قدرت‌نمایی نظامی از شاهراه دانشگاه

به گزارش «فرهیختگان»، در دنیای امروز، دانشگاه‌ها نقش‌های متفاوتی را ایفا می‌کنند و تنها به آموزش مفاهیم تئوری و عملی بسنده نمی‌کنند. با توجه به اهمیتی که امنیت کشورها از نظر نظامی دارند، بخش مهمی از وظایف دانشگاه‌ها به این حوزه معطوف می‌شود به‌طوری که دانشجویان تحصیلکرده در برخی رشته‌های مهندسی و فناوری و مرتبط با حوزه‌های نظامی، پس از فارغ‌التحصیلی یا در دوران دانشجویی به تحقیق و توسعه در حوزه‌های نظامی می‌پردازند. به عبارتی، دانشگاه‌ها را به جرأت می‌توان سنگ محکی برای قوای نظامی یک کشور به‌حساب آورد. فناوری‌هایی که این مراکز در زمینه‌های تسلیحاتی و نظامی تولید می‌کنند، قوای تدافعی و جنگی کشورها را تقویت کرده و امنیت آنها را تضمین می‌کنند.

فناوری‌های نوینی که طی سال‌های اخیر در دل دانشگاه‌ها تولید شده مانند هوش مصنوعی و فناوری‌های راداری ازجمله فناوری‌هایی هستند که در کنار بسیاری از کاربردهایی که در حوزه‌های مختلف دارند، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های حوزه‌های نظامی در دنیای امروز مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌طور قطع اگر دانشگاه‌ها و تحقیقات صورت‌گرفته در آنها نبود، هنوز حوزه‌های تسلیحاتی و نظامی به اندازه این روزها پیشرفت نکرده بود. در عصر جدید که جنگ‌ها به سمت جنگ سایبری کشیده شده، سیستم‌های هوشمند اینترنتی با به‌روزرسانی مداوم و دستیابی به تازه‌ترین اطلاعات و پردازش آنها می‌توانند بسیاری از این حملات سایبری را خنثی کرده و کشوری را از دستبردهای اطلاعاتی که ممکن است آسیب‌های فراوانی را به همراه داشته باشد، نجات دهد.

دانشگاه تسینگوآ چین

دانشگاه تسینگوآ برترین دانشگاه این کشور شناخته می‌شود که یکی از حوزه‌های فعالیت این مرکز آموزشی، حوزه‌های فناوری است. اما اگر دقیق‌تر بخواهیم بگوییم، دانشگاه تسینگوآ یکی از مراکز آموزشی فعال در حوزه‌های نظامی هم به‌شمار می‌رود. چین به‌عنوان یکی از کشورهای حساس در دنیا چه از نظر علمی و چه از نظر نظامی، حساسیت‌های بالایی دارد و با پیشرفت فناوری به‌ویژه در هوش مصنوعی، به‌خوبی توانسته در سال‌های اخیر با ادغام فضاهای سایبری و هوش مصنوعی پیشرفت کند. فناوری‌های سایبری و نرم‌افزارهای کامپیوتری با کمک هوش مصنوعی عملکرد بهتری از خود نشان داده‌اند. شبکه‌های سایبری درمقایسه با نیروهای انسانی، از قدرت پردازش و تحلیل بالاتری برخوردار هستند و با استفاده از آنها، چینی‌ها توانسته‌اند امنیت شبکه‌های اینترنتی خود را بالا ببرند

در دنیای امروز که همه‌چیز درقالب فضای مجازی و شبکه‌های اینترنتی انجام می‌شود، بسیاری از جنگ‌ها هم رنگ‌وبوی دیگری به‌خود گرفته‌اند، به‌طوری که درحال‌حاضر بیشتر از جنگ تن‌به‌تن و جنگ‌های نظامی بین دو کشور شاهد جنگ‌های سایبری در جهان هستیم که دشمن با دستیابی به اطلاعات حیاتی یک کشور در زمینه‌های مختلف تلاش می‌کند، امنیت آن را به‌مخاطره بیندازد و چینی‌ها تلاش کرده‌اند با قدرت گرفتن در این حوزه، از نظر امنیت سایبری کارهای مهمی انجام دهند. دانشگاه تسینگوآ که برترین دانشگاه فنی چین محسوب می‌شود، به‌طور فعال روی پروژه‌ای موسوم به «ادغام توسعه هوش مصنوعی درحوزه‌های نظامی و غیرنظامی» فعالیت می‌کند.

این دانشگاه در راستای ماموریت نظامی‌ای که درزمینه علم و فناوری دارد، قرار است آزمایشگاه پیشرفته هوش نظامی را راه‌اندازی کند که نقطه شروعی برای پیشرفت چین درقالب استراتژی ابرقدرت هوش مصنوعی به‌شمار می‌رود. به‌نظر می‌رسد دانشگاه تسینگوآ روی فناوری‌های علمی و کاربردی سرمایه‌گذاری‌های زیاد و قابل‌توجهی دارد، به‌طوری که درنهایت منجر به ابداعات نوینی در حوزه هوش مصنوعی خواهند شد. شرکت‌های بزرگ فناوری در چین مانند هوآوی، بایدو، تنسنت و علی‌بابا نیز جزء مهم‌ترین مراکز سرمایه‌گذار روی هوش مصنوعی هستند. به‌رغم تنش‌های تجاری که بین چین و آمریکا وجود دارد، شرکت‌های فناوری در واشنگتن و پکن بزرگ‌ترین بازوهای رقابتی هوش مصنوعی هستند.

آنچه مسلم است چشم‌انداز چینی‌ها از منظر فناوری‌های هوش مصنوعی حالت صعودی دارد و سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در این حوزه به‌ویژه در بخش‌های نظامی از اهمیت بالایی برخوردارند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که چینی‌ها در هوش مصنوعی می‌کنند، تلاش آژانس‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا (دارپا) را هم ناچیز جلوه می‌دهد. وزارت دفاع آمریکا معتقد است که چین و روسیه چین درحال انجام اقدامات چشمگیری برای اعمال هوش مصنوعی در سیستم‌عامل‌ها و ماموریت‌های نظامی خود هستند که این امر به‌نوبه خود سیستم‌های قدیمی را که برای دفاع از مردم کشورها مورد استفاده قرار می‌گرفت، از رده خارج می‌کند. طبق گزارشی که در دسامبر 2019 به‌دست آمده، چینی‌ها حدود 5/8 میلیارد دلار روی فناوری‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده‌اند که رقم قابل‌توجهی به‌شمار می‌رود.

موسسه فناوری ماساچوست

آمریکا با دارا بودن حدود 31 دانشگاه نظامی، قابلیت بالایی در ارائه فناوری‌های نظامی و علوم کاربردی به دنیا دارد. یکی از برترین دانشگاه‌های این کشور که در زمینه فناوری در دنیا شناخته شده است، دانشگاه MIT است و در حوزه‌های نظامی هم یکی از دانشگاه‌های فعال در این زمینه به‌شمار می‌رود. هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از جدیدترین حوزه‌های فناوری در دنیا مطرح است و مراکز مختلف از این قابلیت در بسیاری از حوزه‌ها استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش‌ها، حوزه‌های نظامی است که به‌خوبی می‌توان از این فناوری بهره‌برداری کرد.

هوش مصنوعی: دانشگاه MIT از هوش مصنوعی در قالب عملیات‌های نظامی چندملیتی استفاده می‌کند که به نوعی سیاست‌های بین‌المللی را تغییر می‌دهد. کشورها برای پیروزی در میادین جنگ و افزایش کارایی در عملیات‌ها و کاهش ریسک عملیاتی، از فناوری‌های جدید نظامی استفاده می‌کنند. هوش مصنوعی در مدت زمان کمی که در دنیا مورد استفاده قرار گرفته، به دلیل قابلیت‌های بالایی که دارد راه خود را در تسلیحات و فناوری‌های نظامی باز کرده است. هوش مصنوعی در حوزه‌های نظامی تا حد زیادی جایگزین بخش‌هایی شده که تا پیش از این نیازمند هوش انسانی بوده‌اند و به‌نوعی در قالب بخشی از فرآیندهای تحلیلی مانند استفاده از قابلیت یادگیری ماشینی به‌کار می‌رود تا در طبقه‌بندی فضایی یا هدفمندی سیگنال‌ها مورد استفاده قرار گیرد. یا در شکلی دیگر، از هوش مصنوعی می‌توان در قالب نرم‌افزاری برای اجرای سیستم‌های فیزیکی استفاده کرد که از نمونه‌های آن می‌توان به خودروها یا هواپیماهای خودران اشاره کرد. بسیاری از کشورهای دنیا درحال حاضر به نوعی از فناوری هوش مصنوعی در سیستم‌های نظامی خود مجهز هستند. به‌عنوان مثال، سازمان دفاعی آمریکا پروژه Maven را به‌منظور توسعه هوش مصنوعی برای پردازش و بهره‌برداری از حجم عظیمی از ویدئوهای جمع‌آوری شده توسط پهپادها آغاز کرد. همچنین، استرالیا هم در همین راستای فناوری هوش مصنوعی با شرکت بوئینگ در توسعه پهپادهای خودران پیشرفته فعالیت می‌کند و از آن در مأموریت‌های جنگی استفاده می‌کند. نیروی دریایی آمریکا هم از کشتی‌های خودکار برای عملیات جنگ ضدزیردریایی استفاده می‌کند. مدیران نظامی از این سیستم‌های پیشرفته به‌عنوان راهی برای افزایش بهره‌وری و کاهش خطر عملیات‌های نظامی بهره می‌برند. فرآیندهای پردازشگری مانند تحلیلگرهای سیگنال در فرآیندهای نظامی نیاز به نیروی انسانی را کاهش می‌دهند و با دقت بالاتری این کار را انجام می‌دهند.

هواپیماهای جنگی: ابزارهای فوق فناوری جزء ارکان اصلی در جنگ‌های امروزی به‌شمار می‌روند. حدود 80 کشور در دنیا درحال حاضر مجهز به پهپادهای کنترل از راه دور هستند. گاهی، فناوری‌های جنگی کنترل از راه دور مانند پهپادها بسیاری از تنش‌ها را از بین می‌برد و بحران‌های جهانی را ساده‌تر از بین می‌برند. آمریکا در یکی از پرکاربردترین موارد استفاده از پهپادهای کنترل از راه دور، از این فناوری در جنگ با افغانستان استفاده کرد. در دانشگاه MIT برای آموزش پیشرفته‌تر استفاده از پهپادها از شبیه‌سازهایی استفاده می‌شود که افسران نظامی درقالب بازی‌هایی که به میادین جنگ شبیه‌سازی شده‌اند، با کمک پهپادهای کنترل از راه دور اقدام به تیراندازی به‌هدف می‌کنند. از دیگر حوزه‌های فعالیت دانشگاه MIT در زمینه‌های نظامی می‌توان به فناوری‌های رادار، جنگ الکترونیک، سیستم‌های زیردریایی، حسگرها و سیستم‌های موشک بالستیک و... اشاره کرد.

دانشگاه استنفورد آمریکا

دانشگاه استنفورد یکی از برترین دانشگاه‌های آمریکا و دنیا در زمینه‌های تحقیقاتی، علمی و فناورانه است. این مرکز آموزشی هم در کنار بسیاری از دانشگاه‌های دیگر دنیا در حوزه‌های نظامی فعالیت زیادی دارد. همان‌طور که نیروهای نظامی دنیا به فناوری‌های جدید خو می‌گیرند، دانشگاه‌ها و مراکز علمی هم نسبت به تولید این فناوری‌ها‌ انگیزه بیشتری پیدا می‌کنند. سلاح‌های جنگی، ماهواره‌های نظارتی، سیستم‌های رباتیک و پردازشگرهای کامپیوتری اطلاعات ازجمله فناوری‌های نوینی هستند که در سال‌های اخیر وارد حوزه‌های نظامی شده‌اند تا جنگ‌ها هم رنگ دیگری به خود بگیرند. یکی از فناوری‌هایی که محققان دانشگاه استنفورد روی آنها کار می‌کنند، تولید سلاح‌های پیشرفته خودکار و کنترل از راه دور برای استفاده در جنگ‌های آینده است. نظامیان در تمام دنیا بر سر ساخت سیستم‌های رباتیک خودکار رقابت تنگاتنگی دارند. پهپادهای شکارچی خودکار که مانند خودروهای خودران گوگل کار می‌کنند به‌طور قطع جنگ‌ها را به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌زنند و می‌توانند تا حد زیادی در روند مبارزه به‌نفع کشور دارنده این فناوری موثر باشند.

در این میان، برخی سیستم‌های هوش مصنوعی هم با قابلیت پردازش اطلاعات به‌خوبی می‌توانند به‌جای انسان نسبت به نقشه جنگ تصمیم‌گیری کنند که در این صورت، احتمال خطا تا حد قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. دانشجویان دانشگاه استنفورد مانند بسیاری دیگر از دانشگاه‌ها، در میانه سیاست بین‌الملل و مهندسی قرار گرفته‌اند و با ساخت تسلیحات جدید و فناوری‌های نوین نظامی، نقش مهمی را در سیاست دفاعی کشور ایفا می‌کنند. هر نسل جدیدی از فناوری‌های نظامی که تولید می‌شود، مانند سلاح‌ها، هواپیماها و... نوع جدیدی از سیستم‌های نظامی را ایجاد می‌کند. این دانشگاه هم مانند خیلی از دانشگاه‌های دنیا، در زمینه هوش مصنوعی بیشترین پیشرفت‌ها را داشته و با راه‌اندازی آزمایشگاه هوش مصنوعی، توانسته پیشرفت‌های زیادی را انجام دهد.

سیستم‌های ردیاب، یادگیری ماشینی و سیستم‌های پردازشگر اطلاعات جزء مهم‌ترین فناوری‌هایی هستند که علاوه‌بر کاربردهایی که در بسیاری از حوزه‌ها دارند، به‌عنوان بخش مهمی از صنایع نظامی در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند که به واسطه آن، هم وابستگی به نیروی انسانی کاهش می‌یابد و هم احتمال خطاهای انسانی کاهش می‌یابد. سیستم‌های هوش مصنوعی قادرند با دقتی چند برابر یک انسان، به پردازش و تحلیل داده‌ها بپردازند. ردیابی سیستم‌های جاسوسی و هک کردن سیستم‌های نفوذی ازجمله فناوری‌هایی‌اند که به‌ویژه در سال‌های اخیر و رونق گرفتن جنگ سایبری بسیار کاربردی هستند.

 *  مترجم: ندا اظهری