سه کتاب برای پیامبر مهربانی

به گزارش «فرهیختگان»، روزهای مهم، کتابهای مهم می‌خواهند. یکی از این روزهای مهم، ولادت پیامبر مهربانی، حضرت محمد (ص) است. اتفاقات سالها و روزهای گذشته نیز باعث می‌شود اهمیت این روز بیشتر و بیشتر شود.

اهانت مکرون، رئیس جمهور فرانسه به پیامبر اسلام، جسارت مجله‌های فکاهی دنیا به ساحت مقدس ایشان، رواج اسلام هراسی و اسلام ستیزی افسار گسیخته از واتیکان تا آمریکا و ... همه و همه نشان دهنده اهمیت اسلام و به خصوص پیامبر آن یعنی حضرت محمد (ص) در جهان امروز است.

به راستی پیامبر (ص) چه ویژگی‌هایی داشت؟

کتاب‌های زیادی درباره سیره، رفتار، احادیث و تاریخ زندگانی ایشان نگاشته شده اما فرهنگسرای ارسباران تصمیم گرفته است در قالب ویژه برنامه «تورق» به معرفی سه کتاب درباره پیامبر اعظم با سه سبک و سیاق مختلف بپردازد . به همین منظور این بار سراغ «محمدحقی» مدیر نشر کتابستان معرفت، اهل قلم و فعال حوزه کتاب رفته است که ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

حقی سه کتاب خوب در رابطه با پیامبر اسلام معرفی میکند که اولین آنها « سه کاهن» نام دارد. رمانی به قلم مجید قیصری که نشر کتابستان معرفت آن منتشر کرده است.

داستان در هزار و چهارصد و هشتاد سال پیش رخ می‌دهد. در صحرای حجاز، و در میان قبیله بنی‌سعد. رمان سه کاهن، اتفاقات زندگانی پیامبر در دوران کودکی ایشان را مرور می کند. نویسنده کتاب با انتخاب دوران کودکی پیامبر، بر چند مسئله مهم تأکید کرده است. وی با تصویر کردن دنیای پیامبری که هنوز به بعثت نرسیده است، بر شخصیت انسانی او تأکید دارد. که همانا محمد(ص) بشری است مثل ما الّا اینکه بر او وحی می‌شود. اما مهم است بدانیم حضرت محمد (ص) در شش سالگی چگونه با دیگران رفتار می‌کرده است؟ چگونه آن هنگام که هنوز جبرئیل در غار حرا آیات سوره علق را بر پیامبرش نخوانده بود، به حسن خلق و امانتداری شهره بود. چگونه از همان کودکی، برکت و عظمت و شرف در وجود مبارکش متبلور می‌شد؟

سوی دیگر، ماجرای حضور یهود در داستان است. گره کار داستان، همان سه کاهن هستند. سه کاهنی که ناگهان از ناکجاآباد ظاهر می‌شوند و خواهان آن کودک هستند. تنها و تنها همان کودک. این مسئله نشان از آن دارد که جریان یهود که بخشی از جریان باطل است از همان ابتدا به دنبال حذف پیامبر خاتم بوده است. برای آن‌ها فرقی نداشت آن پیامبر از خودشان باشد یا از میان قوم دیگری. آن‌ها برای تداوم سلطه و تداوم اندیشه باطل خود، بیش از هر زمان دیگری نیاز داشتند که محمد را پیدا کنند. اگر توانستند او را تحت سلطه خود درآوردند و اگر نتوانستند او را از بین ببرند تا خیالشان راحت شود. حضرت محمد (ص) برای آن‌ها از همان کودکی و خردسالی طعمه بود. مجید قیصری توانسته است روایتی داستانی از زندگانی وحیانی پیامبر (ص) در دوران کودکی‌اش را به تصویر بکشد.

کتاب دوم « قاف » است. این کتاب حجیم که به تصحیح یاسین حجازی و توسط نشر شهرستان ادب منتشر شده، بازخوانی زندگی رسول مکرم اسلام از سه متن کهن است؛ سیرت رسول الله، شرف النبی و تفسیر سورآبادی. قاف زندگانی پیامبر را از زمان تولد تا هنگامه رحلت ایشان روایت کرده است.

ویژگی اول و مهم قاف، کتاب‌هایی است که بر اساس آن زندگانی پیامبر را بازخوانی کرده است. هر سه کتاب جزو متون کهن و متقدم هستند. یاسین حجازی با انتخاب لحظات دراماتیک زندگی پیامبر، گرچه همه سیره پیامبر را با ریز جزئیات نیاورده است اما در تمام لحظات پیامبر را دنبال کرده است و روایتی زنده و جاندار از زندگانی پیامبر پیش چشم ما گذاشته است.

ویژگی دیگر خواندن قاف، آشنایی با نثر کهن ایرانی است بدون اینکه درگیر پیچیدگی‌های فنی آن شویم. آشنایی با افعال و ترکیباتی که با تمام جذابیتشان در ذهن و زبان ما جایگاهی ندارند. اما با تمام این اوصاف، قاف بوی کهنگی نمی‌دهد. یاسین حجازی بسیاری از زوائد غیرضروری را پاک کرده است و توانسته متنی شسته‌رفته، پاکیزه و در همان حال، روایی و جاندار پیش چشم مخاطب بگذارد.

ویژگی سوم شکل داستانی این اثر است. قاف، خواننده را به درون می‌برد. او را درگیر اتفاقات می‌کند. زندگانی پیامبر را بدون انقطاع، بدون تحلیل‌های تاریخی، بدون یاد کردن جزئیات حدیثی و تخصصی که در اغلب کتاب‌های مربوط به زندگانی پیامبر (ص) وجود دارد، روایت کرده است.

در انتهای کتاب یک اتفاق هیجان انگیز و جالب افتاده است. اینکه ما با یک فرهنگ واژگان خُرد مواجهیم. واژگان و ترکیبات دشوار، برای مخاطب امروز ساده‌سازی شده‌اند تا او هم از زیبایی‌های متون کهن ایرانی باز نماند هم بتواند آن‌ها را درک کند و با کلماتی که امروز برایش نامأنوس است ارتباط برقرار کند.

«همنام گل‌های بهاری» به قلم حسین سیدی، سومین کتابی است که در این روزهای مهم باید به آن پرداخت. کتابی روان و متنی ساده و سلیس. می توان گفت اگر مخاطب «سه کاهن» اهل ادبیات و داستان باشد، و مخاطبان «قاف» را علاقه‌مندان به متون کهن ایرانی تشکیل دهند، «همنام گل‌های بهاری» برای مخاطبانی با دایره وسیع‌تر نوشته شده است.

مخاطبی از سن و سال جوانی تا بزرگسالی. مخاطبینی از سطح تحصیلات پایین تا بالاترین مقاطع تحصیلی. مخاطبینی با هر جنسیتی و در هر شرایط و موقعیت اجتماعی. همنام گل‌های بهاری قصد نشان دادن الگو را دارد. کتاب می‌خواهد «اسوه حسنه‌ای» که قرآن آن را معرفی کرده است، برای جامعه امروز بگوید. آن اسوه حسنه ای که برای جامعه ما بهترین الگوی ممکن است.

به همین جهت، کتاب چهار محور اصلی دارد. رابطه با خود، رابطه با خدا، رابطه با دیگران و رابطه با محیط زیست. تلاش نویسنده برای بیان سیره و رفتار پیامبر در سطوح مختلف و در شرایط گوناگون، با زبانی رسا، آسان و شیوا، ستودنی است.

مسئله دیگر، جنبه‌های تاریخی، علمی و حدیثی این کتاب است. در چنین کتاب‌هایی، انتخاب احادیث و روایات حساسیت بالایی دارد. نویسنده کتاب نیز به سراغ منابع معتبر شیعه و سنی رفته است. آن دسته از احادیثی که موافق نظر شیعه نبوده کنار گذاشته است و کتابی که نگارش یافته است موافق نظر شیعه و عامه است.