو هیات‌مدیره بازار و فناوری سرای نوآوری خواهیم کرد.»
سرای نوآوری یک نهاد اجتماعی با شتاب‌دهنده و مراکز رشد تخصصی است
مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه تاکید کرد: «سرای نوآوری یک ساختمان با ابعاد مشخص نیست بلکه یک نهاد اجتماعی است که شتاب‌دهنده و مراکز رشد تخصصی در آن قرار می‌گیرند و شرکت‌ها و دانشجویان در این سراها آمده و اوقات فراغت خود را در زمینه فناوری و کار، روی ایده‌ای که در ذهن‌شان وجود دارد زیرنظر یک‌سری از افراد منتور که نقش آموزشی را برعهده دارند می‌گذرانند تا بتوانند یک شرکت را تاسیس کنند تا بعد از فارغ‌التحصیلی بتوانند کسب‌وکار خود را داشته باشند.»
شیرنگی گفت: «البته ممکن است دانشگاه در این شرکت‌ها با دانشجویان شریک شود تا بتواند از آنها حمایت مادی و معنوی کند. یعنی اگر دانشجو خواست یک پروژه را بگیرد با مشکلی مواجه نشود ولی وقتی آن شرکت موفق شد، دانشگاه تمام سهام خود به دانشجویان واگذار کرده و از شرکت خارج شود. به عبارت بهتر وقتی شرکت به بلوغ رسید دیگر به روند کار دانشجو کاری نداشته و اجازه می‌دهیم خودشان کار را ادامه دهند.»
او با بیان اینکه 27 سرای نوآوری در استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارند گفت: «هدف اصلی سراهای نوآوری ایجاد یک بازار درست و اشتغال پایدار است که دانشگاه آزاد اسلامی در این زمینه به یک موفقیت نسبی در دانشگاه آزاد اسلامی نیز رسیده است. در اغلب استان‌های کشور ازجمله استان قزوین، البرز، خراسان، کرمان، هرمزگان، بوشهر، مرکزی، مازندران، گلستان و یزد سراهای نوآوری وجود دارد.»
مدیرکل اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه سراهای نوآوری، بازار فناوری را در استان‌های مختلف ایجاد می‌کنند، افزود: «این سراها با رویکرد گسترش و تقویت اقتصاد منطقهای و با توجه به شرایط آن منطقه، ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که منطقه دارد، ایجاد شده است. این اداره‌کل امروز با تمام توان وظیفه انتقال دانشگاه از نسل دو به نسل سه را برعهده گرفته است که با ایجاد سراهای نوآوری به این مهم نائل خواهد شد.»
آنطور که شیرنگی گفته است دانشگاه آزاد اسلامی، معتبرترین دانشگاه خصوصی و برندی قابل‌اعتنا در آموزش عالی کشور است و معرفی این دانشگاه به‌عنوان دانشگاه فناور مورد توجه دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی است.
* نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
