«خلاقیت و نوآوری» مهمترین ویژگی دانشگاه تمدن‌ساز است

به گزارش «فرهیختگان»، به نقل از روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی رئیس شورای سیاست گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی در نشست معاونین فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: ملت ایران علاوه بر خودباوری تمدنی، از ظرفیت‌های واقعی ایجاد یک مسیر جدید برای شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی برخوردار است. ما از دشواری ها و پیچیدگی های زایدالوصف تمدن سازی ناآگاه نیستیم اما نمی توانیم از ظرفیت های منحصربفرد ایران اسلامی برای گام نهادن در مسیر شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی چشم‌پوشی کنیم.

وی ادامه داد: ملت ایران به برکت انقلاب اسلامی، موفق شده تا طی 41 سال گذشته، بخشی از این ظرفیت را آزاد کند و تا حد قابل توجهی به فعلیت برساند. امروز می توانیم با قاطعیت بگوییم که جمهوری اسلامی در میدان علم و فناوری، در عرصه دفاعی و یا در ایجاد یک نظم سیاسی جدید مبتنی بر اسلام، قدم های مهمی با رویکرد تمدنی برداشته است به ویژه آنکه رشد ما در ساحت علم و فناوری کاملاً کلیدی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامی با بیان اینکه مراکز علمی و دانشگاه‌ها در طول تاریخ همواره از یک سهم کلیدی و آغازگر در عرصه تمدن سازی برخوردار بوده اند، گفت: از بیت‌الحکمه ها تا نظامیه ها و دارالعلم ها یا حوزه های علمیه جامع علوم، همگی در شکل گیری تمدن شکوهمند اسلامی صاحب نقش بوده اند. امروز هم کسی نمی تواند سهم و نقش منحصربفرد دانشگاه‌های معاصر را در تمدن‌سازی نادیده بگیرد.

رئیس شورای سیاست گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی خاطرنشان کرد: توجه داریم که دانشگاه مدرن و تولد نارس آن در ایران، با آنچه مورد نظر اسلام به عنوان یک مرکز علمی و تربیتی است همسویی کامل ندارد و چه بسا در عرصه نرم افزاری تعارضاتی هم میان ایندو وجود داشته باشد، اما آنچه مسلم است، امروز دانشگاه ها البته با هویتی تا حدی جدید و متاثر از گفتمان انقلاب اسلامی در خدمت شکل‌گیری تمدن‌نوین اسلامی قرار گرفته اند و گام به گام‌ در حال تحول هستند.

وی بیست ویژگی دانشگاه تمدن‌ساز را برشمرد و گفت: خلاقیت و نوآوری، مهم ترین ویژگی دانشگاه تمدن ساز به شمار می رود. این دانشگاه برخلاف دانشگاه‌هایی که دائماً در چرخه تقلید می گردند و باب ابداع و ابتکار را بسته‌اند، بخش مهمی از ظرفیت خود را بر روی حرکت در چرخه نوآوری و نوآوری های علمی متمرکز می کند و البته لوازم گوناگون آن را در قالب نظام نوآوری فراهم می کند. البته وقتی از نوآوری در دانشگاه سخن به میان می آید، فقط منظور نوآوری علمی نیست. دانشگاه تمدن‌ساز باید در همه عرصه ها اعم از مدیریتی، فرهنگی- تربیتی و... قدرت نوآوری داشته باشد.

دکتر غلامی اشتغال آفرینی را دومین ویژگی دانشگاه تمدن ساز دانست و افزود: دانشگاهی که فارغ التحصیلان آن سهم هدفمند و موثری در بازار کار ندارند و عمده آنها در خارج از قلمرو تخصصی خود مشغول به فعالیت می باشند، عقیم است و طبیعی است که از چنین دانشگاهی نمی توان انتظار تمدن سازی داشت. امروز به درستی یکی از شاخص های مهم رتبه بندی دانشگاه ها در مجامع بین المللی، توفیق دانشگاه در اشتغال زایی برای فارغ التحصیلان خود است. از نظر من، مهندسی رشته ها‌ بر اساس نیازها و اولویت ها و بر اساس آن، جذب دانشجو مبتنی بر محاسبات دقیق، پازلی از شرکت های دانش بنیان را پیرامون دانشگاه شکل خواهد داد که هر یک از این شرکت ها‌ می‌توانند سهم مهمی در فرایند تمدن سازی بر عهده داشته باشند.

وی با بیان اینکه کیفیت گرایی و مبتکر در پاسخگویی به نیازها از دیگر ویژگی های دانشگاه تمدن ساز است، تصریح کرد: دانشگاه تمدن ساز نمی تواند نسبت به‌ کیفیت کم‌ توجه باشد. دانشگاهی که جز اهداف کمی دغدغه ای ندارد و عمده ظرفیت های خود را برای کسب رتبه‌های تشریفاتی، صرف تعلیمات بی مایه و‌ یا تولیدات ضعیف یا تکراری می کند، هیچگاه سهمی در شکل گیری تمدن نخواهد داشت. دانشگاهی که قادر به فهم نیازها و سپس پاسخگویی فعال و مبتکرانه به آنها نباشد یک دانشگاه کاذب است.

رئیس شورای سیاست گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با اشاره به لزوم تابوستیزی و تقلیدگریزی دانشگاه های تمدن ساز، گفت: آزادی و حقیقت طلبی از مهم ترین ویژگی های دانشگاه تمدن ساز محسوب می شود و طبیعی است چنین دانشگاهی در هیچ عرصه ای دچار تابوگرایی نمی شود. هر نظریه ای، از غرب باشد یا از شرق، مشهور باشد یا نباشد، قابل نقد است و نباید به مایه تحجر و تحجر ورزی در دانشگاه تبدیل شود. دانشگاهی می تواند در مسیر تمدن سازی قدم بردارد که آزادیِ پرسشگری و آزادی تحقیق را به رسمیت شناخته باشد و ریشه تقلید را خشکانده باشد. دانشگاه جای تقلید نیست و اگر دانشگاهی مبتلا به مرض تقلید شد، و آزادی علمی را از خو سلب کرد، قدرت تحول آفرینی را به کلی از دست خواهد داد.

وی با بیان اینکه دانشگاه تمدن ساز باید دانشجو پرور و نه مدرک طلب باشد، اظهار داشت: در دانشگاه تمدن ساز، نه دانشجوی مدرک طلب جذب می شود و نه اجازه رشد چنین فرهنگ مخربی در جامعه داده می شود. اصولاً کیفیت گرایی در دانشگاه تمدن ساز شرایطی را فراهم‌ می کند که نه تنها کم تر دانشجویی به طمع اخذ مدرک به این دانشگاه بیاید، بلکه زمینه گسترش این فرهنگ در جامعه‌ نیز از بین برود.

دکتر غلامی خاطرنشان کرد: دانشگاه تمدن ساز باید پرورشگاه انسان های تمدن ساز باشد. جدای آنکه مهیا کردن بسترهای رشد و تعالی انسان یکی از اهداف اصلی تمدن اسلامی است، انسان های رشد یافته عنصر اصلی و‌ کلیدی تمدن سازی به شمار می روند و دانشگاه تمدن ساز نه فقط مسئولیت پرورش علما و دانشمندان را بر عهده دارد، بلکه مرکز پرورش انسان های رشد یافته را هم بر عهده دارد. به بیان دیگر، دانشگاه تمدن ساز یکی از میدان های انسان سازی است و و همین ماموریت در خلق شاکله دانشگاهی و مناسبات حاکم بر آن نقش به سزایی دارد. به بیان دیگر، اگر انسان سازی به عنوان رسالت دانشگاه منظور شد، باید دست از مناسباتی که از اساس شرایط متضادی را با این رسالت ایجاد کرده اند کشید.

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامی با بیان اینکه دانشگاه تمدن ساز عالم را‌ مخلوق و‌ مربوب خدای متعال می داند، و لذا فعالیت های علمی در هر نوع دانش و رشته ای را کاشف صنع و تدبیر الهی تلقی می کند، گفت: از طرف دیگر، چنین دانشگاهی، اتصال و بهره گیری روشمند و موثر از تعالیم وحیانی در علوم انسانی و اجتماعی را مقتضی شکل گیری علوم انسانی و اجتماعی کارآمد و در نتیجه، مایه هدایت و سعادت بشر و جامعه بشری تلقی می کند. دانشگاهی می تواند تمدن ساز باشد که سطحی نگری در مواجهه با علم را‌ کنار بگذارد.

وی افزود: باید قبول کرد دانشگاهی موفق عمل خواهد کرد که چارچوب های رایج در عرصه علم را متناسب با نیازها و شرایط روز منعطف کرده باشد. آنهایی که قواعد و ضوابط دانشگاهی را از خود علم جدی تر می گیرند و به هیچ قیمتی حاضر به تغییر در آنها نیستند، هیچگاه قادر به بهره گیری به موقع از فرصت ها‌ نخواهند بود.

رئیس شورای سیاست گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با بیان اینکه در دانشگاه تمدن ساز فرد گرایی جایی ندارد و یا فعالیت های جزیره ای به رسمیت شناخته نمی شود، گفت: در این دانشگاه همه اساتید و دانشجویان حلقات یک زنجیره اند و با انواع همکاری ها و هم افزایی های علمی و هدفمند، فرصت های نوآوری و پیشرفت را چند برابر می کنند. وقتی از دانشگاه تمدن ساز سخن به میان‌می آوریم فراتر از آنکه چنین دانشگاهی را فضیلت خواه تلقی کنیم، آن‌ را الگوی فضائل می دانیم و‌ معنای آن این است‌ که دانشگاه تمدن ساز باید در ساحت عمل، دائماً خود را به قله فضائل نزدیک کند و به یک الگوی مترقی برای آحاد جامعه تبدیل شود. در حق طلبی، در خیرخواهی، در انصاف، در ظلم ستیزی، در ادب، در کرامت، در مسئولیت پذیری، در تعاون، در گذشت و فداکاری، در مجاهدت و در سایر فضائل.

وی ادامه داد: دانشگاه تمدن ساز، از یک سو قوه محرکه صنعت است و صنعت را دانش بنیان، نوآور، کیفی و‌ در کل، رقابتی می کند؛ از سوی دیگر، صنعت هم با روشن کردن‌ موتور تولید مساله، موجب رونق چنین دانشگاهی و عینی شدن تلاش های آن‌ می شود. این ها جدای از سرمایه های بزرگی است که از جانب صنعت برای توسعه تحقیقات به سمت دانشگاه سرازیر می شود و زمینه کارهای عظیم علمی را بوجود می آورد. دانشگاهی در مسیر تمدن سازی گام بر می دارد که نه فقط خودش لحظه ای امیدش را برای رسیدن به هدف از دست نمی دهد، بلکه به موتور تولید امید درجامعه تبدیل می شود.

دکتر غلامی خاطرنشان کرد: دانشگاه تمدن ساز به همه مقولات و پدیده ها نگاه انتقادی دارد و کانون تعاطی و تضارب افکار است. در واقع تلاش می کند هم نگاه انتقادی را زمینه ساز تحول علمی بکند و هم در قبال جامعه نقش تقویت کننده و اصلاح گر داشته باشد. دانشگاه تمدن ساز دانشگاهی است‌ که نه تنها مولّد عقلانیت است، بلکه همواره چراغ عقلانیت را در جامعه روشن نگه می دارد و مرز میان بود و نبود عقلانیت را پررنگ و برجسته می کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامی با بیان اینکه دانشگاه تمدن‌ساز از گذشته و میراث آن بهره می گیرد اما در گذشته نمی ماند و همینطور از همه ظرفیت خود برای بهره‌مندی از ظرفیت ها استفاده می کند، گفت: این دانشگاه در اکنون درجا نمی زند و آینده‌گراست به طوری که نه تنها درباره آینده گمانه‌زنی‌های علمی دارد بلکه مبتکرانه برای رسیدن به آینده مطلوب برنامه ریزی می کند. با این وصف، دانشگاه تمدن ساز افق های بلندی را برای خود در نظر می گیرد و کمتر منفعل می شود.

وی با بیان اینکه دانشگاه تمدن ساز باید سیاسی و‌ نه سیاست زده باشد، تصریح کرد: برخلاف برداشت های غلط از رابطه دانشگاه و سیاست، آنچه دانشگاه باید از آن فاصله بگیرد سیاست زدگی است و نه سیاست. دانشگاه تمدن ساز حتماً ابایی از حضور متین و عالمانه در عرصه سیاست ندارد اما علاوه بر آنکه در امر سیاسی مستقل است، هم در جریانات سیاسی هضم نمی شود و هم خود را از جوّ زدگی که می تواند مولود رفتارهای غیر عقلانی در دانشگاه بشود دوری می کند.

دکتر غلامی در پایان خاطرنشان کرد: دانشگاه تمدن ساز رویکرد جهانی دارد و رویکرد جهانی به دو‌ معناست؛ یکی اینکه محصولات علمی آن جهانی است و لذا در جهان مرجعیت علمی دارد، و دیگر اینکه در روابط و همکاری‌های علمی با سایر دانشگاه‌ها بدون آنکه هویت خود را از دست بدهد، دچار وادادگی شود و به اسم همکاری در دانشگاه‌های دیگر هضم شود، پیشتاز است.